เดือน ๘ จุลศักราช ๑๒๔๒

จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน

พระราชนิพนธ์

ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒ (พ.ศ. ๒๔๒๓)

----------------------------

วันที่ ๔๒๒๗ วันจันทร์ ขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๓ โมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระ ถวายของไทยทานแล้วมีสดับปกรณ์รายร้อยเหมือนวานนี้ เวลา ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น กลางวันพระพิเรนทร์เฝ้าถวายบัญชีฝีพาย ว่ายังไปไล่ตรวจตัวคนกับจะบนจับบุตรหมู่ตามธรรมเนียมเดิม เมื่อครั้งเจ้าพระยายมราชว่า กับจะขอรับพระราชทานไล่เรือนริมโรงเรือบางกอก ด้วยเป็นเรือนจากรุงรังกลัวไฟ พระยาโชฎึกเฝ้าถวายบัญชีกำหนดทำกงเต๊ก ๗ วันครั้งหนึ่ง จนครบ ๗ ครั้ง แล้วไปทำใหญ่ ๑๐๐ วัน

เวลาทุ่มเศษเสด็จหอธรรมสังเวช มีสวดมนต์ ๑๕ รูปอย่างวานนี้ พระพรหมมุนีนำสวดจบแล้วมีสดับปกรณ์ไตรย่ามเหมือนวานนี้ พระอริยมุนีถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เครื่องกัณฑ์ยก ทรงกับสมเด็จกรมพระและเจ้านายเรื่องการพระเมรุ เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น สั่งพระกะทู้ถอดพระยามหามนตรี

โทรเลข ๒ ฉะบับๆ ๑ เรือออกไปลำหนึ่ง ฉะบับ ๑ เรือสุริยมณฑลกลับมาแต่สงขลา พระอมรวิสัยสรเดชมาในเรือนั้นด้วย

บัญชีฝีพายซึ่งพระพิเรนทรเทพทูลเกล้า ฯ ถวาย

พระยาโชฎึกราชเศรษฐี พระสวัสดิ์วามดิษฐ์ จดหมายกำหนดวันนำกงเต๊กทูลเกล้า ฯ ถวาย

พระยาพิพัฒน์ ถวายหนังสือปัลเครฟถามข่าวเรื่องการเมืองเชียงแสน

วันที่ ๔๒๒๘ วันอังคาร ขึ้น ๒ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๔ โมง เสด็จหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้วมีสดับปกรณ์เหมือนวานนี้ เสด็จขึ้นเวลาเที่ยง

กลางวัน ทรงเรื่องการทำบุญและการพระเมรุ พระยาประภา พระอมรกลับมาแต่เมืองตะวันตกเฝ้าถวายหนังสือสมเด็จเจ้าพระยา พระอมรทูลว่า สมเด็จเจ้าพระยาขอรับพระราชทานจมื่นสมุหพิมานไปช่วยชำระความ โปรดให้ไปตามตัว ได้ความว่าป่วย

ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาเอมถวายเทศน์ๆ เวรตามธรรมเนียมพระกัณฑ์เจ้าภาพแล้ว ทรงกับสมเด็จกรมพระเรื่องหนังสือปัลเครฟมีมาด้วยความเมืองเชียงแสน โปรดให้คัดบอกแจ้งความไป เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

หนังสือสมเด็จเจ้าพระยากราบบังคมทูล มาแต่เมืองสงขลา บอกระยะทาง และกำหนดจะไปเมืองพัทลุง และส่งเจ้าคุณปุกกับพระอมรกลับเข้ามา

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือปัลเครฟ เตือนท้องตราให้มิสเตอร์ตีวินขึ้นไปว่าความเมืองเชียงใหม่ กับเตือนความมิสกอกส์และความมองคุณะ

กรมหมื่นนเรศรถวายหนังสือปัลเครฟมีมาที่สมเด็จกรมพระ ๒ ฉะบับๆ ๑ ว่าด้วยความป่าไม้รายนายฟ้าห้วนซึ่งมองกะเลฟ้องฉะบับ ๑ เตือนความมิสกอกส์ ความมองคุณะ

รับโทรเลขเรือยงยศมาแต่สงขลา

วันที่ ๔๒๒๙ วันพุธ ขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๔ โมงเศษเสด็จหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้ว เสด็จขึ้นเวลาเที่ยง

กลางวันพระยาภาส เจ้าปรีดา กรมพิชิต เฝ้า ทรงเรื่องของทำบุญและอื่นๆ

เวลาทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ แล้วเจ้าคุณทหารเฝ้า ทูลลาจะไปเยี่ยมสมเด็จเจ้าพระยาแล้วทรงด้วยการต่างๆ เสด็จขึ้นเวลา ๔ ทุ่มเศษ มีพระราชหัตถ์ไปรเวตถึงสมเด็จกรมพระเรื่องความ สมเด็จกรมพระตอบพระราชหัตถเลขาส่งความที่เรียงแล้วเข้ามาทูลเกล้า ฯ ถวาย โปรดเกล้า ฯ คืนออกไปให้ลูกขุนปรึกษา ๓๒ บท

อนึ่ง เมื่อออกหอธรรมสังเวชตอนค่ำ พระราชทานริโปตกรมหมื่นพิชิตเรื่องความมองคุณะ ให้มีหนังสือส่งไปยังกงสุลอังกฤษ

พระไชยยศถวายบัญชีเงินเถาซึ่งมีอยู่ในพระคลัง

กรมหมื่นนเรศร์ถวายรายความ ๙ เรื่อง ที่กงสุลอังกฤษส่งขึ้นมาจะให้มิสเตอร์ตีวินขึ้นไปว่า ซึ่งสมเด็จกรมพระสอบบอกพระยาเทพนั้นสอบได้ ๖ เรื่อง เป็นความเก่าอีก ๓ เรื่องไม่พบ

วันที่ ๔๒๓๐ วันพฤหัสบดี ขึ้น ๔ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๔ โมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระ เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น กลางวันพระองค์เจ้าสาย หลวงนายสิทธิ์เฝ้าคิดของสลากการพระศพ

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์เฝ้าเรื่องที่สุเหร่าแขก แล้วทรงธรรม พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ทรงกับสมเด็จกรมพระเรื่องการต่างๆ เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือดงกาลดอิศปานยาราชทูตสะเปญมีเข้ามาว่ากลับมาแต่มะดริดแล้ว แต่บัดนี้ยังมีราชการอยู่ที่เมืองปักกิ่ง เมื่อสิ้นราชการแล้วจะเข้ามาถวายตราเครื่องราชอิสสริยยศ

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ว่าด้วยสมเด็จเจ้าพระยาขอจมื่นสมุหพิมานไปชำระความนั้น จมื่นสมุหพิมานป่วยไปไม่ได้ จะต้องให้ผู้อื่นไปแทน ท่านจะเห็นผู้ใดต้องอัธยาศัยท่านบ้าง

พระราชทานร่างตอบกงสุลฝรั่งเศส เรื่องความห้างมาเล็บยุเลียนค้างเงินอ้ายสำอาง ให้กรมหมื่นนเรศร์ไปถวายสมเด็จกรมพระ

พระอินทรเทพจดหมายทูลเรื่องไปสอบแผนที่สุเหร่าแขก

วันที่ ๔๒๓๑ วันศุกร์ ขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเสด็จออกหอธรรมสังเวช เลี้ยงพระแล้วเสด็จขึ้นเวลาเที่ยงนาน บ่ายพระยาภาสกับกรบหมื่นพิชิตเฝ้าทรงเรื่องของสังเค็ด

บ่าย ๔ โมง มิสเตอร์ปัลเครฟเฝ้าทูลเตือนความเมืองเชียงใหม่ทุกเรื่องที่ค้างอยู่อยากจะให้แล้วเสีย (ทรงบ่นมากด้วยไม่สบาย)

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ตรัสกับสมเด็จกรมพระเรื่องการต่าง ๆ จน ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น วันนี้สมเด็จถวายรายการกองทำเครื่องพระเมรุ

รับโทรเลขเรือเข้ามาลำ ๑ ไป ๓ ลำ

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอร์ปัลเครฟตอบมา เรื่องริโปต กรมหมื่นพิชิตว่าด้วยความมองคุณะ เขาจะขอให้ไทยส่งความไปให้เขาลองพิจารณา ถ้าเหตุที่มองคุณะไม่ควรฟ้องเขาจะยกเสีย ถ้าควรว่าเขาจะส่งขึ้นมาให้ไทยว่า

