คำนำ

เสภาเรื่องพระราชพงศาวดารที่พิมพ์ในสมุดเล่มนี้ พระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการดำรัสฯ สั่งให้พระสุนทรโวหาร ซึ่งคนทั้งหลายเรียกกันเปนสามัญว่า “สุนทรภู่” นั้น แต่งขึ้นสำหรับขับถวายทรงฟังในเวลาทรงเครื่องใหญ่ ตามแบบอย่างครั้งรัชกาลที่ ๒ แลต่อมาโปรดฯ ให้ใช้เปนบทสำหรับนางในขับส่งมโหรีหลวงด้วย แต่เสภาเรื่องนี้เมื่อรัชกาลที่ ๕ ฉบับหายไป ได้พยายามค้นหากันมาช้านานก็ไม่พบ ถึงเข้าใจกันว่าจะสูญเสียแล้ว ยังรู้กันอยู่แต่ด้วยมีผู้ท่องจำไว้ได้คนละเล็กละน้อย มาจนเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓ หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครหาฉบับหนังสือเสภาเรื่องพระราชพงศาวดารได้ จึงปรากฎว่ายังอยู่บริบูรณ์

ในปีจอ พ.ศ. ๒๔๖๕ นี้ ข้าพเจ้าจะทำบุญฉลองอายุครบ ๖๐ ทัศ คิดว่าพิมพ์หนังสือเสภาเรื่องพระราชพงศาวดารเปนของชำร่วยแก่ญาติมิตรที่มาช่วยงานเห็นจะดี ด้วยเปนหนังสือมิใคร่จะมีใครได้เคยอ่าน แลเปนสำนวนกลอนของสุนทรภู่ ซึ่งนับถือกันว่าเปนกวีเอกของไทยเราคน ๑ ผู้ที่ได้รับแจกไปคงจะพอใจอ่านกันโดยมาก เมื่อได้ตกลงใจว่าจะพิมพ์เสภาเรื่องพระราชพงศาวดาร ข้าพเจ้านึกขึ้นอิกอย่างหนึ่งว่า ถ้ามีเรื่องประวัติของสุนทรภู่ผู้แต่งเสภาเรื่องนี้พิมพ์ไว้ด้วยก็จะยิ่งดีขึ้น เพราะบรรดาผู้ที่ชอบอ่านบทกลอนไทย ใครจะไม่เคยได้ยินชื่อสุนทรภู่เห็นจะไม่มี ผู้ที่ชอบอ่านกลอนสุนทรภู่ก็มีมาก คงจะพอใจทราบเรื่องประวัติของสุนทรภู่ด้วยกันทั้งนั้น ก็แลเรื่องประวัติของสุนทรภู่นั้น เปนเรื่องราวเล่ากันมาก็มี ที่สุนทรภู่เล่าเองปรากฎอยู่ในนิราศเรื่องต่างๆ ก็มี แม้วันเกิดของสุนทรภู่ก็ปรากฎอยู่ในตำราดวงชตา เห็นว่าพอจะรวบรวมความมาประกอบกับสันนิษฐานร้อยกรองเข้าเปนเรื่องประวัติให้ทราบความแต่ต้นจนปลายได้อยู่ ข้าพเจ้าจึงลองแต่งประวัติของสุนทรภู่พิมพ์ไว้ในสมุดเล่มนี้ด้วย

หวังใจว่าท่านทั้งหลายได้สมุดเล่มนี้ไป จะพอใจอ่านทั่วกัน

วังวรดิศ วันที่ ๑ พฤศจิกายน พระพุทธศักราช ๒๔๖๕