เดือน ๑๒ จุลศักราช ๑๒๔๒

จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน

พระราชนิพนธ์

ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒ (พ.ศ. ๒๔๒๓)

----------------------------

วันที่ ๔๓๗๕ วัน ๓ ๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาบ่ายโมงเศษ ทรงเรือพระที่นั่งบุษบกพิศาล เรือพระที่นั่งรองพิมานอัมรินทร์ เรือชลพิมานไชยเป็นเรือผ้าไตรเข้าคลองมอญ ประทับวัดเคลือวัลย์ที่ ๑ พระราชทานผ้าพระกฐินแล้ว โปรดให้พระองค์เจ้าจิตรเจริญถวายของแล้วเสด็จประทับวัดพระยาทำที่ ๒ พระราชทานกฐินแล้วโปรดให้พระองค์เจ้าสิงหนาทถวายของ แล้วประทับวัดนาคกลางที่ ๓ โปรดให้พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์ถวายของ แล้วประทับวัดชิโนรสารามที่ ๔ โปรดให้พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณถวายของ แล้วเสด็จกลับ

วันนี้ทรงฉลองพระองค์ฟรอกโค๊ต ข้าราชการและเจ้านายแต่งเหมือนวัน ๒ ๑๔ฯ ๑๑ ค่ำ

เจ้าพระยามหินทร์ ส่งร่างประกาศคุ้มสัก

ร่างประกาศไม่ได้คัดไว้ ด้วยยังไม่ตกลง

​มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยามหินทร์ เรื่องประกาศสักเลข ให้ปรึกษาท่านเสนาบดี และเรื่องเลขเจ้าพระยาภูธราภัยไม่สมัครอยู่กับพระยาราช ให้เอาเลขนายตายให้

สมเด็จกรมพระตอบเรื่องเลขเจ้าพระยาภูธราภัย และเรื่องบ่อทอง

สมเด็จกรมพระคำนวณพระชนม์พรรษาสมเด็จพระเทพศิรินทร์และสมเด็จพระนางสุนันทา

พระยาจ่าแสนถวายหนังสือ ขอเกณฑ์คนเมืองตากเมืองกำแพง เมืองสวรรคโลกไม่ต้องบอก (ไม่ได้คัดพระราชทานสมเด็จกรมพระ)

วันที่ ๔๓๗๖ วัน ๔ ๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาบ่าย ๒ โมงเศษ ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้าถวายพระราชกุศล พระองค์เทวัญเฝ้าด้วย

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ ทรงจุดเทียน พระสงฆ์พระปริตร ไทย รามัญ สวดมนต์ ในการพระราชพิธีจองเปรียง แล้วทรงพระดำเนินไปประทับหอธรรมสังเวช พระยาพิพัฒน์อ่านบอกเมืองระยอง เมืองตราด เมืองปัจจันตคีรีเขตต์ สามเมือง ส่งไม้และสิ่งของ​เครื่องพระเมรุ วันนี้ไม่ได้ทรงธรรม เพราะพระเทศน์หาได้มาไม่ เวลายามหนึ่งเสด็จขึ้น

หนังสือพระเทพผลู เรื่องผู้ร้ายฆ่านายแหยมตาย

พระยามหามนตรีถวายริโปตเรือพระที่นั่งรับเสด็จพระราชดำเนิน พระกฐินเมืองนครเขื่อนขันธ์ สมุทรปราการ

ร่างศาส์นตราเจ้าพระยาพระคลัง ถึงเมืองขึ้นกรมท่าทั้งปวงเรื่องสักเลข

วันที่ ๔๓๗๗ วัน ๕ ๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

ยกโคมไชยวันนี้

บ่าย ๓ โมงเสด็จออก พระยาสมบัติยาธิบาล ถวายบานแผนก ทรงเซ็นไป พระไชยยศถวายตัวอย่างเงินที่จะทำแจกในการทำบุญพระบรมอัฏฐิ ในกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้า

เงินที่ทำนี้ เป็นเงินพดด้วง ๕ อย่าง ตัวละ ๑ ซึ่งทำ ๕ ตัว ตัวละ ๑๐ ตำลึงทำ ๑๖ ตัว ตัวละ ๕ ตำลึงทำ ๓๐ ตัว ตัวละ ๒ ตำลึง ๒ บาททำ ๖๐ ตัว ตัวละ ๑ ตำลึงทำ ๑๐๐ ตัว

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออกทรงจุดโคมไชย แล้วเสด็จหอธรรมสังเวช พระยาพิพัฒน์ทูลเบิก พระไพรัชพากย์ภักดี พระศิริสมบัติ หลวงโกษานุการสวัสดิ์ หลวงรักษา​สมบัติ ข้าหลวงในพระบรมมหาราชวัง ๔ นาย พระยาวิสูตร์โกษา ข้าหลวงในพระราชวังบวรนาย ๑ รวม ๕ นาย กราบถวายบังคมลาไปสักเลขหัวเมือง พระยาศรีอ่านบอกเมืองปัตบอง ส่งความลงมาเรื่องหนึ่ง กับได้รับผ้าไตรบวชผู้ช่วย ขอถวายพระราชกุศล พระมหายังถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง มหาสาด วัดหงสาราม ถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง เวลา ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันนี้ทหารถือน้ำเดือน

ทรงประทับตั๋วคุ้มสักทหารลาว ๒๐๐ ฉะบับ

รวมเก่าใหม่ ๕๕๓ ฉะบับ

พระยาสมบัติยาธิบาล เรื่องกองแก้วจินดาจะขอตั้งฎีกาเบิกเป็นคราว ๆ

เจ้าหมื่นไวยวรนารถ ขอรับพระราชทานเงินแจกคนสมัครเป็นทหาร

พระยาเทพประชุน เรื่องราชการ และทราบข่าวว่าสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทาและทูลกระหม่อมหญิงกรรณาภรณ์สิ้นพระชนม์

มีพระราชหัตถเลขาถึงพระยาเทพประชุน เรื่องเจ้าพระยาภานุวงศ์ออกไปทำสัญญาที่ลอนดอน และเรื่องที่เกิดเหตุเรือล่ม