วันที่ ๔๒๓๒ วันเสาร์ ขึ้น ๖ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้วเสด็จขึ้นเที่ยงนาน พระองค์สาย เจ้าจร พระยาประภา พระยาภาส เฝ้า

บ่าย ๔ โมงเศษมีการสวดมนต์ในพระที่นั่ง (ด้วยวันนี้พระเสาร์เสิดขึ้นไปราษีเมศทั้งสองดวงพระชันษา) ที่ห้องเขียวที่ประทับนั้นเอง ตั้งพระและพระเต้าต่าง ๆ บนตู้ทรงพระอักษร ตั้งพระไชยใหญ่ ๑ พระไชยเนาวโลหะ ๑ พระพุทธรูปนาคปรกใหญ่ ๑ กลาง ๑ สมาธิกลาง ๑ พระนาคปรกศิลา ๑ เทวรูปพระเสาร์ใหญ่ ๑ กลาง ๑ เทารูปพระพฤหัสบดีกลาง ๑ กับพระมหาสังข์และพระเต้าศิลาต่างๆ พระเต้า ๕ กษัตริย์มีเทียนทองธูปเงินเล่มละ ๒ ตำลึงบูชากำลังพระเสาร์ หน้าตู้ตัวเครื่องนมัสการเครื่อง ๒ ชั้น แล้วโยงสายสิญจน์ไปที่หิ้งติดฝาหลังตู้ทรงพระอักษร ซึ่งตั้งพระไชยน้อยแลพระนาคปรก พระสมาธิและเทวรูปพระเสาร์ พระพฤหัสบดีอยู่นั้นด้วย บ่าย ๕ โมงพระสวดมนต์เข้าไปข้างใน พระธรรมวโรดมนำพระครูปริตรไทย ๔ รูป พระอุดมญาณนำพระครูปริตรรามัญ รวมกัน ๑๐ รูป ทรงถวายไตรย่ามแล้ว ครองผ้าสวดพระปริตร สวดจบแล้วทรงน้ำพระพุทธมนต์ในที่เวลาพลบ

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ทรงเตือนฉัตรกั้นพระศพต่อสมเด็จกรมพระแล้วทรงด้วยการต่าง ๆ เรื่องพระเมรุ เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

มีพระราชหัตถ์ตอบสมเด็จเจ้าพระยา และบอกข่าวที่เกิดเหตุเรือล่ม

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือพระยาสยามธุรพาห์ บอกได้รับโทรเลขพระยาภาสว่าเจ้าพระยาภาณุวงศ์จะเป็นทูตไป ได้ไปบอกที่ฟอเรนออฟฟิศแล้ว

ฉะบับ ๑ หนังสือพระยาอัษฎงค์ส่งเตเลแกรมกรมท่าเข้ามา

เตเลแกรมบอกมาแต่เอเดนว่าถึงวันที่ ๒ ยูนจะออกไปในเย็นวันนั้น สบายด้วยกันหมด

พระราชทานร่างหนังสือให้ พระยาพิพัฒน์ตอบมิสเตอร์ปัลเครฟเรื่องความมองคุณะ จะให้พระยาศรีนำหนานอุตน้อยมหาไชย และพะยาแลงไปให้เขาถาม

เมื่อออกที่หอธรรมสังเวชพระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอร์ปัลเครฟส่งหนังสือกอมมิสชันเนอเมืองมรแมนว่าด้วยผู้ร้ายปล้นในแขวงเมืองตากต่อกับอังกฤษกำเริบมาก ขอให้รีบจัด

หนังสือกอมมิสชันเนอ บอกเรื่องผู้ร้าย

(โปรดให้พระยาสุจริตรีบกลับขึ้นไป)

หนังสือเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์เรื่องสุเหร่าแขก

หนังสือเจ้าพระยาพระคลังถึงกงสุลอังกฤษ ตัดสินเรื่องสุเหร่าแขก เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ทูลเกล้า ฯ ถวาย

วันที่ ๔๒๓๓ วันอาทิตย์ ขึ้น ๗ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๔ โมงเลี้ยงพระในพระที่นั่ง พระฉันแล้วปล่อยสัตว์ เสด็จหอธรรมสังเวช ทอดพระเนตรเห็นฉัตรซึ่งสมเด็จกรมพระให้เอามาแขวนระยะชั้นไม่งาม ดูไม่เป็นฉัตรไม่ได้ส่วน กริ้วมาก รับสั่งให้ปลดลงเสียให้เอาไปถวายวัดประทุมธานี จึงรับสั่งให้พระองค์เจ้าประดิษฐ์ทำใหม่มาแขวน แล้วเสด็จขึ้นเข้าที่บรรทมตื่นบ่าย ๕ โมงเศษ กริ้วกรมหมื่นนเรศร์เรื่องไปสั่งออฟฟิศหลวง มีพระราชหัตถ์ถึงสมเด็จกรมหลวงให้เลิกออฟฟิศไปรวมในหอรัษฎา ให้พระองค์เจ้าเทวัญไปเป็นบัญชีกลาง

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกทรงหล่อเทียนที่เก๋งวรสภาภิรมย์ แล้วเสด็จหอธรรมสังเวช วันนี้มีกงเต๊กครบ ๗ วัน ครั้งที่ ๒ พระไทยสวดมนต์ ๑๕ รูปอย่างแต่ก่อน แล้วมีเทศน์ พระพิมลธรรมถวายกัณฑ์หลวง กัณฑ์เจ้าภาพ ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

มีพระราชหัตถ์ถึงสมเด็จกรมหลวง ให้เลิกออฟฟิศหลวงไปรวมในบัญชีกลางหอรัษฎา เจ้าพระองค์เทวัญไปเป็นบัญชีกลาง ออฟฟิศไปรเวตสเกรตารีให้พระองค์สวัสดิประวัติเป็นตัว จัดตั้งแต่เดือน ๘ หน้า

สมเด็จกรมหลวงถวายบัญชีกะเงินจ่าย

วันที่ ๔๒๓๔ วันจันทร์ ขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษเสด็จออกเลี้ยงพระ พระฉันแล้วถวายของไทยทานและมีสดับปกรณ์รายร้อย เหมือนงานครบ ๗ วันก่อน บ่ายโมงเสด็จขึ้น

พระองค์เจ้าสาย หม่อมเจ้าจรเฝ้า เรือรูปสัตว์ทำครอบ

๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระญวนสวดบูชาพระศพ/*๑๐เสร็จแล้ว หม่อมเจ้าพระพุทธุปบาทปิลันทน์ถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ สมเด็จกรมพระทูลเรื่องเทวดาเชิญเครื่องสูงจะต้องซ่อม แต่ก่อนกรมหลวงวรศักดาเป็นผู้ทำ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ท่านซ่อมต่อไป เสด็จไปประทับทอดพระเนตรเผากงเต๊กแล้ว ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระองค์เจ้าเทวัญถวายจดหมายปัลเครฟ มีขอบใจเธอด้วย บอกข่าวเตเลแกรมซึ่งทูตไปถึงเอเดน

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอร์ปัลเครฟมีขึ้นมา ๒ ฉะบับ

ฉะบับ ๑ ว่าด้วยเรื่องผู้ร้ายในแขวงเมืองตากชุม ที่เขามีหนังสือขึ้นมาแล้ว พระยาพิพัฒน์มีหนังสือส่งหนังสือสมเด็จรับธุระแข็งแรงนั้นเขายินดีมาก

ฉะบับ ๑ ตอบเรื่องความมองคุณะกำหนดให้พระยาศรีสิงหเทพพาหนานอุตน้อยมหาไชยกับพระยากลาโหม และผู้เกี่ยวข้องเรื่องความลงไปพรุ่งนี้ ๔ โมงเช้า

ฉะบับ ๑ พระยาสยามธุรพาห์บอกข่าวราชการที่ยุโรป

รับหนังสือเจ้าพระยาสุรวงศ์ ขอรับพระราชทานพวกนักสวด ซึ่งสักท้องมือเป็นทหารไปรับราชการเป็นคนเจรจาโขน จำอวดโขน

