พระราชพงศาวดาร
สมเดจพระนารายนเมืองลพบุรี
คำฉันท
----------------------------
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ สรวมชีพถวายกรประนต |
วรทศพลญาณ |
| ปราบหมู่กิเลสอริณมาร |
ก็วินาศกำจร ฯ |
| ๏ ผ่องแผ้วมโนสรเกษม |
สุขเปรมประชากร |
| ธาดาสุราศิวอมร |
ก็ประนตรบูชา ฯ |
| ๏ ข้านบพระโลกุตรธรรม |
ภินิขัมโอฆา |
| นำหมู่นราชนะวรา |
วระรศไพศาล ฯ |
| ๏ หนี่งข้าก็นบอริยองค์ |
คณะสงฆ์ธทรงญาณ |
| เปนเขตพิเศษอภินิหาร |
วระนิจไพบูลย์ ฯ |
| ๏ อ้าองค์มเหศรศุลี |
สุรศรีธจำรูญ |
| ทรงพฤศภพาหนะประยูร |
วระฤทธิรังศรี ฯ |
| ๏ อ้าองค์มหาวิศณุเวท |
มหิเดชจักตรี |
| เนาว์เหนือสุบรรณจรลี |
ชวลิตอร่ามเรือง ฯ |
| ๏ อ้าองค์ธิเบศบรมนารถ |
วรราชผดุงเมือง |
| พร้อมด้วยประชานิกรเนือง |
อติเรกหลากหลาย ฯ |
| ๏ จักกล่าวนิพันธศวดาร |
ปุระกาลโดยหมาย |
| ดำเนิรนิพนธ์วรภิปราย |
นฤนารถนรายนพงศ์ ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๏ ป่างปิ่นพิภพองค์ |
| กฤษณราชดำารง |
อยุธเยศธานี ฯ |
| |
๏ เตลงลาวทุกราชปรีย์ |
| ห่อนมายายี |
เข็ดขยาดอำนาจทวยไท ฯ |
| |
๏ แต่เพรงฝ่ายข้างกรุงไกร |
| เคยยุทธ์ชิงชัย |
บละบลดอดออม ฯ |
| |
๏ สมบูรณ์สมบัติพระจอม |
| เมืองหลายลดยอม |
ขอพึ่งพระเดชเกรียงไกร ฯ |
| |
๏ ส่ำกล้าทั่วด้าวเวียงชัย |
| พานิชโดยไคล |
บเคล่าบคอยราตรี ฯ |
| |
๏ ป่างท้าวเสวยสุขเกษมศรี |
| สนมนาฏนารี |
เฝ้าบาทบำเรอท้าวไท ฯ |
| |
๏ ทรงสถิตแท่นรัตนอำไพ |
| เอื้อนโองการไข |
แก่หมู่มุขมนตรี ฯ |
| |
๏ ดูราสูเจ้าเสนี |
| กำปั่นใหญ่เรานี้ |
ทำไฉนจะได้โดยคลา ฯ |
| |
๏ จากอู่ลงสู่ชลา |
| ชไลยลอยมหา |
นทีสถิตที่วังวล ฯ |
| |
๏ เร่งเร็วจงเจ้าจรดล |
| หาฝรั่งรู้กล |
พานิชผู้นั้นเข้ามา ฯ |
| |
๏ ไต่ถามความคิดปัญญา |
| วิธีตำรา |
ประเทศยุโรปฉันใด ฯ |
| |
๏ บัดนั้นอำมาตยเกรียงไกร |
| รับโองการไท |
ก็รีบตระบัดโดยดล ฯ |
| |
๏ นำพานิชนั้นสู่มณ |
| เฑียรเฝ้าจุมพล |
จะรัดใช้ให้ล่ามถาม ฯ |
| |
๏ ทูลแถลงแจ้งเล่ห์กลความ |
| ให้เสร็จสมตาม |
ประสงค์ธิราชจอมเวียง ฯ |
| |
๏ กลับมาจัดการพร้อมเพรียง |
| รอกกว้านเรียบเรียง |
ตระบัดก็เคลื่อนสู่ชล ฯ |
| |
๏ เสร็จสรรพกลับมาบัดดล |
| ขึ้นเฝ้าจุมพล |
บดินทร์ธิราชธานี ฯ |
| |
๏ ทูลแถลงแจ้งกิจภูมี |
| ข้าบาทจรลี |
โดยราชบัญชาทรงธรรม์ ฯ |
| |
๏ ชลอนาเวศมหันต์ |
| ตามประสงค์นั้น |
บัดนี้ก็เสร็จโดยใน ฯ |
| |
๏ จากอู่ลงสู่ชไลย |
| จงทราบหฤทัย |
ธิเบศรจอมเจ้ามณฑล ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ป่างองค์นรินทร์ราช |
วรนาถโสภณ |
| ทราบกิจนุสารสนธิ์ |
ธก็โสมนัสใน ฯ |
| ๏ จึงมีวโรภาศ |
ธประสาสน์พระพรไชย |
| พานิชเกรียงไกร |
วรถ้อยประทานนาม ฯ |
| ๏ ถานานุศักดิ์สม |
อนุกรมบุรีสยาม |
| ตำแหน่งประพฤติตาม |
วิชเยนทรฦๅชา ฯ |
| ๏ ที่หลวงก็พอชอบ |
สติกอบณปัญญา |
| ว่าหมู่ชนาคลา |
อุรุเวศนะธานี ฯ |
| ๏ เหรัญสุวรรณา |
ภิริยาประกอบมี |
| เนาว์ในพระบุรี |
มนะชื่นจรุงใจ ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างหนึ่งนรินทรพิภพ |
วรลพฦๅไชย |
| จึงแย้มพระโอฐมธุรไข |
วรนารถสนองถาม ฯ |
| ๏ นานาอเนกสรพสรรพ์ |
สรสิ่งณใดงาม |
| ในเขตณโพนปุระสยาม |
ก็จะยิ่งจะหย่อนใคร ฯ |
| ๏ จงแจ้งนุสนธิ์วจนะสัจ |
มนะชัดหฤทัย |
| ท่านยลณวัตถุวรใด |
ธจะแจ้งแสดงสาร ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ บัดนั้นวิชาเยน |
ทรเจนฤทัยญาณ |
| จ่างแจ้งบแคลงการ |
ธก็ทูลสนองไท ฯ |
| ๏ ขอเดชะทราบบาท |
นฤนารถจอมไตรย |
| ปารีศเวียงไชย |
อติเรกสิ่งสรรพ์ ฯ |
| ๏ เหรัญสุวรรณชาติ |
วชิราศครามครัน |
| ก่ายกองอเนกนัน |
ตจะนับบแม่นหมาย ฯ |
| ๏ ภายในนิเวศน์ราช |
ประจุลาดสิลาลาย |
| เหลืองเลื่อมสุวรรณพราย |
ก็สลับมณีกาญจน์ ฯ |
| ๏ เดิมเฌอผจงวาง |
ระยะห่างณชั้นชาน |
| แผลสร้อยสุมามาลย์ |
ก็วิจิตรรำไพ ฯ |
| ๏ ปักษีจะจับกิ่ง |
ก็พะพิงและบังใบ |
| เคล้าคู่คละเคลียไคล |
กรทีจะขานขัน ฯ |
| ๏ ฉายาก็ถอดไว้ |
และวิลัยก็ต่างพรรณ์ |
| ยลเล่ห์ธแกล้งสรร |
พสถิตย์สถานใน ฯ |
| ๏ เบี้องบนพิดานดาว |
ววะวาววะแวมไว |
| คำภู่ก็กวัดไกว |
ก็กะทบคะคึงคัง ฯ |
| ๏ มารุตโบกโบย |
กรโชยกระพือตัง |
| รี่เรื่อยฉะเฉื่อยฟัง |
เสนาะศัพท์สนั่นเอง ฯ |
| ๏ เหมือนเทพโหยหวล |
ธก็ครวญประโคมเพลง |
| ยิ่งฟังก็วังเวง |
สวิเวกณวิญญา ฯ |
| ๏ ข้าบาทประจักษ์แจ้ง |
ก็แสดงนุสัจจา |
| จงทราบพระบาทา |
มหิภพกรุงไกร ฯ |
| ๏ เบื้องนั้นนรินทร์ราช |
สุตสาทคำไข |