​พระยาพิทักษ์ภูบาล เรื่องไพร่หลวงกรมรักษาพระองค์ระดมจ่าย

วันที่ ๔๓๗๘ วัน ๖ ๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๓ โมงครึ่ง เสด็จลงเรือพระที่นั่งเวสาตรี ขึ้นไปกลับลำหน้าวัดราชาธิวาส แล้วล่องตามลำน้ำอ้อมลัดไปถึงหน้าวัดทรงธรรมเวลาเที่ยงครึ่ง เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งรุ้งประสารสาย พระยารามกำแหงลงเรือกลองแขก ประทับวัดทรงธรรมที่ ๑ โปรดให้เจ้าพระยาสุรวงศ์เข้าไปเฝ้ารับสั่งให้ซ่อมแซมวัดนั้น แล้วพระราชทานพระกฐิน พระสงฆ์วัดนั้นเป็นพระสงฆ์คณะรามัญ โปรดให้ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ถวายของ แล้วเสด็จลงเรือพระที่นั่งรุ้งประสารสาย กลับมาประทับเรือพระที่นั่งเวสาตรีแล่นลงไป เวลาบ่าย ๒ โมงครึ่งถึงเมืองสมุทรปราการ เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งกลีบสมุทร พระอนุรักษ์โยธาลงเรือกลองแขก ประทับท่าขึ้นทรงพระราชยานไปทางตลาดถึงวัดกลางที่ ๒ พระราชทานพระกฐินแล้ว โปรดให้เจ้าพระยาภานุวงศ์ไปเฝ้าในพระอุโบสถ แล้วพระราชทานเทียนให้ไปบูชาพระสมุทรเจดีย์ โปรดให้หม่อมเจ้าแฉ่ถวายของ แล้วเสด็จกลับทางเดิม ลงเรือพระที่นั่งโสภณภัควดี เรือเวสาตรีนั้นโปรดให้มาคอย​อยู่ที่ปากลัดบน แล้วเสด็จออกจากท่าเมืองสมุทรขึ้นมาตามลำน้ำเข้าลัดล่าง ประทับวัดโปรดเกษที่ ๓ พระราชทานพระกฐิน แล้วเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรการต่าง ๆ ทั่วพระอาราม แล้วเสด็จเข้าในพระอุโบสถอีก โปรดให้พระองค์เจ้าอัจฉรพรรณีถวายของ แล้วเสด็จลงเรือพระที่นั่งโสภณถอยข้ามไปประทับวัดไพชยนต์พลเสพย์ที่ ๔ พระราชทานกฐิน แล้วโปรดให้พระองค์เจ้ายุคนธรถวายของ แล้วเสด็จลงเรือโสภณออกปากลัดบน ประทับเรือเวสาตรีซึ่งมาคอยอยู่ก่อน ถึงเรือเวสาตรีเวลาย่ำค่ำ ออกจากที่นั้นมาถึงกรุงเทพ ฯ ประทับท่าราชวรดิษฐ เวลาทุ่มเศษ เกือบ ๒ ทุ่มเสด็จขึ้น แวะทรงชักโคมไชยก่อนแล้วเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๓๗๙ วัน ๗ ๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกบ่าย ๒ โมงเศษ พระยารัตนโกษาเฝ้าเรื่องทำหีบลงยาลายอย่างฝรั่ง หม่อมเจ้าตั้งถวายตัวอย่างกล่องทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้า

เวลาค่ำไม่ได้ทรงจุดโคมไชย เสด็จออกหอธรรมสังเวชยามหนึ่ง พระมหายัง พระมหาสาดถวายเทศน์ สมเด็จกรมพระถวายพระราชกุศลในการกฐิน ทรงเรื่องทำบุญสมเด็จพระเทพ พระยาราชเฝ้า ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

​เจ้าพระยามหินทร์ถวายหนังสือ นำร่างหมายประกาศไปปรึกษาเจ้าพระยาสุรวงศ์ เจ้าพระยาภานุวงศ์

ความเห็นเจ้าพระยาสุรวงศ์ถึงเจ้าพระยามหินทร์ เรื่องขุนหมื่นขึ้นใหม่และเลขเจ้าพระยาภูธราภัย

ความเห็นเจ้าพระยาภานุวงศ์เรื่องขุนหมื่นขึ้นใหม่

ร่างหมายประกาศขุนหมื่นขึ้นใหม่

วันที่ ๔๓๘๐ วัน ๑ ๖ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออก ๒ โมงเศษ พระยาสมบัติยาธิบาลถวายต้นไม้ ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้า กับกรมหมื่นภูธเรศเฝ้า ค่ำไม่ได้เสด็จออกทรงจุดโคมไฟ

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออก ทอดพระเนตรช่างทองทำฐานพระพุทธรูปที่โรงทอง แล้วเสด็จหอธรรมสังเวช พระองค์เจ้าจันทรทัตถวายพระราชกุศลในการที่บวช พระมหายังกับพระมหาสาดถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง ยามเศษเสด็จขึ้น

สมเด็จกรมพระถวายหนังสือเรื่องบ่อทองเมืองกระบินทร์

มิสเตอรอาลบาสเตอร

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ขอเพิ่มเลขทำการวัดพระเชตุพน

จีนจู๋ขอขายน้ำมันมะพร้าวต่อคลังราชการ

​วันที่ ๔๓๘๑ วัน ๒ ๗ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

บ่าย ๓ โมงเศษ พระองค์สายเฝ้าเรื่องสุนันทาลัย ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้า กรมขุนบดินทรเฝ้า เรื่องเงินทำโรงพิมพ์ที่เกี่ยวค้างกันกับเจ้าบงกช รับสั่งให้ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ชำระว่ากล่าว ไม่ได้เสด็จออกทรงจุดโคมไชย

๒ ทุ่มเสด็จออกประทับโรงทอง ทอดพระเนตรการทำฐานพระแก้ว แล้วเสด็จไปประทับหอธรรมสังเวช พระยาจ่าแสน พระยาราช และขุนนางอื่น ๆ อีกหลาย คนกราบถวายบังคมลาขึ้นไปสักเลขในหัวเมืองมหาดไทย เจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงศ์ถวายพระแก้วองค์หนึ่ง พระมหายังกับมหาสาดถวายเทศน์ วันนี้เป็นวันยก ยามเศษเสด็จขึ้น

หนังสือเจ้าพระยามหินทร์ ว่าด้วยการจับสัก บัดนี้ถึงเดือน ๑๒ แล้ว จะโปรดเกล้า ฯ ประการใด

