อนิรุทธคำฉันท์
| ๑๖๏ ปางพระจักรีแปรเปน | กฤษณราญรอนเข็ญ |
| อรินทรเสี้ยนสยบนา | |
| ๏ เสด็จแสดงเนาในเมืองทวา | รพดีสมญา |
| คือวิษณุโลกบปาน | |
| ๏ ปราการแกมแก้วสุรกาญจน์ | มณีรัตน์ชัชวาล |
| ยโชติอับแสงสูรย์ | |
| ๏ เรืองรอบฟ้าหล้าเพ็ญพูล | เทียมทิพยจำรูญ |
| จำรัสทิพาราตรี | |
| ๏ เทพาสุรคณาเปรมปรีดิ์ | เยินยอสดุดี |
| ดิลกโลกยสมเด็จ | |
| ๏ เรืองเหนือปราการแก้วเพ็ชร์ | บราลีขบวนขเบ็จ |
| ระริบจรปาดป่ายลม | |
| ๏ สูงส่งทัดเทียมเมืองพรหม | ฟ้าหล้าชื่นชม |
| คืออินทรบุรีฤๅปาน | |
| ๏ ตรัสตรีมุขแก้วแกมกาญ | จนมณีชัชวาล |
| ยยากจะเลมเลงสอง | |
| ๏ ดุจมือไตรโลกยตระกอง | เศิกเสี้ยนยากปอง |
| จะป่ายจะปีนเปลืองตน | |
| ๏ บมิอาจเพื่อจักมาผจญ | แม้มารดาลฉงน |
| ระยั้งระย่อแต่ไกล | |
| ๏ มีฉัตรากรธงไชย | เหนือตรีบุรีไร |
| ประดับด้วยแก้วแกมกล | |
| ๏ ดุจจันทราทิตยมณฑล | เกือบกั้งเบื้องบน |
| บุรีระเรื่อยฉายา | |
| ๏ เลงหอทองถ่องท้องฝา | ผนังสบูดาษดา |
| มณีประดับดูเถกิง | |
| ๏ อาจให้เลื่องโลกดำเลิง | หฤทัยบำเทิง |
| คือทิพยโลกศุลี | |
| ๏ นางจรันโดรณจรวจจรี | เชิงเทินคือคิรี |
| คิรินทรเรืองรอบคอบ | |
| ๏ ไชยสินธุสมุทรแขวงขอบ | เรียบรัตนเรียงรอบ |
| คือฝั่งสมุทรเซราะซระ | |
| ๏ โกมุทอุบลบานฉะกะ | ปทุมกุสุมสรละ |
| สรลมสรลอนเลื่อนผกา[๑] | |
| ๏ เล็งแลจรอกจรัลทางถลา | รัญราชรัถยา |
| บรรสานทั้งหญิงชายชม | |
| ๏ ชายชื่นหื่นหรรษาสม | สรสว่างอารมณ์ |
| พอใจบรรเจิดกามา | |
| ๏ ปางคราสฉมจันทนคันธา | เรียบเทียบทึกสรา |
| สำรวลสำราญริมถนน | |
| ๏ พระลานเลือนแก้วแกมกล | ใสสุทธินฤมล |
| คือแมนมารังสรรค์สรรพ | |
| ๏ ตรีมุขมาน[๒]สิงหประดับ | ไว้แต่เขี้ยวขับ |
| คเชนทรหัยแล่นลอง | |
| ๏ ลองอัศวลองศิลปปลอง | ลองพลเนืองนอง |
| จงชาญชำนาญในรณ | |
| ๏ คลีช้างคลีม้าคลีคน | เล่นลูกโคนกล |
| ประเกาะประกวดพกพัน | |
| ๏ แต่งไว้เป็นธารกำนัล | ทั่วท้าวเคียมคัล |
| บังคมบังคัลนองเนือง | |
| ๏ ชมชื่นปรีดีทั้งเมือง | ชัยธวัชรุ่งเรือง |
| รันทดรันทวยโบกใบ | |
| ๏ ดุจห้ามแมนมารแต่ไกล | กลัวกลายหวาดไหว |
| ฟฟั่นพพรั่นปั่นหนี | |
| ๏ มีมนเทียรทิพยรูจี | ปราสาทมณี |
| สุพรรณสูงสุดโพยม | |
| ๏ รุ่งเรืองมุกดามาศโสรม | ชัชวาลย์คือโคม[๓] |
| ตระหลบตระเลิศธรณี | |
| ๏ เจ็ดชั้นย่อมรัตนรูจี | ใสสุทธิรัศมี |
| คือสุริยสับดจำรูญ | |
| ๏ แซงช่อเนืองนองนพศูล | รุ่งเรืองจรัสจรูญ |
| จำเริญจำรัสรังสี | |
| ๏ ปานปัทมกระหลับเนืองนี | รัชรัตนรูจี |
| รจิตรจองใจแมน | |
| ๏ สลึกขนนขนองขนอบแคลนแคลน | พื้นไรรายแหวน |
| วิโรจนดาษดำถมอ | |
| ๏ ครีบครุฑชำนัลพึงพอ | ใจฟ้าเยินยอ |
| ยยับยยาบยักยนต์ | |
| ๏ กรงนาคมังกรเกี้ยวกล | เจ็ดเศียรเสียดสน |
| อนันตนาคบปาน | |
| ๏ มีเทพประนมมือมาลย์ | คือเห็จเหิรทยาน |
| มาดูดำกลเรียงรัน | |
| ๏ จรรธึกนฤญูเวจวรรณ | คือครีบสุบรร |
| ณกลประกลแกมกล | |
| ๏ แททวยนวยกาญจนพิมล | คือกรนางบน |
| อรรแถ้งแลทอดกรชู | |
| ๏ พริ้งพรายเหมหงส์พบู | คาบวัลย์ทองดู |
| ประดุจกระพือยาบยาบ | |
| ๏ ฝาทองบัญชรทองทาบ | นพรัตนบันสาบ |
| บันเสียนบันสมประดิภา | |
| ๏ เฉลาฉลักฉลับฉลุมาลา | พิดานดารา |
| บังอวดบังอิงอร่ามเรือง | |
| ๏ ขอนาคมังกรมลังเมลือง | แห่งห้อยพรวนเพรือง |
| สำรวลสำราญหฤทัย | |
| ๏ ขนนเขนยอาสนอิงเรืองไร | รายบุษปมาไลย |
| สุคนธรสกำจร | |
| ๏ นุประดับเหนือสถานบรรจฐรณ์ | สีหภาพมกร |
| กนาบนาคครุฑประดับ | |
| ๏ ค่าใครเลงแลลืมพรับ | เพรี้ยมพรายพรรณยับ |
| ประดุจย่างโดยยล | |
| ๏ ขุนพลขวาพลซ้ายพล | เสนาโจษจล |
| จำนัลนุมนตรีมุข | |
| ๏ พลพฤนท์ประดับด้วยสุข | เกษมราษฎรสรนุก |
| นิทุกประการเอาไชย | |
| ๏ ครื้นเครงฆ้องกลองหวั่นไหว | ฟ้าฟื้น[๔]ภพไตร |
| สรเทื้อนสรท้านฦๅรงม | |
| ๏ ฟ้อนแพนทวนเขนตาวคม | เพี้ยงปาดป่ายลม |
| แลศรศิลปะสำแดง | |
| ๏ คาบเงินคาบทองเมลืองแสง | แกล้วกล้าเรี่ยวแรง |
| ละลอบละล้าวแขงขัน | |
| ๏ ช้างสารชำนิเมามัน | หลากหลากหลายพรรณ |
| แลหน้าจกรูนแสงนิล | |
| ๏ มั่วหมู่พลแสะแสนสิน | ธพเหาะหาวบิน |
| คือปีกจะกวักไกวโพยม | |
| ๏ เลงรถมาศแมนสรวมโสรม | เหิรหาวคือโคม |
| จำรูญจำรัสประดิภา | |
| ๏ แสนส่ำส่ำแสนแสนยา | กรรถพลพา |
| หนคชราชยรรยง | |
| ๏ เกราะกรายหมวกหมายทองทรง | พรายพรรณสรบง |
| สมบูรณอินทรธนู | |
| ๏ นุประดับนางสนมพบู | เจียรจันทรดำรู |
| หฤทัยเกิดกามา ๚ |
| ๒๘๏ ยอมลูกท้าวไท | |
| สมบูรณบัวใส | วิไลยอาภา |
| ลออเอววรรณ[๕] | ลวาดเอวลา |
| พิศเพี้ยนพักตรา | เปรียบตรูบูรณ์จันทร์ |
| ๏ ยอกรประนม | |
| เหนือเกล้าบังคม | บังคัลเคียมคัล |
| สาวศรีอับสร | อาจอับสาวสวรรค์ |
| ถึงถวายกำนัล | กำหนดนานา |
| ๏ บ้างจับระบำ | |
| แออวยนวยรำ | ปรีดิ์เปรมพักตรา |
| ยยิ้มแย้มโอษฐ | ม่ายเมียงหางตา |
| เห็นหื่นหรรษา | สุดสิ้นใจรัก |
| ๏ คือเทพอับสร | |
| สรรพสรรพาภรณ์ | เรืองรองตระศักดิ์ |
| เสด็จลงจากฟ้า | ยาตรหล้าเลิศลักษณ์ |
| ค่าใครเชยชัก | ทราบสิ้นสุดสมอง |
| ๏ จำเรียงสานเสียง | |
| ประอรประเอียง | กรกรีดเพยีย[๖]ทอง |
| เต่งติงเพลงพิณ | ปี่แคนทรลอง |
| สำหรับลบอง | ลเบงเฉ่งฉันท์ |
| ๏ ระงมดนตรี | |
| คือเสียงกระวี | สำเนียงนิรันดร์ |
| บรรสานเสียงถวาย | เยียผลัดเปลี่ยนกัน |
| แลพวกแลพรรค์ | บรรสานเสียงดูริย์ |
| ๏ เครงครื้นมี่เมา | |
| รสรวจขจรเสาว | คนธ์เทศมาธูร |
| ลอบฟ้าหล้าลอง | ลอองแสงสูริย์ |
| พิบุษบาพูล | พิศาลแกมกล |
| ๏ พระเจ้าจักรพรรดิ์ | |
| เกิดแก้วจักรรัตน์ | รวดเร้าดินบน |
| สรพรั่งช้างม้า | สรพร้อมรี้พล |
| สรพราดสามนต์ | ทุกหมู่หมวดหมาย |
| ๏ พระอยู่เสวยสุข | |
| ในทวาบรยุค | เลิศล้ำลือสาย |
| มีเจ้าพระเจ้า | อันเลิศลือชาย |
| ฟ้าหล้าเหมือนหมาย | แกว่นแกล้วกามบุตร์[๗] |
| ๏ แง่งามโถงเถง | |
| ทหารนักเลง | แกว่นกล้าการยุทธ |
| ประกาศโดยนาม | พระศรีอนิรุทธ |
| เยาวราชอันอุด | ดมเลิศแดนไตร |
| ๏ ใจท้าวหื่นกาม | |
| ชื่นชมชาญสนาม | เชี่ยวชาญชาญไชย |
| เสวยสุขภิรมย์ | ด้วยสนมท้าวไท |
| พระกฤษณไกร | เทพาสุรแสยง |
| ๏ เสด็จศรีสิงหาสน์ | |
| เจ็ดจอมปราสาท | ดารารายแฝง |
| ประดับด้วยรัตน์ | พรรณรายพรายแสง |