| พานิชยุบลใน |
ธบปลงฤไทมี ฯ |
| ๏ ใคร่จักตระหนักชัด |
ธก็ตรัสกะมนตรี |
| คือใครจะจรลี |
ศุภศาส์นเสนอนำ ฯ |
| ๏ สืบสวนประจักษ์แจ้ง |
มนะแหนงณข้อคำ |
| ยังสัจสมสัม |
วรถ้อยนุวาจา ฯ |
| ๏ มนตรีสดับสาร |
ธรบาลกษัตรา |
| ทูลตามพระบัญชา |
วรกิจประกอบการ ฯ |
| ๏ ข้าบาทบยลใคร |
จรในนทีธาร |
| ยลแต่นุชาปาน |
ผิวะช้าจะปลงใจ ฯ |
| ๏ ทรงฟังพระมนตรี |
ธิบดีตระหนักใน |
| เอื้อนพจน์นารถไท |
มธุรศบัญชา ฯ |
| ๏ นี่แน่ภเณปาน |
ศุภสารเสนอคลา |
| ไคลโดยชไลลา |
ทุรเขตนครไกล ฯ |
| ๏ สูเจ้าก็เปรื่องปราชญ์ |
สรชาติเกรียงไกร |
| กำหนดนุโภไคย |
วรจิตรใจจำ ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ เบื้องนั้นเสนีรับคำ |
| สั่งเจ้านครำ |
ธิเบศไทบดินทร ฯ |
| |
๏ ข้าบาทขออาษาจร |
| ประเทศนคร |
ยุโรปราชธานี ฯ |
| |
๏ ขึ้นเฝ้าไทท้าวกรุงศรี |
| เจริญราชไมตรี |
ให้สมดังราชหฤทัย ฯ |
| |
๏ ทูลแล้วน้อมเกล้าคลาไคล |
| สู่ที่เรือใบ |
เร่งรัดจัดแจงแต่งการ ฯ |
| |
๏ ล้าต้าต้นหนคนงาร |
| ออพฟิเซอทหาร |
สรั่งต้นเด่นกับตัน ฯ |
| |
๏ โภชนสุกรอนันต์ |
| เสร็จสรรพสิ่งสรรพ์ |
ก็โดยดลหาอาจารย์ ฯ |
| |
๏ วิเศษเรืองเวทกรรมฐาน |
| กสิณชำนาญ |
แกล้วกล้าสามารถคงทน ฯ |
| |
๏ แถลงแจ้งกิจยุบล |
| ตามนุสารสนธิ |
จอมไท้ธิราชธานี ฯ |
| |
๏ จึงพาอาจารย์จรลี |
| เฝ้าธเรศตรี |
บดินทรเจ้าจอมไตรย ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างองค์มเหศรมหา |
มหิราชเรืองไชย |
| เนาว์เหนือพระแท่นวรประไพ |
รุจิรัตน์วราราม ฯ |
| ๏ จึงมีพระราชวรกิจ |
ธประสิทธิ์ประสาสน์นาม |
| โภคาสุภาภรณตาม |
นุประกอบประการกล ฯ |
| ๏ จึงซ้ำประสาสน์วรประเสริฐ |
ตมะเลิศชลาดล |
| โภยภัยบได้จรปะปน |
ดุระทุกข์ขรทมใจ ฯ |
| ๏ อ้าพ่อจะจรจระประจาก |
ทุรยากณทางไกล |
| อาษาพระจอมวรมไหย |
มหิราชจักตรี ฯ |
| ๏ จงน้อมมโนสรมนัศ |
วรกัตเวที |
| ธาดาสุราศิวศุลี |
ก็จะช่วยธอวยพร ฯ |
| ๏ อ้าพ่อกระทำสุดะสดับ |
วรรับนุสนธิ์สอน |
| ดลถึงมหามหินคร |
สุรราชกุรุงไกร ฯ |
| ๏ ขึ้นเฝ้านรานรพิภพ |
จะประสบพระทรงชัย |
| ตรัสถามคดีวจนะใด |
อรแจ้งกระจ่างคำ ฯ |
| ๏ อ้าพ่อนิราศภิริยบุตร์ |
ธิตสุดเสน่ห์ล้ำ |
| อย่าทุกข์มโนมนระกำ |
อุระร้อนฤทัยหมอง ฯ |
| ๏ ตูเผือจะรับธุระผดุง |
จรมุ่งมโนปอง |
| เอาราชกิจกรสนอง |
คุณท้าวไผทโกรม ฯ |
| ๏ อ้าพ่อทำมนะวิโยค |
สละโศกกระมลโสมนส์ |
| ผ่าวผ่าวอุราอุรระโทม |
อุระร้อนขจรไกล ฯ |
| ๏ เสร็จสิ้นประสาสน์พรประสิทธิ์ |
นรฤทธิ์พระทรงไชย |
| ทูตานุทูตกระษิมใน |
ศิรน้อมธจรพลัน ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ออกจากนิเวศน์ไท |
พละไพร่ก็พร้อมกัน |
| สู่ที่ชลาอัน |
ประทะเทียบสถิตย์เรือ ฯ |
| ได้ฤกษ์ก็สรั่งลั่น |
อุสุนั้นสนั่นเหลือ |
| ควันกลุ้มชอุ่มเรือ |
ก็ตลบตลอดลำ ฯ |
| ๏ สรรพเสร็จก็เคลื่อนคลา |
ชลลากระฉ่อนฉำ |
| ตัดออกเฉนียรน้ำ |
ชลฦกชลาไลย ฯ |
| ๏ มุ่งแม่นฝรั่งเศษ |
ทุรเขตนครไกล |
| ฝูงชนก็ยลใน |
ชลชมคณาปลา ฯ |
| ๏ วาฬใหญ่และไล่ฮุบ |
ตะคละครุบณมัจฉา |
| หมงโกรยทุกังพา |
คณะเพื่อนวะว่ายวล ฯ |
| ๏ โลมาซะซ่าซร่อย |
จรลอยปะยี่สน |
| หลบหลีกละลานลน |
กรโลดกระโดดโจน ฯ |
| ๏ ทุงทองยะย่องเยียบ |
จรเลียบจะจิกโผน |
| คาบคั้นขยั้นโยน |
ก็ขยอกขย้ำกิน ฯ |
| ๏ ยางเจ๋าจะเจ๋าจ้อง |
จรย่องผโผผิน |
| ฉวยฉาบก็คาบบิน |
จรโผผวาเวียน ฯ |
| ๏ อีลุ้มตะกรุมโกร๋น |
จรโผนผวาเวียน๑ |
| หากินณถิ่นเตียน |
ก็จจ้อสะซอเซีย ฯ |
| ๏ นางนวนก็ขาวผ่อง |
ละอะอ่องนะนัวเนีย |
| เคล้าคู่คละคลอเคลีย |
ก็จะเจื้อยจะนรรจา ฯ |
| ๏ ดอยนัดยาวยืด |
รยะพืดพะเพิงผา |
| ผุดพ้นชไลยลา |
ชรลอกกระฉอกฉาน ฯ |
| ๏ เลื่อมเลื่อมและพรายพราว |
ชรเซรากระเซ็นซาน |
| โครมเซาะสิลาลาน |
สุสุสู้ลอองปราย ฯ |
| ๏ ปุ่มปุ่มฉะงุ้มง่อน |
ถมอคลอนไสลลาย |
| คล้ายสีมณีพราย |
ววะวับวะวามแวม ฯ |
| ๏ ใสสีขจีอ่อน |
นิละซ้อนสลับแซม |
| เรื่อเรื่ออุไรแกม |
ธก็เพลินเจริญตา ฯ |
| ๏ โดยจัตุรามาส |
วลชาติมหึมา |
| เกิดวายุพัดพา |
พยุหวลปะป่วนลม ฯ |
| ๏ คึกๆพิฦกลั่น |
ชละนั้นก็เปนตม |
| หมอกเมฆกลิ้งกลม |
ชระอุ่มชะอำแสง ฯ |
| ๏ ครืนๆละลอกซัด |
ก็ขจัดขเจิงแรง |
| แปลบปลาบวะวาบแดง |
สุระเสียงประเปรี้ยงดัง ฯ |
| ๏ ไหวหวั่นสนั่นมี่ |
อสุนีประหารกัง |
| ตกลงชลาถั่ง |
ชละทกกระจายพรู ฯ |
| ๏ เผลียงบาตธโปรยปราย |
ก็ขยายฟะฝอยฟู |
| ร่วงหล่นณะสินธู |
ชลชาติฝอยฟอง ฯ |
| ๏ ฝูงชนก็เกรียวกราว |
อุระผ่าวกระมลหมอง |
| โหยให้พิไรร้อง |
สุระเสียงพิลาบคราง ฯ |