พระยาสมบัติยาธิบาล ถวายรายงานทำการบ่อทอง

วันที่ ๔๓๘๒ วัน ๓ ๘ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

บ่าย ๒ โมงเศษเจ้าพระยาภานุวงศ์เฝ้า ทรงเรื่องบ่อทอง เรื่องขุนหมื่น และอื่นๆ แล้วทูลกระหม่อมพระองค์​ใหญ่เฝ้า กรมหมื่นภูธเรศเฝ้าถวายพระแก้ว ซึ่งไปทำฉัตรและฐานแล้วเสด็จ พระราชทานเงิน ๒ ชั่ง เป็นรางวัลช่าง

บ่าย ๕ โมงเสด็จทอดพระเนตรงานวัดพระแก้ว แล้วเสด็จโรงพระเบ็ญจา สมเด็จกรมพระเฝ้า ย่ำค่ำเสด็จกลับประทับที่สนามหญ้า ทรงชักโคมไชยก่อนแล้วเสด็จขึ้น

๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวช วันนี้เป็นวันทำบุญฉลองพระพุทธรูปนาคปรกประจำวัน และเป็นวันตรงกับวันประสูติสมเด็จพระนางเจ้าตามสุริยคติกาล พระองค์เจ้าประดิษฐ์เชิญพระนั้นมาถวายที่หอธรรมสังเวช รับสั่งให้ภูษามาลาเชิญขึ้นตั้งเคียงกับพระพุทธรูปประจำวัน สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์ พระสงฆ์สวดมนต์ของหลวง ๒๑ ของเจ้าภาพ ๕ รวม ๒๖ สวดมนต์จบแล้วสดับปกรณ์ มหาเดช ๔ ประโยค วัดโสมนัส ถวายเทศน์กัณฑ์หลวง มหาชู ๔ ประโยค วัดสุทัศน์ถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เสด็จกลับเกือบ ๒ ยาม ทรงจุดดอกไม้ที่พระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ แล้วเสด็จขึ้น

กัปตันลอฟตัสกราบถวายบังคมลาไปอ่างศิลา

กัปตันลอฟตัสเรื่องทุ่น

วันที่ ๔๓๘๓ วัน ๔ ๙ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๔ โมงเศษ เสด็จออกหอธรรมสังเวช เลี้ยงพระที่สวดมนต์ ๒๖ รูป แล้วสดับปกรณ์ของหลวง ๑๐๐ ของ​เจ้าภาพ ๑๐๐ มหาพลับถวายเทศน์กัณฑ์หลวง มหาบุญถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ บ่าย ๒ โมงเศษเสด็จขึ้น

วันนี้เป็นวันฉลองพระแก้ว ซึ่งนายเพิ่มรักษาพระองค์ทูลเกล้าถวาย เมื่อวัน ๒ ๒ฯ ๑๐ ค่ำนั้น ตั้งพระแท่นมณฑล ตั้งพระไชย ๕ องค์ กับพระแก้วองค์ใหม่ เสด็จออกเวลา ๒ ทุ่มเศษถวายไตรครองแล้ว พระสงฆ์ธรรมยุติกา ๒๘ รูป กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์เป็นประธาน สวดมนต์จบแล้วพระญาณรักขิตถวายเทศน์บนพระที่นั่งเศวตฉัตร ๒ ยามเสด็จกลับ ทรงจุดดอกไม้แล้วเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๓๘๔ วัน ๕ ๑๐ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้าย่ำรุ่งแล้ว เสด็จท้องสนาม ฤกษ์ยกเสาพระเมรุ เช้าโมง ๑ กับ ๒๒ นาฑี แล้วเสด็จมาประทับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เลี้ยงพระแล้วเสด็จขึ้นเข้าที่

๒ ทุ่มเสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ทรงถวายไตรเหมือนเวลาวานนี้ พระสงฆ์คณะมหานิกาย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์นำ รวม ๒๘ รูปสวดมนต์ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์แก้ขัดตำนานมหาสมัยสูตรใหม่ ได้ใช้ขัดตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป พระนรินทรถวายหนังสือบอกเมืองตะกั่วป่า พระยาเสนานุชิตตาย พระราชทานหนังสือ​คืนไป สวดมนต์จบแล้ว พระปริยัติวงศาจารย์ ถวายเทศน์ไตรสิกขา เกือบ ๒ ยามเสด็จทรงจุดดอกไม้ แล้วเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๓๘๕ วัน ๖ ๑๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เวลา ๕ โมงเช้า เลี้ยงพระที่สวดมนต์เวลาวานนี้ ย่ำเที่ยงครึ่งเสด็จขึ้น ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยเฝ้า ถวายเต่าเผือกตัวหนึ่ง จรเข้เล็กๆ สองตัว ยาบางปลาสร้อยสมุกหนึ่ง เสด็จเข้าที่ บ่าย ๒ โมง บันทมตื่น ๕ โมงบ่าย พระยาอาหารเฝ้า ถวายมะนาวถุงช่วยในการทำบุญสมเด็จพระเทพของตัว และพระไชยยศถวายเงินสำหรับแจกที่รับสั่งให้ไปทำนั้น เป็นจำนวนตัวละ ๑ ชั่ง ๘ ตัว ตัวละ ๑๐ ตำลึง ๑๗ ตัวตัวละ ๕ ตำลึง ๔๒ตัว ตัวละ ๒ ตำลึง ๒ บาท ๗๕ ตัว ตัวละ๑ ตำลึง ๑๑๕ ตัว ตัวละ ๒ บาท ๒๐๕ ตัว ยกไว้เป็นของเก็บอย่างละ ๒ ตัว นอกนั้นเป็นเงินแจก

๒ ทุ่มเศษเสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ถวายไตรเหมือนเวลาวานนี้ พระสงฆ์รามัญ ๒๘ รูปสวดมนต์ พระนรินทร์อ่านบอกเมืองนครเขื่อนขันธ์เรื่องผู้ร้ายปล้น กับพระสุรินทรามาตย์กราบถวายบังคมลาไปชำระผู้ร้ายเมืองนครเขื่อนขันธ์ นายชิตหุ้มแพรกราบถวายบังคมลาไปสักเลข​เมืองราชบุรี พระพิศาลสมณกิจถวายเทศน์ ๔ ทุ่มเศษเสด็จ ทรงจุดดอกไม้แล้วเสด็จขึ้น

