องก์ที่ ๒
ฉาก : ในบ้านหมื่นจำเนียรเปนเรือนฝากระดานอย่างเก่า ๆ.
(เมื่อเปิดม่าน หมื่นจำเนียรกำลังชี้แจงให้บ่าวจัดเรือน คือยกโต๊ะเก้าอี้ออกมาตั้ง.)
หมื่นจำเนียร.
ผ้าปูโต๊ะไปไหนเสียล่ะวะ ?
อ้ายเหลือ.
แม่กลิ่นเก็บไว้ขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
เอ้อ! นางกลิ่นเฮ้ย.
กลิ่น.
(จากในโรง.) เจ้าฃา.
หมื่นจำเนียร.
หยิบผ้าปูโต๊ะของฃ้ามาทีเถอะวะ. เร็ว ๆ เฃ้าอย่าร่ำไรนะหา! เอออ้ายเหลือ.
อ้ายเหลือ.
ขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
ตาหมอนี่น่ะ เอ็งว่าแกเปนฝรั่งหรือวะ ?
อ้ายเหลือ.
หามิได้ขอรับ เปนคนไทย แต่เคยไปเรียนวิชาอยู่กะหมอฝรั่งถึงหกปีขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
เอ๊ะ! ถ้ายังงั้นแกจะดียังไงหนักหนาทีเดียว หมอฝรั่งฃ้าก็ได้หามาแล้ว ใม่เห็นมันรักษาลูกกูหายได้เลย.
อ้ายเหลือ.
ท่านหมอคนนี้ ใม่ได้ใช้แต่ตำราฝรั่งอย่างเดียวหรอกขอรับ แกบอกกะผมว่าวิชาหมออย่างฝรั่งที่แกไปเรียนมาน่ะ ก็เพื่อจะให้ตรวจโรคได้ถูกเท่านั้นเองขอรับ, ส่วนยาแกใช้ของแกเองมั่ง ของฝรั่งมั่งปนๆกันไปขอรับ.
อ้ายหลอ.
บรรดาหมอเปนใม่มีใครสู้ละขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
ถ้ายังงั้นก็ดีละ จะได้จัดการรับรองให้แขงแรง. เฮ้ยนางกลิ่นไหนล่ะวะผ้าปูโต๊ะ?
กลิ่น.
(เฃ้ามา.) นี่เจ้าค่ะ. (เอาผ้าไปปูโต๊ะ.)
หมื่นจำเนียร.
หมากพลูบุหรี่จัดหาไว้แล้วหรือวะ ?
กลิ่น.
เสร็จแล้วเจ้าค่ะ.
หมื่นจำเนียร.
ดีละ ๆ เออ! ตาหมอนั่นน่ะ เอ็งว่าใกล้เทวดาเทียวหรือ ?
อ้ายหลอ.
แต่คนที่นับว่าตายแล้ว ยังรักษาฟนขึ้นได้นี่ขอรับ.
อ้ายเหลือ.
แต่แกเปนคนชอบกลขอรับ ประเดี๋ยวก็พูดดี ๆ ประเดี๋ยวก็พูดคล้าย ๆ บ้า.
อ้ายหลอ.
จริงขอรับ แกชอบพูดเปนทีตลก ๆ อยู่หน่อย ๆ ดู ๆ ไปก็คล้ายบ้า.
อ้ายเหลือ.
แต่ตามความจริง ถ้าพิจารณาไปก็เห็นได้ว่าวิชาแกมาก.
อ้ายหลอ.
บางทีแกพูดเรื่องวิชาของแกคล่องราวกะอ่านหนังสือ.
อ้ายเหลือ.
เดี๋ยวนี้คนนับถือแกมากทีเดียวขอรับ ใม่ว่าใครต้องมาหาแกรักษาทั้งนั้น.
หมื่นจำเนียร.
ฃ้าอยากพบนักอีตาหมอคนนี้ เอ็งไปพาแกมาซี.
อ้ายเหลือ.
ขอรับ. (ออกไปทางซ้าย.)
กลิ่น.
คุณนายเจ้าคะ ฟังเสียงพูดดูเหมือนตาหมอคนนี้จะมีวิชามากจริง แต่ดิฉันเชื่อว่าคงใม่ผิดอะไรกะหมออื่น ๆ ที่รักษามาแล้ว, ดิฉันเห็นว่าถ้าจะรักษาคุณจินดาให้หายจริง ๆ ก็ได้แต่หาผัวดี ๆ รูปงาม ๆ ให้เธอพอใจนั่นแหละคงจะหายได้.
หมื่นจำเนียร.
นางกลิ่น เจ้ามันใม่มีน่าที่อะไรที่จะพูดในเรื่องนี้เลย.
อ้ายหลอ.
หล่อนละก็พูดมันมากเกินต้องการนัก.
กลิ่น.
ดิฉันยังขอยืนยันอยู่นั่นเองว่า ถ้าขึ้นชื่อว่าเปนหมอยาละก็เปนรักษาคุณจินดาใม่หายได้เปนแน่ ถ้าจะให้หายจริง ๆ ละก็หาผัวให้เธอนั่นแหละเปนหายละ. ผู้หญิงสาว ๆ หน่ะใม่ว่าเจ็บเปนอะไร ถ้าพอจะมีผัวละเปนหายทั้งนั้น.
หมื่นจำเนียร.
เมื่อมันเกิดมีอันเปนขึ้นอย่างนี้แล้ว ใครเฃาจะมาพอใจเปนผัว คนที่ใม่ใบ้มีถมไป, แล้วก็อีกอย่างหนึ่ง เมื่อก่อนที่แม่จินดาจะเจ็บน่ะ ฃ้าก็ได้จัดการจะให้หล่อนมีผัวอยู่แล้ว หล่อนพอใจหรือ เปล่าทั้งเรื่อง, หล่อนใม่พอใจเลยจนนิดเดียว.
กลิ่น.