| ๏ โอ้โอ๋ณคราวนี้ |
จะลุชีพวางวาย |
| กรรมไขว่ณแต่ปาง |
กรได้กระทำมา ฯ |
| ๏ ว้าเหว่ชเลลม |
ก็จะจมชไลยลา |
| เปนเหยื่อกะมัจฉา |
กรกฏกุมภี ฯ |
| ๏ อักอ่วนปะป่วนใจ |
หฤทัยจะเปนผี |
| ชีพิตณคราวนี้ |
ฤจะรอดตลอดไป ฯ |
| ๏ ทวยเทพไทยท้าว |
ศิวเจ้าณตรึงไตร |
| ช่ายข้าขจัดภัย |
มหิห้วงณวังวล ฯ |
| ๏ แซ่ศัพทเสียงร้อง |
สุระก้องกุลาหล |
| พร่ำให้พิไรรน |
ชลเนตรลลุงลาญ ฯ |
| ๏ ส่วนราชทูตา |
สติกล้าฤทัยหาญ |
| ยลพวกพลาการ |
วิรวังวิเวกใจ ฯ |
| ๏ วาจกธอาจาริย์ |
อุปการธแก้ไข |
| ช่วยตูวิโมฆ๒ภัย |
มหิโอฆวังวล ฯ |
| ๏ นาวามหานี้ |
จรลีก็ไม่พ้น |
| สงสารนราชน |
จะพินาศบรรไลย ฯ |
| ๏ ฝ่ายว่าธอาจาริย์ |
วจขานธข้อไข |
| อย่าทุกข์ระทมใน |
สละโสกเสวยรมย์ ฯ |
| ๏ จงตั้งพลีกรรม |
มิคะยำสุรานม |
| เสร็จสรรพสิ่งสม |
ณสการะบูชา ฯ |
| ๏ ตูเราจะตั้งจิต |
จะประสิทธิคาถา |
| ให้วายุพัดพา |
พยุหอบขจัดวล ฯ |
| ๏ สรรพเสร็จก็แต่งกาย |
จรผายณมณฑล |
| อ่านเวทประสิทธิ์มนตร์ |
ธก็กล่าวพระคาถา ฯ |
๏ โตฏกฉันท ๚
| ๑๒๏ จริยานุประกิจ |
ธประสิทธิกัสมา๓ |
| ธิมนัศนุปะกา |
รกระสิณนุปกรรม์ ฯ |
| ๏ ธก็เจนวรเวท |
สุรเดชปตะธรรม์ |
| วิทยานุกสรร |
พมะหิทธิณรงค์ ฯ |
| ๏ คณะครูวรเชษฐ์ |
ธพิเศษวรคง |
| ธกระพันทรยง |
ดระเลิศนุปการ ฯ |
| ๏ ธก็ยังกระสิพา |
ยุตระบัติบนาน |
| ชรฉ่อนชรฉาน |
ก็สมุติคณะพลัน ฯ |
๏ สุรางคณางค์ ๚
| |
๒๘๏ เบื้องนั้นบันดาน |
| กึกก้องกังวาน |
คัคนานมัวควัน |
| เพ็ชหึงตึงตัง |
เสียงดังสนั่น |
| หอบหวนป่วนปั่น |
ทั่วทั้งเวหา ฯ |
| |
๏ ฮืฮืพืพัด |
| ทบทวนป่วนจัด |
หอบเอานาวา |
| ฉุดขึ้นจากวล |
พ้นแล้วเคลื่อนคลา |
| ฝูงชนถ้วนหน้า |
ชื่นชมปรีดี ฯ |
| |
๏ ยอกรน้อมไหว้ |
| คุณอาจาริย์ไทย |
ศักดิ์สิทธิ์ฤทธี |
| แกล้วกล้าสามารถ |
อาจผจญไพรี |
| ช่วยตูครั้งนี้ |
รอดจากความตาย ฯ |
| |
๏ พ้นจากวลแล้ว |
| นาเวศคลาดแคล้ว |
แล่นได้สบาย |
| โดยตามมรรคา |
ชลาผันผาย |
| วายุโชยชาย |
รี่เรื่อยเฉื่อยมา ฯ |
| |
๏ ลุถึงปากอ่าว |
| ประเทศไทท้าว |
เจ้าเมืองคุลา |
| แจ้งกับนายด่าน |
กรมการรักษา |
| นาเวศตูมา |
แต่พระบุรี ฯ |
| |
๏ กรุงเทพนคร |
| ราชศาส์นบวร |
เปนมิ่งไมตรี |
| ท่านจงกราบทูล |
ตามมูลคดี |
| ให้ทราบธุลี |
ท่านท้าวกรุงไกร ฯ |
๏ สัทราฉันท ๚
| ๒๑๏ บัดนั้นผู้รั้งชลาลัย |
สุตวจนนุไข |
| ข้อคดีใน |
ประนังทูล ฯ |
| ๏ แด่องค์สมเดจนเรนทร์สูร |
ศุภกิจอนุกูล |
| เพื่อจะเพิ่มพูล |
พระยศไทย ฯ |
| ๏ จึงแต่งใบบอกยุบลไป |
จรสลิละชไลย |
| เร่งนราไคล |
ลุโดยดล ฯ |
| ๏ จึงนำอักษรละลานลน |
วจนกิจยุบล |
| ข้อนุสารสนธิ์ |
ณเสนี ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ ขัศนั้นมหามนตรี |
| เร่งรีบจรลี |
เฝ้าไทธิเบศบดินทร์ ฯ |
| |
๏ น้อมเกล้าคำนับภูมินทร์ |
| ทูลแถลงรบิล |
รบอบให้ชอบพระไทย ฯ |
| |
๏ บัดนี้ยังมีเรือใบ |
| มาแต่กรุงไกร |
ศรีอยุธเยศธานี ฯ |
| |
๏ ให้ทูตนำราชศาส์นศรี |
| ถวายพระภูมี |
ภูมินทร์จงทราบหฤทัย ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ป่างจอมฝรั่งเศษ |
สุรเดชเกรียงไกร |
| ทราบสิ้นระบิลใน |
สุเกษมธเรศตรี ฯ |
| ๏ จึงมีวโรรศ |
วรพจนวาที |
| จัดแห่กระบวนลี |
ดลรับนุทูตา ฯ |
| ๏ เปนเกียรติยศไท |
ปติไอศวรรยา |
| เลื่องชื่อรบือชา |
ปฐท้าวณด้าวแดน ฯ |
| ๏ ออกนามจะขามเขต |
สุรเดชเหลือแสน |
| โดยเทอญคเวอแมน |
จรเร่งตระเตรียมการ ฯ |
| ๏ ฟังสารพระทรงยศ |
วรพจน์ธบรรหาร |
| น้อมเศียรศิโรกราน |
ก็ประน้อมประนตลา ฯ |
| ๏ จัดเกณฑ์กระบวนแห่ |
สรแซ่ทเสียงษา |
| สรรพเสร็จก็เคลื่อนคลา |
ชลมารคโดยดล ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ แถลงพจนนุสนธิ์ |
| จอมเจ้าสกล |
บดินทรราชธานี ฯ |
| |
๏ จรัดให้ทูตาจรลี |
| สู่นครศรี |
เฝ้าบาทธิเบศร์ทรงธรรม์ ฯ |
| |
๏ ราชทูตแต่งตัวเร็วพลัน |
| เสร็จแล้วด้วยกัน |
ก็เชิญพระราชสารา ฯ |
| |
๏ ลงสู่ที่ทอดนาวา |
| พร้อมเครื่องบรรณา |
การเสร็จก็เคลื่อนโดยจร ฯ |
| |
๏ ตามแนวชลมารคสาคร |
| พักเดียวบหย่อน |
ก็ลุที่เทียบนาวา ฯ |
| |
๏ ขึ้นสู่ที่พักชลา |
| ครู่หนึ่งบช้า |
เกณฑ์แห่ก็ตั้งรายเรียง ฯ |
| |
๏ สารถีเทียบรถคอยเคียง |
| กลองแตรแซ่เสียง |
บันลือบรรเลงดนตรี ฯ |
| |
๏ ราชทูตเชิญราชศาส์นศรี |
| ขึ้นตั้งบนที่ |
รถรัตนราชพรายพรรณ ฯ |
| |
๏ ชวนกันสู่รถจรจัล |
| สารถีขยัน |
ขยับก็ขับพาชี ฯ |
| |
๏ วิ่งปร๋อกงล้อหมุนจี๋ |
| ศัพท์แซ่ดนตรี |
คะครึกคะครื้นมรรคา ฯ |
| |
๏ พักหนึ่งลุถึงภารา |
