โคลงลักษณะช้าง พระนิพนธ์ กรมหมื่นศิริธัชสังกาศ
๑ ถวายกรกรรพุ่มเพี้ยง | บุษบงก์ |
เถลิงอุศุภราชทรง | เทริดเกล้า |
อีกไทพิศณุองค์ | อัคนิเทพย์ |
กมลาศน์พิฆเนศวรเจ้า | โลกยล้ำเลอสรวง ฯ |
๒ อีกองค์จักรพรรดิไท้ | ธตรฐ |
สนองนิพนธ์โคลงคช | ลักษณไว้ |
ไตรยตรึงศ์ศักดิราชบท | บูรพกล่าว |
เฉลิมแหล่งโลกยหวังให้ | เรื่องรู้ดำราสาร ฯ |
๓ จักกล่าวโดยศาสตรเบื้อง | เบาราณ |
ปางอิศวรพรหมาน | เศกไซร้ |
นารายน์พระเพลิงชาญ | ฤทธิยิ่ง |
ให้เกิดลักษณไว้ | สี่เชื้อพลายพัง ฯ |
๔ อิศวรพงศกายกระเกลี้ยง | สมสาร |
กระบอกตาหูใหญ่ยาน | อ่อนแท้ |
งายาวผ่องขาวปาน | สังข์ส่อ สีนา |
มีเดชกำลังแล้ | แกว่นกล้ากลางสมร ฯ |
๕ พรหมพงศตนน้อยเลิศ | ลักขณา |
กระดั่งแววมยุรา | เลื่อมพร้อย |
งางอนใหญ่อีกตา | เฉกรัตน เรืองแฮ |
พุ่นคู่โลมยาวย้อย | ศัพท์เพี้ยงโคผู้ ฯ |
๖ วิศณุพงศฅอใหญ่สั้น | สมตน ละเอียดนา |
โขมดใหญ่หูแดงกล | กล่าวไว้ |
ชำนัลควานผึ่งผายชล | ไชยเดช ขจรนา |
เสียงพิฦกคู่ไท้ | ธิราชเจ้าจอมเมือง ฯ |
๗ อัคนิพงศกระเลศพร้อย | มีพรรณ ละเอียดแฮ |
ตาดั่งน้ำผึ้งอัน | เทียบแท้ |
หน้าหูปากแดงฉัน | อีกพลุก สองนา |
ไชเยศเดชแสดงแล้ | เฟื่องฟุ้งจักรวาฬ ฯ |
มะโหทะโร มะหากาโย คชภักโตร มะหัพพโล นา โคนาคยชโย โหติ ศิวปุตโตร มหิทธิโก คชธโร คชธโร คชสิทธิ ภวันตุ เต ฯ
เอกทันตปรมรังโส นาคาภรณภูสิโต กรรมธาโร กรรมธาโร กรรมสิทธิ ภวันตุ เต ฯ
โอม เห เห เห คชภัตรเตเชนะ ชคะโชคช สวาหับ ฯ
เมื่อถึงคราวให้นึกถึงพระเจ้านี้ แล้วและอ่านมนต์นี้สามคาบ เป็นคชเชิงช้างตัวอื่น และพระเจ้าชื่อศิวบุตรพิฆเนศวรลูกพระเพลิง ผิผู้ใดจะทรงคชสารนี้ไซร้ ให้ไหว้ให้บูชาครูบาทิยายจึงสิทธิจำเริญแห่งช้างนั้นแลฯ
อนิอาทิสรรคให้เป็นช้างตัวผู้ อนิอาทิสรรคให้เป็นช้างเกิดมือขวาพระพิฆเนศวรนี้ตัวเมีย หนมือซ้ายคือพิมโกญจนทเนศวร ชื่อศิวบุตร ฯ ฤาษีเทพกรรมนี้ ฤาษีตนนี้ ฤๅษีเทพบุตร พระยาองค์นี้ชื่อเทพกรรม ฤๅษีทรพาท ฤาษีสิทธิพระกรรม เทพกรรม ฯ