จริงเจ้าค่ะ เธอใม่พอใจเพราะเธอใม่รักคุณห่อเลยจนนิดเดียว, รับประทานโทษเถอะเจ้าค่ะ ทำใมคุณนายถึงใม่พอใจยกให้กะคุณเหลี่ยมที่แลเห็นกันอยู่แล้ว ว่าคุณจินดามีความพอใจอยู่มาก, ถ้าเปนคุณเหลี่ยมแล้วละก็ที่ไหนเลยคุณจินดาจะคัดค้านในการที่คุณนายจะยกให้. แล้วดิฉันเชื่อด้วยว่าคุณเหลี่ยมรับรองได้ดีทั้งคุณจินดาเปนใบ้อยู่ยังงี้แหละ ธรรมดาคนที่มีความรักกันจริงแล้ว ถึงจะเกิดมีอันจะเปนขึ้นยังไงก็คงใม่หายรักกัน.
หมื่นจำเนียร.
นายเหลี่ยมคนนี้มันใม่ใช่คนที่สมควรกะลูกสาวฃ้า อะไรจนออกกรอบ แทบจะต้องขอทานเฃากินละ.
กลิ่น.
คุณเหลี่ยมเธอมีลุงมั่งมีอยู่คนหนึ่งนะเจ้าคะ ดูเหมือนเธอจะเปนผู้รับมฤดกด้วย.
หมื่นจำเนียร.
ดูมันใม่เปนของแน่นอนเลย ตามที่เจ้าพูดนี่มันตรงกับที่สุภาสิตโบราณ ท่านว่ายังใม่เห็นน้ำตัดกระบอก ยังใม่เห็นกระรอกก่งน่าไม้, ความตายใม่ใช่จะมีมาได้ตามใจตามเวลาประสงค์ของผู้ที่จะรับมฤดก ฃ้าเห็นว่าถ้าจะมัวคอยรับมฤดกอยู่ บางทีคน ๆ นั้นก็จะแก่หรือตายเสียก่อนก็เปนได้.
กลิ่น.
แต่ดิฉันได้ยินเฃาว่ากันว่าการมีผัวมีเมีย ถ้าจะให้ยั่งยืนจริงแล้วละก็ ความพอใจดีกว่าทรัพย์สินเงินทองมาก, ฝ่ายพ่อแม่ก็คอยแต่จะถามไปแหละว่า เฃามีเงินไหม ถ้ามีเงินแล้วละก็เปนใช้ได้ ใม่ต้องไต่ต้องถามตัวลูกเองเลย ลูกจะพอใจหรือใม่พอใจก็ช่าง ขอแต่ให้ได้เงินไว้เปนแล้วกัน, ที่จริงใม่เห็นใจเด็กมันมั่งเลย; ในโลกนี้ความสุขหายากกว่าเงินนะเจ้าคะ, แล้วอีกประการหนึ่ง ดิฉันเคยได้ยินท่านผู้ใหญ่ท่านกล่าวว่า ปลูกเรือนให้ตามใจผู้อยู่ ทำอู่ให้ตามใจผู้นอน.
หมื่นจำเนียร.
เฮ้ย! นางกลิ่น เจ้านี่มันฟรีเหลือเกินนักนี่หวา.
อ้ายหลอ.
(พูดพลางมือเคาะที่ตีนหมื่นจำเนียรพลาง.) นี่แน่แม่กลิ่น แกน่ะมันพูดมากเหลือเกินนัก คุณนายท่านใม่อยากฟังแกพูดเลยทีเดียว. (หมื่นจำเนียรถอยหนี อ้ายหลอก็กระเถิบตามเคาะตีนอีก.) แกใม่ควรจะมาพูดเพ้อเจ้อในเรื่องที่นอกน่าที่ของแก แกมีน่าที่แต่จะให้นมลูกท่านกิน ใม่ใช่น่าที่จะมาสอนคุณนาย, คุณนายท่านควรจะรู้ดีกว่าแกว่า ท่านควรจะจัดการยังไรให้เปนประโยชน์ที่สุดแก่ลูกสาวท่าน.
หมื่นจำเนียร.
พอทีเถอะวะ พอที. (กระเถิบหนี.)
อ้ายหลอ.
(กระเถิบตามและตีตีนนายอีก.) ใม่ได้ขอรับ ผมต้องสั่งสอนเมียผม มันใม่ควรจะล่วงเกินใต้เท้าเลย (ทุบตีนนายตูมใหญ่.)
หมื่นจำเนียร.
อุย! เลิกที ๆ ช่างเถอะ ใม่ต้องสั่งสอนเมียเอ็งอีกละ.
อ้ายหลอ.
ใม่ได้ขอรับ ใม่ยังงั้นจะใม่เข็ด.
หมื่นจำเนียร.
ช่างเถอะ ๆ ตีนฃ้าระบมหมดแล้วละวะ.
อ้ายหลอ.
อ้อ! รับประทานโทษที ผมทุบเมียพลาดไปโดนใต้เท้าเฃ้า.
หมื่นจำเนียร.
มันพลาดหลายทีนักวะ เพราะฉนั้นฃ้าขอเสียทีเถอะ อย่าสั่งสอนกันอีกเลย.
(อ้ายเหลือพาตาสังเฃ้ามาทางซ้าย ตาสังแต่งตัวใหม่ คือสรวมเสื้อใหม่ มีหมวกใหม่และแว่นตากับไม้เท้าด้วย.)
อ้ายเหลือ.
นี่และขอรับท่านหมอเทวดา.
หมื่นจำเนียร.
อ้อ! พ่อหมอฉันมีความยินดีมาก.
ตาสัง.
ขอบพระเดชพระคุณ.
หมื่นจำเนียร.
พ่อหมอสบายดีหรือ ?
ตาสัง.
ก็สบายดี ก็ตัวท่านหมอล่ะ.
หมื่นจำเนียร.
เอ๊ะ! นั่นพูดกับใคร ?
ตาสัง.
พูดกับคุณน่ะซิ.
หมื่นจำเนียร.
ฉันใม่ใช่หมอ.
ตาสัง.
คุณว่าคุณใม่ใช่หมอหรือ ?
หมื่นจำเนียร.
ฉันใม่ใช่หมอน่ะซิ ฉันเปนเจ้าของบ้านต่างหาก.
ตาสัง.
จริงหรือครับ ?
หมื่นจำเนียร.
จริงน่ะซิ.
ตาสัง.
แน่นะครับ.
หมื่นจำเนียร.
แน่ซิน่า.
ตาสัง.
ถ้ายังงั้นก็ดีละ! (เอาไม้เท้าตีหมื่นจำเนียร.)