อนึ่งพระแก้วองค์ที่ฉลองนี้ ถวายพระนามว่าพระพุทธบุษยรัตน์น้อย

มีพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ เรื่องบ่อทอง

วันที่ ๔๓๘๖ วัน ๗ ๑๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกเลี้ยงพระที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เวลาเช้า ๔ โมงเศษ เลี้ยงพระแล้วเสด็จขึ้น

วันนี้เป็นวันทำบุญ กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ด้วยพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้วันเท่ากับกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์เมื่อสิ้นพระชนม์ จึงทรงบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นการใหญ่ เวลาบ่ายเจ้าพนักงานเชิญพระบรมอัฏฐิกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ตั้งบนบุษบกมุขพระมหาปราสาทด้านตะวันตก พระพุทธรูปพระชนม์พรรษาประจำวันในกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ตั้งมุขตะวันออก เวลาบ่ายทูลกระหม่อมปราสาทเสด็จไป มีเทศน์กัณฑ์หนึ่ง พระปรีชาเฉลิมถวายเทศน์

พระยานรรัตน์ และพระนายไวย เฝ้าเรื่องจะทำโรงทหารใหม่ พระครูญาณโมฬีเมืองสงขลา ส่งของเข้ามาถวาย มีดตอก ๕ เล่ม ตะไกรหงส์ ๑๐ เล่ม ผลส้มตรังกานู ๑๕๐ ผล

​๒ ทุ่มเศษเสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พระสงฆ์ในกรุงและหัวเมือง ๔๗ รูปสวดมนต์ สดับปกรณ์ผ้าไตรครองไตรก่อนจึงสวดมนต์ จบแล้วพระอมราภิรักขิตถวายเทศน์กัณฑ์ของหลวง พระอริยมุนีถวายเทศน์กัณฑ์ของสมเด็จพระนางเจ้า จบแล้วเสด็จทรงจุดดอกไม้ แล้วเสด็จโรงสลากที่ทิมคต แล้วเสด็จขึ้น

หนังสือเจ้าพระยามหินทร์ เรื่องบ่อทองและกล่าวโทษพระยาไชยสุรินทร

สมเด็จกรมพระ เรื่องพระยาเสนานุชิตตาย จะพระราชทานโกศหรือหีบแล้วแต่จะโปรด กับพระยาราชวรานุกูลนั้น ยศสูงกว่าพระยาศรี พระยาราชเสนา แต่ได้รับพระราชทานเครื่องยศยังต่ำอยู่

พระยาเวียงในนฤบาล ขอรับพระราชทานเลขหมื่นศรีในกรมพระสุรัศวดี ถวายเป็นเลขพระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์

สมเด็จกรมพระถวายบานแผนกภาษีมาดเรือโกลน

ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ถวายบัญชีสลาก

ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยถวายบัญชีสลาก

วันที่ ๔๓๘๗ วัน ๑ ๑๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เลี้ยงพระที่สวดมนต์วานนี้ แล้วสดับปกรณ์ถวายบัญชีของ เป็นของสมเด็จ​พระเจ้าลูกเธอ และพระเจ้าลูกเธอจัดมาองค์ละ ๔๗ แล้วสดับปกรณ์อีก ๑๐๐รูป เป็นสลากเกณฑ์ข้างใน แล้วทรงแจกเงินพระราชทานแก่เจ้านายข้าราชการทั่วกัน หนัก ... บ้าง สดับปกรณ์อีก ๒๐๐ เสด็จเจกเงินข้างใน แล้วเสด็จขึ้นมุขเด็ด ทรงโปรยมะนาว และสลาก ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ถวาย ๑๐๐ ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยถวาย ๑๐๐ พระยานรรัตน์อีก ๑๐๐ โปรดให้ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยทรงทิ้งบ้าง แล้วมีเทศน์กัณฑ์ของพระนางเธอพระองค์เจ้าสุขุมาลย์ มหาเอี่ยมวัดพิไชยญาตเทศน์ กัณฑ์ของพระนางเธอพระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี มหาแฟงเทศน์ ๆ จบ ๒ กัณฑ์แล้ว พระราชทานเงินแก่คนที่เป็นข้าหลวงแต่ครั้งกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายในที่เป็นข้าราชการแล้วที่ไม่ได้เป็นข้าราชการบ้าง คนละ -- บ้าง คนละ – บ้าง แล้วเสด็จขึ้นข้างใน เจ้านายราชวรวงศ์ พระประพันธวงศ์เธอฝ่ายหน้าฝ่ายใน สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ สดับปกรณ์อีก ย่ำค่ำเศษเสด็จขึ้น เจ้าพนักงานเชิญพระอัฏฐิกลับ

๒ ทุ่มครึ่งเสด็จออกพระที่นั่งอนันตสมาคม สวดมนต์ฉลองไตรปี จบแล้วขุนนางเฝ้า พระนรินทร์อ่านบอกเมือง​ไชยาส่งน้ำรัก ส่งเครื่องพระเมรุ เมืองหลังสวนส่งเงินส่วยสรรพเหตุ ส่งเครื่องพระเมรุ ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๓๘๘ วัน ๒ ๑๔ฯ ๑๒ ค่ำปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกเลี้ยงพระที่พระที่นั่งอนันตสมาคม เลี้ยงพระฉลองไตรปี วังหน้ามาเฝ้าถวายพระราชกุศลในการทอดกฐิน ย่ำเที่ยงเสด็จขึ้นเข้าที่

บ่าย ๕ โมงเศษรับสั่งให้หาพระองค์เจ้าประดิษฐ์วรการมาเฝ้า รับสั่งให้ทำบุษบกงา จะตั้งพระแก้ว

ยามเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระศรีวิสุทธิวงศ์ถวายเทศน์กฐินทาน จบแล้วเสด็จลงลอยพระประทีป เสด็จขึ้น ๒ ยาม

เจ้าพระยาสุรวงศ์ถวายหนังสือ ตอบพระราชหัตถ์ ว่าควรจะให้อินยิเนียฝรั่งมาตรวจบ่อทอง และให้สมเด็จกรมพระไปตรวจการเมืองปราจีนบุรี

มีพระราชหัตถเลขาส่งหนังสือ พระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ และเจ้าพระยาสุรวงศ์ตอบ เรื่องบ่อทอง

วันที่ ๔๓๘๙ วัน ๓ ๑๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกเลี้ยงพระที่พระที่นั่งอนันตสมาคมเหมือนวานนี้ เสด็จขึ้นย่ำเที่ยงเศษ