| เสวยรมยชมแซรง | ท้าวทูลบทศรี ๚ |
| ๑๑๏ บัดนั้นสมเด็จหลาน | กฤษณเทพจักรี |
| รำลึกพนาลี | สุขรมยกรีฑา |
| ๏ เสด็จไปบังคมพระ | อัยกาธิเบศร์ลา |
| จักไปพนาทวา | พนพฤกษศีขร |
| ๏ เถื่อนถ้ำพนาลี | คชสีหองค์อร |
| กวางทรายรมั่งมร | สัตวสมสกอหลาย |
| ๏ ชมสระสโรชา | กรบุษปเรืองราย |
| ขจรคนธอบอาย | ภุมรีภมรมัว |
| ๏ มังกรพิมทองคล้าย | มัจฉว่ายหวั่นเห็นตัว |
| ฉนองเฉนียรแลแหวกบัว | กระฉองชลธีพราย |
| ๏ เขาร่ำทุกสิ่งสนุก | นิทุกประการแหล่หลาย |
| จักลาสมเด็จกาย | พระพิษณุลีลา |
| ๏ พระกฤษณจึงโดย | เสด็จหลานธไคลคลา |
| ตรวจคชอัศวา | รถพฤนทพวกพล |
| ๏ เสนาบดีโดย | พระโองการเร่งขวน |
| ขวายเตรียมทั้งสามน | ตอำมาตยโจษจรร ๚ |
| ๑๕๏ พลคชคชเมามัน | ผูกจรีขรร | คโตมร |
| ๏ พลคชคชส่ายสมร | ภูษนาภรณ์ | ประดับดาษ |
| ๏ พลคชคชนฤนาท | สรรพประดับมาศ | ศแต่งตน |
| ๏ พลคชคชราญรณ | แล่นก็แล่นชน | ก็ชนชนะ |
| ๏ พลคชคชสอดสนะ | รานดระ[๘]รง | คเชี่ยวชาญ |
| ๏ พลคชคชผลาญมาร | แย่งประแอกอาน | ประดับไร |
| ๏ พลคชคชเศิกไกษย | ไกรกำเลาะไช | ยชาญชเยศ |
| ๏ พลหยหยเรืองเดช | พรรณรายเพรศ | กรศักดิ์ |
| ๏ พลหยหยไกวกวัก | แล่นก็แล่นนัก | ชักก็ชักคง |
| ๏ พลหยหยราญณรงค์ | เลิศนิยรรยง | ในนะภะ |
| ๏ พลหยหยเชี่ยวชนะ | รานดระ[๙]ดาษ | ทวนแทง |
| ๏ พลหยหยสีแดง | หมอนยยับแสง | มลังเมลือง |
| ๏ พลหยหยสีเหลือง | หมอนประดับเรือง | ระบายปัทม์ |
| ๏ พลหยหยเรืองรัตน์ | แสงจำรัสพัส | ดรพรายเพรศ |
| ๏ พลหยหยสีเศวต | ชาญชเยศปลอด | ประดับศิลป์ |
| ๏ พลหยหยแสงนิล | จบทั้งแดนดิน | ประดับคำ |
| ๏ พลหยหยดูชำ | นิเป็นประจำรา | ชพาหนา |
| ๏ พลหยหยไกวกวา | นายจำนำสนา | ก็ทวนแทง |
| ๏ พลรถรถซรูแซรง | นายกำแหงแรง | ตระมั่นคง |
| ๏ พลรถรถทองธง | เบญจรงครัต | นเพริศพราย |
| ๏ พลรถรถเฉิดฉาย | ธงฟฟายนาย | กุทัณฑ์ธร |
| ๏ พลรถรถเทียมสร | สิงหสบสมร | ทองธง |
| ๏ พลรถรถเทียมหงส์ | ร่อนณกลางรง | คฉมวยฉมำ |
| ๏ พลรถรถรายคำ | ย่างกำยำเทียม | ระกักแกะ |
| ๏ พลรถรถเทียมแสะ | เร่งรันแทะรัน | แทะผยอง |
| ๏ พลรถรถลายทอง | เรืองลังลองแก้ว | กรศักดิ์ |
| ๏ พลรถรถย้ายยัก | จักรคือกงจัก | รจักรี |
| ๏ พลรถรถราชี | นายชำนิวิรี | ยแผลงศร ๚ |
| ๑๖๏ ตรวจเจรียมพลแสนยากร | แพนดั้งโตมร |
| กุทัณฑคำกำแสลง | |
| ๏ หมวดขนัดเกราะกรายพรายแสง | รี้พลชุมแซรง |
| ทั้งนอกทั้งในกันกง | |
| ๏ พวกพลแกล้วกล้าราญรงค์ | อริดลดาลหลง |
| ลลอบลล้าวชิงไชย | |
| ๏ เขนทองดาบทองแกว่งไกว | เกราะกรายเรืองไร |
| รจิตรดาษมุกดา | |
| ๏ แพนมาศทวนมาศยูงทวา | เขนเขียนรจนา |
| พิพิธแสนแสนส่ำสำ | |
| ๏ ธนูคำปืนคำแล่งคำ | แม่นยำยายำ |
| พินาศพรับตาเดียว | |
| ๏ หน้าไม้ปืนยาฉับเฉียว | ผิต้องอย่าเหลียว |
| บทันก็ท่าวตนตาย | |
| ๏ ย่อมล้วนรจนาหมู่หมาย | ฝาเงินแพร้วพราย |
| ยยับคคลับไวไว | |
| ๏ บอกไฟปืนไฟเรือนไฟ | แม้มาแต่ไกล |
| ก็กลัวชระอ่ำอับทิศ | |
| ๏ พลเพียงพานรเรืองฤทธิ์[๑๐] | แกล้วกล้าหวังปลิด |
| ตวันแลเดือนมามือ | |
| ๏ หอกดาบปืนแสลงเลิศลือ | ผิบต้องแต่ครือ |
| ก็เสียชีวิตมลายลาญ | |
| ๏ เรี่ยวแรงแรงยิ่งคชสาร | สู่สมรบมินาน |
| ก็ได้ด้วยดีดมือเดียว | |
| ๏ จับคชสีหสิงหฉับเฉียว | ได้ด้วยรวดเรียว |
| แลคนแลคนกุมกัน | |
| ๏ สรรพพฤนทามาตยโจษจรร | เมืองขุนหมื่นพัน |
| แลพวกแลพรรคเดียรดาษ | |
| ๏ ชุมชอมท่าพระจะยาต | ตราโดยเสด็จราช |
| หลานสมเด็จจักรี | |
| ๏ พระเสด็จในมนเทียรศรี | ด้วยอรรคเทพี[๑๑] |
| สุรางคนางนองเนือง ๚ |
| ๑๔๏ ก้มเกล้าก็ทูลทุกขทุกขา | ดุรความอันแค้นเคือง |
| ใจรักบำราสนฤบดีเปลือง | จิตตข้าทุราทวา |
| ๏ น้ำหน้าสรสรกคือชลพรร | ษแลพาษปะธารา |
| อ้าพ่อมาจำทุกขทุกขา | ดุรเดือดฤดับคง |
| ๏ แต่ก่อนบเคยนฤบดีจาก | จิตตเท่าธุลีผง |
| ฤๅพ่อบเอื้อฤทยทรง | ทุกขข้ากำศรวญศัลย์ |
| ๏ อ้าอรอนงคทิพยลัก | ษณสำนักนิสาวสวรรค์ |
| สุดสวาทแลแม่ฤทยหรร | ษแก่พี่อย่าสงไสย |
| ๏ อ้าพระเสด็จพนผู้เดียว | บมีเพื่อนเปนเพื่อนไป |
| เพื่อนพระพเนจรจะไกล | บุรีรมยเมืองแมน |
| ๏ อ้าอรอุบลบวรภาค | ยจงอยู่อย่าได้แคลน |
| ถึงเรียมจะไปพนในแดน | ยลสัตวชมชาย |
| ๏ อ้าพระจะละสนมบำเรอ | บริรักษแหล่หลาย |
| จักอยู่ทรเล่หชีวิตถวาย | ดังฤพระจะทันเห็น |
| ๏ อ้าแก้วอย่าโศกจงมาสุข | ทณแม่อย่าได้เปน |
| ลำบากด้วยพี่ที่จะลำเค็ญ | ทุกขด้วยอนงค์ยง |
| ๏ อ้าพระเสด็จพนจำรัส | พรรณแสง[๑๒]แสงจำรัสองค์ |
| ชอบเศร้าพระศรีนฤบดีผง | ธุลีฝุ่นลอองอาย ๚ |
| ๑๑๏ อยู่แฮพระโฉมเฉลิม | วรลักษณเสมอสาย |
| ใจพี่บห่างหาย | รสรักบร้างโรย |
| ๏ ไป่แฮพระโลกา | ธิปเตมตูข้าโหย |
| หาใจจะใคร่โดย | บดีดาลบโดยใจ |
| ๏ อยู่แฮพระศรีสมร | วรลักษณศรีใส |
| อย่าทุกขอุระใน | นยนามพุธารา |
| ๏ เชยแก้มลลาโลม | ตระโบมจูบพระเพาพงา |
| บัดเดี๋ยวจะคืนมา | ประสบน้องสำราญรมย์ ๚ |
| ๑๖๏ เสร็จสว่างเสร็จตื่นจากผธม | เสร็จเสียอาจม |
| แล้วก็เสด็จโสรจสรง | |
| ๏ เสาวคนธกำจรธารทรง | พระภูษนพรายผจง |
| มกุฏรัตนบวร | |
| ๏ เสด็จทรงเครื่องภูษาภรณ์ | ใสสว่างทินกร |
| แสงจำรัสชัชวาลย์ | |
| ๏ ถึงเพลายามชอบกาล | เชิญพระภูบาล |
| ยาตรเลิศฦๅไชย | |
| ๏ ทรงแสงสรรพาวุธไว | วาดกรคลาไคล |
| คือสีหจากถ้ำทอง | |
| ๏ เสด็จเหนือรถรัตนรังรอง | เสนาเนืองนอง |
| อเนกดาษโดยเสด็จ | |
| ๏ แต่งตามพระศรีสรรเพ็ชญ์ | ลองศิลปสมเด็จ |
| สำแดงนุเดโชไชย ๚ |
| ๑๙๏ พระราชาอนิรุทธเสด็จรถครไล | |
| พลแสนอสงไขย | ก็ยาตร |
| ๏ เสนาอัศวคเชนทรพาหนะนินาท | |
| หวั่นหวาดกระเกริก | จักรพาฬ |
| ๏ กึกก้องศัพทสำเนียงอุโฆษคชสาร | |
| แม้นมารดาลแสยง | สยอน |
| ๏ แสนเสนางคบดินทรยาตรพนจร | |
| อัมพรชรอ่ำอับ | ธุลี |
| ๏ เสียงแตรสังขแลพาทยเภริยนุดนตรี | |
| อึงเองบพักตี | ตระการ |
| ๏ คือเสียงพระพรหมพิษณุอิศวรบันดาล | |
| อวยพรพระภูบาล | ลเลิศ |
| ๏ เดโชไชยชยาดิเรกฤทธิก็เกิด | |
| ฟ้าหล้าบรรเจิดใจ | บังคม |
| ๏ ถั่นถั่นถึงพนไพรพิศาลสุขรมย์ | |
| ชื่นชมสำราญสม | สำเริง |
| ๏ เซราะทางธารคุหาพนาดรดำเกิง | |
| บำเทิงทั้งรี้พล | สรพล ๚ |
| ๑๖๏ ท้าวเสด็จด้วยพลพหล | ถึงพฤนทารญ |
| อันสรนุกนิสุขสานต์ | |
| ๏ ป่าดงพงหลวงตระการ | เซราะเซราเขาธาร |
| ชรลัดชรล่องดองไพร | |