หมื่นจำเนียร.
อ๊ะ ๆ อ๊ะ! อุย! นี่อะไรกันเจ็บน่า.
ตาสัง.
พอแล้ว คุณเปนหมอแล้ว นี่แหละเฃาให้ประกาศนิยบัตร์หมอกันอย่างใหม่ยังงี้และ ผมก็ได้รับมาแล้วอย่างเดียวกันเทียว.
หมื่นจำเนียร.
(พูดกับอ้ายเหลือ.) นี่เอ็งไปพาอีตาบ้าอะไรที่ไหนมาวะ ?
อ้ายเหลือ.
ผมกราบเรียนแล้วนี่ขอรับ ว่าแกเปนคนชอบเล่นตลกคนองยังงั้นเอง.
หมื่นจำเนียร.
ตลกอะไรยังงี้ ฃ้าใม่ชอบเลยวะ.
อ้ายหลอ.
ใต้เท้าอย่าถือเลยขอรับ แกทำเล่นขัน ๆ ยังงั้นเอง.
หมื่นจำเนียร.
ฃ้าใม่เห็นขันเลย เจ็บจะตาย.
ตาสัง.
ผมต้องขอรับประทานโทษที่ล่วงเกินใต้เท้า.
หมื่นจำเนียร.
อ๋อ! ใม่เปนไร เชิญนั่ง.
ตาสัง.
ผมมีความเสียใจเปนอันมาก.
หมื่นจำเนียร.
ใม่เปนไร อย่าพูดเรื่องนั้นต่อไปเลย เชิญนั่ง. (นั่งทั้งสองคน.) เดี๋ยวนี้ฉันน่ะมีลูกสาวอยู่คนหนึ่ง เจ็บเปนโรคอะไรประหลาดมาก อยากจะให้หมอรักษาสักหน่อย.
ตาสัง.
ได้! ได้! ผมมีความยินดีที่จะได้รักษาบุตรสาวใต้เท้า และผมหวังใจว่าผมคงจะได้มีโอกาสรักษาตัวใต้เท้าเองด้วย กับคนอื่น ๆ ทั้งบ้าน เพื่อจะได้เปนเครื่องแสดงให้แลเห็นปรากฎได้ ว่าผมนะเต็มใจฉลองพระเดชพระคุณใต้เท้าปานใด.
หมื่นจำเนียร.
ขอบใจ ขอบใจ (พูดทางคนดู.) ตาหมอนี่มาแช่งให้เจ็บได้.
ตาสัง.
บุตรสาวใต้เท้าน่ะชื่อไหร่ขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
ชื่อจินดา.
ตาสัง.
จินดา! แหม ชื่อช่างน่ารักษาจริงนะ.
หมื่นจำเนียร.
ฉันจะเฃ้าไปดูสักทีว่า หล่อนทำอะไรอยู่. (ลุกขึ้น.)
ตาสัง.
(ลุกขึ้น.) รับประทานโทษ นั่นผู้หญิงคนนั้นน่ะใครล่ะขอรับ ?
หมื่นจำเนียร.
อ๋อ! นั่นนางกลิ่น. แม่นมลูกคนเล็กของฉัน. (ออกไปกับอ้ายเหลือทางขวา.)
ตาสัง.
(พูดทางคนดู.) เฃ้าทีจริงแฮะ. (พูดดัง.) อ้อแม่กลิ่น แหมรูปก็งามนามก็เพราะ หล่อนสบายดีอยู่หรอกหรือจ๊ะ ถ้าใม่สบายละก็บอกให้ฉันทราบเถอะ อย่าเกรงใจเลยทีเดียว ฉันจะเต็มใจรักษาหล่อนเต็มสติกำลังทีเดียว. (จับมือนางกลิ่นมาลูบคลำ.) ฉันคงจะมีความพอใจมากที่จะ…………
อ้ายหลอ.
ขอรับประทานโทษเถอะครับ นั่นน่ะเมียผมนะครับ.
ตาสัง.
อ้อ นี่เมียแกหรือ.
อ้ายหลอ.
ขอรับ. (เฃ้าขวางหน้านางกลิ่น.)
ตาสัง.
อ้อ! ฉันใม่ทราบ ฉันมีความยินดีด้วยกะแกที่ แกได้เมียดีเช่นแม่กลิ่นนี่.
(ยื่นมือไปทางอ้ายหลอ อ้ายหลอเฃ้าใจว่าจะจับมือกับตน ยื่นมือออกมาเพื่อรับคำนับ ตาสังกลับลอดใต้แขนอ้ายหลอไป จับมือเอานางกลิ่น.)
อ้ายหลอ.
(ผลักตาสังแล้วยืนขวางหน้าอีก.) อย่าให้มันหนักนักซิครับ.
ตาสัง.
ฉันก็มีความตั้งใจแต่จะแสดงความยินดีด้วยกับแก ในการที่มีเมียรูปงามนามเพราะและเฉลียวฉลาดเช่นแม่กลิ่นนี้
(ทำท่าจะจับมือคำนับ แต่พออ้ายหลอยื่นมือมาเพื่อจะรับก็ลอดไปจับตัวนางกลิ่นเหมือนอย่างก่อน
อีก.)
อ้ายหลอ.
(ผลักตาสังอีก.) อย่าแสดงความยินดีมากนักเลยครับ.
ตาสัง.
อ้อ! แกใม่ชอบให้ฉันแสดงความยินดีหรือ ?
อ้ายหลอ.
จะแสดงกะตัวผมเองเท่าไหร่ผมใม่ว่า แต่ขอได้โปรดงดการแสดงกะเมียผมเสียสักทีเถอะครับ.
ตาสัง.
อ๊ะ! ก็ฉันยินดีด้วยทั้งสองคนนี่นา เพราะฉนั้นถ้าฉันแสดงความยินดีกับตัวแกแล้วก็ต้องแสดงกับเมียแกด้วย. (จะกรากเฃ้าไปจับต้องตัวนางกลิ่นอีก.)
อ้ายหลอ.
(เฃ้าผลักตาสังและกั้นไว้.) พอทีครับ เล่นยังงี้ผมใม่ชอบ. (หมื่นจำเนียรเฃ้ามาทางขวา.)
หมื่นจำเนียร.