​บ่ายกรมขุนเจริญผลเฝ้า พระยาภาสเฝ้า แล้วเข้าที่

บ่าย ๔ โมงเศษเสด็จวัดพระแก้ว ทอดพระเนตรการแล้วทรงรถเสด็จทอดพระเนตรพระเมรุ ประทับตรัสกับสมเด็จกรมพระครู่หนึ่ง แล้วเสด็จวังพระองค์เจ้าเทวัญ ทอดพระเนตรทั่วแล้ว เสด็จกลับประทับสนามหญ้า ทรงชักโคมไชยแล้วเสด็จขึ้น

๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระเทพกระวีถวายเทศนาจีวรทานจบแล้วเสด็จลงลอยพระประทีป ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

พระยาพิพัฒนโกษา ถวายสำเนาหนังสือกงสุลสยามซึ่งไปอยู่ในเมืองต่าง ๆ รวม ๕ ฉะบับ ถึ่งกรมท่า

๑. พระยาสยามธุรพาห์ กงสุลสยามเมืองลอนดอน ได้รับหนังสือตอบและเตเลแกรม ลงวันที่ ๑๗ เซบเตมเบอ

ส่งสำเนาเตเลแกรมที่ได้รับมาด้วย

๒. พระสยามธุรานุรักษ์ ขอตราเพิ่มเติมให้แก่ฝรั่งซึ่งช่วยในการเอกสฮิบิเชน ลงวันที่ ๑๓ เซบเตมเบอ

๓. หลวงทวีปสยามกิจ เรื่องพระยาเสนานุชิตตาย ๒๘ อกโตเบอ

๔. หลวงสยามานุเคราะห์ เรื่องเจ้าพะม่า ลงวันที่ ๒๑ อกโตเบอ

​๕. พระยาสยามธุรพาห์ เรื่องสุลต่านเตอรกี ไม่ยอมประพฤติตามบังคับประเทศอื่น ๆ ลงวันที่ ๑ อกโตเบอ

๖. พระยาสยามธุรพาห์ เรื่องสุลต่านเตอรกีมีหนังสือมายังประเทศทั้งปวงว่าไม่ยอมประพฤติตามข้อบังคับ และพูดจาองอาจด้วยถือว่าประเทศทั้งปวงคงจะแตกร้าวกันขึ้นเอง กับเรื่องหม่อมเจ้าปฤษฎางค์ ไปจากลอนดอนจะไปถวายตราเจ้าเยอรมัน ลงวันที่ ๘ อกโตเบอ

๗. มิสเตอรปิกกินแปก เรื่องเจ้าเยอรมันกำหนดวันที่จะรับตรา ลงวันที่ ๑ อกโตเบอ

๘. มิสเตอรปิกกินแปก เรื่องเด็กนักเรียน ลงวันที่ ๑ อกโตเบอ

เจ้าพนักงานหอรัษฎากรพิพัฒน์ถวายรายรับรายจ่ายจำนวนเดือน ๑๑

พระนายไวยถวายริโปตจุกช่องล้อมวงวันลอยกระทง วัน ๓ ๑๕ฯ ๑๒ ค่ำ

วันที่ ๔๓๙๐ วัน ๔ ๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกเลี้ยงพระที่พระที่นั่งอนันตสมาคม เลี้ยงพระแล้วเสด็จวัดพระแก้ว เปลื้องเครื่องพระแก้ว เข้าเหมันตฤดู เสด็จกลับบ่ายโมงเศษ กรมขุนเจริญเฝ้า พาช่างรัก​ช่างกระจก มาซ่อมบุษบกจะตั้งพระแก้ว พระองค์เจ้าชุมพลเอาต้นไม้เงินทองเล็ก ๆ ไปทูลเกล้าฯ ถวาย ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่เฝ้า กราบถวายบังคมลาไปเที่ยว กรมหมื่นพิชิตเฝ้า

๒ ทุ่มเศษเสด็จหอธรรมสังเวช วันนี้เป็นวันมหาดเล็กทูลรายงานพระเมรุวันแรกตั้งแต่นี้ไป พระธรรมภาณพิลาศถวายเทศน์ปฏิสังขรณทาน แล้วเสด็จขึ้น ๕ ทุ่มเศษ

มีพระราชหัตถ์สั่งพระยาพิพัฒน์ ให้ตอบกงสุลร่างกุ้งเรื่องเจ้าพะม่า และหนังสือกงสุลวิกกินแปกเรื่องเด็กนักเรียนให้คัดถวาย ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยทราบ และให้นัดกงสุลเอมริกันเมืองเอมุ่ยมาเฝ้าในวัน ๖ ๓ฯ ๑๒ ค่ำ

มีพระราชหัตถเลขา ให้สมเด็จกรมพระและเจ้าพระยาสุรวงศ์ ให้ปรึกษาเรื่องราวเจ้าพระยามหินทร์ ซึ่งกล่าวโทษพระยาไชยสุรินทร์เรื่องบ่อทอง

พระนายไวยถวายหนังสือจัดมหาดเล็กให้ดูงานพระเมรุ

ห้างบีกริมขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตแอปปอยนต์

ประทับตั๋วทหาร ๓๐๐ คือลาว ๒๑๔ ไทย ๗๐ มอญ ๑๔ เขมร ๑ แขก ๑ รวมเก่าใหม่ ๘๕๓ คน

พระนายไวยถวายริโปตทหารจุกช่องล้อมวงลอยกระทงวันนี้

​วันที่ ๔๓๙๑ วัน ๕ ๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

วันนี้เป็นวันสดับปกรณ์กาลานุกาล แต่ไม่เสด็จออก โปรดให้เลี้ยงพระสดับปกรณ์

บ่าย กรมขุนเจริญผลพาช่างไปซ่อมบุษบกพระแก้วเหมือนเวลาวานนี้ ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยเฝ้า ย่ำค่ำเสด็จออกทรงชักโคมไชย แล้วเสด็จวังพระองค์เจ้าเทวัญพร้อมด้วย สมเด็จพระนางเจ้าและพระนางเธอ จวนทุ่มเสด็จกลับ

๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาอุตตโม (พลับ) เปรียญ ๔ ประโยควัดบรมนิวาศ ถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง พระวินัยธร (เกษ) ๓ ประโยควัดราชบพิธถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระยาภาสกรวงศ์ถวายหนังสือ เรื่องอ้ายพุ่มผู้ร้ายเอาปืนยิงโขนจะจับตัว ถ้าพลาดพลั้งถึงตาย ขอรับพระราชทานบรมราชานุญาตอย่าให้มีความผิด