| ๏ ทุ่งกว้างช้างหลายเหลือไกร[๑๓] | โคควายย้ายไย |
| คคล่ำทุกแห่งแพ่งพาย | |
| ๏ สิงห์สีห์หมีแรดแผดผาย | เสือสางกวางทราย |
| บรู้กี่ส่ำเดียรดง | |
| ๏ ช้างสารหาญใหญ่ดูยง | กทิงสิงห์สง |
| บรู้กี่หมู่โจษจรร | |
| ๏ อนิรุทธโน้มน้าวเกาทัณฑ์ | ผาดแผลงศรศัลย์ |
| ด้วยเดชอำนาจศรศิลป์ | |
| ๏ ปลายศรส่องตายองยิน | ยวนตานฤบดินทร์ |
| ทรดาลรลวยลืมหนี | |
| ๏ แผลงศรส่งศรแลที | ศรศรกษัตรีย์ |
| คือศรพระสรภังค์[๑๔] | |
| ๏ ต้องกวางทรายตายเหลือตรัง | กึกก้องไพรกรัง |
| สระท้านสระเทื้อนดงดร | |
| ๏ เหม้นหมีหมูเถื่อนซอกซอน | ตายคือลูกมรณ์ |
| ก็ตื่นทั้งห้องหิมพานต์ | |
| ๏ เสร็จท้าวทรงหอกไชยชาญ | แกว่งไกวคือกาล |
| ลเลียบระไวไพรพง | |
| ๏ บัดเสือโคร่งเติบตัวยง | เขี้ยวขาวคมคง |
| แลเล็บจระแปลมปลายจรี | |
| ๏ ผาดผังยังพระนฤบดี | นฤบดินทรสรวลศรี |
| แลสีหนาทสำแดง | |
| ๏ ฉวยฉมับไชยทีเดียวแทง | ต้องเสือกลางแปลง |
| ก็ล้มพพาบพุงทลาย | |
| ๏ โยธานายกแหล่หลาย | หมื่นขุนมุลนาย |
| ก็ร้องสรรเสริญไชยเชวง ๚ |
| ๑๔๏ บัดนั้นมหามหิงสรา | ชคือทุรพี[๑๕]เพรง |
| เสี่ยวเบญจลึงคบมิเกรง | ก็กระชั้นทั้งพาลี |
| ๏ ออกจากถ้ำทุมพลสำแดง | พลภาพราวี |
| ยืนยันซั้นแซะในธรณี | ธรณิศจักทลักทลาย |
| ๏ เฟื่องฟุ้งทั้งไพรพนพิศาล | หิมพานตขจัดขจาย |
| จุลเพลิงพพลามพรรณราย | คือจะเผาทั้งหินผา |
| ๏ สาวสังยังพระนฤบดิน | ทรนรินทรผู้ผลา |
| ผกผงาดดำเกิงชยบคลา | คือดังยนตแกล้งแสดง |
| ๏ ท้าวธก็ททายขรรครับ | ก็กรลับกรลอกแทง |
| ทีเดียวก็ท่าวล้มในกลางแปลง | สำแดงไชยสรรเสริญไชย ๚ |
| ๑๖๏ บัดวัวลานวัวเพลาะไพร | ถึกเถลิงสพไศล |
| คือพฤษภพระศุลี | |
| ๏ แสงสังขพบูสิงคลี | ขวิดขจายธรณี |
| กรลับกรลอกคือภมร | |
| ๏ วางยังภูธรภูธร | เท้งด้วยโตมร |
| แลทีแลทีทุกที | |
| ๏ ต้องตรึงท่าวโทรมธรณี | หลานพระจักรี |
| ก็แสร้งบรรหารไชยแสดง | |
| ๏ บัดแรดเพลิงเติบเริงแรง | เปล่งเปลวเปนแสง |
| ปปลาบคือไฟลุกลาม | |
| ๏ เพียงแรดพระเพลิงบมิขาม | เข่นเขี้ยวเคี้ยวกราม |
| คเคียดก็ร้องผาดผัง | |
| ๏ แล่นล้ำเหยียบไฟสาวสัง | สู่ท้าวเทียรหวัง |
| จะแถกให้ล้มลาญชนม์ | |
| ๏ ท้าวธวางศรไชยคือยนต์ | ฉวยโล่ห์มุสล |
| กทบบทันแขงขีน | |
| ๏ ต้องต้นคอขาดคือสีน | ล้มทั้งสี่ตีน |
| แลเลือดคือโชรหลั่งไหล | |
| ๏ พวกโยธามาตยไสว | อึงออกอวยไชย |
| สรรเสริญสมเด็จนฤบดี | |
| ๏ บัดคชสารคือคชสีห์ | เติบสูงคือคิรี |
| ชำนันคิริเมขล[๑๖] | |
| ๏ ม้วนงวงแทงธรณีดล | งางอนเงยกล |
| คือดั่งจะเสื้องสอยดาว | |
| ๏ ถีบฉัดผัดผาผาดสราว | ไม้ไล่เหิรหาว |
| ก็ฟุ้งทั้งป่าเปนไฟ | |
| ๏ แรงยิ่งแรงแรงเริงไพร | ชนแกว่นแม่นไว |
| แลชัยชำนะหลายปาง | |
| ๏ ยั่งยั่งมันอาบอ้อมคาง | บังหูโก่งหาง |
| ก็ร้องตระแตร้นบมิกลัว | |
| ๏ เข้าแทงท้าวท้าวชมชัว | ท้าวยิ้มแย้มหัว |
| ก็แสร้งสำแดงมหิมา | |
| ๏ ยืนยันต่อช้างง้างงา | ออกด้วยสหัสา |
| ก็แกว่งกรลับคือกังหัน | |
| ๏ เท้งธรทีเดียวด้วยพลัน | ช้างเติบตกมัน |
| ก็ท่าวในท้องธรณี ๚ |
| ๑๑๏ เสร็จมล้างพระยาสาร | แลตระบัตรพระยาสีห์ |
| กำเลาะกำลังพี | ริยพฦกพันฦกฦๅ |
| ๏ ผจญนาคโจมนาค | และนาคเนืองกือ |
| ชำนิชำนัลคือ | ครุฑราชเหิรหาว |
| ๏ เขี้ยวไขว่เมลืองแสง | คือดาบเปลือยและปลายตาว |
| เล็บสิบระริบขาว | คือดังคมจุรีจรี |
| ๏ ดาลเดชคือไกรสร | สีหราชเพราะมี |
| เกสรในเกศี | คือดั่งปทุมเกสร |
| ๏ ส่ำสีหแกว่นกลึง | นรสิงหสังหรณ์ |
| เห็จจากพนาดร | ดรเดชเกรงไกร |
| ๏ แสงตากรลอกเปลว | แลแปลบปลาบเพียงเปลวไฟ |
| หูหางอันแกว่งไกว | คือดั่งจักรตรีศูล์ |
| ๏ ถึกเถลิงรเริงร้อง | สิหนาทเกรียงกรู |
| วิ่งวางยังพระภู | ธรภูธเรศตรี |
| ๏ จักรีก็แกว่งจรี | รลัดจรีคระวีจรี |
| สู้สิงหยิ่งสีห | สีหราชผกผาย |
| ๏ ปักต้องตลอดพุง | ก็ผ่าไส้และเรี่ยราย |
| ตับไตขจัดขจาย | ชลเลือดคือชลธี ๚ |
| ๑๙๏ เสร็จมล้างสัตวคณามฤคามฤคี | |
| ตายเต็มพนาลี | ก็กลาด |
| ๏ แล้วนำพีริยคณาพลาพลลีลาส | |
| ชมไพรประพาสไพร | พิศาล |
| ๏ เมิลมุขรุกขผกาผลาผลตระการ | |
| เซราะธารคำแดงเสียง | คครึง |
| ๏ ไยไยเทียบพลเลียบพนาดรบหึง | |
| ถึงไทรทรงสายสึง | สำนักนิ์ |
| ๏ หยุดช้างหยุดรถหยุดพลาพลสรดัก | |
| กิ่งกั้งตระศักดิแสง | พรรณแสง[๑๗] |
| ๏ พอจุจวบจัตุรงคพิริยพลแฝง | |
| ได้แรงสำราญแรง | สำเริง |
| ๏ ยั่งยั่งคิรีวรสถิตย้ำใส[๑๘]สุทธบำเทิง | |
| ดำเกิงมโนนฤ | บดี ๚ |
| ๑๖๏ เรืองรองน้ำจันทรมณี[๑๙] | มณีบุษปสระศรี |
| สโรชนิโลตบล | |
| ๏ บัวบานมณีสุริยพิมล | บงกชจงกล |
| ลนีนิโลตบลบาน | |
| ๏ ขจรคนธตระหลบโอฬาร | ฟุ้งฟ้าจักรพาฬ |
| ก็พูลบำเทิงหฤไทย | |
| ๏ รายรอบสระศรีเรียงไร | ย่อมรัตนอำไพ |
| รุวาลุกายับยับ | |
| ๏ กรวดแก้วกรวดรัตนประดับ | ทรายทองรายกับ |
| รัชฏดาษเดียรดาษ | |
| ๏ เมื่อนั้นภูธรลีลาส | ลงสรงสระมาศ |
| อันแมนมารังรจนา | |
| ๏ ชวนทั้งรี้พลโยธา | อรอาบสุขสา |
| พิลาสพอเพียบเพง | |
| ๏ บุษบารายรัตนซ้อนเซรง | ภูธรแลเลง |
| ก็ดาลรลุงลวงใน | |
| ๏ บัวตูมติดขั้วบังใบ[๒๐] | บังใบท้าวไท |
| ว่าเต้าสุดาดวงมาลย์ | |
| ๏ ดวงมาลย์บงกชเบิกบาน | เบิกบานเปรมปาน |
| ประภาคยพักตรพิมล | |
| ๏ พิมลเลงนิโลตบล | นิโลตบลยล |
| ว่าเนตรพิศพิสมัย | |
| ๏ พิสมัยแลลาญหฤไทย | หฤไทยท้าวไท |
| ว่าแก้วก็ใช่ดาลฉงน | |
| ๏ ดาลฉงนจงกลนีจงกล | จงกลรสคน |
| ธธารสุธาทิพรส | |
| ๏ ทิพรสรวดเร้ามานช | มานชลาลด[๒๑] |
| กัลหายกัลโหยโหยใจ | |
| ๏ โหยใจกลั้วกลิ่นบัวใส | บัวใสชายไชย |
| ว่านวลกำโบลเปรมปราง | |
| ๏ เปรมปรางอยู่พ้นคร่ำคราง | คร่ำครางใจพลาง |
| รำลึกสุดาใสศรี | |
| ๏ ชลจรจรชลมากมี | ในท้องสระศรี |
| สโรชแหล่เหลือตรา | |
| ๏ ราหูเหราคือรา | หูจับจันทรา |
| แลจันทรเมฆมณฑล | |
| ๏ ม้าไล่ม้ามาคลุกดล | ตีนช้างช้างชน |
| ก็ฟุ้งขจายกลางแปลง | |
| ๏ ฝูงเค้าอ้าวอุกเฝือแฝง | หัวเหลืองหัวแขง |
| ก็ตามกลุมพุกพลาย | |
| ๏ สูบม่วงกดกรายหมู่หมาย | หมึกเหม้นหลากหลาย |
| กรลึงประคึงไปมา | |
| ๏ สลิดโพหวีเกศกรายหา | ลึงพรวนพาลพา |
| กันเข้าในฝั่งแฝงบัว | |
| ๏ วัวตามเสือเสือตามวัว | แมวหนูบมิกลัว |
| ก็เข้าในฝั่งฝังแฝง | |
| ๏ ปี่แก้วแลกระบอกตีแปลง | สร้อยสร้ากาแขยง |