ลูกสาวฉันประเดี๋ยวจะออกมา.
ตาสัง.
หยูกยาผมก็เตรียมไว้พร้อมแล้ว.
หมื่นจำเนียร.
อยู่ไหนล่ะจ๊ะ.
ตาสัง.
อยู่ในใจครับ อยู่ในใจ.
หมื่นจำเนียร.
ก็ดีแล้ว.
ตาสัง.
แต่ผมอยากจะใคร่ฉลองพระเดชพระคุณให้ตลอดทั่วทั้งบ้านใต้เท้า เพราะฉนั้นผมต้องขอประทานทดลองน้ำนมของแม่นมบุตร์ใต้เท้าสักที เพื่อจะได้ตรวจว่ามีตัวโรคตัวภัยอยู่ในนั้นมั่งหรือใม่ ผมจะต้องขอรับประทานตรวจดูถันด้วย. (เดิรไปทางนางกลิ่น.)
อ้ายหลอ.
(ดึงตัวตาสังมาจากเมีย.) อย่าเลยครับ อย่าเลย.
ตาสัง.
แกมันใม่รู้จักอะไร มันเปนธุระของหมอที่จะต้องตรวจดูนมของแม่นม เพื่อจะได้ทราบได้ว่าถ้าเด็กกินนมจะเกิดโรคหรือใม่.
อ้ายหลอ.
ผมใม่เห็นเปนน่าที่ใครจะมาตรวจนมเมียผม นอกจากตัวผมเอง.
ตาสัง.
เอ๊! ฑิตย์นี่จะบังอาจขัดขืนคำของหมอทีเดียวหรือ หลีกไปให้พ้น.
อ้ายหลอ.
ผมใม่หลีก.
ตาสัง.
ประเดี๋ยวได้เอาตัวเปร๊กปาใส่เสียนี่.
กลิ่น.
(ผลักอ้ายหลอ.) แกก็บ้าไปได้นี่. ทำใมฉันเปนเด็กเปนเล็กเมื่อไรฉันก็โตแล้ว ฉันจะใม่รู้จักรักษาตัวฉันเองทีเดียวหรือ ? ฉันจะใม่รู้จักดีชั่วหรือ ?
อ้ายหลอ.
ยังไง ๆ ฉันใม่ยอมให้ตาหมอจับต้องหล่อนละ.
ตาสัง.
แกมันหึงใม่เฃ้าเรื่อง.
หมื่นจำเนียร.
อ้อ! ลูกสาวฉันมาแล้ว
(แม่จินดาเฃ้ามาทางขวา.)
ตาสัง.
อ้อ นี่หรือขอรับคนไข้.
หมื่นจำเนียร.
นี่แหละจ๊ะ ลูกสาวฉันก็มีอยู่คนนี้คนเดียวแหละ เพราะฉนั้นถ้าฉวยว่าเกิดมีเหตุอะไรขึ้น ฉันจะต้องเสียดายมากทีเดียว.
ตาสัง.
ต้องระวังให้ดีขอรับ แต่ยังไง ๆ หล่อนจะมาตายเสียโดยใม่ได้รับคำสั่งจากหมอก่อนละ ก็ผมใม่ยอมละ.
หมื่นจำเนียร.
เชิญนั่ง.
(ตาสังนั่งกลาง หมื่นจำเนียรฃ้างซ้าย แม่จินดาฃ้างขวา.)
ตาสัง.
เออ คนไข้คนนี้ดีใม่เหมือนคนไข้อื่น คนไข้อื่น ๆ เคยเห็นแต่หน้าตาใม่เปนคนทั้งนั้น ถ้ายังงี้ถึงแม้ผู้ชายดี ๆ ก็พอจะรักได้.
หมื่นจำเนียร.
แหม! พ่อหมอทำให้ลูกฉันยิ้มได้ เก่งจริง.
ตาสัง.
ก็ยิ่งเปนการดี ถ้าหมอทำให้คนไข้หัวเราะได้ แปลว่าจะรักษาให้หายได้. (พูดกับแม่จินดา.) ยังไงแม่คนไข้ เปนยังไงมั่งรู้สึกใม่สบายตรงไหน อาการเปนอย่างไร ?
จินดา.
(ชี้ปากและหัว.) เออา อื้อ อือ อือ!
ตาสัง.
อะไรนะ!
จินดา.
อื้อ อือ อะ อา อือ.
ตาสัง.
หา.
จินดา.
อ้า อือ อือ!
ตาสัง.
อ้า อา อื้อ อือ อือ! พูดกันเฃ้าใจยากจริงนะ นี่พูดภาษานกภาษากาอะไรกัน.
หมื่นจำเนียร.
นี่แหละจ๊ะโรคของเฃา อยู่ดี ๆ ก็กลายเปนใบ้ไป ก็ยังใม่มีใครบอกได้ว่าเปนเพราะเหตุไร ก็มันเกิดยังงี้ขึ้นการที่จะแต่งงานถึงได้ต้องงดไว้.
ตาสัง.
งดทำใมล่ะครับ.
หมื่นจำเนียร.
ผู้ชายที่เฃามาขอหล่อนไว้อยากจะรอให้รักษาพาใจกันให้หายไข้เสียก่อน เฃาถึงจะจัดการตกแต่งต่อไป.
ตาสัง.
ฮึ! พิลึกจริง ๆ อ้ายการที่จะมีเมียเปนใบ้ ผมใม่เห็นขัดขวางอะไรเลยจนนิดเดียว จะกลับดีไปเสียอีก เรานึกจะพูดอะไรก็จะได้พูดได้ฃ้างเดียวใม่ต้องฟังเมียเถียงให้รำคาญ ถ้าเมียผมเปนโรคยังงี้มั่งละก็ผมรักษาให้เตะเทียว.
หมื่นจำเนียร.
เอาเถอะจ๊ะ ขอให้พ่อหมอจัดการรักษาลูกฉันสักหน่อยเถอะ.
ตาสัง.
อย่าวิตกเลยครับ ลูกคุณน่ะใม่สบายมากหรือครับ ?
หมื่นจำเนียร.
ใม่สบายมาก.
ตาสัง.
อ้อ ๆ แล้วก็มีปวดมั่งหรือครับ ?
หมื่นจำเนียร.