| นิเวศน์ราชา |
บดินทร์เจ้าจอมไตรย ฯ |
| |
๏ สารถีหยุดรถทันใด |
| เชิญราชทูตไทย |
สถิตย์อยู่ที่โฮเตล ฯ |
| |
๏ แต่งโต๊ะตั้งเลี้ยงเช้าเย็น |
| คอยเฝ้านเรนทร์ |
นเรศจอมเจ้าธานี ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างปิ่นนรานรพิภพ |
สุรราชฤทธี |
| เนาว์เหนือทโรนรุจิมณี |
นุประดับวิเชียรพราย ฯ |
| ๏ พรั่งพร้อมคณาคณนิกร |
ศิรอ่อนประนตกาย |
| คอยรับพระราชวรภิปราย |
นฤนารถกระษัตรา ฯ |
| ๏ จึงเปล่งพระสุรสิหนาท |
ธประภาศบัญชา |
| เชิญราชทูตวรนรา |
ณนิเวศน์ธเคียมคัล ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ รับราชชโยงการ |
นฤบาลพระจอมธรรม์ |
| นำราชทูตนั้น |
ศุภศาสน์ถวายไท ฯ |
| ๏ จึงเอื้อนวโรพจน์ |
มธุรศธปราไส |
| ตรัสถามคดีใน |
ชลมารคมรรคา ฯ |
| ๏ กำเฮียสดวกดี |
ฤบมีอริณมา |
| เบียดเบียฬนุพาธา |
ทุรโทษกระทำโภย ฯ |
| ๏ หนึ่งยมนานั้น |
พยุลั่นกะพีโปรย |
| ครื้นครั่นสนั่นโบย |
ฤบห่อนจะเกิดมี ฯ |
| ๏ เชิญทูตธจงแจ้ง |
ธแสดงนุวาที |
| ตามสัจวาจี |
นุประจักษ์ตระหนักนัย ฯ |
| ๏ ฟังสุนทราราช |
วรนารถธปราไส |
| ชูชื่นหฤทัย |
เสนาะโสตธน้ำนวล ฯ |
| ๏ ขอเดชะทราบบาท |
บรมนารถมเหศวร |
| เผือทูลบคำควร |
กรุณาอภัยเขือ ฯ |
| ๏ ตูคลาและจากเมือง |
ก็บเคืองณะใต้เหนือ |
| ๏ โจรภัยบไดเจือ |
บจะเบียดจะบีฑา ฯ |
| ๏ มาได้ลุสี่มาศ |
วลชาติโอฆา |
| เกิดวาตพัดพา |
พยุลั่นสนั่นไป ฯ |
| ๏ ยมนาณะสาคร |
ก็กระฉ่อนชลาลัย |
| นาวาก็คลาไคล |
พยุซ้ำก็ตกวล ฯ |
| ๏ ตูทูลทั้งนี้ |
ธิบดีธทราบผล |
| จอมเมืองนราชน |
กรช่างหฤทัย ฯ |
| ๏ ฟังทูตยุบลทูล |
บดิสูรธสงสัย |
| ตรึกตรึกคนึงใน |
ก็ฉงนฉงวยงง ฯ |
| ๏ แต่ก่อนบห่อนมี |
จรลีจะคืนคง |
| ตูกตกณวลลง |
บจะรอดตลอดไป ฯ |
| ๏ เหตุไรฉนี้นี่ |
จรลีณกลใด |
| ตูคิดก็หลากใจ |
มนะตรึกก็นึกแหนง ฯ |
| ๏ ตรึกเสร็จธตรัสถาม |
สุตความนุคลางแคลง |
| ตูยังรวังแวง |
มนะนึกฉงนนัย ฯ |
| ๏ โปรดตกณวังวล |
จรดลณะสมใจ |
| คิดอ่านประการใด |
ชวพ้นณะวลวัง ฯ |
| ๏ ฟังพจน์เรนทร์สูร |
ธก็ทูลฤทัยหวัง |
| คลายแคลงนุวาจัง |
นุประจักษ์ณะสัจจา ฯ |
| ๏ เมื่อตูกและตกวล |
นรชนก็ภีตา |
| กลัวชีพชีวา |
จะพินาศบันไลย ฯ |
| ๏ ตูข้าก็ตั้งสัตย์ |
วรอธิฐานไป |
| ขอเดชสองไทย |
มหิหล้าธปกครอง ฯ |
| ๏ โทท้าวจะครองสัตย์ |
บพิบัติประสมสอง |
| แผ่นพื้นสุวรรณรอง |
จะเจริญพระยศยืน ฯ |
| ๏ ด้วยเดชความสัจ |
ก็ขจัดขจรคืน |
| ๏ วาตาก็ครึกครื้น |
พยุหอบก็พ้นวล ฯ |
| ๏ ด้วยบารมีสอง |
บดิครองณะมณฑล |
| ทั่วเขตณสากล |
วรทราบพระบาทา ฯ |
| ๏ ยินถ้อยตระหนักชัด |
ธก็โสมนัศสา |
| คลายแคลงณกังขา |
ธก็น้อมฤทัยปลง ฯ |
| ๏ สรรเสริญนุบุญญา |
อิศราธสูงทรง |
| ตูสองจะครองคง |
วรยศยืนนาน ฯ |
| ๏ ปรีเปรมกระมลไทย |
ธก็ให้พระราชทาน |
| โภคาศุภาภารณ์ |
อุปโภคครามครัน ฯ |
| ๏ สรรพเสร็จธิเบศท้าว |
ธก็เข้านิเวศน์พลัน |
| ทูตาก็จรจรัล |
ก็สถิตย์ณะโฮเตล ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ วันหนึ่งบดินทรมหา |
สุรราชราเชนทร์ |
| ราไชยมไหศวริเยน |
ทรจอมฝรั่งเรือง ฯ |
| ๏ เสร็จออกสนามอุสุณรงค์ |
ธก็ทรงณะแขกเมือง |
| เสนาคณานิกรเนือง |
คณะเฝ้านุดาษดา ฯ |
| ๏ จึงเอื้อนพระโอฐมธุรรศ |
วรราชบัญชา |
| สั่งแก่มเหสุรมหา |
บริรักษมนตรี ฯ |
| ๏ จงจัดทหารอุสุระพล |
จรดลณบัดนี้ |
| กับราชทูตธจรลี |
ณสนามณะรณรงค์ ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ รับราชบรรทูล |
มหิสูรพิภพพงศ์ |
| แอดรันขยันยง |
ศิระน้อมก็คลาไคล ฯ |
| ๏ สรรพพลทหารสรรพ |
จรกลับนิวัตไว |
| เว้าเหตุณทูตไทย |
กิจแจ้งแสดงสาร ฯ |
| ๏ ปรินจอมฝรั่งเศษ |
นฤเบศธบันหาร |
| สูคัลอิลูการ |
ณะสนามพระลานใน ฯ |
| ๏ ทราบราชโองการ |
นฤบาลธิเบศไทย |
| ทูตาก็คลาไคล |
ศิรโอนศิโรคัล ฯ |
| ๏ กัษนั้นนเรศปริน |
ธิบดินทรรังสรรค์ |
| สั่งแอดมิรันพลัน |
ธประยุทธนาการ ฯ |
| ๏ แบ่งพลณสองกอง |
ธประลองทหารผลาญ |
| ต้านต่อประจันบาน |
นรทูตจะได้ยล ฯ |
| ๏ แอดรันขยันเหลือ |
ดุจเชื้อพยัคฆ์ปน |
| เป่าแตรธเรียกพล |
จรแยกกระบวนเดิร ฯ |
| ๏ เปนตับบสับกัน |
บถลันถลำเกิน |
| เตรียมตนบเผลอเพลิน |
ปะสะตันก็ตรอกลง ฯ |
| ๏ ต่างมุ่งเขม้นหมาย |
กรบ่ายกระบอกตรง |
| ง้างปราดฉะฉาดส่ง |
สุรเสียงประเปรี้ยงปึง ฯ |
| ๏ ต่างเพ่งขเย่งรับ |
อุสุผลับณบอกผึง |
| จิตต์นบพรั่นพรึง |
ก็ขยับจะรับรอง ฯ |
| ๏ ต่างแม่นบพลาดเพลี่ยง |
บจะเอียงณทั้งสอง |
| ลูกปืนมิผิดคลอง |
จระตรอกกระบอกกัน ฯ |
| ๏ ครั้นสิ้นกระบวนครบ |
พละรบศิโรคัล |