มะโหทะโร มะหากาโย ศิวะปุตโตร มหิทธิโก หัดถาจโร หัตถีชะโยฉะจา ฯ
โอม เห เห เห ติดจะ ติดจะหะเยหิจะ ปาสธโร นาคปาโส นาคพันโธ เตเชนะ อไสสวาหาย สวาผัด คชรักโสสวาใจ ชัพพะเตเชจะ ทเวราชา ตริยเทวาจะเมสิทธิ ฯ เทวบุตร มนต์นี้อ่าน ๓ คาบ คัดบาศถูกย่อมลุ่ยแล ฯ
๘ ทวยไทยเทเวศท้าว | เทวา |
ยี่สิบหกกองคมา | แบ่งบั้น |
จับเป็นคชคชา | เผือกผ่อง |
ล้วนเทพยในฉ้อชั้น | แต่งให้เป็นสาร ฯ |
๙ สารสวัสดิศรีเศวตแผ้ว | เผือกพรรณ |
นามชื่อเอราวรรณ | ยิ่งแท้ |
เศียรสามสิบสามสรรพ์ | ลักษณเลิศ |
ควรคู่ธิราชแล้ | เลิศไท้ อินทรทรง ฯ |
/*๑๐ นิคชศิริเมฆเรื้อง | ฤทธี |
ผิวผ่องพิศเพียงสี | ดอกคล้า |
สามเศียรสี่บาทมี | ยศยิ่ง |
ปรากฏคชสิทธิหล้า | แหล่งนั้นฤาเสมอ ฯ |
๑๑ จักกล่าวคชลักษณล้ำ | เลอสรรค์ |
สิบหมู่ในหิมวันต์ | ว่าไว้ |
กำลังฤทธิมหันต์ | ฮึกเฮียด |
เฉลิมแผ่นพสุธาให้ | หากแจ้งคชาพงศ์ ฯ |
๑๒ วรภาคยเผือกผ่องเพี้ยง | เงินงาม |
ปรากฏเกียรติยศสาม | โลกยเหลื้อง |
สารสวัสดิฉัททันต์นาม | โดยกล่าว ก่อนนา |
ทรงเดชจักรพรรดิเรื้อง | เดชล้ำพลาสาร ฯ |
๑๓ สามคาพยุตโยชนห้า | สิบมี |
สามล้านหกแสนทวี | หมื่นไซร้ |
เทาทางแต่พอศรี | สุริเยศ อรุณนา |
กลับสู่สิงสถิตยได้ | แต่เช้าบมิงาย ฯ |
๑๔ อุโบสถคชแกว่นแกล้ว | ศรีสุวรรณ |
บรมจักรทรงจรจรัล | แต่เช้า |
รอยขอบจักรพาฬผัน | คืนที่ |
พอพระสุริยเที่ยงเท้า | เหนื่อยนั้นฤๅมี ฯ |
๑๕ สีเหลืองศุภลักษณล้วน | งามสรัพ |
เหมหัตถีบังคับ | ชื่อไว้ |
กำลังฤทธิเร็วฉับ | ชาญเชี่ยว |
ควรคู่ทรงธารไท้ | ธิราชเจ้าจอมเมือง ฯ |
๑๖ สารสีดุจดอกไม้ | อัญชัญน์ |
ศุภลักษณเลิศลาวัณย์ | คู่ท้าว |
มงคลหัตถีสรรค์ | สวัสดิชื่อ |
ฤทธิแกว่นรณรงคห้าว | เศิกสู้สยองเศียร ฯ |
๑๗ กฤษณาสีเทียบแท้ | สารศรี |
นามชื่อคันธหัตถี | ว่าไว้ |
หอมกลิ่นเฉกฉมมี | สามสิ่ง |
มูตรแลมูลตัวไซร้ | ส่อสิ้นรศหอม ฯ |
