อธิบาย

พระโพธิวงศาจารย์ (ติสโส อ้วน) วัดสุบัฏน์ เจ้าคณะมณฑลอุบลราชธานี เปนผู้ชอบศึกษาหาหลักฐานในทางโบราณคดี แลมีกิจตรวจการคณะสงฆ์ตามตำแหน่ง ได้เที่ยวจารึกไปในที่ท้องที่มณฑลทั้งหลายฝ่ายตวันออกเนืองนิจ เปนเหตุให้ท่านทราบเรื่องโบราณแลกิจการในท้องที่เหล่านั้น จะหาผู้อื่นเสมอเหมือนได้โดยยาก เวลาท่านเข้ามากรุงเทพ ฯ มักมาขอค้นหนังสือในหอพระสมุด ฯ เพื่อสอบสวนหาความรู้เพิ่มเติมแลมาแถลงเล่าหรือปรึกษาความที่ท่านทราบมาเนืองๆ ครั้นเมื่อท่านเข้ามาครั้งงารพระบรมศพพระบาทสมเด็จ ฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้นำหนังสือว่าด้วยประเพณีของ (ลาว) ชาวมณฑลฝ่ายตวันออก ซึ่งท่านได้อุสาหะเรียบเรียงขึ้น มาถวายไว้ในหอพระสมุด ฯ แลอนุญาตว่าแล้วแต่กรรมการจะพิมพ์หรือเพียงเก็บรักษาไว้ตามเห็มสมควร.

ข้าพเจ้าได้ตรวจดูหนังสือซึ่งพระโพธิวงศาจารย์มาส่งไว้ เห็นมีเรื่องแปลก ๆ ซึ่งชาวกรุงเทพ ฯ ยังไม่รู้ แลเชื่อว่าผู้เปนนักเรียนจะชอบใจอ่านโดยมาก สมควรจะพิมพ์ให้แพร่หลายได้ คอยหาโอกาศอยู่ บัดนี้สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้า ฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ดำรัสสังมายังราชบัณฑิตยสภา ให้หำเรื่องหนังสือซึ่งจะทรงพิมพ์แจกเมื่อสัปตมวาร ปัญญาสมวารแลศตมาหะ แห่งงารพระศพ พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าวรลักษณาวดี ซึ่งพระองค์ทรงเปนเจ้าภาพ จึงได้จัดหนังสือเรื่องประเพณีของชาวมณฑลตวันออก ซึ่งพระโพธิวงศาจารย์แต่งนั้นถวาย แลให้แบ่งพิมพ์เปน ๓ ภาค พิมพ์เปนลำดับกัน ไปในการพระกุศล ซึ่งทรงบำเพ็ญทั้ง ๓ คราว.