พระเทพผลู เรื่องอ้ายผู้ร้ายเอาปืนยิงโขนเรื่องเดียวกับพระยาภาส

วันที่ ๔๓๙๒ วัน ๖ ๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

วันนี้ไม่มีราชการอะไร

​วันนี้พระองค์เจ้าเทวัญ ทำการมงคลขึ้นวังใหม่ เวลาบ่าย ๕ โมงเศษสวดมนต์ เจ้านายข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายในไปช่วยพร้อมกัน เวลาสวดมนต์ยังไม่จบ เสด็จพระราชดำเนินไปประทับที่นั้น ครั้นสวดมนต์จบแล้วสรงน้ำพระพุทธมนต์ เวลา ๒ ทุ่มเสด็จกลับ

อนึ่งบ่ายวันนี้กงสุลอเมริกันที่เมืองเอมุ่ยเฝ้าเวลาบ่าย

มีพระราชหัตถเลขา ถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ ขอนายตุ้ยโขนพี่นายจ่ายง มาอยู่ในกรมมหาดเล็ก

วันที่ ๔๓๙๓ วัน ๗ ๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

วันนี้เลี้ยงพระที่วังพระองค์เจ้าเทวัญ

บ่ายทรงเครื่องใหญ่ แล้วเสด็จทอดพระเนตรงานพระที่นั่งใหม่ เสด็จกลับแล้วกรมหมื่นพิชิต พระนายไวยเฝ้าเรื่องทหาร

ยามเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระยาศรีอ่านบอกเมืองเชียงใหม่ว่า ได้ทำบุญในการเฉลิมพระชนม์พรรษา ขอถวายพระราชกุศล เมืองนครสวรรค์บอกได้ทราบท้องตราว่า มิสเตอรกัลเบิดซันขอทำทองตำบลสระแก้ว ให้ไปตรวจดูนั้นได้ไปตรวจแล้ว แต่ขุดลึกไม่ได้ ด้วยเป็นหน้าน้ำ มหาพลับถวายเทศน์ เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น วินัยธรเกษเทศน์ต่อไป

​มีพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์เรื่องทหาร

เจ้าพระยาสุรวงศ์ เรื่องนายอำเภอจีนเข้ารีดตำบลบางนกแขวกและดอนกระเบื้องตายและชรา ขอตั้งใหม่ กับขอตั้งนายรอกเป็นขุนนารถภักดิ์ปลัดสนมกลางซ้าย

ริโปตพระยาวิเศษสงครามเรื่องประชุมจีนเข้ารีด ปรึกษาเลือกนายอำเภอ

รายงานภาษีฝิ่นและภาษีร้อยชักสาม พระนรินทรถวาย

วันที่ ๔๓๙๔ วัน ๑ ๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

บ่าย ๒ โมงเศษมิสเตอรอาลบาสเตอรเฝ้า แล้วหม่อมแดง เฝ้าถวายสายนาฬิกากระ กรมหมื่นพิชิตเฝ้า

๒ ทุ่มเศษเสด็จหอธรรมสังเวช พระยาศรีอ่านบอกเมืองตากเรื่องผู้ร้าย ทรงตั้งหลวงศัลยยุทธ เป็นจมื่นไชยาภรณ์ นายรองชิต เป็นหลวงสรสิทธิยานุการ มหาพลับวินัยธรเกษถวายเทศน์ ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

มีพระราชหัตถเลขา สั่งพระยาราชภักดีให้ส่งเงินเบี้ยหวัดข้างใน

สมเด็จกรมพระถวายร่างตราถึงเมืองตาก เมืองพิศณุโลก เรื่องได้โปรดเกล้า ฯ ให้พระยาจ่าแสน พระยาราชวรานุกูล ขึ้นไปสักเลข และให้ชำระความเก่าที่ค้าง ​และให้เตรียมกองทัพ ถ้าราชการเมืองเชียงแสนแข็งแรงจะได้ยกไปช่วยทันท่วงที แต่เมืองพิศณุโลกความแปลกที่ให้พระยาราชชำระความหลวงวาสุเทพ กับพระยาพิศณุโลกต่างคนต่างกล่าวโทษกัน

พระยาราชรองเมือง ถวายหนังสือเรื่องฆ่ากันตายที่โรงเลื่อยมิสกล๊อก

วันที่ ๔๓๙๕ วัน ๒ ๖ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย แจกเบี้ยหวัดข้างหน้า แล้วประทับพระที่นั่งไพศาลทักษิณ แจกเบี้ยหวัดข้างในแล้วเสด็จขึ้น

บ่าย ๓ โมงเศษ พระยานรรัตน์เฝ้า กรมหมื่นนเรศร์ถวายบิลค่าพรมน้ำมันและอื่น ๆ กรมหมื่นอดิศรถวายบัญชีถ่านน้ำมันที่ใช้ในเรือปานมารุต

๒ ทุ่มเสด็จหอธรรมสังเวช มหาพลับ วินัยธรเกษถวายเทศน์ ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

จมื่นราชนาคา ถวายเรื่องราวกล่าวโทษนายโม่ นายกล่อมว่าเป็นผู้ร้ายคุมพรรคพวกมาจะปล้นบ้าน และกลับจับเอาบ่าวของจมื่นราชนาคา ไปส่งศาลต่างประเทศ

​พระยานรรัตน์ขอเลื่อนตำแหน่งช่างทอง และตั้งขุนนฤบาล เป็นขุนอินทรปราสาท

พระนายศรี ขอตั้งเจ้ากรมโรงทาน และจะรับพระราชทานช่วยดูแลการโรงพิมพ์ด้วย

วันที่ ๔๓๙๖ วัน ๓ ๗ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

แจกเบี้ยหวัด ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย และท้องพระโรงข้างใน บ่าย ๔ โมงมิสเตอรบัลเกรฟพากัปตันเรือรบเฝ้า แล้วทูลกระหม่อมพระองค์น้อยเฝ้า ถวายตัวอย่างอนุสสาวรีย์

๒ ทุ่มเสด็จหอธรรมสังเวช มหาพลับถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง วินัยธรเกษถวายเทศน์กัณฑ์หนึ่ง เป็นวันยก ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยถวายหนังสือพระพิเดชสงคราม เรื่องเลขสมในสัสดีสมัครมาอยู่ในกรมล้อมวัง