๑๘ ปิงคัลสรรค์ชื่อช้าง | ปิงคลา |
สีหนึ่งตาวิลา | เลื่อมแล้ว |
ลักษณเลิศคเชนทรา | หิมเวศ |
คชมิ่งมงคลแกล้ว | แกว่นกล้ากลางณรงค ฯ |
๑๕ สีเทียมสีเทียบแท้ | ทองแดง |
ดามพหัตถีแถลง | ชื่อแท้ |
คชลักษณกำลังแรง | รณภาพ |
สูงใหญ่ปราบศึกแพ้ | พ่ายแกล้วกลางณรงค ฯ |
๒๐ พรรณภาคยเผือกผ่องแผ้ว | ศรีสรรพ์ |
ดุจหนึ่งไกรลาสพรรณ | เรศแพร้ว |
ชื่อบัณฑรนาคัน | แสดงกล่าว |
คชเลิศศุภลักษณแล้ว | ฮึกห้าวใจหาญ ฯ |
๒๑ มีนามนี้ชื่อช้าง | คังไคย |
สีดุจชลธีไหล | คว่างคว้าง |
เป็นหมู่ตระกูลใน | คชเลิศ |
สถิตยถิ่นหิมวันต์กว้าง | กลั่นแกล้วกลางสมร ฯ |
๒๒ ช้างนี้พรรณภาคยพร้อม | ลักขณา |
สีดั่งกลปากกา | เทียบแท้ |
กาละวะกะหัตถีสา | รชื่อ |
เสร็จคชหิมวาแล้ | เลิศล้วนสิบตระกูล ฯ |
๒๓ กำลังช้างสิบช้าง | ไชยสวัสดิ |
อุโบสถสิบสารทัด | เท่าได้ |
กำลังแห่งพระยาฉัท | ทันต์ราช หนึ่งแฮ |
เสมอหนึ่งกันจงให้ | นัยเพี้ยงอนุกรม ฯ |
๒๔ เสร็จสารสิบชาติเชื้อ | พรหมพงศ |
จักร่ำอัฐทิศวงศ | กล่าวไว้ |
สำหรับมิ่งเมืองมง | คลราช |
โดยดั่งลำดับให้ | เยี่ยงรู้ตระกูลสาร ฯ |
๒๕ ไอราพตภาพไซร้ | สูงทัด |
ตีนน่ากลมกลฉัตร | เฉกแท้ |
ท้าวหลังเล็บสองสมรรถ | เสมอบาท |
สีดั่งสีเมฆแล้ | อยู่เบื้องบูรพา ฯ |
๒๖ สองงายาวใหญ่ขึ้น | หนขวา |
สองเนตรดุจดวงผกา | พฤกษแพร้ว |
งวงงามดั่งกายนา | คินทร์ราช |
หางปกบังคลองแคล้ว | เลิศล้วนสรรพางค ฯ |
๒๗ สองหูดูปรบเบื้อง | บนหลัง |
บันจบปรบถึงทัง | ฝ่ายหน้า |
เพียรพิศปฤษฎางค์ดั่ง | ธนูมาศ |
เศียรโสตโขมดสูงว้า | ปากร้องสังข์เสียง ฯ |
๒๘ บุณฑริกสีเท่าแท้ | บัวขาว |
งาซั่นเล็บเรียวราว | ก่องแก้ว |
ท้องมัวดั่งระดูคราว | ฝนคร่ำ |
สถิตยทิศอาคเนย์แคล้ว | กลิ่นเพียงสัตตบงก์ ฯ |
๒๙ นามพามนะโลหิตเนื้อ | แดงฉัน |
ตัวใหญ่คอกลมสรรพ์ | เพริดแพร้ว |
โกญจนาทดั่งเสียงอัน | แตรเป่า |
พานต่ำตางามแผ้ว | สถิตยแท้ทักษิณ ฯ |
