พระนิพนธ์

​โคลงดั้น

สรรเสริญพระเกียรดิปฏิสังขณ์วัดพระเชตุพน

พระนิพนธ์สมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส

----------------------------

นมัต์ถุ รตนัตตยัส์ส

ร่าย๏ ศรีศุภสุนทรสวัสดิ พิพัฒน์พิพิธคุณ วิบุลยบุญญาธฤก อธึกทั่วธาษตรี ศรีอโยทธเยศภพ สบแขวงแคว้นแผ่นสยาม งามพระสาสนอุฬาร ปานปางบุบผบุรินทร์ บดินทราโศกราช รังเริ่มสาสนอำรุง ผดุงชินบุตรสุทธเพศ พรหมจรรเยศพฤธิเพียร เรียนรศธรรม์คัณฐ์ธูร ภูลพิธทัศวิปัศนา ศีลสมาธิญาณยิ่ง ศึกษาสิ่งสามสมรรถ เจริญจรูญจรัสโอภาษ พ่างภาณุมาศสรัทกาล งานสาสนูปถัมภก ​ยกยอศักดิส่ำสงฆ์ องค์อดิศวรทำนุก ปลุกพิริยผองผนวชสร้าง ปล้างปรปักษ์ทกเบื้อง เปลื้องหาญห้ามขามยศ ปลดทฤษฐิมานะ ปละโอหังตั้งใหญ่ ไปล่ปองเปนปัจจนึก ปลอดศึกสีมามอบ ปลอบขอขึ้นเขตรแขวง แปลงอ่อนออกอวยองค์ ปลงเปนข้าสวามิศร์ ปลิดกำเดาแดราษฎร์ ปราศอาดูรปรีดิ์เปรม เขษมศุขารมเยศ เกษตรไพศพเพียบไผท ไกษยพิบัติปรวนแปร กระแสพรรษาฉาชุก ทุกข์ทวยธเรศบำราศ ทาษภูเกื้อกอบบุญ ทวีวุฒิคุณอาจิณ ถวิลกุศลศีลทาน ทวารไตรเตรียบสุจริต รังเรขกิจศุกธรรม์ รังสรรค์สรรพสิ่งสวัสดิ รังสฤษดิรัตนไตรยประนาม รังรักษ์ตามชิโนวาท สัทธรรมสาสน์เสาวนา ศรัทธาสรณะไตรพิธ สถิตย์สัมมาทฤษฎี เสถียรเบญจศีละธำรง ​จำนงอุโบสถสมาจาร จำแนกทานเนืองนิตย์ จำนองจิตรภาวนา ตรึกตราหาเช่นชอบ ตริตรองรบอบสัตยธรรม์ เขตรขันธ์นฤไภยพานภูลศุข ฦๅตระหลบหล้าอ้าง เอิกเขษม ๚

บาทกุญชร

​ทานํ

สีลํ

ปริจ์จาคํ

​อาชวํ

มัท์ทวํ

ตปํ

​อโกธํ

อวิหึสัญจ

ขันตีจ

​อวิโรธนํ

สัส์สเมธํ

​ปุริสเมธํ

สัม์มาปาสํ

วาจาเปย์ยํ

​นิรัค์คลํ

อันโตชนัส๎มึ พลกายัส๎มึ

​ขัตติเยสุ

อนุยัน์เตสุ

พราห๎มณคหปติเกสุ

​เนคมชานปเทสุ

สมณพราห๎มเณสุ

มิคปัก์ขีสุ

​อธัม์มการปฏิก์เขโป

อธนานํ ธนานุป์ปทานํ

สมณพราห๎มเณ อุปสังกมิต๎วา ปัญ๎หปุจ์ฉนํ

​อธัม์มราคัส์ส ปหานํ

วิสมโลภัส์ส ปหานํ

​ร่ายกาพย์๏ ไทธยลหนหอธรรม์ อันชำรุดทรุดโทรมล้วน ถ้วนทกแหล่งแห่งหลังคา ฝาพื้นประหรักหักพังเนื่อง เครื่องบนกระบาลนานผุค้าน ด้านสูงต่ำคร่ำคร่าทลาย สลายปูนอิฐพิศเพิกคราก มากร้าวแตกแมกบุบราน การควรคิดกิจเกื้อกอบ ชอบริปฏิสังขรณ์ คุณทดแทนเอย องค์พระไอยกากั้ง เกษเสียม ฯ