วันที่ ๔๒๓๕ วันอังคาร ขึ้น ๙ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระฉันแล้วเกือบบ่ายโมงเสด็จขึ้น

กลางวันกรมหมื่นพิชิต กรมหมื่นภูธเรศเฝ้า เรื่องของสลาก ของสังเค็ด เรื่องแว่นฟ้าทองคำ แล้วสมเด็จกรมพระเฝ้าถวายคำปรึกษา

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระยาศรีอ่านบอกเมืองพิไชยส่งหนังสือเมืองน่าน บอกราชการเมืองเชียงแสน พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ๔ ทุ่ม เสด็จขึ้น

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอร์คลาก กงสุลเดนมาร์ค ว่าด้วยผู้ร้ายย่องเบามีชุมที่ถนนหลังบ้านเจ้าท่าและโรงภาษี ขอให้มีโปลิศเดินตรวจเวลากลางคืน

มีพระราชหัตถ์ถึงพระยารัตนโกษาที่ลอนดอน สั่งให้ทำเครื่องประดับพระโกศพระอัฏฐิ สมเด็จพระนาง สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ

วันที่ ๔๒๓๖ วันพุธ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้ว เที่ยงเสด็จขึ้น กรมหมื่นพิชิต กรมหมื่นภูธเรศเฝ้าทรงเรือ รถแว่นฟ้า และอื่นๆ ทรงมอบการออฟฟิศไปรเวตสเกรตารีให้พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเป็นธุระตลอด

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระยาศรีอ่านศุภอักษรอ่านตราถึงเจ้าเชียงใหม่ พระยาเทพประชุน เรื่องราชการเมืองเชียงแสน พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ วันนี้เป็นวันยกกัณฑ์หลวงมีเครื่องกัณฑ์สังเค็ดกับเงินติตเทียนตามรายวันที่เทศน์รวม ๕ วัน ๕ ตำลึง สมเด็จกรมพระกราบบังคมทูลขอให้ฟั่นเชือกใช้ในการทำเมรุ เวลา ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น วันนี้สมเด็จพระองค์น้อยแขวนม่านดำครุยขาวที่ห้องไว้พระศพ ๒ ห้องกับพระองค์เจ้าประดิษฐ์เอาฉัตรมาแขวนทรงงาม

มีพระราชหัตถ์ถึงสมเด็จกรมหลวง ให้จัดการออฟฟิศไปรเวตสเกรตารี

พระยาศรีสิงหเทพถวายคำตามคำตอบ ปัลเครฟถามความมองคุณะ ซึ่งลงไปให้เขาถามวันนี้

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมิสเตอร์ปัลเครฟมีขึ้นมาด้วยเรื่องถามความมองคุณะวันนี้ว่าพ้นตัวหนานอุต น้อยมหาไชย กับต่อว่าที่พระยากลาโหมไม่ได้ลงไป ขอถามอีก

พระพิเรนทรเทพ ถวายจำนวนฝีพายประจำเดือน ๘

วันที่ ๔๒๓๗ วันพฤหัสบดี ขึ้น ๑๑ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเสด็จหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้ว เวลาเที่ยงเศษเสด็จขึ้น

หม่อมเจ้าจรถวายอย่างครอบรูปสัตว์ที่จะแจก พระยาประภาเฝ้าพาตนกูอหมัด ตนกูบุตรพระยายุทธการโกศล ซึ่งเข้ามาด้วยพระอมรวิสัยสรเดชถวายตัวทำราชการฉลองพระเดชพระคุณ

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวช สั่งกรมหมื่นนเรศร์ให้ซ่อมทองพระโกศมณฑป พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ๔ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๒๓๘ วันศุกร์ ขึ้น ๑๒ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเสด็จออกหอธรรมสังเวช เลี้ยงพระ สมเด็จกรมพระเฝ้าถวายแผนที่และตัวอย่างรูปเขียนพระเมรุ บ่ายโมงเสด็จขึ้น แล้วเปลี่ยนแว่นฟ้าชั้นล่างซึ่งรองพระโกศสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ ด้วยเดิมเมื่อตั้งนั้นรีบยกมา ผิดสำรับกันอยู่ แล้วปิดทองซ่อมพระโกศทีเดียว

กลางวันพระยาภาสเฝ้าถวายบัญชีสังเค็ด สมเด็จกรมหลวงเฝ้าเรื่องจัดการออฟฟิศไปรเวตสเกรตารีและหอรัษฎา พระยาราชสงครามเฝ้าทรงกะโคมไฟก๊าศซึ่งจะจุดการพระเมรุ

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ กรมหลวงวรศักดาถวายอย่างโคมเทวดาที่เชิญบังแทรกถือ สมเด็จกรมพระถวายบัญชีเชือกใช้การพระเมรุพระราชทานพระนรินทร์ไปให้เจ้าพระยาสุรวงศ์เกณฑ์ฟั่น เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระยาศรีถวายคำซึ่งกงสุลอังกฤษถามพระยากลาโหม เรื่องความมองคุณะ

วันที่ ๔๒๓๙ วันเสาร์ขึ้น ๑๓ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมง เสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระ แล้วเสด็จขึ้นเที่ยงเศษ บ่ายพระยาราชสงครามเฝ้าถวายแผนที่กะโคมแล้วจะสั่งนอก พระยาประภาถวายอย่างหิ้งไม้จะทำติดฝ้าครอบรูปสัตว์ที่จะแจกครอบละหิ้ง

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จหอธรรมสังเวชพระราชทานอย่างโกศพระอัฏฐิให้พระองค์เจ้าประดิษฐวรการทำ พระนรินทร์กราบบังคมทูลเรื่องฟั่นเชือก ท่านเจ้าพระยาสุรวงศ์ขอรับพระราชทานเกณฑ์หนัง เกณฑ์ไขเนื้อตามเคย แล้วอ่านบอกเมืองราชบุรีส่งน้ำรักวัดพระแก้ว พระยาศรีอ่านศุภอักษร อ่านตราบอกข่าวสิ้นพระชนม์ไปเมืองประเทศราช แล้วพระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันนี้ทรงเซ็นสั่งคำปรึกษาวางบทโทษ อ้ายอ่ำ มหามนตรี จำคุก กับพวกหมดด้วยกัน

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือ พระยาสยามธุรพาห์บอกส่งสำเนาหนังสือเซอยุเลียนปอซิโฟต ตอบเรื่องกรมท่าจะเป็นทูตไปลอนดอน

หนังสือเซอยุเลียนปอซิโฟตถึงเมซัน

หนังสือพิมพ์ปอลมอลกาเซต

หนังสือพิมพ์เดลีโปนิกเคอลว่าด้วยจะเสด็จยุโรป

วันที่ ๔๒๔๐ วันอาทิตย์ขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเสด็จหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้ว เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น เจ้านายพร้อมกันรับฉลองพระเดชพระคุณทำพระที่นั่งใหม่

กลางวันพระองค์สายกับกรมหมื่นพิชิตเฝ้า เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวชแต่ประทับอัฑฒจันท์ศาลาก่อน วันนี้มีกงเต๊กครบ ๗ วันครั้งที่ ๓ เจ้าพระยาสุรวงศ์เฝ้าที่หอธรรมสังเวชทูลขอแบ่งด้านพระเมรุ กับทูลด้วยจะจัดข้าหลวงไปเร่งของเครื่องพระเมรุ ทรงด้วยเรื่องความมองคุณะ แล้วพระญวนมาสวดบูชาพระศพ สวดมนต์วันนี้ ๑๕ รูปเหมือนคราวก่อน สวดมนต์จบแล้ว พระศรีวิสุทธิวงศ์ถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เครื่องกัณฑ์ยก เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันที่ ๔๑๔๑ วันจันทร์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้าเสด็จออกเลี้ยงพระ ๑๕ รูป มีของไทยทานและสดับปกรณ์รายร้อยด้วยเหมือนครั้งก่อน เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น