| ลันโทนพระจอมธรรม์ |
นคเรศพิภพพาล๔ ฯ |
| ๏ เบื้องนั้นพระภูทรง |
อภิพงศ์ฝรั่งหาญ |
| เธอเอื้อนวโรงการ |
มธุรศบัญชา ฯ |
| ๏ ถามราชทูตไทย |
บดีไอศวรรยา |
| ครองกรุงทวารา |
นทีรอบณุเขตรขัณฑ์ ฯ |
| ๏ เธอมีทหารยุทธ์ |
อุสุวุทธ์ฉกาจกัน |
| เยี่ยมหย่อนกะเรานั้น |
ฤจะทัดจะเทียมสอง ฯ |
| ๏ ป่างทูตสดับสาร |
นฤบาลธตฤกตรอง |
| ทูลโดยณตามครอง |
วรถ้อยธทำนูล ฯ |
| ๏ จอมภพณข้าบาท |
บจะปรารถนาปูน |
| ปองเลี้ยงอโนกูล |
ฐิตไว้บใกล้องค์ ฯ |
| ๏ ฟังพจนารถถ้อย |
ธก็น้อยพระไทยทรง |
| เคียดแค้นบดำรง |
สติไว้พระไทยเผลอ ฯ |
| ๏ จึงหวลฤทัยงด |
มธุรศอวยเออ |
| ท้อถ้อยสนองเธอ |
พจนารถประภาษไป ฯ |
| ๏ จอมเจ้าธของท่าน |
และทหารชนิดไร |
| ชอบเชิงหฤทัย |
อุปถัมภ์ธบำรุง ฯ |
| ๏ ขอท้าวธทราบบาท |
วรนารถพิภพกรุง |
| ไทท้าวธหมายมุ่ง |
นรเลี้ยงวิชาการ ฯ |
| ๏ ล่องหนและทนคง |
จะณรงค์ก็อาจหาญ |
| บังกายก็เชี่ยวชาญ |
จรด้อมและปลอมปน ฯ |
| ๏ ลอบลัดและตัดเกล้า |
ฉะฉะเอาธจอมพล |
| รีบรัดตระบัดดล |
นุประสงค์ถวายไทย ฯ |
| ๏ ทวยหาญชนิดนี้ |
ธิบดีธตั้งไว้ |
| เฝ้าบาทบโดยไคล |
บจะคลาดพระบาทา ฯ |
| ๏ ข้อยทูลพระผู้มี |
สุวจีนุสัจจา |
| จงแจ้งมโนปรา |
รภท้าวธถามเผือ ฯ |
| ๏ ฟังฟังคนึงนัย |
หฤทัยบเอื้อเฟื้อ |
| ปลงในพระทัยเชื่อ |
วรถ้อยนุทูตา ฯ |
| ๏ ทูตกล่าวณะทั้งนี้ |
ฤจะมีนุสัจจา |
| ห่อนสัจวาทา |
และจะเชื่อก็เกินการ ฯ |
| ๏ ตรึกตรึกพระไทยเสร็จ |
นฤเบศธโองการ |
| เอื้อนพจมานสาร |
ธก็ถ้อยสนองไป ฯ |
| ๏ ทวยหาญและเช่นว่า |
ทิจะมาฤหาไม่ |
| มีบ้างฤยังไร |
ธประลองณะเยิงยล ฯ |
| ๏ ยินท้าวสนองถาม |
พจนตามนุสารสนธิ์ |
| ทวยหาญวิชาชน |
นรชาติก็มีมา ฯ |
| ๏ แต่ปานสถานต่ำ |
บจะล้ำทหารภา |
| ราราชบาทา |
บดิเฝ้าพระทรงไชย ฯ |
| ๏ แม้ว่าพระทัยปอง |
ภประลองถวายได้ |
| ให้สมกระมลใน |
ดุจท้าวธรำพรรณ ฯ |
| ๏ ดูก่อนธทูตไทย |
ธจะให้ประลองนั้น |
| อย่างใดไฉนนั้น |
ธจะสมอรมณ์เผือ ฯ |
| ๏ ขอเดชทราบบาท |
นฤนารถเอื้อเฟื้อ |
| ขอให้ทหารเมื้อ |
อุสุแม่นประลองยิง ฯ |
| ๏ พวกข้อยณทั้งนี้ |
ดุษณีจะนั่งอิง |
| เบญจาจะพะพิง |
บริโภคภุญชา ฯ |
| ๏ สุตรถ้อยณทูตกล่าว |
อุระผ่าวธกังขา |
| แม้เยิงนุญาตา |
ผิวให้ประลองลาญ ฯ |
| ๏ แม้ชีพบันไลย |
ก็ทุใส่ณะราผลาญ |
| อย่าเลยบควรการ |
มิประลองจะบันไลย ฯ |
| ๏ ตฤกแล้วธจึ่งกล่าว |
นี่ณะเจ้าธทูตไทย |
| อย่าเลยจะตักษัย |
ชีพย์ม้วยณะเปล่าดาย ฯ |
| ๏ ข้อยขอฉลองบาท |
อนุญาตบทำลาย |
| อกเผือบ่วางวาย |
ฤจะม้วยวิชาชาญ ฯ |
| ๏ อาจหาญผจญได้ |
อุสุไซร้บห่อนผลาญ |
| ลองเถิดณะภูบาล |
จะประจักษ์ตระหนักจริง ฯ |
| ๏ ฟังทูตธวิงวอน |
มหิศรธเกรงกริ่ง |
| รวนเรประเววิง |
หฤทัยธใคร่ลอง ฯ |
| ๏ ลิ้นลายประจักษ์ชัด |
ฤจะวัจนคำสอง |
| ให้สมมโนปอง |
ปรทูตธวาทา ฯ |
| ๏ จึงมีประสาสน์สั่ง |
ชนตั้งและเบ็ญจา |
| เครื่องโภชน์ภุญชา |
สุปเพียญชน์ครามครัน ฯ |
| ๏ ชำเปนสุราเข้ม |
มิคเลมสุกรหัน |
| ทันรุ่งทิวาวัน |
กรเสร็จณทันการ ฯ |
| ๏ สั่งเสร็จเสด็จขึ้น |
นรยืนศิโรมาร |
| ทูตกลับนิเวศน์ถาน |
ก็สถิตณะก่อนมา ฯ |
๏ มาลินีฉันท ๚
| ๑๕๏ ขณสุริยสว่างฟ้า |
ราชทูตา นุทูตสั่ง ฯ |
| ๏ กรชนคณาทั้ง |
ครูก็พร้อมพรั่ง ประนตรับ ฯ |
| ๏ ก็จรมนิมนาสรรพ |
ราชทูตกับ ธอาจาริย์ ฯ |
| ๏ สุพัศชนิกะถึงลาน |
ที่สนามการ ประลองปืน ฯ |
| ๏ ชนคณธกระยงยืน |
คงกะพันธ์พื้น พิเศษเวท ฯ |
| ๏ ชนิกสุรธิเชฐ |
แต่งสกนธ์เสวตร ธมนตร์ร่ำ ฯ |
| ๏ ชนิกรก็เสร็จซ้ำ |
เสื้อสตูกั่ม ประกอบยัน ฯ |
| ๏ สุพัศนรประพันธ์กัน |
เบ็ญจบนชั้น สถิตย์นั่ง ฯ |
| ๏ สติกับมิระทดทั้ง |
หมดก็นิ่งนั่ง ประนังคอย ฯ |
| ๏ พระมหิศรก็ให้ปล่อย |
ปืนรห้าร้อย ประยักยล ฯ |
| ๏ พหลชนทหารรณ |
ยิงรดมดล บออกสิ้น ฯ |
| ๏ ชนนิกรก็เพลินกิน |
มัจฉเรื่อยริน บหรั่นเล่า ฯ |
| ๏ ชนพหลฝรั่งเศร้า |
ใจผเผ่าไห้ ขยาดเดช ฯ |
๏ อุเปนทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ณเมื่อธอาจาริย์ |
วรชาญณไตรเพท |
| ก็แจ้งประพฤติเหตุ |
นุประสงค์ธไปพลัน ฯ |
| ๏ อุโฆษวาที |
นสิณีสมีรัน |
| ขยมนุญาอัน |
ชวแล่มถวัดอาจ ฯ |
| ๏ ทหารฝรั่งยุทธ |
กรจุตนสีนาด |
| ววาบนุฉับฉาด |
จรออกบคลาไคล ฯ |
| ๏ ผจญบอ้าววิท |
ธิวฤทธิ์พระมนตร์ไชย |
| อคร้าวฤทัยใน |
มนตรึกธปรีดา ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างปิ่นมเหศรพิภพ |
สุรราชกระษัตรา |
| ยลหมู่ทหารอุสุนรา |
นรราชประลองผลาญ ฯ |
| ๏ ด้วยเดชพระเวทชนประเสริฐ |
ดมเลิศบันดาล |
| ทำเพลิงบเจนกรประหาร |
ชีวให้มลาญชนม์ ฯ |