| ก็ชุมในฝั่งเหลือตรา | |
| ๏ คางเบือนเบือนสู่หมอยา | แก้มช้ำชายหา |
| แม่มดมาดูดูดาย | |
| ๏ ช่อนไชยชวาดแชวงแลสวาย | หลดหลาดไหลหลาย |
| กระแหกกระโห้บู่บาง | |
| ๏ ต่างว่ายผกหกหัวหาง | ตีน้ำผึงผาง |
| ก็ป่วนพเพรียกชมชล | |
| ๏ พระศรีอนิรุทธนำพล | มนตรีสามนต์ |
| สรงสนุกนิหรรษา | |
| ๏ เสร็จเสด็จจากสระโสภา | บัดเดี๋ยวลีลา |
| พิลาสโดยพระไทร | |
| ๏ พลหลวงลอบล้อมพระไป | บัดดลพระไทร |
| ทรสุมทรสายสาขา | |
| ๏ สาขาแง่งามโสภา | โสภาพฤกษา |
| พันฦกพันฦๅพึงชม | |
| ๏ พึงชมกิ่งก้านยอดสม | ยอดสมสุขรมย์ |
| ชรอื้อชรอ่ำอัมพร | |
| ๏ อัมพรบังแสงทินกร | ทินกรเขจร |
| รร่อนก็เอารถจรด | |
| ๏ จรดใต้ไม้ไทรปรากฏ | ปรากฎพระยศ |
| ยรรยงในมูลมณี | |
| ๏ มณีผุสบุษบาใสสี | ใสสีรัศมี |
| จปิ้มจแปมเวหา | |
| ๏ เวหาสูงส่งทิศา | ทิศาสงกา |
| ว่าสุริยเนาเนานาน ๚ |
| ๑๑๏ เอาทับสมเด็จเสด็จ | บรรทมนิทรสำราญ |
| ปลงรถแสะสาร | รประเทียบทำเนียบเนา |
| ๏ เก็บบุษปคนธา | ธิกรัตนโสรจเสาว์ |
| ธารทัดพระกรรณเอา | จิตตดาลวังเวง |
| ๏ ใบไทรอันลมพัด | ตระหลบศัพทเปนเพลง |
| คือคีตอึงเอง | บพัดผสานสำเนียงนวล |
| ๏ เอาใจทั้งรี้พล | ก็สำราญสำรวลสรวล[๒๒] |
| สบสัตวมูลมวญ | สุขเสวยสาหาร |
| ๏ เสร็จเสด็จละแวกหว่าง | คิริพนห้วยธาร |
| เปนขอบคือจักรพาฬ | ระรอบคอบประดับสรับ |
| ๏ พระสุริยอัสดง | คตเมรุบังลับ |
| ศศิจแจ่มจับ | รัศมิส่องรสายสบ |
| ๏ คือฉัตรเกือบกั้ง | นฤบดินทรจอมภพ |
| ศศิจแจ่มจบ | ทั้งเวหาก็หฤหรรษ์ |
| ๏ ดาราประดับดา | รกะแสงยะยับพรรณ |
| น้ำค้างคือน้ำจันทร์ | ดาลตกฉฉ่ำพล |
| ๏ สนธยากรภุมบุษ | ปบังคมบำบวงสรณ |
| พระไทรบริมณ | ฑลเทพยสิงศักดิ์ |
| ๏ อ้าพระจรรโลงโลก | ยแลโลกยรังรักษ์ |
| เป็นที่พำนักภัก | ดิแก่เทพคนธรรพ์ |
| ๏ จงรักษรักษา | พลพิรียโจษจรร |
| นฤโศกนฤศัลย์ | นฤภัยนฤโทษ |
| ๏ อ้าพระพเพรี้ยมพราย | พรรณรายรัศมิชวยโชติ์ |
| พระหากจะปองโปรด | ชคสัตวอาไศรย |
| ๏ อ้าพระอันรังรักษ์ | คิริธารแถวไพร |
| บังปลอดจัญไรไพ | ริอย่าพาลอย่าพาธา |
| ๏ อ้าพระอันโปรดปรา | นิชคสัตวสังขยา |
| รังรักษรักษา | สุขสาพิลาลาศ |
| ๏ ราชาบำบวงเสร็จ | สดุดีอภิวาท |
| แล้วผทมในรัตนาส | นรพางค์เสถียรสถิต |
| ๏ เอาใจทั้งรี้พล | พลามาตยชุมชิด |
| ชรเดียดชรดันนิท | รบอื้อบไอเสียง |
| ๏ พระเทพอารักษ์ | สดับศัพทสำเนียง |
| ที่ท้าวสรรเสริญเพียง | จิตตที่จะแทนคุณ |
| ๏ เสียงใดอันกล่าวเกลี้ยง | คืออมฤตยมาภุญช์ |
| เอมโอชใสสุน | ทรเทพยเมียงเมิล |
| ๏ นฤเบศรพวกพล | คือดาราศศิเหิร |
| เหาะหาวมาสรรเสริญ | และยอยศสดุดีเรา |
| ๏ ท้าวนี้ผู้ใดหนอ | มานอนเดียวสมบูรณ์เฉลา |
| เอองคเน่งเนา | ณในรถมลังเมลือง |
| ๏ เสด็จด้วยจตุรพยูห | แลมาอยู่จรลิวเมือง |
| เอองคเดียวเรือง | รัศมีจันทรมณฑล |
| ๏ ควรนางบำเรอรัก | ษพระบาทนฤมล |
| ลูบไล้สุธาคน | ธลออลอบองค์ |
| ๏ ควรนางตระกองเอว | อรรแถ้งแทบบรรทมทรง |
| สมเสน่หบาทบง | กชพักตรพิมพ์ทอง |
| ๏ ควรนางตระโบมโลม | ฤดิกามเกรียวกรอง |
| ประสบสมองค์สอง | สุขเสวยมโนรมย์ |
| ๏ ควรนางบำเรอดูริย | จำเรียงบันดัดผทม |
| ควรเสด็จพิมานสม | สุขจับรบำถวาย |
| ๏ ควรนางสพราศพร้อม | ลลอบล้อมบวางวาย |
| หรือพ่อมาอยู่ดาย | ในฐานทองระรองรถ |
| ๏ ควรนางรำเพยวี | พัชนีสุบงกช |
| ปรานีพระเยาวยศ | ประทมรถอยู่ดายเดียว |
| ๏ ควรชมพธูกาม | มและกามกรองเกรียว |
| ประสมประสานเสียว | จิตตรลุงฤดีสมร |
| ๏ เคยพ่อตระกองเอว | ฤมาเลวตระกองหมอน |
| เอองคเอวอร | ตระกองเขนยขนางใจ |
| ๏ ปรานีนิราสนาง | นแน่งเนื้อสมบูรณ์ใส |
| เออาตมเนาใน | ในปรางรถเรืองรอง |
| ๏ เมื่อนั้นพระเทพา | รักษคิดคำนึงคลอง |
| ความตริดำริหตรอง | ก็ตำรัสรำพึงไฉน |
| ๏ พระบาทนี้รอย | สุรราชท้าวไท |
| หากแกล้งมาอาไศรย | ณรถรัตนเรืองรอง |
| ๏ รอยเทพยคนธรร | พแปรรูปลังลอง |
| พิทยาธเรศผยอง | มาเพ็ญพักตรพิมพ์จันทร์ |
| ๏ ฤๅพระตรีศุลี | บมีสูร[๒๓]ยืนฉงัน |
| ฉงนใจคำนึงพรรณ | มิใช่พักตรนฤมล |
| ๏ ฤๅจักรปาณี | บมีจักรดาลฉงน |
| ฤๅพรหมใช่กล | พรหมพักตรหลากหลาย |
| ๏ ฤๅเพ็ชรปาณี | บมีเพ็ชรเหมือนหมาย |
| หรือนาคกลับกลาย | มาเปนองคราชา |
| ๏ ฤๅกามพระอิศ | วรเผ่าอย่าสงกา |
| ฤๅเทพเทพา | สุรรูปแปรเปน |
| ๏ ฤๅจันทรมณฑล | ฤๅว่าจันทรหากเห็น |
| ตัวต่ายดำหนิเยน | ยากจะเทียบจะทัดทาน |
| ๏ ฤๅสุริยรังสี | บันลายบุษปเบิกบาน |
| คิดใคร่จะเปรียบปาน | ประดุจพรหมหล่อเหลา |
| ๏ เปรียบรูปพระกามา | เยิรยอสดุดีเรา |
| สรวลเสียงกันเอาเอา | มโนเทพรังรักษ์ |
| ๏ ตริใคร่จะแทนคุณ | พระคุณรสายศักดิ์ |
| สายสวาทผู้ใดจัก | จะคู่องคอรกาม |
| ๏ จะเอาประสบสม | บุรณภาคยเพ็ญงาม |
| สาวสวรรคนงราม | บรางเสมอศศิโฉม |
| ๏ ใคร่โทจะเท่าเทียม | ทำเนียมพักตรเล้าโลม |
| เล้าลูบตระโบมโสม | รูปกฤตย์ฤดีดาย |
| ๏ นางใดจะคู่ควร | สำรวลสุขเปรมปราย |
| เปรมปรีดิชมชาย | ชำนัลแนบตรหวนหรรษ์ |
| ๏ บเห็นสุดาใด | สุดาพาน[๒๔]เพ็ญจันทร์ |
| สงวนศรีคในครร | ภปรางทองบลอดลม |
| ๏ พระภาคยเพ็ญกาม | งามคือดาวรริบคม |
| อย่าพร้องชแม้พรหม | มก็ดีก็ดาลปอง |
| ๏ พิศภาคยสรมสรรพ | ยยับเกศใยยอง |
| ฟฟ่ายคือยูงทอง | ยยับนิลนฤมล |
| ๏ เลงไรคือโรมกาม | มและกามเกลากล |
| คิ้วค้อมยรรยงยล | คือเกาทัณฑก่งไกร |
| ๏ ตาสองรริบมัน | ยยับพรรณวาดไว |
| ขอแก้วอันขัดใส | คือนาสาอุษาศรี |
| ๏ พระกรรณใบบาง | คือกลีบบุณฑริกขจี |
| แก้มปรางคเปรมปรีดิ์ | จำรายโอษฐ์ยยับแยง |
| ๏ พระทันตเรียงเรียบ | คือรายรัตนใสแสง |
| คางเพลาะบิยุษถแคง | คือดังฐานพิมพ์จันทร์ |
| ๏ ลำฅอคือมฤคี | แลประเสริฐใสสันต์ |
| พักตราพบูพรรณ | คือดังจันทรเพ็ญพาล |
| ๏ อกเสมอประเล่หฐาน | สีหราชเปรียบปาน |
| สองถันกรพุ่มกาญ | จนแมนมาเลขา |
| ๏ ดวงคือประเล่ห์ทิพ | ยสระส้อยสโรชา |
| เอวกลมคือกามา | มาแกล้งเกลาอนงค์ยง |
| ๏ อุรุระทวยเทียม | กัทลิศแมนผจง |
| ชงฆายยรรยง | จิตตใครบแลลาญ |
| ๏ เสาวภาคยศรีสมร | วรลักษณเพ็ญพาล |
| ควรสองบันสมสานต์ | และประสบประสงค์สา ๚ |
| ๑๖๏ เทพารักษ์บังนิทรา | อนิรุทธราชา |
| บันทมในราตรีกาล | |
| ๏ เทพาอุ้มเอาภูบาล | จากรถแก้วกาญจน์ |
| รัศมีพพรายพัฬเหา | |
| ๏ ถ่อมถนอมนฤบดีเสด็จเทา | ข้ามเศขรเขา |