บ่ายพระองค์เจ้าเทวัญกับพระองค์สายเฝ้า หม่อมเจ้าปรีดาถวายตัวอย่างแท่นสังเค็ดทำมาใหญ่กว่าขนาดแท่นรูปสัตว์เดิม รับสั่งว่าโตนักให้เอาเท่าเดิม แล้วกรมภูธเรศกับพระยานรรัตน์เฝ้าเรื่องซ่อมทองคำแว่นฟ้า แล้วพระองค์เจ้าทองใหญ่เฝ้าทรงด้วยโคมไฟฟ้าซึ่งจะติดเสาใหญ่พระเมรุ กับรับสั่งให้เธอทำระย้าแขวนพระเมรุด้วย

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จหอธรรมสังเวช พระญวนสวดบูชาแล้วสดับปกรณ์ผ้าขาว แล้วพระราชมุนีถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระธรรมกิตติถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ สมเด็จพระองค์น้อยถวายอย่างบุษบกธรรมาสน์ตั้งพระเมรุแล้วจะเอาไปตั้งสุนันทาลัย เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น ไม่ได้ประทับทอดพระเนตรเผาเครื่องกงเต๊กด้วยฝนตก

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือกงสุลอเมริกันมีขึ้นมาขอหนังสือเปเตนต์ให้มิสเตอร์อาลองสโม มิสเตอร์ยอนเดรนทำเครื่องจักรสีเข้าอย่างใหม่ ส่งหนังสือทูลเกล้า ฯ ถวาย ทูลด้วยเรื่องนี้กับร่างหนังสือเปเตนต์มาด้วย

หนังสือมิสเตอร์เดวิด บิสิกเกล กงสุลอเมริกันทูลเกล้า ฯ ถวาย

ร่างหนังสือเปเตนต์

หนังสือบอกวิธีเครื่องจักร

(โปรดเกล้า ฯ ว่ายอมให้ไม่ได้ ด้วยชาติเราเสียเปรียบชาติอื่นไม่มีใครห้ามประการหนึ่งจะต้องเป็นความวิวาทกันมากแต่เมืองยุโรปก็มีความไม่เว้น)

วันที่ ๔๒๔๒ วันอังคาร แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเศษ เสด็จออกเลี้ยงพระหอธรรมสังเวช เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น แล้วเจ้านายซึ่งจะทำพระที่นั่งเข้าไปเฝ้าทูลละออง ฯ พร้อมกัน

ค่ำวันนี้คลุ้มฝนและมีเมฆมาก เวลาทุ่มแล้วจึงเห็นจันทร์จับแล้วก็เข้าเมฆข้างนอกประโคม ต่อไปก็ไม่เห็นดวงพระจันทร์จน ๔ ทุ่มครึ่งจึงเห็นดวงโมขบริสุทธิ์ เสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย สรงมุรธาภิเศกแล้วเสด็จไปแจกเงินที่หอธรรมสังเวช (ครั้งนี้มีคนมาก ประจวบกัน ๒ อย่าง การพระศพอย่าง ๑ หัวค่ำอย่าง ๑) แต่ประทับทอดพระเนตรพวกโต๊ะแขกสวดที่อัฏฏวิจารณศาลาก่อน เป็นของขรัวหยาจัดเข้ามาฉลองพระเดชพระคุณ รวมพวกโต๊ะที่สวดมนต์ด้วยกัน ๔๗ คน เมื่อประทับหอธรรมสังเวชแล้วทรงแจกเงินเจ้านายข้าราชการก่อนมีเทศน์ โปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จกรมพระช่วยแจกข้าราชการที่เป็นขุน เป็นหมื่น สมเด็จพระองค์น้อยแจกมหาดเล็กเลว พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ แล้วเสด็จไปทอดพระเนตรแขกสวดพร้อมด้วยพระนางเธอทั้ง ๒ พระองค์ แล้วเจ้านายข้างในก็ตามเสด็จไปทอดพระเนตรด้วย พระราชทานรางวัล ๓ ชั่งแล้วเสด็จขึ้นเกือบ ๒ ยาม แขกนั้นว่าสวดกันอยู่จนรุ่ง

จันทรุปราคาวันนี้ จับทางทิศหรดีเป็นศัพคราธลุกทางทิศพายัพ

โหร ๑๓ ชื่อคำนวณจันทรปราคาทูลเกล้า ฯ ถวาย

สมเด็จกรมพระคำนวณจันทรุปราคาทูลเกล้า ฯ ถวาย

หม่อมเจ้าเจริญในกรมขุนราชสีห์ ทูลเกล้า ฯ ถวาย

พระมหาราชครูพิธี ทูลเกล้า ฯ ถวาย

พระสิทธิไชยบดี ทูลเกล้า ฯ ถวาย

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือ มิสเตอร์โปรเยอ ผู้ว่าราชการกงสุลเยอรมัน บอกด้วยมิสเตอร์ฮารมันสตาเนียสกงสุลคนเก่าออกจากตำแหน่งที่ มิสเตอร์วอนบาซิวิสจะรับตำแหน่งแทน

กับมองซิเออร์เดอเฟรสิเนตผู้ว่าการต่างประเทศกรุงฝรั่งเศส มีหนังสือบอกด้วยมองซิเออร์ เดอ เวียน กงสุล คนเก่าออกจากตำแหน่งที่แล้วตั้งมองซิเออร์เนตยูลปลันเซอตองเข้ามา (ตัวเขาถือหนังสือเข้ามาเอง)

สมเด็จกรมหลวงจักรพรรดิพงศ์จดหมายทูลถามด้วยผู้รับพระบรมราชโองการประทับตราเบิกเข้า เบิกน้ำมันถวายกรมสมเด็จพระสุดารัตน์นั้น เดิมอ้ายอ่ำมหามนตรีเป็นผู้รับ บัดนี้จะโปรดเกล้า ฯ ให้ผู้ใดรับพระบรมราชโองการ

วันที่ ๔๒๔๓ วันพุธ แรม ๒ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้าเสด็จออกเลี้ยงพระที่หอธรรมสังเวช สมเด็จกรมพระถวายตัวอย่างไม้ระกำทำเบ็ญจาแว่นฟ้าตั้งพระศพโปรดแล้วรับสั่งให้กรมหมื่นนเรศร์รับเข้าไปกะของเครื่องตั้งข้างใน

สมเด็จพระองค์น้อยเฝ้ากะของตั้งเบ็ญจา โปรดเกล้า ฯ ให้กรมหมื่นนเรศร์เป็นธุระในการตั้ง

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ทรงกับสมเด็จกรมพระเรื่องเครื่องตั้งพระเบ็ญจา สมเด็จกรมพระทูลด้วยการยกรื้อเป็นของมหาดเล็กเคยตั้ง โปรดเกล้า ฯ จะให้มหาดเล็กเป็นผู้ช่วยกรมหมื่นนเรศร์ แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จกรมพระสั่งพรมน้ำมันปูพระเมรุ

วันนี้มีแขกสวดอีก เสด็จไปทอดพระเนตรเหมือนวานนี้ พร้อมด้วยพระนางเธอและเจ้านายข้างใน เติมเด็กสวดอีก ๑๖ คน ตีรำมะนาใหญ่ด้วย พระราชทานเงินเด็กเป็นรางวัลคนละ ๑ บาท พระราชทานเงินตาขรัวไปแจกพวกโต๊ะ ๓ ชั่ง ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระอินทรเทพถวายคำ กฎหมายตราสิน เรื่องผู้ร้ายลักหมากถูกยิงตายเรื่องหนึ่ง

พระราชทานร่างหนังสือตอบพระยาพิพัฒน์ เรื่องกงสุลอเมริกันขอเปเตนต์ไม่ยอมให้เรื่องหนึ่ง

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือกงสุลอเมริกันขอเฝ้าฉะบับ ๑

วันที่ ๔๒๔๔ วันพฤหัสบดี แรม ๓ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้าเสด็จออกหอธรรมสังเวชเลี้ยงพระแล้วเสด็จขึ้นบ่ายโมง สมเด็จพระองค์น้อยกับกรมหมื่นนเรศร์เฝ้ากะเครื่องตั้งพระเบ็ญจา พระอมรวิสัยสรเดชเฝ้าถวายบัญชีสำมะโนครัวคนเมืองครัวเมืองปะเหลียน กับเรื่องคอเรสปอนเดนซ์สัญญาเขตต์แดนเมืองไทรซึ่งพระยายุทธการโกศลฝากเข้ามาปรึกษา รับสั่งให้พระอมรตอบไปว่านำขึ้นกราบเรียน ฯ พณ ฯ แล้ว เมื่อโปรดประการใดจะมีตราไปครั้งหลัง