| ๏ สมสัจถ้อยวัจนทูต |
วจแท้นุศาส์นสนธิ |
| สมพงษ์บุรุษรัตนชน |
ดมเลิศประเสริฐชาย ฯ |
| ๏ สมที่จะเลี้ยงทนุผดุง |
ทนุหนอมธต่างกาย |
| นานาอเนกนิกรหลาย |
ก็จะสมหฤทัย ฯ |
| ๏ แช่มชื่นสโมสรมนัศ |
ศศิภักตร์ธผ่องใส |
| สรรเสริญวิชาอุดมให |
มหิเลิศณะธานี ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ แล้วสุนทราวาท |
ธประภาษวาที |
| ทวยหาญวิชาดี |
นคราชกุรุงไกร ฯ |
| ๏ มีแหล่ฤเท่านี้ |
ฤจะมีประการใด |
| สูเจ้ายุบลให้ |
กรแจ้งฤทัยตู ฯ |
| ๏ ยินพจน์นารถเธอ |
ธเสนอสนองธู |
| ข้อยน้อยยุบลภู |
ธรทราบหฤทัย ฯ |
| ๏ ทวยหาญณะอิกนี้ |
บจะดีทหารใน |
| เปนแต่ทหารไคล |
จรโดยณะด้าวแดน ฯ |
| ๏ โดยด้วยกะพานิช |
อริคิดทุตอบแทน |
| ปราบภัยณะแว่นแคว้น |
ชลมารคมรรคา ฯ |
| ๏ ทวยหาญณจอมไทย |
มหิไอศวรรยา |
| เลื่องชื่อรบือชา |
และจะนับก็แหล่หลาย ฯ |
| ๏ นานาวิชาการ |
ธก็ชาญจะแจงกาย |
| เวหาสดวกดาย |
ชลชาติก็ดำจร ฯ |
| ๏ แทรกพื้นสุธาดล |
จรต้นณะดินดอน |
| แถวเถินณะสิงขร |
นุก็โดยหฤทัย ฯ |
| ๏ ข้าแจ้งยุบลนี้ |
ธิบดีตระหนักใน |
| ตูข้าแถลงไข |
ดุจท้าวธถามเผือ ฯ |
| ๏ ยินทูตธทำนูล |
อนุกูลประกอบเกื้อ |
| ปลงสัจฤทัยเชื่อ |
เสนาะถ้อยนุวาจา ฯ |
| ๏ เกรงเดชบรมวงศ์ |
อภิพงศ์สวรรยา |
| ทวยหาญธศักดา |
มหิเลิศทุกธานี ฯ |
| ๏ เธอจึงพระราชทาน |
นุประการประกอบมี |
| ไกรลาศกนกศี |
วชิราศครามครัน ฯ |
| ๏ วัตถาสุภาภรณ์ |
อรชรอเนกนันต์ |
| นานาวราพรรณ |
รุจิเรขรูจี ฯ |
| ๏ ครั้นเสร็จเสดจกลับ |
นรรับศิโรศตรี |
| ทูตาก็จรลี |
ธสถิตย์สถานใน ฯ |
| ๏ วันหนึ่งนเรศจอม |
วรเดชเกรียงไกร |
| เอื้อนโอฐปราไสย |
มฤธุธบรรหาร ฯ |
| ๏ สูนี้ก็ปรีชา |
สุรภาพเฉกชาญ |
| ข้าบาทพระผู้ผ่าน |
นคเรศสยามินทร์ ฯ |
| ๏ มีศักดิเกรียงยง |
ธฤจงฤทัยยิน |
| น้อยนารถนุราชิน |
ธก็แสร้งประลองดล ฯ |
| ๏ แต่ชาญมหลักรอบ |
ชรบอบก็ดำกล |
| กล่าวถ้อยนุศาสน์สนธิ์ |
วรวัจนุสัตยา ฯ |
| ๏ หนึ่งอย่างนครท่าน |
นฤบาลกระษัตรา |
| บริรักษ์ณเสนา |
ธสนิทฤทัยใน ฯ |
| ๏ โปรดปรานตระการปรูณ |
อนุกูลประการใด |
| พลั้งพลาดบขลาดภัย |
ธรยิ่งณมนตรี ฯ |
| ๏ ตูไซร้ก็จักรัก |
ษถนอมนุปรีดี ฯ |
| ให้เปนพระเกียรติศรี |
นคเรศจะจูงใจ ฯ |
| ๏ ฝ่ายทูตจะใคร่ยล |
สุวิมลฉวีใน |
| กายท้าวธรำไพ |
ชรมารศรีพรรณ ฯ |
| ๏ ดาลราคยดจิตต์ |
จรคิตก็นานครัน |
| อำนิษฏเอื้ออัน |
ปรตยักษ์ด้อมเมิล ฯ |
| ๏ ลันโทนศิโรราบ |
วจน์ภาพสรรเสริญ |
| โปรดข้าพระคุณเกิน |
ดุจนี้ก็ทำเนา ฯ |
| ๏ ข้าเสวกมาตย์ |
วรราชบยิ่งเยา |
| ดำรัสประสงค์เอา |
บมิไคลก็จำคลา ฯ |
| ๏ ประเทศณใดใด |
พระก็ใช้ณไปมา |
| ใช่ชาญนุปรีชา |
วรกัตะเวที ฯ |
| ๏ ข้าบาทพระผ่านฟ้า |
นคราก็มากมี |
| เปรื่องศักดิเกวี |
จะประเมินอนั้นนา ฯ |
| ๏ หนึ่งอย่างรเบียบกรุง |
นคเรศอโยธยา |
| ท้าวโปรดธบัญชา |
ศิรน้อมพระบาทมูล ฯ |
| ๏ ท้าวเธอประทานให้ |
กรไทยประนตทูล |
| ยรรยงธกำลูน |
นุประนมประนังคัล ฯ |
| ๏ ฝ่ายจอมคุลาราช |
อนุญาตธไปพลัน |
| เฝ้าบาทธเคียมคัล |
ดุจแจ้งประการกล ฯ |
| ๏ จีงราชทูตไทย |
ธอภัยก็โดยดล |
| หวังปองจะได้ยล |
ศิริราชรังศรี ฯ |
| ๏ นบบาทถวายไทย |
จรใกล้ทฤษดี |
| ยลราชอาศน์มี |
ดลเรื่อยวิฑูริย์ราย ฯ |
| ๏ ยามเช้ามณีแดง |
รุจิแสงสว่างกาย |
| ดังภาณุมาศฉาย |
จรเยี่ยมคณัมพร ฯ |
| ๏ ยามเที่ยงขจีสด |
มรกฎประภัศร |
| เขียวศรีทิวากร |
จรอ่อนถวัชไคล ฯ |
| ๏ ยามเย็นวิเชียรเพ็ชร์ |
ตลเม็ดก็รำไพ |
| บรรถรณ์พบูใส |
ดุจจันทรแจ่มภางค์ ฯ |
| ๏ เมื่อทัศนาลัก |
ษณอาศน์ทโรนวาง |
| สมคำปุรำปาง |
กรนั้นประจักษ์ใจ ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ ป่างหนึ่งจอมเจ้ากรุงไกร |
| ปารีศมใหย |
พิภพราชธานี ฯ |
| |
๏ เนาวเหนือทโรนรูจี |
| โชติช่วงรังษี |
วิเชียรแก้วแพรวพราย ฯ |
| |
๏ พฤบพร้อมมนตรีแหล่หลาย |
| พหลนิกาย |
เฝ้าบาทธิเบศเบื้องบัน ฯ |
| |
๏ เธอจึงเอื้อนโองการพลัน |
| สั่งมนตรีขยัน |
ให้เร่งตระเตรียมพลไกร ฯ |
| |
๏ สูเจ้าจงเร่งเร็วไว |
| ตูจักจรไคล |
สู่ประเทศอโนทยาน ฯ |
| |
๏ มนตรียินราโชงการ |
| โอนศิโรมาร |
คำนับธิเบศบดี ฯ |
| |
๏ รีบเร่งไต่เต้าจรลี |
| จัดพลเสนี |
เตรียมถ้าไทท้าวธานินทร์ ฯ |
| |
๏ ป่างองค์นเรศจอมปริน |
| เสดจขึ้นทรงสิน |
ธพชาติเชื้ออาชาไนย ฯ |
| |
๏ นวลลอองค่อนผ่องศรีใส |
| แต่งเครื่องรำไพ |
ประดับด้วยแก้วแกมกาญจน์ ฯ |
| |
๏ มณีดวงโชติช่วงชัชวาล |
| เดิมโตประมาณ |
เท่าผลแห่งลางตจา ฯ |
| |
๏ ผูกสออัศวราชราชา |
| แสงแก้วจินดา |