ก็ได้ยินครางอยู่บ่อย ๆ.
ตาสัง.
ฮือ ๆ เดิรได้ไหม ?
หมื่นจำเนียร.
ก็ตะกี้นี้ก็เดิรออกมา หมอใม่เห็นหรือ ?
ตาสัง.
ถูกละครับ นั่งได้หรือยัง ?
หมื่นจำเนียร.
ก็นั่งอยู่นั่นยังไงล่ะ.
ตาสัง.
จริงครับ นอนได้หรือครับ ?
หมื่นจำเนียร.
ก็เห็นจะได้ ถ้าใม่ยังงั้นป่านนี้คงตากลวงเปนผีแล้ว.
ตาสัง.
ถูก. ถูก. คุณก็รู้วิชาหมออยู่บ้าง. (พูดกับแม่จินดา.) ไหนยื่นแขนมานี่ทีหรือ ? (จับที่ข้อศอกครู่หนึ่ง แล้วหันไปพูดกับหมื่นจำเนียร.) นี่แน่ครับชีพจรที่เปนเครื่องให้รู้ได้ว่าลูกสาวคุณเปนใบ้.
หมื่นจำเนียร.
แหม! เก่งจริง หมอตรวจปับเดียวก็ได้ความจริงทีเดียว.
ตาสัง.
ยังงั้น! ยังงั้น!
กลิ่น.
จริงนะเจ้าคะ เก่งแท้ ๆ ทีเดียว.
ตาสัง.
เปนธรรมดาหมอที่มีวิชาชั้นสูงจะต้องรู้จักโรคทันทีทีเดียว นี่ถ้าเปนหมอเลวก็คงจะมัวบอกผิด บอกถูกเสียอีก แต่เหมือนอย่างผมยังงี้พอจับตัวเฃ้าก็บอกได้ทันทีว่า ลูกสาวคุณเปนใบ้.
หมื่นจำเนียร.
จริง แต่เดี๋ยวนี้ฉันอยากทราบว่าเปนใบ้เพราะเหตุไร ?
ตาสัง.
อ๋อ! ข้อนั้นบอกได้ง่าย ๆ ลูกคุณเปนใบ้เพราะพูดใม่ได้.
หมื่นจำเนียร.
ถูกละ ๆ แต่ว่าฉันอยากทราบว่าทำใมถึงพูดใม่ได้.
ตาสัง.
ตามตำราหมอทั้งฝรั่งทั้งไทยก็อธิบายว่าการที่เปนใบ้นั้นก็ด้วยลิ้นพิการ.
หมื่นจำเนียร.
ก็ทำใมถึงพิการล่ะหมอ ?
ตาสัง.
เพราะเหตุผลหลายประการ คืออาจจะเกิดจากลมชนิดหนึ่ง ที่พวกหมอ ๆ เรียกว่าลมเปนพิษ, ลมเปนพิษนั้นก็คือ–เอ้อ–คือลมที่เกิดมีพิษขึ้น ลมนี้ก็คือลมที่เราหายใจเฃ้าไปแล้วผ่อนออกมา, เมื่อก่อนที่จะผ่อนออกมานั้นลมเฃ้าไปขังอยู่ตรงที่ที่พิการ เพราะฉนั้นก็ทำให้–ง่า–เออคุณเฃ้าใจภาษาฝรั่งมั่งไหมครับ ?
หมื่นจำเนียร.
ใม่เฃ้าใจ.
ตาสัง.
ใม่เฃ้าใจเลยเทียวหรือครับ ?
หมื่นจำเนียร.
ใม่เฃ้าใจเลย.
ตาสัง.
ถ้ายังงั้นก็อธิบายให้คุณเฃ้าใจยากอยู่หน่อย, ตามตำราฝรั่งเฃาอธิบายว่า โซดาแย๊สแป๋นกับนาโคใดไปโดนกันเฃ้า ก็เกิดเปนโตเช่นเอแจมมิเหน็ดขึ้น, ก็เมื่อเช่นนี้แล้วก็นำให้สตัมแมคเอ๊กสเปลเนชั่น เลยเกิดเปนซิงโกนาอิ๊สปิ๊กจนลงปลายเลยกลายเปนแดมฟู, นี่และมันเปนเช่นนี้.
หมื่นจำเนียร.
แหม! เสียใจจริงที่ใม่ได้เรียนหนังสือฝรั่งมั่ง.
กลิ่น.
นี่แหละ ความรู้มากยังงี้ถึงจะน่านับถือ.
ตาสัง.
(พูดทางคนดู.) นี่แหละ อ้ายการที่ได้ไปอยู่ให้หมอฝรั่งจิกหัวใช้เสียหกปีมันมาแลเห็นประโยชน์กันคราวนี้เอง.
หมื่นจำเนียร.
แล้วยังไงอีกล่ะหมอ ?
ตาสัง.
ก็พอลมร้ายที่ผมกล่าวแล้วนั้นแหละ ผ่านไปทางซ้ายถูกตับผ่านไปทางขวาถูกหัวใจ ก็เกี่ยวไปถึงปอดที่ตามภาษาฝรั่งเรียกว่า สติมเก, ก็ปอดนั้นมีเส้นประสาทโยงถึงมันสมองที่เรียกตามภาษาฝรั่งว่าโกเหด แล่นขึ้นทางกระดูกสันหลังที่ฝรั่งเรียกว่าสมุ๊กบ๊อกนั่นแหละครับ, ถึงเลยเกิดเปนพิษขึ้น คุณฟังไว้ให้ดีนะครับ.
หมื่นจำเนียร.
จ๊ะ.
ตาสัง.
ลมที่ผมกล่าวแล้วนั่นแหละ มันมีพิษร้ายเพราะเหตุว่า–เอ้อ–ฟังให้ดีนะครับ.
หมื่นจำเนียร.
ฟังอยู่แล้ว.
ตาสัง.
เพราะเหตุว่ามันเกิดเปนผื่นขึ้นในคอหอย ทำให้ลมหายใจที่เฃ้าไปนั่นและเปนวิสะดูแปร้นแปร้น, โยเซบ้าระมิตในไกร เพราะเหตุที่ผมได้อธิบายแล้วนี่แหละครับ ลูกสาวคุณจึงได้เลยเปนใบ้ไป.