เวลา ๒ ทุ่ม เสด็จออกหอธรรมสังเวชพระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระอมรวิสัยสรเดชถวายบัญชีสำมะโนครัวเมืองตรัง เมืองปะเหลียนรวมมีคนชายหญิง เมืองตรัง ๒๘.๘๔๙ คน เมืองปะเหลียน ๔.๒๙๐ คน

วันที่ ๔๒๔๕ วันศุกร์ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเสด็จออกเลี้ยงพระหอธรรมสังเวชเสด็จขึ้นเที่ยงแล้ว กลางวันสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีกับกรมหมื่นนเรศร์เฝ้ากะเครื่องตั้งพระเบ็ญจา รับสั่งให้สมเด็จพระองค์น้อยรวมต้นไม้ทองเงินบรรณาการของเก่า ๆ จัดลงกะถางจะตั้งข้างมณฑปไฟใช้การการพระเมรุ

บ่าย ๔ โมงมองซิเออร์เนตยูลปลันเซอร์ตองกงสุล และกอมมิสแซร์ฝรั่งเศสคนใหม่เฝ้าไปรเวต

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหา..ถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๔ ทุ่มแล้วเสด็จขึ้น

หนังสือพึ่งมารดาท่านเจ้าพระยาภาณุวงศ์บอกอาการป่วย

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือมองซิเออร์ปลันเซอร์ตองกงสุลและกอมมิสแซร์ฝรั่งเศสส่งต้นหนังสือตราตั้งมายังกรมท่า

สำเนาตราตั้ง

พระนายไวยจดหมายทูลเกล้า ฯ ถวายว่าด้วยเข้าแกงเหลือทหารมหาดเล็กรับพระราชทานเดิมทิ้งเสีย เมื่อโปรดให้เขาไปกำกับการได้สั่งให้ขายเจ๊กเลี้ยงสุกรได้เงินรวมไว้ จะโปรดเกล้า ฯ ให้ส่งที่ใด

วันที่ ๔๒๔๖ วันเสาร์ แรม ๕ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมง เสด็จเลี้ยงพระที่หอธรรมสังเวชตามเคย เสด็จขึ้นเที่ยงแล้ว กลางวันหม่อมเจ้าปรีดาถวายอย่างแทนสังเค็ดแก้ใหม่เท่าขนาดเดิม กลางตั้งตู้กะจก ๒ ใบประกับกัน หน้าหลังตั้งโต๊ะหมู่ โปรดแล้วรับสั่งให้ไปทูลสมเด็จกรมพระให้เกณฑ์แต่บุษบกกับแท่น ตู้กับโต๊ะหมู่นั้นให้หม่อมเจ้าปรีดาทำการแท่นนี้โปรดให้สมเด็จกรมหลวงเป็นแม่กอง หม่อมเจ้าปรีดาเป็นผู้ตรวจจัดกับเจ้าปรีดาถวายต้นไม้ที่โปรดเกล้า ฯ พระราชทานทองคำใบไปทำ ปลูกในกะถางแก้วสำหรับตั้งบนเบ็ญจาพระเมรุ ๒ ต้น แล้วพระราชทานหนังสือพิมพ์กาเดนไปให้ดูตัวอย่าง พระยาประภาถวายอย่างฝาที่จะกั้นที่พลับพลาทรงธรรม แล้วทรงเรียกแผนที่ ๆ พระยาราชสงครามมากะ

บ่าย ๔ โมง มิสเตอร์เดวิดบี. ซิกเกล กงสุลอเมริกันเฝ้าทูลเรื่องขอเปเตนต์ กับถวายหนังสือไปรเวตคอลอแนนนอกซ์มีเข้ามาถึงแกเองทอดพระเนตรว่าช่วยนักแล้วเห็นจะไม่รอดตัว คงจะต้องกลับไปด้วยตั้งกงสุลใหม่แล้ว เห็นมีอยู่อย่างเดียวที่จะรอดตัวได้ ให้คิดอ่านขอเป็นกงสุลไทยออกไป

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ แล้วเสด็จไปอัฏฏวิจารณศาลาทอดพระเนตรพวกแขกสวด คราวนี้เป็นของขุนชลาลัย (ท้วม) ฉลองพระเดชพระคุณ รวมพวกโต๊ะ ๖๕ คน ขรัวหยาโต๊ะสาดมาด้วย พระราชทานรางวัล ๒ ชั่ง ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น ว่าสวดอยู่จน ๘ ทุ่ม ไม่ถึงรุ่งเลิก อนึ่งเจ้านายข้างในก็ตามเสด็จด้วยเหมือนครั้งก่อน

วันนี้สมเด็จพระองค์น้อยแขวนเพดานผ้าดำประดับขาวเป็นดวงดาว ๕ แฉก เจาะเพดานหอธรรมสังเวชตรงแขวนฉัตรชักเป็นกระโจมขึ้นไป (ดูงามดี) มีปริมณฑลแต่ ๒ ห้องชั่วกั้นฉาก

พระยาพิพัฒน์ถวายคำเตเลแกรมกรมท่ามีมาแต่กรุงปารีสว่าไปถึงวันที่ ๑๖ ยูน ว่าเมซันให้คอยอยู่ฝรั่งเศสก่อน อังกฤษจะจัดการรับรอง

กับหนังสือมิสเตอร์เอมิลบาดิเลีย ผู้ว่าการแทนกงสุลสยามเมืองร่างกุ้ง บอกเรื่องเจ้าพะม่าซึ่งหนีไปอยู่ในป้องกันอังกฤษเป็นกบฏต่อพะม่า กับว่าด้วยมิสเตอร์ปัลเครฟมีหนังสือไปถึงกอมมิสชั่นเนอกำชับเรื่องหนังสือเดินทางที่สัปเยกต์จะเข้ามาเมืองไทย (โปรดจะให้พระยาพิพัฒน์ตอบขอบใจปัลเครฟ ที่ได้ช่วยคิดป้องกันในการที่คนจะปลอมหนังสือเดินทางและหนังสือสำหรับตัว)

พระราชทานเอกษกวาเตอร์มิสเตอร์ปัลเซอร์ตอง กงสุลฝรั่งเศสให้พระยาพิพัฒน์ไปให้

นายอิ่มซายันถวายเรื่องราวกล่าวโทษนายจู๋ลูกจีนสิ้ว

วันที่ ๔๒๔๗ วันอาทิตย์ แรม ๖ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเศษ เสด็จออกหอธรรมสังเวช เลี้ยงพระแล้วเสด็จมาประทับที่โรงทอง มาประทับทอดพระเนตรแว่นฟ้าที่ยกมาจะทำ ตรวจดูยับมากตัวไม้ก็ผุใช้ไม่ได้ ต้องทำใหม่ทั้งนั้น เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น

บ่ายสมเด็จพระองค์น้อยเฝ้า เอาหนังสือพิมพ์กาเดนที่เย็บเป็นเล่มแล้วมาถวายเป็นตัวอย่างต้นไม้แล้ว พระยาประภาเฝ้าเรื่องกรอบไม้จะขึงผ้าที่ปักเป็นคำโคลงบอกการพระเมรุ จะทำด้วยไม้ขนุนไม้โมกมัน จะขอเบิกไม้ที่คลังวังไชยมหาดไทย โปรดพระราชทานพระบรมราชานุญาต ทรงสั่งให้กรมหมื่นพิชิตรวบรวมตำราฉันท์ต่าง ๆ จะแต่งบอกการพระศพปักผ้าเปนตัวหนังสือใส่กรอบแขวนที่พระแกรพระเมรุ แล้วจะเอาไปใช้เป็นตำราสำหรับโรงสกูลสุนันทาลัย

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาชูถวายเทศน์จบแล้ว พระประสิทธิศีลคุณถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

วันนี้เมืองจำปาศักดิ์บอกช้างสำคัญลงมาถึง พระยาศรีกราบบังคมทูลบอกที่หอธรรมสังเวช แล้วสมเด็จกรมพระถวายอย่างถวายขนขาวงามทีเดียว ขนขาวเจือเหลืองไม่มีแดง สีตัวอย่างถวายเผือก (ดีพระทัยมาก)