| คือฝาแลตัวเตรียบกัน | |
| ๏ พระภาคศศิพระจันทร์ | คือกลดกั้งพรรณ |
| แลส่องประทะรัศมี | |
| ๏ ผยองย่องเวลาเหิรลี | ลายังสุทธศรี |
| สำนักนิพานสุดา[๒๕] | |
| ๏ เลงแลพลล้อมหนั่นหนา | ปราสาทมหา |
| ประเหลสวรรค์สำหรับ | |
| ๏ เทพาถ่อมท่าฟังศัพท์ | สำเนียงเสียงขับ |
| ประกาศชื่นชมแซรง | |
| ๏ มองสงัดเสียงดุริยดำแคง | ไป่เซียบชูแฝง |
| ในพรหมพักตรประเอียง | |
| ๏ มองสงัดสาวสวรรค์จำเรียง | ไป่เซียบชูเคียง |
| มณีมกุฎพิมาน | |
| ๏ มองสงัดเสียงฆ้องแข่งขาน | เภรียพรึงพราน |
| เสียงสรสนั่นครืนเครง | |
| ๏ มองสงัดพิณพาทยบรรเลง | แน่งนางโถงเถง |
| แลจับระบำรำถวาย | |
| ๏ มองสงัดเสียงพลเรียบราย | ไป่เซียบเลียบชาย |
| รวังรไวบริรักษ์ | |
| ๏ มองสงัดเสียงพลเพรียกพรัก | รี้พลทายทัก |
| แลดุริยนางร่อนรำ | |
| ๏ ครั้นสงัดเสียงศัพทประจำ | เทพารักษ์นำ |
| นฤเบศรยังเจิมจอม | |
| ๏ ถึงถอดนพศูลถ่อมถนอม | โอบอ้อมทรวงทอม |
| อมฤตยภาพพิมล | |
| ๏ ถอดปัทมกรลับเบื้องบน | เอาองค์สอดรน |
| ในปรางสุสุทธมณี | |
| ๏ ชมชูพระลักษณรูจี | วางแทบกษัตรีย์ |
| อุษาสำราญไสยา | |
| ๏ ดุจแท่งพิมพ์ทองเทพา | รักษเลงไปมา |
| ดำริห์คดีครวญเครียว | |
| ๏ ดุจรูปปฏิมามาศเดียว | ฝั้นเฝือกลมเกลียว |
| คือวัลลดาเกลียวกรอง | |
| ๏ เล็งโภไคศวรรย์ลังลอง | แกมแก้วแพร้วทอง |
| ประดับประดาดาษเดียร | |
| ๏ เลงทิพยอร่ามเรืองเนียร | มลจรัสฉวัดเฉวียน |
| จำรัสบุรีมณฑล | |
| ๏ เทพารักษยลพระมน | เทียรแกมแก้วกล |
| กนกนิเก้าสิงผสาน | |
| ๏ ยลเฉลาฉลักฉลุพิดาน | แพร้วพร้าวพรหมาน |
| คือแมนมารังรจนา | |
| ๏ ยลฐานทองสองนิทรา | มลังเมลืองอาภา |
| พิสุทธิอาสนอิงเขนย | |
| ๏ ยลจามรจามริรำเพย | พานสลาทึกเสวย |
| สำอางสำอาดอบองค์ | |
| ๏ ยลสีหมกรแกมหงส | วิหคเทียบทรง |
| พระพาหนะสุดา | |
| ๏ ยลสัตวประดับนานา | แง่งามแฝงฝา |
| คือจักรกรลับกวักไกว | |
| ๏ ยลทรึกสราเสรียวพระไทย | เกื้อกามพิสมัย |
| สุขสร่ายเสรียวสมร | |
| ๏ ยลนางแน่งแนบบทจร | กองก่ายรายนอน |
| ชรเดียดชรดั้นตากตน | |
| ๏ ยลสองพิมพจันทรพิมล | ฟ้าหล้าดินบน |
| บำเทิงหฤทัยใสสันต์ | |
| ๏ แล้วปลุกสองสมเสมอจัน | ทราภาคพรายพรรณ |
| ภาคยรัศมีรูจี | |
| ๏ แล้วเหิรจากรัตนมณี | ผาดผังยังศรี |
| สำนักนิเหล่าแหล่งไทร | |
| ๏ สองท้าวตื่นตริตรองใจ | ว่ารอยพระไทร |
| พิบูลย์บันจวยสองสม | |
| ๏ สองสว่างนิทราชื่นชม | ชื่นชูเสวยรมย์ |
| ก็บานกมลเจษฎา | |
| ๏ นี่รอยเบื้องบุญสองรา | เทียรทำรอดมา |
| มาลุมาหล่งโดยใจ | |
| ๏ สองสมสองสุขเนื่องใน | ปรางแก้วแพร้วใส |
| บัลลังกรัตนรจิต | |
| ๏ สองท้าวต่างตนต่างพิศ | เพียรพักตรชมชิด |
| พระองคอรรคเอวอร | |
| ๏ ตฤบรสสุคนธกำจร | จรุงใจสองสมร |
| สำรวลสำราญสานเสียว | |
| ๏ สองท้าวแนบฟั่นเฝือเกลียว | คือแท่งพิมพ์เดียว |
| ประกิตแลชิดเศียรสม ๚ |
| ๑๑๏ สองพิศสองเพียรภาคย์ | สองเสวยมลากสองเสวยรมย์ |
| สองท้าวสองแทบชม | ชมเชยชิดคือตรึงตรา |
| ๏ สองเมียงสองม่ายเมียง | สองประเอียงประอรกา |
| มาเสพยกรีฑา | สุขเสวยสุไขศวรรย์ |
| ๏ สองสวัสดิสองสวาท | สองสองราชหฤหรรษ์ |
| สองเสพยสองศัลย์ | ถันนาสองประสมสอง |
| ๏ สองสุดสองเสน่ห์ | สองลองเล่หลองลอง |
| ยวลใจฤดีจอง | จิตต์โมหหลงใหล ๚ |
| ๒๘๏ สองสมสมพาส | |
| ลาเพพิลาส | เล้าโลมโลมใจ |
| ชชิดชิดเชย | ตระหวนหวนใน |
| ฤดดีดีใจ | ประดุจดุจปาน |
| ๏ ร่ำรักรักสนิท | |
| เชยชมชมชิด | ประสงค์สงสาร |
| ประสบสบกัน | ประสมสมภาร |
| ตฤบรสธาธาร | สุคนธารทา |
| ๏ ชมชายชายโชย | |
| ฤดีดีโดย | สำรวลสรวลสา |
| พิลาสพิลัย | พิสัยไสยา |
| ปานบุษป์บุษบา | ประสบสบกัน |
| ๏ ประสานสานแด | |
| ผาดผงวยผงวยแผง | ยยิ้มยิ้มยรร |
| ยแย้มแย้มยวล | สองสรวลสรวลหรร |
| ษาสาใจปัน | รสรสโอชา |
| ๏ ตระเลาเลาทอง | |
| สบสบลบอง | อนงคพงา |
| ตรอรอรองค์ | ตรกองกามา |
| มานชกรีฑา | สุธารสรส |
| ๏ ตรไชยไชยเชย | |
| ศรีสลาสลาเสวย | กมลมลมท |
| เน้นแนบแนบสาย | สวาทสาสาหส |
| รทดรทด | ฤดีดีดล ๚ |
| ๑๑๏ ประสงคสงสาร | ดูตระการตระการกล |
| กามากมลมล | มทดึกดำบรรพ์บรรพ์ |
| ๏ พักตราเตรียบพักตรา | อรอาภาคือพิมพ์จันทร์ |
| กำโบลกำโบลสรร | คประสบประสานสรวล |
| ๏ ตาศรีส่องตาสมร | โสมนัสคู่ควร |
| สองยรรสองยรรยวน | ตฤบตฤบรสตรึงตรา |
| ๏ นาสาเสียวนาสา | ทราบคนธาสุคนธา |
| ชิวหาและชิวหา | เสวยรสารสาสมร |
| ๏ พระโอษฐพระโอษฐ | อันเปรมปรีดิเมามร |
| กัณฐากัณฐาพร | กรกระหวัดกระหวัดเกลียว |
| ๏ แทบทรวงเทียบทรวงแทบ | เน้นแนบแนบสำราญเสียว |
| ดวงดือคือดวงเดียว | อรอาลึงคลังลอง |
| ๏ อุรุอุรุพัทธ | กรกระหวัดคือวัลิทอง |
| กลมเกลียวคือเกลียวกรอง | สบลบองลเบงกาม |
| ๏ นาภีแนบนาภี | ร่วมรดีรดีสนาม |
| มลายสุขสุขมลาม | ภุกรแหมบกรเหม่นทรวง |
| ๏ ยยรรยรรสวาท | ไสไสยาสนยวนดวง |
| แดแดรลวงลวง | จิตต์โมหเมามนท์ |
| ๏ สมสุขสมสอง | สบลบองลเบงกล |
| กามายยรรยล | ระทวยทอดรทดยรร ๚ |
| ๑๖๏ ท้าวเล่นหลายครู่ผกพัน | ว่องกามกำนัล |
| กำนัศนิท้าวนิทรา | |
| ๏ ในบรรจฐรณ์รัตนาภา | สองเสวยไสยา |
| ประกิตแลชิดสมเศียร | |
| ๏ ดาราดารกดาษเดียร | คล้อยตกต่ำเจียร |
| จรุ่งผกายพฤกษพราย | |
| ๏ ปิ้มยังยามหนึ่งยามปลาย | เสียงนกเพรียกพราย |
| ประลองสำเนียงเสียงขาน | |
| ๏ เทพาตริการชอบการ | ชอบเชิญภูบาล |
| ธมาอย่าทันสุริยสาง | |
| ๏ จักไว้สมสู่คู่นาง | ชอบเรื่องรู้ทาง |
| คดีจะบังบลับ | |
| ๏ เกรงกรุงพานาจองจับ | ฟ้าหล้าจักนับ |
| ว่ากูกำเลาะลืมหลง | |
| ๏ จรออกจากไทรโดยจง | เหาะเหิรหาวคง |
| ในปัทธมลอดเลงรณ | |
| ๏ พิศเพียรสองศรีดาลฉงน | สองเกี้ยวก่ายกล |
| ประกิตแลชิดเศียรสม | |
| ๏ เทพารักษ์ปราถน์ปรารมภ์ | ใจเน่งนิษกรม |
| เจ็บจรเทินสองศรี | |
| ๏ กำสรดสองสวาทกษัตรีย์ | จักจากปรานี |
| นิราสทั้งรักรักกัน | |
| ๏ กำสรดสองท้าวหฤหรรษ์ | จักจากกันกรรม์ |
| แลมาบันจวยจำเป็น | |
| ๏ กำสรดสองตกหว่างเข็ญ | เอ็นดูยากเย็น |
| รลุงหฤทัยตรอมตาง | |
| ๏ เทพารักษยืนอางขนาง | ใจเดือดแดกลาง |
| กำสรดเสนาะพิสมัย | |
| ๏ พรายพาษปธาราไร | น้ำเนตรหลั่งไหล |
| รลุงรลวงต่างตรอม | |
| ๏ เทพารักษ์ค่อยถ่อมถนอม | โอบอุ้มทรวงทอม |
| สมเด็จคือพิมพ์พระทอง | |
