| อดุง |
ผดุง, บำรุง |
| ขอออก |
ขอเป็นเมืองขึ้น |
| หรินทร |
พระนารายณ์ |
| ภุดาธาร |
แผ่นดิน |
| กษัย |
ทำให้หมดไป |
| กระลำพร |
โทษใหญ่, ความฉิบหาย |
| มาน |
มี |
| แผ้ว |
สะอาด, ปราศจาก |
| กระสานติ์ |
สงบ, ราบคาบ |
| วสุนธรี |
แผ่นดิน |
| ปาณิกรบงกช |
ประนมมือเหมือนดอกบัว |
| มารุต |
พระพาย |
| วรุณ |
พระวรุณ |
| ขษีร |
หมายถึงเกษียรสมุทร |
| ดายดัสกร |
ปราบศัตรู |
| ทท่าว |
ล้ม, ยอบลง (ท่าวท่าว = ท ท่าว) |
| จตุรภุช |
ผู้มีสี่แขน หมายถึงพระนารายณ์ |
| อุรอาสน์ |
ตัดจากอุรคอาสน์ = ผู้มีงูเป็นแท่น หมายถึง พระนารายณ์ |
| ภุชเคนทร์ |
พญานาค |
| การก |
ผู้กระทำ |
| ม่าน |
พม่า |
| มุสิก |
หนู ในที่นี้หมายถึงปีชวด |
| มฤคศิระ |
หมายถึงมฤคศิรมาส คือเดือนอ้าย |
| ปัญญาสตรี |
๕๓ |
| วิวิธ |
ต่างๆ |
| เภรินทร์ |
กลอง |
| ธเรศตรี |
โลกทั้งสาม |
| บด |
บัง |
| ทัด |
เทียม, เทียบ |
| มารุต |
ลม |
| ไกรสรมุข |
ชื่อเรือพระที่นั่ง |
| บรรทับ |
ประทับ |
| ธุช |
ธง |
| บรรยงก์ |
ที่นั่ง |
| มหรรณพ |
ห้วงน้ำ |
| พระภุชพล |
พระเจ้าแผ่นดิน |
| ขนาน |
เรือขนาน |
| ยำยาม |
ทุกเวลา, ชมเชย |
| ผอูน |
น้องหญิง |
| คฤหา |
เคหา, เรือน |
| รพีพรรณ |
แสงอาทิตย์ |
| กรุงพาลี |
เทวดาผู้รักษาแผ่นดิน, พระภูมิ |
| วลาหก |
เมฆ |
| ปล่ง |
ปลอด, ตลอด, จะแจ้ง |
| ลื้น |
นูนขึ้น |
| กอก |
ดูดเลือดหรือลมออก |
| กมลาสน์ |
ผู้มีดอกบัวเป็นอาสน์ หมายถึง พระพรหม |
| สระไก่ |
ปัจจุบันเรียกบางไส้ไก่ |
| บิยุตม์ |
ปิย + อุตม์ = ที่รักยิ่ง |
| ฟ่าม |
น่วม, ไม่แน่น |
| อุณราช |
ท้าวอุณาราช ยักษ์ที่ถูกพระรามแผลงศรที่ทำด้วยต้นกกตามนิทานพื้นบ้านของจังหวัดลพบุรี |
| สาตร์ |
อาวุธ |
| ตระหน่ำ |
กระหน่ำ |
| ศิระทรพา |
หัวของทรพา หมายถึง หัวกระบือ |
| เสนง |
เขา |
| ชำงาย |
จำงาย จากไปไกล |
| ประดัก |
ใส่จนเต็ม |
| ช้าม |
ช้ำ |
| กรกฎ |
ปู |
| สนธยา |
เวลาใกล้พลบค่ำ |
| ยับ |
ยับยั้ง, หยุดอยู่ |
| รอย |
ชะรอย, คงจะ |
| คาบ |
ครั้ง |
| เผือ |
สรรพนามบุรุษที่ ๑ |
| มางส์ |
เนื้อ, มางส์มูล = คนเจ้าเนื้อ, ล่ำ |
| นพมาลย์ |
ดอกไม้แรกผลิบาน |
| กุสุเมศ |
กุสุม + อิศ = ดอกไม้ |
| แวง |
ยาว, ไกล |
| สื้อ |
ซื่อ, ตรง |
| รวก |
ไม้ไผ่ชนิดหนึ่ง |
| คั่ง |
ออกันอยู่, ไปไม่ได้ |
| พานเรศ |
ลิง, วานร |
| รัน |
ตี |
| บก |
แห้ง |
| ประคิ่น |
บรรจงทำอย่างเรียบร้อย |
| ไร |
ผม, ตีนผม |
| ชระอับ |