อนึ่งรับสั่งกับสมเด็จกรมพระ จะทอดพระเนตรไฟฟ้าที่ท่านมีอยู่ วันนี้ท่านมาจุดทูลเกล้า ฯ ถวายที่อัฏฏวิจารณศาลา ใช้แบตเตอรี่ ๑๐๐ หนึ่ง แต่ไม่ได้ประทับทอดพระเนตรด้วยฝนตก และทรงดำเนินไม่สู้ถนัด ประชวรพระยอด รับสั่งให้จุดพรุ่งนี้อีกวันหนึ่ง

พระองค์เจ้าเทวัญถวายเรื่องราวพระหัตถวิจารณ์จำนง จางวางช่าง ๑๐ หมู่ กล่าวโทษอ้ายอ่ำมหามนตรี ว่าบังเงินหลวงรายค้างจีนคีรินอากรสมพักสรไว้ ๓๐ ชั่ง ๕ ตำลึง ๑ บาท เซ็นให้สมเด็จกรมหลวงกับเจ้าพนักงานบัญชีกลาง บัญชีจ่าย พระยามหาเทพชำระ

กรมหมื่นนเรศร์เอาสำเนาศุภอักษรเมืองจำปาศักดิ์บอกข่าวช้างสำคัญ ซึ่งสมเด็จกรมพระส่งเข้ามาเก็บว่านายหนูหมอนายสีดาควาน คล้องได้ที่เถื่อนเขาวงป่าแขวงข่าระแดเมื่อวันศุกร์ ขึ้น ๑๓ ค่ำเดือน ๒ ปีเกาะเอกศก เวลาบ่าย ๔ โมง วัดเมื่อเดือน ๖ สูง ๒ ศอกคืบ ๔ นิ้ว จักษุสีเหมือนผลหวายห่าม เพดาน อันทโคตขาว เล็บสีใบลาน งาออกพ้นเสมอสนับ

วันที่ ๔๒๔๘ วันจันทร์ แรม ๗ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้าวันนี้ไม่ได้เสด็จออก พระยอดนั้นทรงพระโสภะมาก สมเด็จพระองค์น้อยเฝ้าถวายสมุดแคตลอกของที่จะสั่งเป็นเครื่องตั้งพระเบ็ญจา พระยาประภาเฝ้าเรื่องกรอบรูป พระยานรรัตน์ถวายพานทองรองผ้าทรงกับเชิงเทียนที่ปักพุ่มดอกไม้เครื่องนมัสการลงยาราชาวดี ซึ่งจะไปตั้งที่พระศพ แล้วหลวงสุวรรณภักดีถวายเครื่องถมต่าง ๆ ซึ่งทำไว้เมื่อคราวกะการจะเสด็จยุโรป

เวลา ๒ ทุ่มเสด็จหอธรรมสังเวช วันนี้มีกงเต๊กครบ ๗ วัน ครั้งที่ ๔ พระญวนสวดบูชาพระศพแล้ว พระ ๑๕ รูปสวดมนต์จบแล้ว มีไตร ย่าม สดับปกรณ์เหมือนทุกครั้ง แล้วพระถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น ไม่ได้ประทับอัฏฏวิจารณศาลา แวะที่ทิมคตพระมหาปราสาท ซึ่งสมเด็จกรมพระทรงจัดโคมไฟฟ้าทูลเกล้า ฯ ถวายครู่หนึ่งแล้วเสด็จขึ้น ใช้ ๑๓๐ แบตเตอรี

วันนี้ครบเดือนข้าราชการเลิกทุกข์

พระองค์เจ้าดิศวรกุมารถวายริโปตทหารรักษาปืนสะอาด แจกผ้าพื้นเป็นรางวัลคนละผืน ฉะบับ ๑ อีกฉะบับ ๑ ริโปตทหารยิงเป้า

วันที่ ๔๒๔๙ วันอังคาร แรม ๘ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช เลี้ยงพระถวายของไทยทานแล้วมีสดับปกรณ์รายร้อยอย่างครั้งก่อน เวลาเที่ยงเสด็จขึ้น

บ่ายสมเด็จพระองค์น้อย กับกรมหมื่นพิชิตเฝ้า ทรงกะเครื่องตั้งประดับพระเมรุแทนเครื่องกล ทำเป็นเครื่องวิชาช่างต่างๆ เกณฑ์เจ้านายน้องยาเธอทำ เครื่องมือนั้นให้เป็นของใช้ได้จริงๆทั้งนั้น รายเกณฑ์อยู่ แล้วให้หาพระยาราชสงครามเอาแผนที่มากะจะวาง ตกลงเป็นจะวางที่คตพระเมรุ ๔ ด้าน

ยามหนึ่งออกหอธรรมสังเวช พระญวนสวดบูชาพระศพแล้ว พระสาธุศีลสังวรถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระพิศาลสมณกิจเมืองเพ็ชรบุรีถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๕ ทุ่มเสด็จประทับหน้าโรงกงเต็กหน่อยหนึ่งแต่ยังไม่ทันเผาเสด็จขึ้น

รายพระนามขอแรงเจ้านายน้องยาเธอทำรูปช่างต่างๆ ตั้งพระเมรุและบัญชีเจ้านายประมาณราคาของถวาย

วันที่ ๔๒๕๐ วันพุธ แรม ๙ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เที่ยงแล้วเสด็จออกหอธรรมสังเวช ทรงเรื่องการช่างต่างๆ ที่จะตั้งประดับพระเมรุ เวลาบ่ายโมงเศษเสด็จขึ้น

บ่ายนายเสน่ห์เฝ้าถวายอย่างเครื่องกลั่นปรอทแร่ทองคำ ซึ่งทำที่เมืองปราจีนบุรี หม่อมเจ้าปรีดาถวายต้นไม้ทองปลูกกะถางแก้ว ๒ ต้น ตั้งเบญมาศนั้นทำตัวหนอนเหมือน พระราชทานรางวัลแล้วทรงกะบัญชีสั่งของฉลากซึ่งจะให้หลวงนายสิทธิ์ไปทำที่นอก

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาชูถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระประสิทธิ์ศีลคุณถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ ต่อวัน ๖ ค่ำวันนี้เป็นวันยก สมเด็จกรมพระถวายโปรแกรมการพระศพซึ่งจะแต่งโคลงแต่งฉันท์ เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระยาโชฎึกจดหมายทูลจะขอเก็บเงินค่าเช่าตึกอากรขอซึ่งเป็นที่หลวงโปรดพระราชทานให้นายเที่ยง หลวงนายสิทธิ์นอกราชการนั้น นายเที่ยงมีความผิดต้องถอดแล้ว จะขอรับพระราชทานเก็บถวายสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศต่อไป

พระองค์เจ้าประดิษฐ์ จดหมายทูลด้วยการทำรูปสัตว์เชิญผ้าไตรนั้นจะเป็นของซื้อหรือเบิก กับศีร์ษะนาคและแท่นนั้นจะขอรับพระราชทานทำด้วยไม้สัก ถ้าจะทำด้วยไม้ยางเสียดายฝีมือช่าง กับจะขอรับพระราชทานเลขจ่ายตามธรรมเนียม

มีพระราชหัตถ์สั่งสมเด็จกรมพระพระราชทานเลขให้

วันที่ ๔๒๕๑ วันพฤหัสบดี แรม ๑๐ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้า ๕ โมงเศษเกือบเที่ยงเสด็จออกหอธรรมสังเวช ทรงกะแผนที่จะตั้งของการช่างต่างๆ ที่เกณฑ์เจ้านายตกลงเป็นจะตั้งซุ้มคูหาใต้ร้านดอกไม้ บ่ายโมงเศษเสด็จขึ้น

พระยาโชฎึกกับสุ่นภรรยาเฝ้าถวายอย่างโต๊ะเครื่อง หม่อมเจ้าฉายถวายตัวอย่างกลักกระดาษใส่กล่องจันทน์ที่วังหน้าทำ พระยานรรัตน์กับพระนายไวยถวายบัญชีทหารและกะที่โปลิศตามแผนที่ แล้วเจ้าพระยาสุรวงศ์เฝ้าเรื่องที่นาจะพระราชทานพระเจ้าลูกเธอ