มีพระราชหัตถเลขา สั่งให้ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยชำระเลขล้อมวัง

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือกงสุลอเมริกันบอกตั้งแมกดอนัล เป็นไวซกงสุลอเมริกัน

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือกงสุลอเมริกันเรื่องหมอกลัมเบิดซันขอเฝ้าเรื่องจะทำแร่ทอง

มีพระราชหัตถ์ไปรเวตถึงเสด็จที่วัดฉะบับหนึ่ง

​วันที่ ๔๓๙๗ วัน ๔ ๘ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

รุ่งเช้าทรงรถเสด็จสระประทุมวัน ประทับวังใหม่ซึ่งจะพระราชทานพระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ แล้วเสด็จวังประทุมวัน แล้วเสด็จบ้านเจ้าคุณตำหนักเดิม แล้วเสด็จกลับ ประทับหอธรรมสังเวช มีเทศน์เรื่องมโหสถ พระเทศน์ ๘ องค์ คือ ๑ พระสาธุศีลสังวร ๒ พระธรรมกิติ ๓ พระครูวัดภคินีนารถ ๔ พระปลัดจุ่นวัดสระเกษ ๕ พระสมุห์ตาบ วัดนาคกลาง ๖ พระใบฎีกานุ่มวัดราชนัดดา ๗ พระสระวัดมหาธาตุ ๘ พระวัดมหาธาตุ ทรงฟังอยู่จนเวลาบ่าย ๒ โมงเสด็จขึ้นเข้าที่

บ่าย ๕ โมงพระยารัตนโกษาเฝ้า ขอพระราชทานเพ็ชร์ไปประดับกล่อง กรมหมื่นภูธเรศถวายหนังสือ แล้วเสด็จวัดพระแก้ว และโรงพระเบ็ญจา สมเด็จกรมพระเฝ้า ย่ำค่ำเศษเสด็จใน

วันนี้ไม่เสด็จออกหอ ไม่มีราชการอันใด

กรมหมื่นภูธเรศ ขอเพิ่มเบี้ยหวัดหลวงเสนานนท์

นักดิศบุตรนักองค์วัดถา กล่าวโทษพระพิพิธว่า ทำชู้ด้วยมารดาเลี้ยง และขอถวายตัวทำราชการ

วันที่ ๔๓๙๘ วัน ๕ ๙ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

วันนี้เสวยพระโอสถถ่าย ไม่ได้เสด็จออก ไม่มีราชการ

​พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือหม่อมเจ้าปฤษฎางค์ มาถึงพณ ฯ มหาโกษาธิบดี เรื่องไปเฝ้าถวายตราเจ้าเยอรมัน

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือพระยาสยามธุรพาห์ ถึงกรมท่าเรื่องเมืองเตอรกี และมิสเตอรกอกกาเรลบอกว่าร่างสัญญาที่ส่งไปในประเทศต่าง ๆ ยังมิได้ว่าประการใด และมิสเตอรปิกกินแปก บอกมาว่าได้ไปเฝ้าเจ้าเยอรมัน และได้ให้เงินปิกกินแปกและเจ้าปฤษฎางค์ และส่งบัญชีชื่อหนังสือว่าด้วยอินเตอรนาชันนัลลอ ลงวันที่ ๑๕ อกโตเบอ

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือพระยาสยามธุรพาห์ถึงกรมท่าว่า ตั้งแต่มีหนังสือมาราชการในยุโรปยังไม่เจริญขึ้น และเรื่องจะให้เตอรกียกเมืองดุละซิกโนให้แก่ประเทศมอนเดนิโครนั้น การยังไม่สำเร็จ นานไปเตอรกีจะเกิดวุ่นวายขึ้น ลงวันที่ ๒๒ อกโตเบอ

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอรปิกกินแปก ว่าด้วยไปถวายตราเจ้าเยอรมันพร้อมด้วยหม่อมเจ้าปฤษฎางค์

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอรโรดกงสุลสยามที่เมืองฮ่องกง เรื่องเรือสยามชื่อแคนตอนแตกคนรอด ๙ คน

หนังสือพิมพ์เรื่องเรือแคนตอนแตก

​หนังสือพระยาอัศฎงค์ทูลเกล้า ฯ ถวาย ได้รับพระราชหัตถเลขา ลงวัน ๖ ๖ฯ ๑๐ ค่ำ ทราบเกล้า ฯ แล้ว เจ้าคุณกรมท่ามาถึงสิงคโปร์ ได้เล่าเรื่องหนังสือสัญญาใหม่ให้ฟัง และเรื่องพระองค์สายไปถึงสิงคโปร์เมืองยะโฮเกาะหมากและปัลเกรฟไปรับเมีย และดาโต๊ะมันดารารายาปาหังไปสิงคโปร์ และเรื่องพระยาเสนานุชิตตาย

หนังสือพระสยามธุรานุรักษ์ทูลเกล้า ฯ ถวาย เรื่องเปลี่ยนเปรสิเดนต์ใหม่ และเรื่องพระรูปสมเด็จพระนางเจ้าที่สิ้นพระชนม์

หนังสือพระสยามธุรานุรักษ์ทูลเกล้า ฯ ถวาย บอกข่าวต่างประเทศ

วันที่ ๔๓๙๙ วัน ๖ ๑๐ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยบ่าย ๑ โมง แจกเบี้ยหวัด

บ่ายหลวงสุวรรณภักดีเฝ้าทรงเรื่องเครื่องถม พระยานานาพระไชยยศเฝ้า แล้วทูลกระหม่อมพระองค์น้อย กรมหมื่นพิชิต พระองค์เทวัญ พระนายไวยเฝ้า

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พระศรีสุนทรโวหารอ่านประกาศ ประกาศนี้มีขึ้นในคราวนี้เป็น​คราวแรก สวดมนต์จบแล้วเสด็จขึ้นเวลา ๔ ทุ่มเศษ อนึ่ง วันนี้พระโทรเลข ถวายพระแก้วองค์หนึ่ง

พระยาพิพัฒน์นำหนังสือมิสเตอรชิกเกลส์ทูลเกล้าฯถวาย

หนังสือมิสเตอรชิกเกลส์ถวาย ขอเฝ้าถวายคืนเอกสวาเตอร

หม่อมเจ้าหญิงสว่างวงศ์ฟ้องมรดก

วันที่ ๔๔๐๐ วัน ๗ ๑๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลา ๕ โมงเช้า เสด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเลี้ยงพระแล้ว พราหมณ์อ่านดุษดีสังเวย แล้วเวียนเทียนสมโภชพระมหาเศวตฉัตร ย่ำเที่ยงเศษเสด็จขึ้น