สว่างกระจ่างแจ่มศรี ฯ |
| |
๏ จับกายมิ่งม้าพาชี |
| จับองค์ภูมี |
ดุจเทพเจ้ารำไพ ฯ |
| |
๏ ทรงขับอาชาคลาไคล |
| เร็วรวดฉับไว |
อุโฆษคครื้นมรรคา ฯ |
| |
๏ ราชทูตโดยด้วยราชา |
| พักหนึ่งห่อนช้า |
ก็ลุเขตอโนทยาน ฯ |
| |
๏ เสดจลงจากหลังแสะชาญ |
| โยธาทหาร |
ก็แซกก็แซงเรียงราย ฯ |
| |
๏ จึงเอื้อนโอฐวรภิปราย |
| ดูก่อนภณาย |
ทูตไทยธิราชบดี ฯ |
| |
๏ กรุงสยามห่อนฤจักมี |
| วิเชียรมณี |
รัตนราชพรายพรัน ฯ |
| |
๏ แหล่เหลือแหล่หลายครามครัน |
| สูเจ้าจงบรร |
ระยายให้แจ้งแห่งตู ฯ |
| |
๏ บัดนั้นราชทูตยินภู |
| ธรเธอใสสู |
ประพฤติถ้อยคำถาม ฯ |
| |
๏ จึงทูลเสนอแนวความ |
| ข้อยน้อยชนคาม |
บยลสมบัติราไชย ฯ |
| |
๏ อนุแหล่เหลือฉันใด |
| แม้ประนูนไทย |
เผือพจน์ถ้อยมฤษา ฯ |
| |
๏ แต่ข้าได้โดยทัศนา |
| เมื่อทรงอาชา |
ประพาสอโนทยาน ฯ |
| |
๏ มณีศรีโชติ์ชัชวาล |
| ผูกสอแสะชาญ |
ประมาณก็คล้ายคลึงกัน ฯ |
| |
๏ ข้าบาทได้ยลหนึ่งนั้น |
| จงทราบทรงธรรม์ |
จอมปรินธิราชธานี ฯ |
| |
๏ ทรงฟังเปรมกระมลปรีดิ์ |
| ปราโมทฤดี |
แช่มชื่นบันเทิงหฤทัย ฯ |
| |
๏ สั่งให้จารึกคำใน |
| ทูตทูลแจ่มใส |
พจน์เพราะเสนาะสัจจา ฯ |
| |
๏ แล้วชมรุกขชาตินานา |
| อเนกดาษดา |
ผลิดอกสะพรั่งตระการ ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ จันทน์เทศยี่สุ่นแซม |
มลิแกมกุหลาบบาน |
| ซ่อนกลิ่นบกลิ่นอ่าน |
ธเด็ดธเชยดม ฯ |
| ๏ จำปาก็เหลืองเรื่อ |
มลิเครือก็แซกสม |
| บานชื่นและบานชม |
สุรภีพิกุลกาล ฯ |
| ๏ สาวหยุดประยงแย้ม |
และอะแร่มอะร่ามบาน |
| ร่วงหล่นสุธาธาร |
ก็ตระหลบสุคันธา ฯ |
| ๏ วูว่อนภมรเคล้า |
ก็คละเอาลอองพา |
| โบกโบยขจรคลา |
จรเกลือกสุคันธ์จร ฯ |
| ๏ แซงแซวณะหางบ่วง |
ก็ทลวงทลายฟอน |
| ค้นคว้านุเกษร |
กิมิชาติอาหาร ฯ |
| ๏ ไก่ฟ้ากิลาร้อง |
สรก้องสุกังวาน |
| รี่เรื่อยฉะเฉื่อยหวาน |
สวิเวกหฤทัย ฯ |
| ๏ โกญจากระทาท้า |
มยุราก็เสียงใส |
| ฟ้อนแพนเฉวียนไว |
ก็ฉวัดเฉวียนเวียน ฯ |
| ๏ โนรีก็แดงฉาด |
ดุจชาดละลายเขียน |
| นายชั่งประจงเจียน |
นุผสานผสมสี ฯ |
| ๏ นกแก้วก็กกแก้ว |
สรแจ้วจะเจื้อยดี |
| เขาขันสนั่นมี่ |
กุหุกูก็ดูขาน ฯ |
| ๏ คับแคก็จับแค |
ก็ฉแง้ตลึงลาน |
| เค้าโมงประสมสาร |
สทแซ่จะนันจา ฯ |
| ๏ ทึดทืสตืเพรียก |
และก็เรียกฉแง้หา |
| ถี่ถี่พิทิตขา |
และก็ท้าพิทิตที ฯ |
| ๏ ชั่งทองเคาะโป๋งเป๋ง |
มุขเร่งสุวรรณตี |
| จากพรากก็พรากหนี |
คณเพื่อนคณาจร ฯ |
| ๏ โคถึกมฤคา |
กบิลาและกาษร |
| ตุ่นแย้และพั้งพอน |
ชวเต้าและตามกัน ฯ |
| ๏ เม่นหมีลมั่งมาศ |
ก็ผงาดผงกผัน |
| ยลชนก็ขนชัน |
ก็คะคฤกคะคำราม ฯ |
| ๏ เลียงผาถลาโผน |
จรโดนกระจงจามริ์ |
| ๏ ไต่เต้าและเคล้าตาม |
คณพวกอเนกนันต์ ฯ |
| ๏ ทรงทัศนาเพลิน |
ธเจริญพระทัยครัน |
| ด้าวโดยอโนทนันท์ |
ธก็ดลสระสี่แจง ฯ |
| ยลฌูกกมลมาศ |
ระดะดาษเสวตร์แดง |
| ชูก้านตระแบนแบง |
ตรบอกอุบลบาน ฯ |
| ๏ ลิ้นจงและจงกล |
ชลบนประทุมมาลย์ |
| เกลื่อนกล่นอุทกธาร |
ก็ขยายพเยียนวล ฯ |
| ๏ ไพโครสุคันธ์รื่น |
กรชื่นกระอบอวน |
| รวยรวยฤทัยยวน |
สุรรศขจายจร ฯ |
| ๏ บัวเผื่อนและบัวผัน |
ก็อนันต์ณสาคร |
| ผุดพ้นชโลทร |
ชลใสสุธาดล ฯ |
| ๏ มัจฉาก็ว่ายแหวก |
ชลแถกอุทกพ่น |
| เพียนทองก็ล่องวล |
จรเลียบก็กินใคล ฯ |
| ๏ อ้าวอุกและดุกบ้า |
ชวพาถวิลไว |
| เวียนว่ายชลาลัย |
คณเพื่อนนทีธาร ฯ |
| ๏ ดาบลาวก็ยาวเฟื้อย |
ลเลาะเลื้อยและอาหาร |
| เทโพชโดดาล |
และก็โลดกระโดดลอย ฯ |
| ๏ กุ้งกั้งกะดี่เผ่น |
ชวเล่นสลิกหยอย |
| วารีก็ฟองฝอย |
กรเหมือนพิรุณปราย ฯ |
| ๏ มณฑกผงกร้อง |
สทก้องระเรี่ยราย |
| กรอดเกรี้ยวคเคี้ยวคาย |
ชรแฝงอุบลจร ฯ |
| ๏ ครั้นภาณุมาศเคลื่อน |
ธก็เลื่อนณะสิงขร |
| สายัณห์ทิวากร |
สุริยันก็อับศรี ฯ |
| ๏ เธอจึงนิวัตไคล |
จรในพระบูรี ฯ |
| สู่มณฑิราลี |
ธสถิตย์สถานไทย ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ วันหนึ่งราชทูตจอมไตร |
| ตรึกตรึกนึกใน |
กระมลปองจะใคร่ยล ฯ |
| |
๏ สมบัติไทท้าวมณฑล |
| ปารีศจุมพล |
แหล่เหลือแหล่หลายฉันใด ฯ |
| |
๏ ทำไฉนจักได้ยลใน |
| นิเวศน์ท่านไท้ |
บดินทร์ราชธานี ฯ |
| |
๏ อย่าเลยจักจรจรลี |
| เข้าเฝ้าภูมี |
ทูลแถลงให้แจ้งยุบล ฯ |
| |
๏ ขอยลมณเฑียรไพชยนต์ |
| นอกในมณฑล |
อิกทั้งสมบัติท้าวไทย ฯ |
| |
๏ ตรีกเสร็จชวนกันคลาไคล |
| สู่นิเวศน์ใน |
พิภพจอมเจ้าธานี ฯ |
| |
๏ ขึ้นเฝ้าไทยท้าวบดี |
| โอนศิเรศตรี |
คำนับประน้อมท้าวเธอ ฯ |
| |
๏ จึงทูลมูลกิจเสนอ |
| จงโปรดอวยเออ |
ข้อยยลนิเวศน์ท้าวไทย ฯ |