| ๏ จึงปลิดพระกรกอดกรอง | เสียดแดสมสอง |
| บำราสทั้งรักตรึงตรา | |
| ๏ อุ้มพระอนิรุทธราชา | ลอดปัทธมกรลา |
| ประทับอุระเหิรหาว | |
| ๏ เหาะเหิรอากาศเดือนดาว | จวนรุ่งเร่งสาว |
| ในแขก็เขจรจรด | |
| ๏ ในรัตนากรเรือนรถ | จึงไปล่ปลงปลด |
| ในทรวงอันแทบทรวงมา | |
| ๏ วางพระอนิรุทธราชา | เหนือแก้วอาภา |
| บัลลังกรัตนรจิต | |
| ๏ ท้าวไป่ติงองค์เน่งนิท | ทราท้าวแทบชิด |
| ในหมอนมเมอใหลหลง | |
| ๏ พลิกไปมาฟื้นตื่นองค์ | ในรถมาศผจง |
| ก็ตื่นตระบัดบัดใจ | |
| ๏ เสียงปักษาปักษีใส | ดุจสรวล[๒๖]สายใจ |
| อมฤตยแข่งขานขัน | |
| ๏ พระตริรอยฝันใช่ฝัน | ท้าวท่าวทรวงยรร |
| ก็คิดคำนึงเน่งนาน | |
| ๏ รอยเทพยสังหรณ์ให้ลาญ | ทรวงกูแทบพาน |
| ภาคยพรากพิสมัย | |
| ๏ กลั้นกลิ่นรสแล้วเลวไกล | ว่ารอยพระไทร |
| มาสิงสำนักนิในสถาน | |
| ๏ ถ้าเทพยบอาจให้ลาญ | ทรวงกูทราบธาร |
| สุคนธติดตนกู | |
| ๏ ฤๅรอยสาวสวรรคพธู | พิศภาคยพบู |
| บำราสทั้งรักเรียงรมย์ | |
| ๏ โอ้สมแล้วพรากสองสม | ยิ่งหนามเหน็บกรม |
| หฤทัยท้าวคราญคราง ๚ |
| ๑๑๏ โอ้เจ็บกูเร่งเจ็บ | คือเหน็บเสี้ยนเสียดแดกลาง |
| ใจจากประจากปาง | ประลองกามกามี |
| ๏ โอ้เสียงสำเนียงสัต | วร้องในพนาลี |
| โอ้อกกรอุชี | วิตเพี้ยงพินาศนาศ |
| ๏ โอ้แสงพระสุริย์ฉาย | รสายเมฆอากาศ |
| โอ้เจ็บบำราศราส | บสว่างคือคมแด ๚ |
| ๑๖๏ ท้าวท่าวทุกขแล้วท้าวแล | ล่องใดท้าวแปร |
| บเห็นตรงองคดอมหน | |
| ๏ บมิเห็นท้าวเทียบพวกพล | จากพฤนทารญ |
| ก็แกล้งกรลับทัพถอย | |
| ๏ ท้าวท่าวเทียบพลเล่ารอย | จากไพรด้อมคอย |
| คิริชำเราะเซราะธาร | |
| ๏ ถั่นถั่นทัพถึงพระทวาร | รพดี[๒๗]เบิกบาน |
| ประตูตระหล่งล่งเมือง | |
| ๏ เสด็จถึงพระมนทรีเรือง | แก้วกาญจนเมลือง |
| มลักมลากเมลืองแสง | |
| ๏ ไปล่ปลงช้างม้าซรูแซรง | อรอาบอิ่มแรง |
| สำราญทั้งพลพวกพล ๚ |
| ๑๑๏ เสด็จไปบังคมพระ | นฤกฤษณถึงมน |
| ทรีทิพยไหรญ | ญมณีมณีฉาย |
| ๏ แล้วลาก็มายัง | คฤหรัตนโพรงพราย |
| นอนแน่ชรออบอาย | ทุกขเดือดคือไฟฟอน |
| ๏ พระกฤษณได้ยิน | ธก็เลือกสุราศร |
| แสนสาวสลอนสมร | แลสลมสลักกาม |
| ๏ มาหวังบันเทาพิส | มคือหมานมาบ่งหนาม |
| หนองเกลศรวงชาม | ชันชึงรสฤดีเดิม |
| ๏ ใจท้าวบเอื้อเฟื้อ | แก่สาวสวรรคโฉมเฉลิม |
| แดกรมกระอุเริม | พรรณพิษพิสมัย ๚ |
| ๑๙๏ ปางนั้นพาลสุดามุขาสุทธรไร | |
| เจียรจันทรอำไพ | รุรัตน์ |
| ๏ บัดตื่นบัดทุกขบัดทมบรรจฐรกษัตริย์ | |
| สมกษัตริยวิบัติจง | ประจาก |
| ๏ เลงแลใดก็บเห็นแลเปนทุกขลำบาก | |
| โออกจะครากจริง | ฤฝัน |
| ๏ เร่งคิดเร่งทุกขเร่งมเมอจิตตมัน | |
| ปืนกามยิงยัน | รทด |
| ๏ ผาดผังยังพิจิตรเลขาก็กำสรด | |
| ลาลดกำศรวญทวน | ทุรา ๚ |
| ๑๑๏ ปางนั้นพระพี่เลี้ยง | คือพิจิตรเลขา[๒๘] |
| ขอถามคดีอา | ดุรแม่กำศรวญศัลย์ |
| ๏ พระโฉมอันเฉิดเฉลิม | วรภาคคือบูรณ์จันทร์ |
| ราหูมาบังพรร | ณมาหม่นมาหมองแสง |
| ๏ พระน้องอย่าได้อา | ดุรเชิญมาเร่งแจง |
| ความโศกศรีแสดง | อันเสียดแดกำเดาดอง |
| ๏ อุษากำสรดกล่าว | คดีโดยดั่งสมสอง |
| ชายหนึ่งมาลอบลอง | ในราตรีตระอรอร |
| ๏ กรีฑาตระโบมอง | คอนงคสมสมร |
| ในปัทมบรรจฐรณ์ | ก็ถ่อมถนอมตระหวนหรรษ์ |
| ๏ ครั้นหลับก็ลอบหนี | มิสั่งน้องนิราสพลัน |
| ไฟโศกกรมกรรม์ | บมิรางจะรอดปาง |
| ๏ พิจิตรเลขา | บันเอมโอชโลมนาง |
| แก้วพี่อย่าครวญคราง | คำนึงนักบเปนกล |
| ๏ รอยแก้วกูจินดา | มาเปนฝันนิกับตน |
| อย่าทุกขกรอุรน | ฤทัยท้าวอันท่าวครวญ |
| ๏ ผิวฝันบร้างช้ำ | ชรลื้นแก้มอันย้ำยวน |
| ทราบคนธอบอวน | รสเศียรบหายหอม |
| ๏ เชิญพี่มาเร่งแก้ | กระอุอกอันเตรียมตรอม |
| แต่ชื่อบรู้ดอม | แต่รูปท้าวยังติดตา |
| ๏ เชิญพี่มาวาดโฉม | ทุกท้าวเทพนานา |
| พิจิตรเลขา | ก็รับราชเสาวณี ๚ |
| ๑๖๏ แล้วเลขาพระตรีศุลี | ชลธรวรตรี |
| เนตรสังหารมฤตยู | |
| ๏ กรรฐาพระอุมาตรู | จิตคณสรภู |
| บาลมานสิทธิโดยจง | |
| ๏ ขี่โคจรสุทธิยรรยง | อุรคบดีธำรง |
| ทรงสังวาลจันทรจุฑา | |
| ๏ พานาสูรบุตร[๒๙]เมินถา | พิจิตรจิตรยา[๓๐] |
| ว่าจะปานโฉมพระศรี | |
| ๏ เลขาพระจักรปาณี | วิสุทธิรูจี |
| พระศรีคือพระเยาวมาลย์ ๚ |
| ๑๙๏ นางเพี้ยนพระองคทรงจักรปรากฎโอฬาร | |
| พระองคอันพาล | แลเพญ |
| ๏ อ้าใช่โฉมวรภาคยอันอนุชสรเลน | |
| อ้าพี่อย่าเว้นวาน | มาวาด |
| ๏ เลขาพระสยมภูวญาณจตุพรรณเวหาส | |
| เห็จหงสลีลาส | ภิรมย์ |
| ๏ โฉมวรราชนั้นผู้ใดและอจะชม | |
| เชิญพี่มาวาดฉม | พระมล ๚ |
| ๑๔๏ เลขาพระสุชัมบดีบดี | สุรสถิตในไพชยนต์ |
| ไอยราชำนิสุจิวิมล | ประดับเพ็ชรปาณี |
| ๏ พานาสุดาก็บมิดู | เพราะมิดุจอันสมศรี |
| ใครพบจะละนฤบดี | ดูยากแก้ธวาดคืน |
| ๏ เลขาสิขานลชำนิ | ระมาดเพลิงตระมั่นยืน |
| ทรงศักดิอุชลบหืน | และนางนาฏสวาหา |
| ๏ เทพีอุษาก็บมิดู | ดุรพาษปธารา |
| ธารีพิจิตรกรุณา | มาเขียนรูปพระเอวอร |
| ๏ เลขายมนาธิบดีทัณ[๓๑] | ฑธำรงคทรงธร |
| มารบาปชำนิมหิศศร | คือดังนิลภูเขา |
| ๏ อุษาก็เมินบวรภาค | ยและกามกวนเผา |
| อ้าท่านนิใช่บวรเยาว์ | ยศพระผู้นฤเบศร์ |
| ๏ เลขาพระนฤบดีทรง | คือพระขรรคทรงเดช |
| เสด็จยักษพาหนควรเห็จ | ดูพันฦกนิเข้มแขง |
| ๏ ลูกพานพิศบวรรูป | บพร่ำพร้องบยลแยง |
| โฉมท้าวเอาใจใครและจะแลง | และนะพี่มาวานวาด |
| ๏ เลขาสมเด็จพระพรุณทรง | วรนาคบ่วงบาส |
| เสด็จเหนือมหาอุรคราช | ชก็เลิกพังพานพาล |
| ๏ เทพีอุษาบมิรเมียร | บมิพิศก็ประปราณ |
| ท้าวนั้นผู้เดียวชำนิบมาน | เอนดูน้องมาวาดพลัน |
| ๏ เลขาพระพายุธวัชอัง | กุสศัสตรกรกรรม์ |
| เสด็จเหนือมหาอัศวก็ผัน | และรเห็จในเวหา |
| ๏ นางแลก็ลานหฤทัยตรัส | แก่พิจิตรเลขา |
| ใช่โฉมนิพี่มารจนา | นรนาถอันผจง |
| ๏ เลขาพระไพรษภ[๓๒]มหา | วรราชธำรงทรง |
| เสด็จเหนือมหาบุษบกหง | สลีลาและลีลาส |
| ๏ นางศรีอุษาบมิรเมียร | เร่งคำนึงก็ลาญสวาท |
| โฉมนี้ก็ใช่พิจิตรวาด | นฤปอันกูอาดูร |
| ๏ เลขาอิศวรบดีศัก | ดิธำรงคตรีศูล |
| เสด็จเหนือมหาพฤษภบูรณ์ | พิริยภาพเรืองฤทธิ์[๓๓] |
| ๏ พานาธิดาก็บมิดู | ดุรเดือดรัญจวนจิตต์ |
| อ้าพี่มิใช่นฤบพิตร | อันมาลอบมาโลมศรี |
| ๏ เลขาอนันตภุชเคน | ทรธำรงคจักรี |
| พาหนนาคธิบดี | ประดับดาษสังขยา |
| ๏ นางพิศพบูอันบริบูร | ณปเลงดูเลขา |
| ท้าวนี้ก็ใช่พิจิตรสา | รทูลจะขอแปลง |
