๗ ประเพณีพระสงฆ์รามัญสวดพระปริต ทำน้ำพระพุทธมนตร์ในพระราชวังชั้นใน

ในพระราชนิเวศน์เวียงวังของพระเจ้าแผ่นดินสยามตามแบบแผนบุรพประเพณีมีสืบมา พระสงฆ์รามัญได้สวดพระปริตรตามแบบอย่างข้างรามัญ ถวายน้ำพระพุทธมนตร์เป็นน้ำสำหรับสรงพระพักตร์ แลน้ำสรงพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าแผ่นดิน แลประพรมเป็นทักษิณาวัฏรอบขอบในจังหวัดพระราชมหามณเฑียรนี้ทุกวัน เป็นการพระราชพิธีมีสำหรับบรมราชตระกูลสืบมาแต่โบราณ พระสงฆ์อื่นๆ แม้นมีถานันดรยศปรากฏด้วยเกียรติคุณ คือเรียนรู้พระคัมภีร์ที่เป็นพระราชาคณะเปรียญหรือที่เป็นอาจารย์บอกภาวนาวิธี หรือพระสงฆ์ที่รู้ประกอบวิทยาคมมนตร์ดล เป็นที่นับถือของคนเป็นอันมากก็ดี ก็ไม่มีราชบัญญัติที่จะได้รับวาระผลัดเปลี่ยนมาสวดพระปริตถวายน้ำพระพุทธมนตร์เลย เหตุอันนี้ได้ทรงพระราชดำริว่า ชะรอยจะมีเหตุวิเศษอย่างใดอย่างหนึ่งแต่โบราณราชกาล เป็นมหัศจรรย์สำคัญอยู่อย่างไรเป็นแน่แท้ เพราะว่าปรกติธรรมดาคนชาวประเทศใดภาษาใดก็ย่อมนับถือพระสงฆ์ แลแพทย์หมอต่างๆ ตามประเทศตามภาษาของตัว ในการสวดแลการบุญต่างๆ แลการปริตรักษาตนรักษาไข้ แต่การซึ่งมีนิยมฉะเพาะให้พระสงฆ์รามัญพวกเดียวประจำสวดปริตอย่างรามัญในพระราชวังนี้ จะมีความยืนยันมาในพระราชพงศาวดาร หรือจดหมายเหตุการต่อมาเป็นแน่นอนก็ไม่มี มีแต่คำกล่าวเล่าต่อๆ กันมาว่าต่างๆ บางพวกว่าเมื่อครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเจ้านั้น ทรงนับถือพระมหาเถรกันชองว่าเป็นครูอาจารย์มาแต่เมืองหงสาวดีแลได้มีความชอบมาก จึงพระราชทานถานันดรยศให้เป็นสมเด็จพระสังฆราช แล้วทรงนับถือพระสงฆ์รามัญมาก แต่นั้นมาจึงได้ฉะเพาะให้อาราธนาแต่พระสงฆ์รามัญสวดปริตในพระราชวังดังนี้บ้าง บางพวกกล่าวว่า พระสงฆ์รามัญรูปหนึ่งกับน้องหญิงมาด้วยกันในป่า ครั้นถึงเมืองสยามแล้ว พระสงฆ์ทั้งปวงรังเกียจไม่ร่วมสังฆกรรมด้วย พระสงฆ์รามัญรูปนั้นจึงบอกว่าตัวบริสุทธิ์อยู่ เมื่อเวลานอนในป่าได้วางพร้า ภาษารามัญเรียกว่าปะแระตะรายเล่มหนึ่งไว้ท่ามกลางมีแต่พร้าเป็นพยาน จึงทำสัตยาธิษฐาน ฉะเพาะต่อความบริสุทธิ์แลไม่บริสุทธิ์แล้วขว้างพร้าลงไปในน้ำ พร้านั้นบันดาลลอยเห็นประจักษ์ พระเจ้าแผ่นดินทรงทราบความเรื่องนี้ จึงทรงพระราชศรัทธาเลื่อมใสตั้งพระภิกษุนั้นเป็นที่ พระไตรสรณธัชะ แล้วทรงนับถือพระสงฆ์รามัญ ซึ่งเป็นศิษยานุศิษย์พระไตรสรณธัชะองค์นั้นสืบมา จึ่งให้อาราธนาแต่พระสงฆ์รามัญมาสวดปริตในพระราชวังเป็นนิตย์นิรันดร์เป็นธรรมเนียมมาดังนี้ก็มีบ้าง พวกหนึ่งว่า