แล้วเสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย แจกเบี้ยหวัด เสด็จขึ้นบ่าย ๒ โมงเศษ ทรงเรื่องฎีกากับกรมหมื่นพิชิต

๒ ทุ่มเสด็จพระที่นั่งไพศาลทักษิณ สวดมนต์สมโภชเศวตฉัตร ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๔๐๑ วัน ๑ ๑๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษ เสด็จพระที่นั่งไพศาลทักษิณ เลี้ยงพระแล้ว พราหมณ์อ่านดุษดีสังเวย และเวียนเทียน บ่ายโมงเศษเสด็จขึ้น

​บ่าย ๔ โมง เสด็จออกพระที่นั่งอนันตสมาคม ประชุมพระบรมวงศานุวงศ์ และข้าราชการ ตามธรรมเนียมเหมือนอย่างทุกปี พระราชทานตราจุลจอมเกล้า ที่ ๑ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ ท.จ. พานทอง ที่ ๒ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล ท.จ. พานทอง ที่ ๓ พระองค์เจ้าหัศดินทร ท.จ. ที่ ๔ พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ ท.จ. (๒ องค์นี้รับพานทองวังหน้าอยู่แต่เดิม) ที่ ๕ หม่อมเจ้าน้อยสมวงศ์ ในกรมหมื่นอมเรศรัศมี ต.จ. ที่ ๗ หม่อมเจ้าอุทัยแฉ่ ในกรมหมื่นอนันตการฤทธิ ต.จ. ที่ ๗ เจ้าหมื่นเสมอใจราช ในพระองค์เจ้ามงคลเลิศ ต.จ. ที่ ๘ พระยาราชวรานุกูล เวก ท.จ. ที่ ๙ พระยาพิพัฒน์โกษาทับ ท.จ. ที่ ๑๐ พระยาโชฎึกราชเศรษฐีเขียน ท.จ. ที่ ๑๑ นายเสน่ห์ บุตรเจ้าพระยามหินทรศศักดิธำรง ต.จ. ที่ ๑๒ นายช่วง บุตรจมื่นไชยภูษานุ่ม หลานเจ้าพระยายมราชเฉย ต.จ. ที่ ๑๓ นายใหญ่ บตรนายสนิทยศฐาน หลานพระยาเสนหามนตรี ต.จ. (ตัวไม่ได้มารับ) แล้วเสด็จพระที่นั่งสุทไธยสวรรย์ ทรงนมัสการพระบรมรูป แล้วพระราชทานสตาร์ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ แก่พระยานรรัตนราชมานิตย์ บ่าย ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น

ทุ่มเศษเสด็จพระที่นั่งอนันตสมาคม สวดมนต์สมโภชเศวตฉัตร ยามเศษเสด็จขึ้น

หนังสือเจ้าพระยาภานุวงศ์ทูลเกล้า ฯ ถวาย เรื่องที่ได้ไปจัดการสักเลขและเรื่องคนสมัครไปสักเป็นเลขวังหน้ามาก

​มีพระราชหัตถเลขา ถึงกรมพระราชวังบวรเรื่องเลขสมัครไปเป็นเลขวังหน้าให้จัดการให้เสมอเหมือนแบบอย่าง

หนังสือเจ้าพระยาภานุวงศ์ทูลเกล้า ฯ ถวายความเห็นเรื่องบ่อทอง

วันที่ ๔๔๐๒ วัน ๒ ๑๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษ เสด็จพระที่นั่งอนันตสมาคม เลี้ยงพระแล้ว พราหมณ์อ่านดุษดีสังเวย และเวียนเทียนเสร็จแล้ว แจกเบี้ยหวัดที่นั้น บ่าย ๒ โมงเศษเสด็จขึ้น

บ่ายพระยานรรัตน์เฝ้าทรงเรื่องสลาก ค่ำไม่เสด็จออกหอธรรมสังเวช วันนี้ไม่มีราชการ

วันที่ ๔๔๐๓ วัน ๓ ๑๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

บ่าย ๓ โมงเศษ พระยานรรัตน์เฝ้า ทรงเรื่องทหารสมัครเจ้าหมู่ชิงเอาไปสัก พระนายไวยเฝ้าด้วย ทูลกระหม่อมพระองค์น้อยเฝ้า ถวายแซงชั่นพระที่นั่งใหม่ และทูลเรื่องความหม่อมราชวงศ์เนตร ฟ้องมรดก รับสั่งให้เซ็นเรื่องราวไป ว่าให้ไปร้องที่วังหน้า ด้วยหม่อมราชวงศ์เนตรก็เป็นคนวังหน้าจำเลยก็เป็นคนวังหน้า ประทับตั๋วคุ้มสักทหารวันนี้ ๔๔๗ ฉะบับ รวมทั้งเก่าใหม่ ๑๕๐๐ ฉะบับ

​ค่ำไม่เสด็จออกหอธรรมสังเวช ประชวรพระเนตร วันนี้เครื่องประดับพระโกศสมเด็จพระนางเจ้า ส.ก.ร. และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ ก.พ. มาถึงแต่ยังไม่ครบ พระองค์เจ้าเทวัญนำมาทูลเกล้า ฯ ถวาย

วันที่ ๔๔๐๔ วัน ๕ ๑๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีมะโรงโทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เที่ยงแล้วมีเทศน์มิลินทปัญหา ที่หอธรรมสังเวช พระมหาอิ่ม ๔ ประโยควัดมหาธาตุเป็นพระยามิลินท์ พระอาจารย์เทศ วัดสามพระยา เป็นพระนาคเสน เทศน์ตั้งแต่เวลาย่ำเที่ยง บ่ายโมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช ทรงฟังธรรมอยู่จนบ่าย ๒ โมงเศษเสด็จขึ้น เวลาบ่าย ๕ โมงเศษเทศน์จบ วันนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้กรมหมื่นพิชิตแต่งฉันท์ที่จะจารึกลองโมราที่จะทรงพระอัฏฐิสมเด็จพระนางเจ้า ส.ก.ร. ค่ำไม่ได้เสด็จออกหอธรรมสังเวช พระเนตรยังไม่หายประชวร