| ๏ เลขาสมเด็จพระสูตรธนู | ธนุศิลปรวดแรง |
| จีระประภานุชสำแดง | ผู้เปนอรรคเทพี |
| ๏ เทพีอุษาบมิรเมียร | ดำเนียรนาฎตูมตี |
| อกอ้านี้ใช่นฤบดี | ผู้มาเสพยสมสมร |
| ๏ เลขาสุราสุรฤษี | ยักษราชกินร |
| คนธรรพทานพนิกร | แลสุบรรณราชราช |
| ๏ พิทยาธเรศธรณี | สรโฉมอันโอภาส |
| นางแลก็ใช่พิจิตรวาด | นฤปนั้นจงสระศัลย์ |
| ๏ เลขาสมเด็จนฤปกฤษ | ณคือนิลพรายพรรณ |
| ทรงสังขจักรธรทัณ | ฑธนูแลกำผลา |
| ๏ เทพีอุษาบมิรเมียร | ก็ลืมพาษปธารา |
| สี่มือมิดุจนฤปยุพา | และแปรเพสฤดีดวน |
| ๏ เลขาสมเด็จพระพลเทพ | ยและทรงนังคัลควร |
| ทรงศักดิคือมุสลศวร | อริราชปรปักษ์ |
| ๏ ลูกพานก็เพี้ยนพรรณรู | ปดุจแลดลจักร |
| ท่าวลงในตักพิจิตรพักตร | บมิติงก็เน่งนอน |
| ๏ เลขาสมเด็จมกรพา | หนะทรงธนูศร |
| เสด็จเหนือมหามกรกร | มณีโชติชัชวาลย์ |
| ๏ นางท้าวก็ท่าวทุกขมนัส | กำสรดโศกและประปราณ |
| ดิ้นด่าวกันโหยหฤทัยดาล | เพราะว่าพระมิเหมือนบา ๚ |
| ๑๑๏ จึงวาดนแน่งโฉม | อนิรุทธราชา |
| นางเอาขดานมา | บันทับทรวงก็ไห้โหย |
| ๏ อ้านี้และรูปท้าว | อันมาชมมาชายโชย |
| จำนองกระอืดโอย | ทุกขทรวงรลวงกาม |
| ๏ ผิวพี่เอนดูน้อง | อัญเชิญช่วยมาดับความ |
| ร้อนเร่าคือเพลิงลาม | ลันลุงแดกำเดาดง |
| ๏ พระน้องอย่าได้โศก | อันใดแลอันเจ้าจง |
| จิตต์โดยประสงค์สง | เคราะหโดยประสงค์ศรี |
| ๏ พิจิตรเลขา | ก็เขจรในราตรี |
| ดลทวารพดี[๓๔]นี | รัชเรืองทั้งหาวหน |
| ๏ ถับถึงพิมานสถาน | ก็อ่านวิทยามนต์ |
| นิทราทั้งรี้พล | ก็เน่งนิทรนิทรา |
| ๏ มองสงัดกลับบันทม | กรลับกรลอกหา |
| เห็นทิพยไสยา | ก็ย่องยังสมเด็จเสด็จ |
| ๏ โอบอุ้มเอาพระศรี | อนิรุทธเหิรเห็จ |
| เหิรหาวตรดวดเด็ด | ดลโสนิบูร[๓๕]บูรพ์ |
| ๏ ถ่อมถนอมสมเด็จเข้า | ในยอดปรางลุสูงศูล |
| วางสมอุษาดูร | คือศศีศศีสม ๚ |
| ๑๖๏ วางท้าวแทบท้าวเทียมผทม | เสวยสุขภิรม |
| ยร่วมฤทัยใสสานต์ | |
| ๏ จึงเอื้อนอมฤตย์โองการ | แก่น้องนงพาล |
| ภาคยปรับทุกขทน | |
| ๏ แต่เรียมจากแก้วกับตน | ไปล่ปละรสคน |
| ธคิดคำนึงวันคืน | |
| ๏ รสเข้าบกล้ำแกลกลืน | รสน้ำหายหืน |
| ครหิวครโหยโหยหา | |
| ๏ แสนสาวอับสรโสภา | บมิจงจินดา |
| จรคล้ายจรเคลิ้มเกลียดกลาย | |
| ๏ ตั้งใจจงแต่ดวงสาย | สวาทร่วมดั่งตาย |
| บคิดคำนึงแกลนกลัว | |
| ๏ ใจข้าเจ็บยิ่งอยู่หัว | ตื่นมาแต่ตัว |
| กำศรวญกำสรดแสนทวี | |
| ๏ เพราะเพื่อพี่เลี้ยงปรานี | ข้าจึงรอดชี |
| วเพราะพระพี่มาสม | |
| ๏ แต่นี้สระโศการมณ์ | สองท้าวชื่นชม |
| ประเล้าประโลมฤๅดี | |
| ๏ สองท้าวกรีฑากามี | กามาสองศรี |
| สำรวลสำราญบานใจ | |
| ๏ สนุกนิสุขสานต์นองใน | บมิกลัวเกรงใคร |
| ก็เล่นระรี้ฉีฉาว | |
| ๏ ข้าสาวชาวแม่แสนสาว | ลอบล้อมคือดาว |
| ระไวพิทักษรักษา | |
| ๏ ไตรตราหาหน้าตรวจตรา | หญิงชายชายหา |
| ก็รู้ระบิตริตรอง ๚ |
| ๑๑๏ รู้แท้ว่าพระศรี | อนิรุทธลอบลอง |
| สกิดกันทั้งเรือนทอง | ก็กระซาบกระซิบถาม |
| ๏ คดีนี้บดี | นฤบดีบิดาปราม |
| ควันความมิใช่ความ | ฤจะปิดจะป้องคง |
| ๏ นางเดียวบิดาสงวน | มิให้แปมธุลีผง |
| ลมฝนบต้ององค์ | ยะใยยองบแผ้วพาน |
| ๏ ผิเราบรางทูล | ชีวิตเราบรางมาน |
| ตระบัดก็ยังพาน | สุวเรศวเรสูร ๚ |
| ๑๖๏ สาวใช้ชาญกลแทบทูล | แต่พานาสูร |
| มกุฏเกล้าอสุรา | |
| ๏ ลูกท้าวทินี้มาสมา | คมด้วยราชา |
| ผู้หนึ่งชำนาญชาญสนาม | |
| ๏ มาสู่พระลูกลืมกาม | บมิอาจเข็ดขาม |
| พระบาทผู้เกรียงไกร | |
| ๏ ดุจตักแตนเต้นเห็นไฟ | บมิใฝ่หนีไกล |
| กำเลากำเลาะหวังเข็ญ ๚ |
| ๑๑๏ กรุงพานครั้นได้ฟัง | ทั้งสองตาก็เปล่งเปน |
| ไฟลุกประปลาบเอน | รด่าวตึงกระเบงแขน |
| ๏ สามโลกยนี้ใคร | และจะอาจมาดูแคลน |
| ใคร่สรวลแก่ตักแตน | มาวิ่งไฟบกลัวเกรง |
| ๏ ตระบัดก็ให้เท้ง | กระทุ่มเภรียครืนเครง |
| กึกก้องบันลือเลวง | ทั้งเมืองพานสยบแสยง |
| ๏ เรียบพยุหเสนา | จัตุรงคซรูแซรง |
| แกล้วกล้ากำแหงแรง | รยืนยักษยักษา |
| ๏ นายกชื่อกา | ลพิไชยกาลา |
| กรลึงกรลอกเอา | วุธวิริยไชยไชย |
| ๏ อเนกโยธา | อนาวุธเกรียงไกร |
| ขบฟันคเครียดไหม้ | อยู่คครื้นคำรามรณ |
| ๏ โห่ห้อมก็ล้อมรอบ | ทั้งปราสาทโจษจล |
| สามรอบทั้งดินบน | คบดบังทิฑัมพร |
| ๏ ว่าใครแลข้ามคร้าว | ผู้มือไฟและไฟฟอน |
| มาร่วมมาเรียงหมอน | ตระอรกามกามี |
| ๏ ต่างโกรธก็ต่างแผลง | ศรจักรศุลี |
| สพราศสพรึบพี | ริยพร้อมสพรั่งแผลง |
| ๏ ศรสาตรสาตรา | วุธโซรมรโรมแทง |
| รเร่งเรเร้งแรง | ศักดิท้าวก็ท่าวคืน |
| ๏ พระองคคือเพ็ชร | ชรภาพยั้งยืน |
| บลื้นบลอกปืน | ประดุจเอื้องอันพุ่งผา |
| ๏ นานาคณานา | ยกพาหนโยธา |
| อเนกเทพา | สุรเสมอมหาสมุทร์ |
| ๏ บัดนั้นสมเด็จศรี | อนิรุทธคืออุตม์ |
| แกว่งกลอนยรรยงยุท | ธคือเพ็ชรเพ็ชรี |
| ๏ ไกวแกว่งก็วัดวาย | ครวีวิริยราชี |
| คือจักรจักรี | จักรจักรกำจายศร |
| ๏ กำจัดขจัดจาย | พลมารมากมรณ |
| กลากลาดคือพลขร[๓๖] | และพระรามแผลงผลาญ |
| ๏ กรุงพานธครั้นเห็น | พลพิรียมากมาร |
| สรลมสรลอนลาญ | สรเลิศสรลักแด |
| ๏ ผาดเผงรเร่งเรียบ | พหลพยูหจรัลแจ |
| ว่าครานี้ใครแปร | ประลองยุทธแผ้วพาน |
| ๏ จะฆ่าทั้งพวกพรรค | และทั้งโคตรสันดาน |
| ใครมีบำเหน็จผลาญ | อริราชรางวัลครัน |
| ๏ กลิ้งทองกันโถงทอง | ลังลองอาสนไอศวรรย์ |
| ศรีสาวตระกูลพรร | ณสุพรรณมาลา ๚ |
| ๑๖๏ เสด็จเรียบเทียบพลโยธา | แสนส่ำแสนสา |
| อเนกแสนยากร | |
| ๏ หอกดาบแพนดั้งโตมร | สน่าวส่ำศร |
| กุทัณฑกำศรแสลง | |
| ๏ คชรถพลหัยซรูแซรง | ซ้ายขวาไขว่แขวง |
| คือสายสมุทรลอก | |
| ๏ เรียบพลอาจอึดอึงออก | เสมอสมุทรกระฉอก |
| ฉะฉานฉะฉ่าผกาแจรง | |
| ๏ พลโห่อัศวโมหสำแดง | ชัยชัยรันแซรง |
| ซรรแซะรันแซรงชัยเชวง | |
| ๏ ฆ้องกลองแตรสังขบันเลง | ครื้นครื้นเครงเครง |
| สท้านเสทือนพสุธา | |
| ๏ ฉวัดเฉวียนปราสาทอุษา | รอบคอบคณนา |
| บรู้กี่ส่ำเพียงพโยม | |
| ๏ โชรมป่ายโชรมปืนโชรมโจม | โชรมรุกโชรมโรม |
| รเร่งรโรมโรมรุม | |
| ๏ ชุมช้างชุมม้ารถชุม | ชุมพลคล้ำคลุ้ม |
| คเคลือบคคล้ายตาวมัว | |
| ๏ พระศรีอนิรุทธชมชัว | จักยุทธบกลัว |
| บแกลนบเกรงกรุงพาน ๚ |
| ๑๔๏ ปางนั้นอุษาสมรกำสรด | ระทดทรวงระลวงลาญ |
| ก้มเกล้าบังคมบทคือมาลย | สโรชรัตนาอือ |
| ๏ ว่าพระอย่าพานนฤบดีพาน | คือเพลิงสมรรถพระคือ |