เมื่อครั้งพระเจ้าแผ่นดินพระองค์หนึ่งในกรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา เกิดปิศาจคนองหลอกหลอนยิ่งนักในพระราชวัง คนบางพวกกล่าวว่า สายรุ้งตกลงในพระราชวังทุกวันไม่หายไป ครั้งนั้นสมเด็จพระเจ้าแผ่นดิน มีพระราชโองการดำรัสให้นิมนต์พระสงฆ์ไทยที่มีชื่อเสียงเล่าลือต่างๆ ว่าดีมีอานุภาพมาสวดพระปริต แลให้แพทย์หมอผู้รู้วิทยาคมต่างๆ มาประกอบวิทยาการแก้ไข เพื่อจะบำบัดอุปัทวโทษ คือปีศาจที่คนองหรือสายรุ้งลงนั้น การก็หาสงบอันตรธานหายไปไม่ ภายหลังจึ่งให้นิมนต์พระสงฆ์รามัญวัดตองปุมาสวดพระปริต พระเจ้าอยู่หัวจะพระราชทานไทยธรรมต่างๆ พระสงฆ์รามัญก็ไม่รับแสดงลัทธิว่า ควรจะรับได้แต่อาหารบิณฑบาตในเวลาภิกขาจารอย่างเดียว ถ้ารับไทยธรรมอื่นๆ เป็นลาภ เพราะทำพระปริตนั้นแล้วก็เป็นอันเห็นแก่อามิษไป จะสวดพระปริตก็ไม่มีอำนาจ ไม่อาจบำบัติอุปัทวอันตรายได้ พระเจ้าแผ่นดินจึงได้พระราชทานแต่อาหารบิณฑบาตอย่างเดียวเท่านั้น ตามคำพระสงฆ์รามัญๆ จึงเจริญพระปริต ปิศาจที่คนองหรือสายรุ้งที่ลงนั้นก็อันตรธานสงบเสื่อมหาย แต่นั้นมาพระสงฆ์รามัญจึงได้สวดพระปริตในพระราชวังใน พระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานแต่อาหารบิณฑบาต เรียกว่าทรงบาตร์พระปริตพระราชทานก่อนเป็นปฐมในเวลาเช้าทุกวันมิได้ขาด และมิได้ให้มีไทยธรรมสิ่งอื่นถวายพวกพระสงฆ์รามัญสวดพระปริตเหมือนพวกพระสงฆ์สวดจตุเวทนั้นเลย เป็นธรรมเนียมสืบมาจนทุกวันนี้ ธรรมเนียมใช่ว่าพระเจ้าแผ่นดินจะไม่พระราชทานด้วยมัจฉริยเจตนา ในพระสงฆ์รามัญที่มีอุปการะนั้น อนึ่งเมื่อมีการเสด็จพระราชดำเนิรประทับแรมราตรี ณตำบลใดเป็นทางไกล คือเสด็จไปการสงครามหรือแทรกโพนช้างในแผ่นดินก่อนๆ พระสงฆ์รามัญสวดพระปริตนี้ก็ต้องตามเสด็จพระราชดำเนิรด้วยทุกครั้ง เมื่อครั้งแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเจ้า เสด็จไปประทับอยู่กรุงลพบุรี ๘ เดือนในระดูแล้งทุกปี ก็ได้อาราธนาพระสงฆ์รามัญวัดตองปุ ให้ตามเสด็จขึ้นไปตั้งอารามชื่อวัดตองปุอยู่สวดพระปริตถวายน้ำพระพุทธมนตร์ทุกวัน อารามนั้นก็ยังปรากฏจนทุกวันนี้ และน้ำพระพุทธมนตร์พระปริตนี้ย่อมเป็นที่เห็นว่ามีอำนาจอาจป้องกันอุปัทวันตรายต่างๆ ได้จริง ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งได้ดำรงสิริรัตนราไชศวริยาธิปัติเถลิงถวัลยราชย์ ณกรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทรมหินทราอยุธยานี้ ก็ได้ทรงนับถือน้ำพระพุทธมนตร์พระปริตรที่พระสงฆ์รามัญสวดถวายนั้นเป็นน้ำสรงพระพักตร์ และน้ำสรงมาทุกพระองค์

คัดจากประกาศพระราชพิธีการจรเล่ม ๒ ประกาศหอเสถียรธรรมปริต