| |
๏ ยังมีพานิชหนึ่งไป |
| กราบทูลจอมไตรย |
บดินทรราชจักตรี ฯ |
| |
๏ สรรเสริญสมบัติบดี |
| แหล่หลายมูลมี |
เอนกอนันต์นานา ฯ |
| |
๏ จึงใช้ข้าบาทจรคลา |
| นำราชศาสน์มา |
เจริญพระราชไมตรี ฯ |
| |
๏ สืบสวนให้สมวาที |
| จงทราบธุลี |
พระบาทธิราชธานินทร์ ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างปิ่นธิเบศบรมนารถ |
วรราชจอมปริน |
| ยินทูตฉลองกิจรบิน |
นุรบอบประมูลไทย ฯ |
| ๏ จึงเอื้อนพระโอฐพจนสั่ง |
ชนวังนิเวศน์ใน |
| นำทูตจราจรธไคล |
ณนิวาศน์ประเวศวัง ฯ |
| ๏ ชมสรรพสิ่งวรวิเศษ |
นุประเภทณโดยคลัง |
| ให้สมฤทัยนุธจะหวัง |
มนนึกนิยมยล ฯ |
| ๏ รับราชบดินทรธสั่ง |
ชนวังจเรดล |
| นำทูตวราวรนชน |
จรเขตนิเวศน์ไทย ฯ |
| ๏ ยลมณเฑียรวรสถาน |
และสอ้านสอาดใน |
| บรรเจิดประภาวรวิไลย |
ดุจเทพแกล้งสรร ฯ |
| ๏ ล้วนด้วยนุกาญจน์ขจิตร |
ชวลิตวิมลครัน |
| ไรแซมมณีนวอนันต์ |
นุประดับวิเชียรพราย |
| ๏ นานาวราวรประเสริฐ |
ตมเลิศแหล่หลาย |
| เปรียบปานพิมานอมรหมาย |
ดุจแม้นพิมานอินทร์ ฯ |
| ๏ โภคาสุภาภรณ์อเนก |
อดิเรกกะโกมิน |
| ไพฑูริย์วิเชียรรตนนิล |
มรกฎษราคำ ฯ |
| ๏ มุกดามณีปทมราช |
นิลชาตก็เขียวขำ |
| ก่ายกองเอนกผิวจะนำ |
และจะนับก็เกินการ ฯ |
| ๏ พันเหามหาอุดมให |
มหิเลิศไพศาล |
| คล้ายจักระพรรติบรมผ่าน |
ณพิภพสกลไตรย ฯ |
| ๏ ชมสรรพเสร็จจรธคัล |
อภิวันทน์ธิเบศไทย |
| เยินยอนิเวศนวิลัย |
อรเอี่ยมก็เทียมแมน ฯ |
| ๏ สมบัติกษัตร์นครใด |
บมีใครจะเทียบแทน ฯ |
| ทั่วทั้งสกลนครแสน |
บจะทัดจะเท่าทัน ฯ |
| ๏ ยินพจนารถมธุรทูล |
บดิสูรเกษมสันต์ |
| มาโนชอคร่าวกระมลอัน |
วรภักตรผ่องใส ฯ |
| ๏ รำพึงพระทัยธณประสงค์ |
อภิพงศทูตไทย |
| เปนเผ่าณพันธณมให |
มหิหล้าณธานี ฯ |
| ๏ เธอจึงประทานวรสนม |
สุวิลัยประไพศรี |
| ล้ารวยรทวยวิมลมี |
วรภักตรบุหลันฉาย ฯ |
| ๏ เฉิดโฉมละโลมแลลสวาท |
นรชาติชนชาย |
| แม้ใครแลยลอรก็หมาย |
ตรโบมประโลมอร |
| ๏ อิกทั้งฉลองสนะรจิตร |
ชวลิตประภัศร |
| ล้วนสัตรัตนบวร |
นุประดับอร่ามพราย ฯ |
| ๏ โภคาสุภาพรสุวรรณ |
และหิรัญก็แหล่หลาย |
| โปรดปรานประทานผิวธหมาย |
ทนุหนอมผดุงชม ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| |
๑๖๏ บัดนั้นราชทูตประนม |
| น้อมเศียรบังคม |
บดินทรเจ้าธานี ฯ |
| |
๏ ได้ประทานสนมนารี |
| ฉลององค์อย่างดี |
ประดับด้วยแก้วแกมกาญจน์ ฯ |
| |
๏ จึ่งกราบทูลลาภูบาล |
| พานางนงพาล |
กลับสู่นิเวศน์แห่งตน ฯ |
| |
๏ ครั้นสุริย์ลับเวหน |
| จันทรแจ่มอำพล |
อัมพรกระจ่างแจ่มศรี ฯ |
| |
๏ ราชทูตคยดฤดี |
| หวังระโบมศรี |
สุตาฝรั่งบังอร ฯ |
| |
๏ จึ่งเคลื่อนจากที่ตนจร |
| สู่มิ่งสมร |
สถิตย์อยู่ที่ห้องใน ฯ |
| |
๏ จึงเอื้อนมธุรศปราไสย |
| ยียวนฤทัย |
ให้เกิดกำหนัดยินดี ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ อ้าแม่และผ่องวิมลภักตร์ |
วรลักษณ์วิลัยศรี |
| เรียมได้สุดาดุจมณี |
อุรแอบและแนบกาย ฯ |
| ๏ เรียมหวังถนอมอรสวาท |
นุชนาถมิให้สาย |
| สุจรักษ์ณะพี่อรจะคลาย |
บจะคลาดพธูชม ฯ |
| ๏ อ้าพ่อเสน่ห์และจะสงวน |
บมิควรจะเสพสม |
| ต่างชาติและชาติจะอภิรมย |
สละน้องพิลาปครวญ ฯ |
| ๏ อ้าแม่เสน่ห์และบมิคลาด |
ยุพราชละห้อยหวล ฯ |
| ลาลตระทตอุรประปรวญ |
อุรน้องรบมกรม ฯ |
| ๏ อ้าพ่อบเชื่อวจนถ้อย |
เสนาะน้อยฤลิ้นลม |
| ลิ้นล่ายและหมายและภจะสม |
มนะนึกทุราคลา ฯ |
| ๏ อ้าน้องบเชื่อวจนสัจ |
มนะชัดนุสัจา |
| เรียมกล่าวบกลมฤษา |
และฬ่อลิ้นสุดาหลง ฯ |
| ๏ อ้าพี่จะสัจและจะบสัจ |
ก็จะปลัดจะปลดปลง |
| น้องยังคยดมนะพะวง |
และจะเชื่อก็แกลนอาย ฯ |
| ๏ อ้านุชกล่าวมธุรรศ |
เสนาะพจนโฉมฉาย |
| สมนวลก็ควรผิวจะหมาย |
กรโฉมตระโบมนวล ฯ |
| ๏ อ้าเธอจะรักและจะถนอม |
ก็จะน้อมบเรรวน |
| ปลงสัจนุวัจนก็ควร |
นุประกอบธตามการ ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ เธอจึงตระโบมโลม |
ตรกองสุดามาลย์ |
| อุ้มแก้วอนงค์พาล |
อุรแอบธแบบนวล ฯ |
| ๏ จุมพิตรไมยชื่น |
รศรื่นฤทัยยวน |
| กาเมศก็ปั่นป่วน |
อุรดิ้นณวิญญา ฯ |
| ๏ นางขวยฉไม้เขิญ |
ก็สเทิ้นฤดีปรา |
| รภร่วมเสน่หา |
รศรักประจักษ์ใจ ฯ |
| ๏ อัศจรรย์ก็บันดาน |
ก็สท้านสเทื้อนไหว |
| ครื้นครั่นสนั่นไป |
พยุจัดก็พัดฮือ ฯ |
| ๏ ปักษีผโผผิน |
และก็บินประปร๋อปรื๋อ |
| เมฆคลุ้มชอุ่มอื้อ |
ก็ปรแปลบวะแวบวาว |
| ๏ พรรษธารลอองปราย |
ก็ขมายกระเส่นซาว๕ |
| ตกต้องลอองพราว |
กุสุมาลขจายจร ฯ |
| ๏ สองชมธสมพาส |
วรนารถสโมสร |
| สองชื่นกระมลอร |
ก็รทวยผทมไป ฯ |