กลิ่น.
แหม! พูดช่างน่าฟังจริงจริ๊ง.
อ้ายหลอ.
ทำใมลิ้นกันถึงจะคล่องได้อย่างงั้นมั่งนะ.
หมื่นจำเนียร.
ฉันเชื่อว่าการที่หมออธิบายมาแล้วนั้นคงจะถูกต้องทุกอย่าง แต่ฉันยังมีข้อสงสัยอยู่นิดเดียวแหละ, เมื่อฉันไปกรุงเทพฯ ก็ได้เคยไปหาหมอฝรั่ง จำได้ว่าเฃาบอกว่าหัวใจอยู่ฃ้างซ้าย, ตับอยู่ฃ้างขวา, นี่พ่อหมอบอกอยู่ตรงกันฃ้าม ฉันถึงได้สงสัยอยู่หน่อย.
ตาสัง.
จริง ๆ ตามตำราหมอเก่า ๆ ว่าหัวใจอยู่ฃ้างซ้ายตับอยู่ฃ้างขวา แต่เดี๋ยวนี้เปลี่ยนแปลงหมดแล้ว หมอในสมัยนี้เฃาจัดการย้ายหัวใจไปไว้ฃ้างขวาย้ายตับไปไว้ฃ้างซ้ายเสียแล้ว.
หมื่นจำเนียร.
อ้อ ฉันใม่รู้ว่าเฃาเปลี่ยนแปลงกันไปอย่างนั้น ฉันมันเปนคนบ้านนอก หูป่าตาเถื่อน นาน ๆ จะได้มีเวลาไปบางกอกสักที.
ตาสัง.
ที่จริงก็ใม่เปนไร เพราะคุณใม่จำเปนจะต้องรู้มากเท่าผม.
หมื่นจำเนียร.
ถูกแล้ว ก็เดี๋ยวนี้หมอจะแนะนำให้ทำยังไงต่อไปล่ะ ?
ตาสัง.
ถามความเห็นผมหรือ ?
หมื่นจำเนียร.
ยังงั้นซิ.
ตาสัง.
ก็ควรจะให้กินคินินแอ๊ดจะแปนแนนปนกับชัมเปนไซเด้อ–
หมื่นจำเนียร.
พูดภาษาไทยใม่ได้หรือหมอ.
ตาสัง.
ได้ ๆ แต่มันเคยใช้ภาษาฝรั่งติดปากไป ?
หมื่นจำเนียร.
หมอบอกมาเถอะว่าจะให้กินยาอะไร.
ตาสัง.
ใม่ต้องกินยาอะไรหรอกครับ ผมขอแนะนำให้คนไข้ไปนอนเสียในห้อง แล้วคุณโปรดสั่งให้คลุกฃ้าวกะไข่ให้รับประทานสักชามหนึ่งเท่านั้นก่อนก็เห็นจะพอ.
หมื่นจำเนียร.
เอ๊ะ! ทำใมฃ้าวกะไข่ ?
ตาสัง.
เพราะนั่นแหละเปนยาดีกว่าอย่างอื่น ฃ้าวสุกเปล่า ๆ ก็ใม่ดี ไข่เปล่า ก็ใม่ดี, แต่ถ้าสองอย่างนี้คลุกกันเฃ้าแล้วละก็ทำให้พูดดีนัก, ดูแต่นกขุนทองซิครับ เฃาให้กินแต่ฃ้าวกะไข่เท่านั้นแหละพูดได้ออกจ้อ, ก็นกขุนทองน่ะเมื่อมันอยู่ป่ามันพูดได้หรือ เปล่าเลยเพราะมันยังใม่ได้กินฃ้าวกะไข่, พอมาอยู่บ้านได้ฃ้าวกะไข่เฃ้าไปก็พูดได้กันเท่านั้นเอง จริงไหมล่ะครับ.
หมื่นจำเนียร.
ก็จริงอยู่ ถ้ายังงั้นไปนอนเสียซิลูก.
ตาสัง.
ดีแล้ว ไปนอนอยู่ก่อน แล้วบ่าย ๆ ผมจะมาเยี่ยมอีก.
หมื่นจำเนียร.
ไปก็ไปซิลูก (แม่จินดาออกไป.) แล้วก็นางกลิ่นเจ้าไปจัดการหาฃ้าวกะไข่ให้แม่จินดากินตามหมอสั่งซินะ.
กลิ่น.
เจ้าคะ. (ทำท่าจะออกไป.)
ตาสัง.
ประเดี๋ยวก่อน แม่นมน่ะอย่าเพ่อไป.
หมื่นจำเนียร.
อ้าว! ยังงั้นอ้ายหลอแน่ะ เอ็งไปจัดแจงหาฃ้าวกะไข่ทีเถอะ.
อ้ายหลอ.
ขอรับ แต่ว่ารับประทานโทษ ผมออกวิตก.
หมื่นจำเนียร.
วิตกอะไรวะ ?
อ้ายหลอ.
ตาหมอนั่นดูแกชอบเมียผมนัก.
หมื่นจำเนียร.
อุวะ! ก็ฃ้าอยู่นี่ทั้งคนนี่หวา.
อ้ายหลอ.
ถ้ายังงั้นผมไว้ใจใต้เท้าได้นะขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
พุทโธ่! เมียฃ้าก็มีนี่หวา.
อ้ายหลอ.
มีก็ใม่สาวเหมือนของผมนี่ขอรับ.
หมื่นจำเนียร.
ฮ้ายอ้ายนี่ หึงเหลือเกิน ฃ้าใช้ยังจะใม่ไปอีกหรือ ?
อ้ายหลอ.
ไปขอรับ (ลุกเดิรไป จวนถึงประตูแล้วเหลียวมาพูด.) รับประทานใต้เท้าโปรดระวังตาหมอด้วยนะครับ.
หมื่นจำเนียร.
เออน่า เมื่อไหร่จะไปล่ะ.
อ้ายหลอ.
ไปเดี๋ยวนี้แหละขอรับ. (เดิรไป เหลียวชำเลืองดูเมียเรื่อยไปจนถึงประตู สะดุดธรณีหกล้ม แล้วลุกเดิรออกไป.)
หมื่นจำเนียร.
หมอเรียกนางกลิ่นไว้ทำใม ?