วิวิธมาลี กลอักษรสลับ

​กลกินรเก็บบัว

กลวัวพันหลัก

กลช้างประสารงา

กลนาคบริพันธ์

​กลครอบจักรวาฬ

กลก้านต่อดอก

​กลโตเล่นหาง

กลสารถีขับรถ

​กลบุษบารักร้อย

ร่าย๏ จักนิพนธ์เพียรเพิ่มสาร เสนอแม่การแม่กอง ทังผองเพื่อพึงรู้ ทกผู้ขัติยพงษ์ องค์กรมไกรสรวิชิต ดูกิจการงานสรัพ สองกับกรมมาตยา กรมวงษานามยศ องค์มรกฏชุมแสง องค์กลางแสดงโดยกิจ ดูพิหารทิศทั้งสี่ ที่อุโบสถบริเวณ กรมอมเรนทรรังสฤษดิ์ กิจเจดีย์ตรีสถาน การหอไตรกุฎา ซุ้มทวาราทั้งหลาย องค์ชุมสายรังรักษ์ กรมศรีพนักงานที่ วิหารสี่ห้องสองหลัง เรือนระฆังการปเรียญ ชั้นพาเหียรเขตรขอบ พระ​ระเบียงรอบสี่ทิศ กิจอุภัยสุริยวงษ์ องค์งอนรถโกเมน เกณฑ์การทั่วทั้งมวญ เก๋งสระสวนสองสถาน งานสฤษดิองค์อรรณพ จบจุลเจดีย์ล้อม ห้อมพระระเบียงเรียงไสว องค์อุไรรังสรรค์ องค์ลดาวัลย์ปันงาน วิหารพระพุทธไสยาศน์ ล้วนบรมราชวงษา รจนาทั่วอาราม ตามโองการท่านใช้ ไว้พนักงานถ้วนที่ สิบสี่ขัติยคณนา เสนอสมญาปรากฎ ผู้นิพนธ์พจน์รจเรข เลขจาฤกเศลา โคลงสุภาสิตนิเทศ กรมขุนเดชอดิศร ผู้เกลากลอนกลฉันท์ มาตราวรรณพฤติพจน์ ห้าสิบแปดบทรังสฤษดิ กรมนุชิตชิโนรส เพลงกลบทบัญญาศ ราชนิพนธ์ก็หลาย รายนามผู้โดยเสด็จ แสดงเขบ็จขานไข กรมไกรสรวิชิต วงษาสนิทอมเรนทร์ ข้าภูเบนทร์บริบาล ชาญภูเบศร์มหาสิทธิ์ ลิขิต​ปรีชาชาติ จ่ามหาดจิตรนุกูล วิธูรแท้ทั้งปวง หลวงสุวรรณหมื่นนิพนธ์ สริเก้าตนแต่งเพลง หลายหลากเลบงกลบท ผู้เรขรศวาที โคลงฤๅษีดัดอาตม์ พระราชนิพนธ์ทรงบ้าง ข้างคณาสมณะ สมเด็จพระสังฆราช ปิ่นปราชญ์ทั่วทกทิศ กรมนุชิตบรรพชา พระพุทธโฆษาพรหมมุนี เทพโมฬีอริยวงษ์ ล้วนสงฆราชาคณะ อิกทั้งพระธรรมไตร โลกย์เลิศในปริยัติ รัตนมุนีมุนี นายกมีที่ตั้ง ทั้งสมุห์จั่นถานา บาเรียนช้างหนึ่งองค์ นับสริสงฆ์โดยเสด็จ สิบเอ็ดร่วมรจนา อิกพระวงษากระษัตรี คือกรมศรีกรมไกร สองดไนยนฤเบนทร์ กรมอมเรนทรมาตยา กรมวงษาอิกองค์ ทินกรพงษ์เผ่าราช หกขัติยชาติช่วยดำริห์ ตริพระโคลงนักพรต ข้าทูลบทมุลิกา คือเจ้าพระยาพระคลัง ทั้ง​พระยาราชมนตรี ธิเบศร์บดีอัษฎา พระยาโชฎึกพระยาศรี เจ้าบุรีบุราณ ไชยวิชิตขนานนามศักดิ บำเรอบริรักษ์ราชี เพ็ชรปาณีออกญา อินทรโกษาสมบัติบาล ชาญภูเบศร์หลวงลิขิต อิกจ่าจิตรนุกูล วิบูลยญาณกระวี มหามนตรีหลวงสุวรรณ พระสุพรรณสมบัติ สามรรถปรีชาชาติ จมื่นราชนาคา อัษฎาทศทั้งมวญ คำนวณสริสามสิบห้า กล้าสำนวนถ้วนตน เพิ่มพระนิพนธ์สุภาพโคลง โองการไท้ธิราช หนึ่งโคลงบาทไอยรา แสดงภาษาต่างชาติ มีอาทิ์สยามทกทิศ กรมนุชิตเชษฐชี พระเทพย์โมฬีรังสฤษดิ ฝ่ายบรรพชิตเฉลอยอรรถ เบื้องคฤหัฐคารม กรมขุนเดชกรมไกร อุภัยขัติยประยูร ข้าบาทมูลนามเสนอ พญาบำเรอบริรักษ์ อาลักษณหลวงลิขิต ขุนมหาสิทธิโวหาร ชาญภูเบศร์นายนุช ราชบุรุษ​ห้าตน สริเก้าชนเฉลาพจน์ โคลงกลบทตรองตริ พระราชดำริห์หลายชนิด กรมนุชิตชาญกระวี พระเทพโมฬีสงฆ์สอง จำนองพจน์รจนา พระราชวงษากรมไกร ไตรข้าบาทมุลิกา มหาสิทธิ์ชาญภูเบศร์ อาลักษณ์วิเศษนายนุช บุรุษราชเสวก ช่วยตกแต่งตามเสด็จ นับสริเสร็จฉชน ผู้นิพนธ์โคลงขาน พระวิหารทิศอุโบสถ หมดทกถิ่นทกสถาน โวหารกรมนุชิต สฤษดิทั่วทกเบื้อง โคลงรามเรื่องรูปฉลัก ผู้เชลงลักษณคารม กรมไกรขุนมหาสิทธิ์ หลวงสุวรรณรจิตก็หลาย นายนุชชาญภูเบศร์ รอบเขตรจาฤกเรียง เฉลียงอุโบสถดำบล ปราชญ์ยลลักษณสารสร้อย ทราบนามตามเสนอถ้อย ถี่ถ้วนถ่องแถลง แจ้งนา ฯ

----------------------------