เวลายามหนึ่งเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาอิ่มวัดมหาธาตุถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระมหาสุ่นวัดมหรรณพ์ถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

พระยาอัษฎงคตทิศรักษา ถึงพระยาพิพัฒน์นำเตเลแกรมพระยาสยาม

เตเลแกรมพระยาสยามถึงพระยาอัษฎงคตว่าด้วยทูตถึงลอนดอน มีความสุขสบาย

พระยาสยามธุรานุรักษ์ถวายหนังสือว่าด้วยเปลี่ยนมินิสเตอร์โฮมแอฟแฟร์และเปรสิเดนต์เซเนตร์ และว่าด้วยเจ้าพระยาภาณุวงศ์ มีเตเลแกรมกำหนดว่าจะไปถึงมาเซล์ให้ไปคอยรับ และเรื่องฝรั่งเศสตีตังเกี๋ยนั้น จะฉลองพระเดชพระคุณมิให้เป็นอันตรายแก่พระราชอาณาเขตต์สยาม

เจ้าพระยาสุรวงศ์นำหนังสือสมเด็จเจ้าพระยาถวาย

สำเนาสมเด็จเจ้าพระยาถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ตอบเรื่องสมเด็จพระนางและสมเด็จพระเจ้าลูกเธอสัิ้นพระชนม์ และบอกระยะทางที่ไป

สำเนาสมเด็จเจ้าพระยาถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ เรื่องมองคุณะและเรื่องความเมืองเชียงใหม่เมืองนครลำปาง และเรื่องเมืองเชียงแสน

สมเด็จเจ้าพระยา เรื่องสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทา และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์สิ้นพระชนม์

วันที่ ๔๒๕๒ วันศุกร์ แรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เที่ยงแล้วเสด็จออกหอธรรมสังเวช บ่ายโมงเสด็จขึ้น กลางวันไม่มีราชการอะไร ทรงพระอักษร

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาอิ่มถวายเทศน์กัณฑ์หลวงต่อวานนี้ พระมหาสุ่นถวายกัณฑ์เจ้าภาพ สมเด็จกรมพระถวายหนังสือมิสเตอร์ปัลเครฟขึ้นมา เรื่องความมิสคอกส์กับเจ้าเชียงใหม่ขอให้ใช้เงิน โปรดให้ตอบไปว่าให้ไปรับเงินที่เมืองเชียงใหม่ แล้วถวายหนังสือพระยาคทาธรมีไปรเวตมาถึงพระยาศรีเรื่องจีนบุ๋น กล่าวโทษนายกลั่นหยาบช้า พระยาพระตะบองเอาตัวจำไว้ รับสั่งให้มีดงาเอาตัวมาเก็บเสีย เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

เจ้านครลำปาง ขอกลับไปเมือง

มีพระราชหัตถเลขาถึงสมเด็จกรมพระ ส่งหนังสือสมเด็จเจ้าพระยาและได้ทรงพบเจ้าพระยาสุรวงศ์ ทรงปรึกษาการเรื่องเชียงแสน และเรื่องเจ้านครลำปางกลับไปเมือง

มีพระราชหัตถ์ถึงพระยาพิพัฒน์ ให้คัดหนังสือที่มีไปมากับกงสุลอังกฤษเรื่องมองคุณะ และคัดเรื่องเมืองเชียงแสนจากกรมมหาดไทย ส่งไปให้เจ้าพระยาภาณุวงศ์

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์ เรื่องเมืองเชียงแสนและเรื่องความเมืองเชียงใหม่ และบอกอาการมารดา

เจ้าพระยาสุรวงศ์ถวายเรื่องเรือสติมลอนล่ม พระอมรนำหนังสือมายื่น

หนังสือพระอมรยื่นเจ้าพระยาสุรวงศ์เรื่องเรือสติมลอนล่ม ขอเอาเงินภาษีเมืองถลางซื้อใหม่

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือปัลเครฟมีมาเรื่องเขตต์แดนเมืองตากเป็นการไม่ปกติกัน นำหนังสือคอเวอนเมนต์อินเดีย

คอเวอนเมนต์อินเดียมีมาถึงกงสุลอังกฤษ เรื่องเขตต์แดนเมืองตากไม่ปกติกัน

วันที่ ๔๒๕๓ วันเสาร์ แรม ๑๒ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เช้าวันนี้ไม่ได้เสด็จออก กลางวันพระยามหาเทพเฝ้า พระวุฒิการบดีเฝ้าเรื่องบัญชีของทำบุญพระเมรุ กรมหมื่นนเรศร์ถวายอย่างเชิงเทียนแก้วตั้งบนแว่นฟ้า การพระเมรุโปรดเกล้าฯ ให้สั่ง

อนึ่งเมื่อวัน ๘ ค่ำ อ้ายฉ่ำแขกบ้าบุตร์หลวงนนทเกษ ถูกเจ้านายยุเรื่องสวดแขกเมื่อวันขุนชลาลัยมาฉลองพระเดชพระคุณ ว่าขุนชลาลัยเขายังฉลองพระเดชพระคุณได้ ตัวไม่สวดบ้างก็ไม่ดีอะไรๆ อื่นๆ หลายอย่าง อ่ายฉ่ำก็บ้าคลั่งขึ้นมาไปปรึกษาบิดาตกลงกันอย่างไรไม่ทราบ ทำเรื่องราวทูลเกล้า ฯ ถวายว่าจะสวดฉลองพระเดชพระคุณวันนี้ แล้วไปหมายบอกพวกโต๊ะและพวกเดียวกัน จนถึงหลวงราชเศรษฐีไปร้องที่สมเด็จกรมพระ ว่าตำหรับตำราไม่มีเกรงจะมีความผิด เมื่อเขาถวายเรื่องราวแล้วยังมิได้โปรดเกล้า ฯ ประการใด ครั้นเวลาบ่ายวันนี้ทรงนึกขึ้นได้ว่าอ้ายฉ่ำบ้าจะมาสวด จึงโปรดเกล้าฯ ว่าจะพลอยบ้าไปด้วยมันไม่ได้ ด้วยแขกพวกนี้ไม่มีตำราสวดเขาจะว่าได้ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ไปห้ามเสีย (ได้ข่าวว่าฉิบหาย เตรียมเข้าของจนถึงเลี้ยงโต๊ะกันแล้ว) แล้วพระองค์เจ้าเทวัญเฝ้าถวายฎีกาใบสั่งจ่ายเงิน

เวลายามหนึ่งเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระมหาอิ่มถวายเทศน์ต่อวานนี้กัณฑ์หลวง พระมหาสุ่นกัณฑ์เจ้าภาพ เวลา ๕ ทุ่มเสด็จขึ้น

ทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ ขอรับพระราชทานที่บ้านกัปตันวอแรน

พระยาพิพัฒน์ถวายหนังสือปัลเครฟมีมานำหนังสือถึงสมเด็จกรมพระ ๒ ฉะบับ

หนังสือปัลเครฟถึงสมเด็จกรมพระ ๒ ฉะบับ เรื่องความมิสกอกส์ฟ้องเจ้าเชียงใหม่

อีกฉะบับ ๑ ตอนเรื่องความนี้

หนังสือปัลเครฟถึงพระยาพิพัฒน์ เตือนเรื่องมองคุณะและได้ถามพระยากลาโหมแล้ว

วันที่ ๔๒๕๔ วันอาทิตย์ แรม ๑๓ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เที่ยงแล้วเสด็จออกหอธรรมสังเวช ขึ้นบ่ายโมง บ่าย ๔ โมงมิสเตอร์ปัลเครฟเฝ้าไปรเวต เขากลับมาแต่เพ็ชรบุรี

พระยาราชสัมภารากรเฝ้าถวายเรื่องราวเรื่องน้ำมัน แล้วทรงด้วยเรื่องแต่งโคลงแต่งฉันท์การพระศพ พระยาไชยสุรินทร์ถวายตัวอย่างไม้กลึงใส่เงินถุงแทนมะนาว แล้วพระองค์เจ้าเทวัญเฝ้าถวายแผนที่ท่ากระแซซึ่งจะทำโรงทหาร แล้วเสด็จลงทอดพระเนตรงานที่พระตำหนัก พระองค์เทวัญกับพระยานรรัตน์ตามเสด็จ