ตาสัง.
ผมเห็นว่าสมควรจะต้องคิดอ่านจัดการรักษาหล่อนสักหน่อย.
กลิ่น.
ดิฉันหรือ ก็ดิฉันก็ใม่ได้เจ็บได้ไข้อะไร.
ตาสัง.
ใม่ได้การ ใม่ได้การ การที่ใม่มีโรคในตัวเลยจนนิดเดียว นี่ก็เปนสิ่งที่ควรจะต้องกลัวเหมือนกัน เพราะเปนธรรมดาคนเราเกิดมาจะต้องมีแก่มีเจ็บมีตาย, ก็นี่หล่อนว่าใม่เจ็บใม่ไข้เลยยังงี้ต้องแปลว่าหล่อนแปลกกว่ามนุษย์ธรรมดา เพราะฉนั้นฉันต้องขอตรวจร่างกายหล่อนให้ทั่ว.
หมื่นจำเนียร.
นี่แหละฉันก็บอกแล้วว่าฉันน่ะหูป่าตาเถื่อน แต่ฉันใม่เห็นจำเปนเลยในการที่ตรวจคนที่อยู่ดี ๆ ใม่มีโรคมีภัยเลยยังงี้.
ตาสัง.
คำสุภาษิตท่านย่อมว่า ว่ากันไว้ดีกว่าแก้จริงไหมครับ ?
กลิ่น.
ข้อนั้นจะเปนยังไงใม่ทราบ แต่ยังไง ๆ ดิฉันยังใม่ยอมให้หมอตรวจร่างกายดิฉันแหละ, เปนสิ้นเรื่องกัน. (ออกไป.)
ตาสัง.
(สั่นหัว.) ฮือ ๆ ยังสาวนัก ยังใม่รู้จักกลัวความเจ็บความตาย ถ้ายังงั้นผมลาที.
หมื่นจำเนียร.
ประเดี๋ยวเถอะพ่อหมอ. (ควักกระเป๋า.)
ตาสัง.
ทำใมอีกล่ะครับ.
หมื่นจำเนียร.
ฉันจะให้เงินยังไงล่ะ. (ยื่นเงินให้.)
ตาสัง.
(เอามือไพล่หลัง.) ผมใม่รับประทาน.
หมื่นจำเนียร.
อ๊ะ!
ตาสัง.
ผมลาที. (ทำท่าจะไป.)
หมื่นจำเนียร.
ประเดี๋ยวเถอะ.
ตาสัง.
ทำใมครับ ?
หมื่นจำเนียร.
รับสักนิดเถอะ ค่าป่วยการ.
ตาสัง.
ขอบพระเดชพระคุณ ผมใม่ต้องการ.
หมื่นจำเนียร.
เถอะน่าพ่อหมอ.
ตาสัง.
อ้ายเรื่องเงินทองอะไรผมใม่ค่อยจะวุ่นวาย ผมใม่ใช่คนโลภ.
หมื่นจำเนียร.
ฉันเชื่อแล้ว แต่ว่ารับหน่อยเถอะ.
ตาสัง.
ใต้เท้าอ้อนวอนผมก็ขัดใม่ได้ (รับเงิน.) ใม่ใช่เงินแดงนะครับ.
หมื่นจำเนียร.
ใม่ใช่ เงินดี.
ตาสัง.
ผมน่ะใม่ใช่หมอชนิดที่เห็นแต่แก่ทรัพย์สินเงินทอง.
หมื่นจำเนียร.
ฉันเฃ้าใจแล้ว.
ตาสัง.
ผมประสงค์แต่จะใช้วิชาให้เปนประโยชน์แก่เพื่อนมนุษให้มากที่สุดเท่านั้น.
หมื่นจำเนียร.
การที่หมอคิดเช่นนั้นก็เปนการถูกต้องแล้ว.
ตาสัง.
เปนธรรมดาหมอที่มีวิชาเอกอย่างผมควรจะต้องเปนเช่นนั้น.
หมื่นจำเนียร.
ถูกแล้ว ถ้ายังงั้นฉันจะต้องไปให้เฃาจัดการรักษาพยาบาลแม่จินดาให้ถูกต้องตามที่หมอสั่ง (ออกไป.)
ตาสัง.
(แบมือแลดูเงิน.) สามตำลึงฮือ! อ้ายหากินเปนหมอนี่ง่ายดี! (นายเหลี่ยมโผล่หน้าขึ้นมาทางน่าต่างเห็นหมื่นจำเนียรไปแล้ว จึ่งปีนขึ้นมานั่งคร่อมน่าต่างอยู่.)
เหลี่ยม.
พ่อหมอ!
ตาสัง.
(สดุ้งเหลียวไปดู.) เอ๊ะ! ขะโมย!
เหลี่ยม.
จุ๊ ๆ จุ๊ ๆ อย่าอึงไป ฉันใม่ใช่ขะโมยหรอก! (ฃ้ามเฃ้ามาในห้อง.) ฉันจะมาหาหมอเท่านั้นแหละ.
ตาสัง.
อ้อยังงั้นหรือ (ตรงเฃ้าไปจับแขน.) แม่โว้ย! ชีพจรเต้นออกโครม ๆ ราวกะกลองเมริกันแน่ะ ยังงี้ละก็แปลว่าเจ็บใหญ่โตทีเดียว.
เหลี่ยม.
ฉันใม่เจ็บใม่ไข้อะไรหรอก.
ตาสัง.
ก็ยังงั้นมาหาฉันทำใมล่ะ แล้วก็ทำใมประตูประต่างมีทำใมใม่เฃ้า วิ่งมาปีนเฃ้าทางน่าต่างราวกะขะโมย.
เหลี่ยม.
ฉันจะเล่าความให้ตามตรง ฉันน่ะชื่อเหลี่ยม ฉันรักอยู่กะแม่จินดาที่แกมารักษาอยู่เมื่อตะกี้นี้นั่นแหละ, เดี๋ยวนี้ท่านหมื่นจำเนียรแกใม่พอใจในตัวฉัน แกห้ามใม่ให้ฉันผ่านประตูบ้านแกอีกต่อไป ฉันถึงได้จำเปนต้องเฃ้าทางน่าต่าง, เดี๋ยวนี้ฉันอยากจะขอให้หมอช่วยธุระฉันให้สำเร็จสักหน่อย.