๓๐ นามกระมุทบริสุทธิแม้น | เหมือนสี สูงนา |
หูอ่อนงอนงาทวี | เพริศพร้อม |
กลเดือนเมื่อดิถี | สามค่ำ |
เสียงดังแตรงอนซ้อม | สถิตยด้าวหรดี ฯ |
๓๑ นามอัญชัญน์ดุจแต้ม | อัญชัญน์ |
งาใหญ่ตรงรังสรรค์ | เศกซ้อง |
เนาทิศปัศจิมพัน | ฦๅเดช |
เสียงดั่งวายุพาทก้อง | ปล่องไม้เวฬู ฯ |
๓๒ บุษปทันต์เสียงเมฆครื้น | อัมพร |
สีสลาสุกบวร | กระหน้า |
งาเล็กฝ่ายขวางอน | ขาวผ่อง |
สถิตยทิศพายัพกล้า | ศึกให้สยบแสยง ฯ |
๓๓ เสาวโภมคชลักษณล้ำ | แลเลียบ |
สีหญ้าแพรกตรุณเปรียบ | แม่นแม้น |
ตัวกลมใส่สนอบเทียบ | อุดรทิศ เนานา |
หน้าใหญ่งายาวแตร้น | ตรวจก้องโกญจา ฯ |
๓๔ สุปดิฐพิศภาคย์เพี้ยง | สนทยา |
ปัทมราชบัวแดงปรา | กฏแท้ |
ขนดดุจอุระพานา | คาราช |
งาซื่อบริสุทธิแล้ | เล่ห์ผ้าขาวผจง ฯ |
๓๕ มีโลมรุนมุขนั้น | ยังยาว |
สุรส่งสำเนียงหาว | เฉกฟ้า |
อัณฑะโกสอ่อนรังราว | มันนิ่ม เนื้อแฮ |
ยศยิ่งคชลักษณหล้า | สถิตยเบื้องอิสาณ ฯ |
๓๖ แสดงลักษณอัฐทิศให้ | เห็นนาม |
โดยรูปพรหมพงศตาม | แต่งไว้ |
จักกล่าวอัฐคชคาม | ภีรภาพ |
สืบส่อออนาคตให้ | ร่ำรู้ดำราสาร ฯ |
๓๗ สังขทันต์พรรณภาคแท้ | เทียมสุวรรณ |
งาผ่องขึ้นขวาพรรณ | เพริศพร้อม |
เสียงสารดุจวะสันต์ | เสียงอึ่ง ไก่นา |
ยืนอยู่กลางทิศหย้อม | ฤทธิเรื้องสมบูรณ ฯ |
๓๘ คชนี้ศุภลักษณล้ำ | ลาวัณย์ |
สีดั่งทองแดงอัน | เทียบแท้ |
ชื่อดามพหัสดินพัน | ฤๅเลื่อง |
เสยส่ายศึกพังแพ้ | พ่ายโพ้นพึงแสยง ฯ |
๓๙ ชมลบสบสิ่งถ้วน | ลักขณา |
หูปรบประซ้ายขวา | โบกพร้อม |
ปลายหูโอบพักตรมา | จวบจบ กันแฮ |
เริงร่านกำลังหย้อม | แกว่นแกล้วกลางสมร ฯ |
๔๐ ลบชมสมศักดิล้ำ | มงคล |
งามสรัพกำลังรณ | เฮี่ยมห้าว |
หูสองปรบหลังกล | จวบจบ กันนา |
ควรคู่พาหนะท้าว | ธิราชไว้เป็นเฉลิม ฯ |
๔๑. ครบกระจอกบอกบทเบื้อง | เล็บแถลง |
ยี่สิบนัขครบแสดง | ว่าไว้ |
สิเล็บดั่งรัตนแสง | ศรีสวัสดิ งามนา |
รูปร่างหางหัวได้ | ลักษณพร้อมงามตรู ฯ |