อับ, มืดคลุ้ม |
| กระชัก |
ตระชัก = หนาว, เย็น |
| สระดัก |
เต็มไป, แน่นไป |
| กระทุ่มทรวง |
ตีอก |
| อ่อน |
หญิงที่รัก |
| โกไล |
กุ้ง |
| ชะลาย |
ทะลาย, ผลเป็นพวงๆ |
| นาฬิเก |
มะพร้าว |
| กัทลี |
กล้วย |
| แปลน |
ไม่เต็มที่ |
| ตาง |
ต่าง ชมตาง = ดูต่างหน้า |
| ทังวล |
ทำงล ร้อนใจ |
| ห้อม |
ล้อมไว้ |
| มังศรี |
มังสี = เนื้องาม, เนื้อนวล |
| เขมน |
เขมร |
| เขมา |
ดำ |
| พก |
พลิก, หงายขึ้น |
| คบ |
ประคบ, ทำให้เรียบ |
| เรียม |
พี่ |
| เจียร |
จิระ, เนิ่นนาน |
| ศรี |
หญิงที่รัก |
| ชุ่ง |
จึ่ง, จึง |
| อ่อน |
หญิงที่รัก |
| แดโดย |
ขาดใจ, สิ้นใจ |
| คู่ |
เปรียบเหมือน |
| ดาย |
เดียว, ลำพัง |
| นงค์เภา |
น้องหญิง |
| เฉก |
เหมือน, ประดุจ |
| โพ้น |
ไกล, ห่าง |
| แสะ |
แซะออก, ตักออก |
| วะวาก |
วากวาก = ว้าเหว่ |
| พาย |
อุปกรณ์พุ้ยน้ำให้เรือเดิน |
| ตระหน่ำ |
กระหน่ำ |
| เวก |
เวค = ความเร็ว |
| สาธารณ์ |
ทั่วไป |
| กัลออม |
ภาชนะสำหรับใส่น้ำสานด้วยไม้ไผ่ยาชัน |
| แกล่ |
ใกล้, เกือบ |
| เจียน |
ตัด, ฝาน |
| เศิก |
ศึก, การสงคราม |
| ตปัสวี |
ผู้บำเพ็ญตบะ หมายถึง ฤษี |
| ตระขวิดตระเขวียน |
ตะขิดตะขวงใจ |
| เคร่า |
คอย, รอคอย |
| เกลือก |
เกรงว่า |
| ปูน |
ปาน, เปรียบ |
| เถื่อน |
ป่า |
| หวิ้น |
ขาด, แหว่ง |
| อัสดง |
ดวงอาทิตย์ตกไป |
| กีด |
ขวาง, กั้น |
| เต้า |
เทา , ไป |
| โทน |
เดียว, เดี่ยว |
| งำ |
ปิด, ครอบ |
| ถงาด |
เงื้อม, ชะโงก |
| มยุร |
นกยูง |
| ฉวาง |
ขวาง |
| โกกิเลศ |
โกกิลา + อิศ = ดุเหว่า |
| ใหล |
หลับ |
| มเมอ |
ละเมอ |
| ตระมา |
ตระหม่า – กระหม่า – ประหม่า |
| อาทวา |
ลำบาก, เป็นทุกข์ |
| บ่อน |
สถานที่ |
| กัทลี |
กล้วย |
| ไถง |
ดวงอาทิตย์ |
| เฉลา |
สลักเสลา, ทำอย่างตั้งใจ |
| ผอวด |
บังอวด, หน้าต่าง |
| ทัง |
ทั้ง |
| ผชัน |
ประชัน, แข่งกัน |
| สระสก |
ไหลพราก |
| จรเทิน จรรเอิน |
สะเทิน ครึ่งๆ ก้ำกึ่ง |
| สุโนก |
นก |
| วันนา |
วนา ป่า |
| ปลิด |
เด็ด, จากที่เคยอยู่ |
| จิ่ม |
ใกล้, เกือบชิด |
| กามน |
ยอดปรารถนา |
| ชั่วท้าว |
ตราบเท่า |
| กุมภีล์ |
จระเข้ |
| ปาม |
ลาม |
| เยาว |
น้องหญิง |
| กมุทมาศ |
ดอกบัวทอง หมายถึงหญิงที่รัก |
| ก้าง |
กั้ง กั้น บังไว้ |
| กระหน |
เดือดร้อน |
| กร้าน |
กระด้าง, ไม่สดใส |
| ตาง |
ต่าง, แทน |
| งาย |
เวลาเช้า |
| ท่า |
รอคอย |
| กระหม่า |
ประหม่า |
| เพรางาย |
เวลาเช้า |