ตาสัง.
เอ๊ะ! นี่แกนึกว่าฉันเปนคนยังไง แกบังอาจมาขอให้ฉันช่วยในธุระของแกยังงี้ จะให้ฉันเสียเกียรติยศของหมอเทียวหรือ ?
เหลี่ยม.
อย่าอึงไปนักซินะ.
ตาสัง.
ฉันจะอึงละทำใมฉัน แกใม่ควรจะมาพูดยังโง้นยังงี้กะฉัน.
เหลี่ยม.
อย่าให้เอะอะไปนักเลยหมอจ๋า.
ตาสัง.
เอ๊ะ! หมอจ๋า! หมอจ๋า หมาจ๋อ ! ชิ ๆ ชิ ๆ หมิ่นประมาทได้.
เหลี่ยม.
เปล่า ๆ ใม่ได้ตั้งใจเลยทีเดียว แล้วก็อย่าอึกกะทึกนักซิ.
ตาสัง.
ใม่รู้ แกเรียกฉันว่าหมอจ๋าหมาจ๋อแล้วจะห้ามใม่ให้ฉันเห่า–เอ้ย–อึงยังไงได้ ใม่ควรเลยนี่นาที่จะ…….…..
เหลี่ยม.
(ยื่นธนบัตร์ให้.) พ่อหมอ.
ตาสัง.
หา ? นั่นอะไร ?
เหลี่ยม.
ธนบัตร์์.
ตาสัง.
ราคาเท่าไร ?
เหลี่ยม.
สิบบาท.
ตาสัง.
นี่แกหมิ่นประมาทฉันหรือ แกหมายว่าจะเอาเงินมาล่อฉันได้ตามใจยังงั้นหรือ ?
เหลี่ยม.
(หยิบธนบัตร์เติมอีกใบหนึ่ง.) เปล่า! เปล่า! (ยื่นธนบัตร์.)
ตาสัง.
อือ ๆ (รับธนบัตร์มาดู.) ยังงั้นก็แล้วไปเถอะ หน้าตาแกก็เปนผู้ดีอยู่, ฉันมีความยินดีที่จะช่วยแก ถ้าฉันมีทางที่จะช่วยได้, แต่ว่าขออย่าให้นึกว่าฉันยอมช่วยเพราะเห็นแก่เงินแก่ทอง ฉันใม่ใช่คนเช่นนั้น ฉันเปนคนที่รักษาออนเด้อมาก เพราะฉนั้นถ้าใครมาหมิ่นประมาทละก็เปนต้องโกรธมากทีเดียว.
เหลี่ยม.
ถ้าฉันได้ล่วงเกินไปแล้วอย่างหนึ่งอย่างใด ฉันขอโทษเสียสักครั้งหนึ่ง.
ตาสัง.
ช่างเถอะ ๆ ก็เรื่องราวของแกน่ะมันเปนยังไง ขอฉันทราบสักทีจะได้บอกได้ว่าจะพอช่วยได้หรือใม่ได้.
เหลี่ยม.
ฉันจะเล่าตามความจริง ที่แม่จินดาเจ็บครั้งนี้น่ะ ใม่ใช่เปนการจริงจังอะไร มีหมอได้มาตรวจหลายรายแล้ว ต่างคนต่างออกความเห็นต่าง ๆ กัน, บางคนก็ว่าเปนเพราะสมองพิการ บางคนก็ว่าเกิดจากลำไส้, แต่ที่จริงน่ะสาเหตุมันอยู่ที่ความรัก แม่จินดารักอยู่กะฉัน แต่คุณพ่อของหล่อนจะจัดการตกแต่งหล่อนให้ไปกะนายห่อ หล่อนใม่มีความพอใจ, ครั้นจะขัดขืนคุณพ่อหรือก็กลัว หล่อนถึงได้ออกอุบายทำเปนใบ้ เพื่อจะได้เลิกการแต่งงานไปเสียที. ความคิดตอนนี้ก็เปนอันสำเร็จแล้วเมื่อเร็ว ๆ นี้หล่อนให้คนถือหนังสือมาถึงฉันว่า ขอให้คิดอ่านหาทางที่จะพาตัวหล่อนหนีไปเสียให้พ้นนายห่อ จะได้รู้แล้วรู้รอดกันไปเสียที, ฉันนึกทางออกแล้ว แต่จะต้องอาศัยพ่อหมอช่วยกรุณาด้วยถึงจะสำเร็จได้ตลอด แต่ในการที่จะพูดกันอยู่ที่นี่ต่อไปเห็นจะใม่ได้การ เพราะฉนั้นออกไปพูดกันฃ้างนอกเห็นจะดีกว่า.
ตาสัง.
ก็เอาซิ การที่ไว้ใจฉันยังงี้ทำให้เต็มใจที่จะช่วย ไปกันก็ไปซิ.
เหลี่ยม.
มาซิ! (ไปที่น่าต่าง.)
ตาสัง.
เอ๊ะ ต้องไปทางนั้นด้วยหรือ ?
เหลี่ยม.
ฉันจะไปทางนี้ละ ส่วนพ่อหมอจะไปทางไหนก็ตามใจซิ! (ปีนฃ้ามน่าต่าง แล้วค่อยลดตัวลงไป.)
ตาสัง.
ฮึ! อ้ายเฃาลงได้ทำใมเราจะลงมั่งใม่ได้เทียวหรือ ? (ไปที่น่าต่าง มองออกไป.) ฮือ ๆ มันก็สูงอยู่ (พูดออกไปนอกน่าต่าง.) ว่ากระไรนะ ? กลัวหรือ ฉันนะหรือ ? ที่ไหน! กลัวเมื่อไหร่ เคยปีนมาเสียนักะนักละ หา? เปล่า ๆ. ใม่เคยไปขะโมยเฃาที่ไหนหรอก หา ? ลงมาเดี๋ยวนี้แหละ ฮ้าย! จะต้องมารับแร็บอะไร (ปีนฃ้ามออกไป.) เจ้าประคุณ พุทโธ ธัมโม สังโฆ ช่วยลูกด้วยเทิ๊ด! (ค่อย ๆ ลดตัวลงไปจนลับ.)