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จออกหอธรรมสังเวช พระนรินทร์ถวายความเรื่องกะเหรี่ยงปลายเขตต์แดนซึ่งมิสเตอร์ปัลเครฟไปหาเจ้าพระยาสุรวงศ์ แล้วพระมหาอิ่ม มหาสุ่นถวายเทศน์จบแล้ว เสด็จไปประทับอัฏฏวิจารณศาลาทอดพระเนตรแขกสวด ของพระยาอาหารบริรักษ์ฉลองพระเดชพระคุณ มีดอกไม้เพลิงด้วย จุดที่หน้าโรงกระสาปน์ใหม่ แต่ไม่ได้ถวายให้ทรง แกจุดเสียก่อนแต่เมื่อเสด็จประทับอยู่ที่หอธรรมสังเวช พระราชทานรางวัลก็ไม่รับพระราชทาน เวลา ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น พระนางเธอทั้ง ๒ พระองค์ตามเสด็จไปทอดพระเนตรด้วย แขกนั้นสวดกันอยู่จนรุ่ง

พระยาราชสัมภารากร ขอใช้น้ำมันยางกลั่นบ้างในการพระเมรุ

พระยาอัษฎงค์ เรื่องเจ้าพระยาภาณุวงศ์ไปถึง และเรื่องคอเวอนเนอคนใหม่

พระยาอัษฎงค์เรื่องโรงสีเข้า

สำเนาหนังสือธอมัสคอดถึงพระยาอันฏงค์ เรื่องพันธุ์เข้าพันธุ์มัน

พระนรินทร์ถวายหนังสือมิสเตอร์ฟอกส์ นายโปลิศเมืองอำเฮิดถึงผู้ว่าการโปลิศเมืองร่างกุ้ง เรื่องผู้ร้ายกะเหรี่ยง คัดมาจากกงสุลอังกฤษ

หนังสือพิมพ์ เรื่องพระสุวรรณคีรีจับแขกเซและเรื่องเขตต์แดนไทยกับอังกฤษ

วันที่ ๔๒๕๕ วันจันทร์ แรม ๑๔ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เที่ยงแล้วเสด็จหอธรรมสังเวช บ่ายโมงเสด็จขึ้น บ่ายเสด็จออก พระยาพิพัฒน์กับขุนอักษรเสมียนตราเฝ้าถวายร่างตราถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์บอกราชการเรื่องความมองคุณะกับเรื่องเมืองเชียงแสน พระองค์เจ้าเทวัญเฝ้าถวายแผนที่กะโรงทหารฝีพายพร้อมด้วยพระยามหามนตรี พระไชยยศสมบัติทูลเกล้า ฯ ถวายตัวอย่างเศษทองที่ในพระคลังจะรวมทำแว่นฟ้า อนึ่งวันนี้เป็นวันตรวจปืนทหารมหาดเล็ก พระองค์เจ้าดิศวรกุมารตรวจแล้ว จดบัญชีเข้าไปทูลเกล้า ฯ ถวายขอรับพระราชทานให้เป็นไปรซ์ของหลวงพระราชทาน โปรดเกล้า ฯ ให้หาเข้ามารับต่อพระหัตถ์ พระราชทานผ้าม่วงเขมรคนละผืน

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกหอธรรมสังเวช วันนี้มีกงเต๊กครบ ๗ วัน ครั้งที่ ๕ พระญวนเข้าไปสวดบูชาพระศพ แล้วพระไทย ๑๕ รูปสวดมนต์ วันนี้เป็นพระมหานิกายมิใช่ธรรมยุตติกา พระพิมลธรรมเป็นผู้ชักหัวหน้าจบแล้ว มีสดับปกรณ์ผ้าไตร ย่ามตามเคยแล้วพระมหาเขมาภิรโต ๕ ประโยค วัดโสมนัสวิหารถวายเทศน์กัณฑ์ของหลวง พระครูวัดภคินีนาฏ ถวายเทศน์กัณฑ์ของเจ้าภาพ แล้วเสด็จอัฏฏวิจารณศาลาทอดพระเนตรพระญวนสวด แล้วไล่บาลีพระญวน ประทับอยู่จนเวลา ๒ ยามเสด็จขึ้น องค์ท่านจะเทศน์ญวนถวายพรุ่งนี้

(หนังสือ) มองซิเออร์บลันเชตอง ถึงพระยาพิพัฒน์ได้รับเอกษกวาเตอและกำหนดเฝ้าและจะพามองซิเออร์บอนเนวิล กับมองซิเออร์อาลวนเฝ้าถวายด้วย

เดวิตปีซิกเกลส์ ถึงพระองค์เจ้าเทวัญ ขอแตรหลวงไปเล่นที่คอนสเลต

พระไชยยศถวายจำนวนทองคำใช้สอยในคลัง

พระยาภาสกรวงศ์กะมหาดเล็กที่จะรำทวนในการพระเมรุ

วันที่ ๔๒๕๖ วันอังคาร แรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒

เวลาเช้า ๕ โมงเศษ เสด็จออก เลี้ยงพระ ๑๕ รูป ถวายของไทยทานเหมือนทุกครั้ง แล้วมีสดับปกรณ์ ๑๐๐ เหมือนครั้งก่อน องค์ท่านถวายเทศน์ว่าด้วยพระราชทานรางวัล ๑๐ บาท กรมขุนเจริญค้นบุษบก ๕ ยอดได้ยกมาถวาย ตัวชำรุดมาก จะต้องซ่อม กับถวายตัวอย่างทองคำเปลวนอกด้วยราคาถูกดีหนามาก ถ้าจะปิดอะไร ๆ แล้วดูเหมือนจะกวดให้เกลี้ยงก็ได้ โปรดเกล้า ฯ ให้จัดซื้อไว้ให้หมดในการพระเมรุครั้งนี้ พระยาราชสงครามถวายตัวอย่างปราสาทศิลาที่จะสั่งเมืองจีน ถวายเทวรูปเหมือนเทียรเทวราชที่บางปอิน ตัวอย่างนั้นทำด้วยไม้อุโลกเท่าขนาดตัดเป็นท่อนๆ คุมที่ลานพระมหาปราสาทโปรดเกล้า ฯ ให้ถ่ายรูปแล้วรื้อ ให้พระยาโชฎึกสั่งนอก บ่ายโมงเศษเสด็จขึ้น วันนี้มิสเตอร์สะละมอนนายโปลิศที่ถูกนายทหารดับเพลิงตีหายป่วยเดินได้ แต่แขนยังป่วยมาเฝ้า ทรงพระกรุณาพระราชทานเงินให้ ๑๐ ชั่ง (มันดีใจมาก)

กลางวันวันนี้เสด็จเข้าที่บรรทมตื่นออกเสวยแล้ว กรมหมื่นพิชิตเฝ้าเรื่องความมองคุณะ แล้วเสด็จออกหอธรรมสังเวช พระญวนสวดบูชาพระศพ แล้วพระมหาแฟงวัดนามบัญญัติถวายเทศน์กัณฑ์หลวง พระถวายเทศน์กัณฑ์เจ้าภาพ แล้วเสด็จไปทอดพระเนตรพระญวนเผากงเต๊ก เวลา ๕ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

มีพระราชหัตถเลขาถึงสมเด็จเจ้าพระยา เรื่องความหนานอุตน้อยมหาไชย และเรื่องราชการเมืองเชียงแสน และจัดการทหารใหม่

มีพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์ ส่งหนังสือสมเด็จเจ้าพระยากับเรื่องที่ทูลขอนักสวดไปซ้อมโขนนั้น โปรดพระราชทาน ได้ทรงสั่งพระยานรรัตน์แล้ว กับพระอมรจัดซื้อเรือขึ้นสำหรับใช้ราชการหัวเมืองตะวันตกใช้เงินภาษีหัวเมืองนั้นควรแล้ว

พระนายไวย ขอรับพระราชทานมหาเนตร หม่อมราชวงศ์มุ้ย นายน่วมซายันต์ นายชื่นเปซายันต์ นายอยู่ซายันต์ นายแช่มกอปราล นายเป้าไปรเวต รวม ๗ คน มารับราชการในกรมทหารหน้า

มิสเตอร์โซโลมัน ถวายหนังสือฉะบับ ๑

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