| พระกามมุขบทมอือ | และบควรประทะพัน |
| ๏ อ้าเจ้าอย่าแคลงหฤทัยพี่ | นี้ว่าพี่ขยาดขยั้น |
| เกรียงไกรกำเลาะพลก็พัน | รณฤทธิพลภาพ |
| ๏ พี่คือพระองค์พิษณุบดี | ตรีศักดิ[๓๗]รอญราพณ์ |
| ท้าวทั่วทั้งไตรภพรอาบ | รอาเดชเดชะ |
| ๏ ศักดิสีหนาทบมิเกรง | อสุเรนทรพานพะ |
| พิริยภาพก็ประทะ | และประทับประเทิดทัน ๚ |
| ๑๖๏ พวกพลหัวหน้าแขงขัน | ตรวจเตรียมแต่งกัน |
| แลส่ำแลส่ำสามรรถ | |
| ๏ พลเขนจงจรดเขนขัด | รำพายฉวายฉวัด |
| ปรกอบปรกอบยุทธยุทธ | |
| ๏ เพรียมเพรี้ยมพรายพรายอาวุธ | ประดุจพิทยุต |
| จำรัสจำรูญเวหา | |
| ๏ นานานายกโยธา | นานาเสนา |
| ประชุมประชิชุรชุก | |
| ๏ ปรดิพหุลดุลยปรดิมุข | หุลดุลยอุกกลุก |
| ก็เกริกกระเบิกหาวหบ ๚ |
| ๒๘๏ กูนี้ขุนเขน | |
| กูแกว่นกระเวน | ทหารห้าวรบ |
| กูปราบอริน | ทั้งแผ่นดินจบ |
| ศัตรูแสยงสยบ | บอาจหาญฤๅ |
| ๏ ดาบเขนแขงขัน | |
| กูฟาดกูฟัน | พินาศเนืองคือ |
| ไครเหวยว่ากล้า | บห่อนให้หือ |
| แต่ตายกับมือ | ตาวตัดหัวหวาม ๚ |
| ๑๑๏ กล่าวแล้วก็แคล้วคลา | คค้าเข้าบเข็ดขาม |
| สู้ท้าวในกลางสนาม | ก็แกว่งสลักสลมสลอน ๚ |
| ๒๘๏ กูขุนธนู | |
| กูผลาญศัตรู | ด้วยกำซราบรอน |
| เลือนลาวลาญปาน | กราบกรานซรอกซรอน |
| ตายคือลูกมรณ์ | ข้อนไร่สนุนสนับ |
| ๏ ปืนยากูยำ | |
| แตระคือแกล้งกำ | กำซราบเฉียวฉับ |
| ดิ้นด่าวท่าวตาย | บทันพร้องพรับ |
| รนาบรนับ | รลมรลาย ๚ |
| ๑๑๏ พลันขุนธนูจับ | ลูกธนูขึ้นพาดสาย |
| แผลงท้าวบห่อนคลาย | กรชีผัดกลอนลาวลาม ๚ |
| ๒๘๏ กูขุนเสโลห์ | |
| กูแกว่นการโมห์ | ในศึกสงคราม |
| กูแทงท่าวล้ม | ชรเดือดเลือดลาม |
| คนใดบขาม | ขวัญเกี่ยงกินเผือน |
| ๏ ทวนทองกูแทง | |
| ใครเหวยว่าแขง | จะให้ลาญเลือน |
| กรันหัวหวะ | บทันบ่ายเบือน |
| ฟฟั่นฟเฟือน | แก่ฝีมือเพ็ชร ๚ |
| ๑๑๏ คค้าก็คำราม | ปะทะด้วยสมเด็จเสด็จ |
| คุกคามบขามเข็ด | สำแดงเดชชิงไชย ๚ |
| ๒๘๏ กูนี้ขุนพราน | |
| พพวกพลหาญ | พนอมดอมไพร |
| หน้าไม้ชาญชิด | ปืนพิษพิษไฟ |
| ไครเหวยชิงไชย | จักให้แหงนหงาย |
| ๏ ปืนยากูยำ | |
| กูแม่นฉมวยฉมำ | บัดต้องบัดตาย |
| ใครเหวยตั้งต่อ | จะให้โหงหาย |
| เลือนล้มวอดวาย | บทันพรับตา ๚ |
| ๑๖๏ ครั้นกล่าวกล่าวแกล้งเข้าหา | เยื้องยิงราชา |
| ธิราชตั้งต่อรับ | |
| ๏ พระแกว่งด้วยกลอนสลักสลับ | เตงตายย่อยยับ |
| รนับรนาดเนืองนอง ๚ |
| ๒๘๏ กูนี้ขุนทัณฑ์ | |
| เปนพวกพลขันธ์ | คทาตรบอง |
| กูห้าวกูหาญ | บมีถึงสอง |
| หินผากูลอง | ก็แหลกเปนผง |
| ๏ ตรบองกูตี | |
| กูวัดแลที | ก็ท่าวล้มลง |
| ใครเหวยว่ากล้า | มากั้งกลางณรงค |
| บห่อนยืนตรง | แก่ฝีมือมาร ๚ |
| ๑๙๏ ครั้นกล่าวแล้วประทะเทียบนฤนารถชำนาญ | |
| พระแกว่งด้วยกลอนผลาญ | ก็กลาด ๚ |
| ๒๘๏ กูขุนผาลา | |
| กูตั้งอาสา | ด้วยใจถึงขนาด |
| กรกลับกลอกแทง | ด้วยแรงองอาจ |
| เฟื่องฟุ้งไหวหวาด | หวะหวั่นปั่นหนี |
| ๏ ตรีทองกูแทง | |
| ใครมาต่อแย้ง | กูเสื้องแลที |
| ฉฉุบฉฉับ | กูรับด้วยตรี |
| กลิ้งตายดีหลี | แหนงหลีกจงไกล ๚ |
| ๑๙๏ คำรามแล้วก็เต้นต่ออนิรุทธชมไชย | |
| ไกรสีหไกรไก | สรเลือน ๚ |
| ๒๘๏ กูนี้ขุนแพน | |
| บห่อนกลัวแกลน | ในศึกแฟวเฟือน |
| ใครเหวยว่าแกล้ว | ขวัญเกี่ยงกินเผือน |
| จะให้สเทือน | สท้านทัพถอย ๚ |
| ๏ ทวนทองกูแทง | |
| จักให้แอ้งแม้ง | ชรเดือดดั้นดอย |
| อยู่สูงสุดมือ | กูเสื้องกูสอย |
| บัดตกตามรอย | ฝีทวนกูแทง ๚ |
| ๑๙๏ ครั้นกล่าวแล้วก็ผาดผังยังสมเด็จเสด็จแสดง | |
| เดชสลักแสลง | ศรผลาญ ๚ |
| ๑๖๏ พระไล่รุกร้นพลมาร | ดุจดังพระกาล |
| จะผลาญชีวิตนรชน | |
| ๏ พ่ายพังหลังหน้าจรายจรน | แล่นซรอนซรอกซน |
| ก็ตกกระหม่าบ้าใจ | |
| ๏ ลีลาตาเหลือกหลงใหล | ถอยถึงพลใน |
| ก็แล่นแลเร้นซรอกซรอน | |
| ๏ ธุมดับกับแก้มารมรณ์ | เพื่อพระราญรอน |
| ก็ตายซรอนซรับตับเหง | |
| ๏ ลำบากยากใจลำเคง | กรุงพานแลเลง |
| ก็ดูทรม่าวข่าวขยัน | |
| ๏ หอกดาบอาวุธโจษจรร | บเป็นการกรร |
| แลกรรมใดมาบันดาล | |
| ๏ พานาสูรเร่งกุมภาณฑ์ | อันมีไชยชาญ |
| คือกุมภกุมภนิกุมภ์[๓๘] | |
| ๏ บัดทอดศรพนธประชุม | ประชิดรวดรุม |
| ก็รัดพระองคอนาถ | |
| ๏ พลโห่ล้อมรอบกลากลาด | คร่องคร่าพระบาท |
| มายังพระลานเลือนพล | |
| ๏ กรุงพานก็โกรธานนต | ชายเดียวเดียวดล |
| มารุกมาราญราวี | |
| ๏ พลเราตายเต็มธรณี | บควรไว้ชี |
| วชายผู้เดียวดูแคลน | |
| ๏ กรุงพานก็กล่าวแจนแจน | เรามัดฤๅแคลน |
| ก็อยู่ลำดับกับมือ | |
| ๏ ฆ่าฝีดาบเดียวฤๅหือ | ไว้ให้เลื่องลือ |
| ว่าชายเชลยลือยศ | |
| ๏ พึงถามให้เห็นปรากฎ | พงศาสมมต |
| ฤๅชาติชายสามาญ | |
| ๏ บัดกล่าวแก่อรรถจำราญ | ให้รอบขอบสถาน |
| เจ็ดชั้นจำนรรจรรจวน ๚ |
| ๑๙๏ เทพีพานสุดา[๓๙]ทุกขานลกำศรวญ | |
| ท่าวทวนรัญจวนใจ | กำสรด |
| ๏ มือเท้งทรวงก็รลวงรลุงจิตตสลด | |
| ลาญสมรรันทด | จกษุชล |
| ๏ บาปใดพระแลมาพบพิบากทุกขทน | |
| พักเตรศกมล | มุลทิน |
| ๏ ข้าห้ามพระพี่แลพระบมิหยุดยิน | |
| หร่างกำเดาดินดวง | ในแด |
| ๏ สองเคยเสวยรสคือสุธารสมาแปร | |
| เปนพิษลันแด | ลุงมลัก |
| ๏ หวังช่วยช่วยมิได้มาได้ทุกขอันหนัก | |
| ตายตกทะเลดักลึก | ฤรอด |
| ๏ ใครคือรัตนสำเภาจะเอานฤบดีจอด | |
| ฝั่งทั้งสองรอดก็ | สำราญ ๚ |
| ๑๖๏ ปางนั้นนารท[๔๐]บันดาล | ดีดพิณเหาะทยาน |
| มาโดยทิฆัมพรพราย | |
| ๏ บัดเหาะเหิรมาใกล้กราย | เมืองพานเฉิดฉาย |
| คือโสนิบูรบุรี | |
| ๏ เลงเห็นหลานพระจักรี | ต้องศรไกรสีห์ |
| จำนำจำนองจองจำ | |
| ๏ ดุจวัลดาเกี้ยวกิ่งลำ | ไม้ทองงามงำ |
| คือเมฆบังทินกร | |
| ๏ เหาะเหิรจากโสนินคร | ข้ามเขจรจร |
| ก็จรดในเมืองจักรี | |
| ๏ เสด็จดลพระมนเทียรศรี | พระกฤษณบดี |
| สกลจรูญทูลถวาย | |
| ๏ แถลงโดยได้เห็นบรรยาย | หลานท้าวท่าวตาย |
| ก็กลิ้งในกลางพระพลาน | |
| ๏ เพราะเพื่อไปพานพวกพาล | พานาสูรดาล |
| อสุรทอดศรพล | |
| ๏ พระกฤษณครั้นฟังยินฉงน | เกรี้ยวโกรธานนต์ |
| พิกลพิการพักตระ | |
| ๏ บัดหาพระปรัทธยุม[๔๑]พระ | พลเทพดะระ |
| ดรงคฤทธิคือสึงห์ | |
| ๏ บัดพระจึงควรคิดถึง | ครุฑราชบหึง |
| ก็เหิรมาดลโดยปอง | |
| ๏ สามกษัตริย์เสด็จครุฑผาดผยอง | ฟ้าหล้าเรืองรอง |
| จำรูญจำรัสชัชวาลย์ | |
| ๏ ฤทธิครุฑคือเพลิงเผาผลาญ | ครุฑราชประหาร |
| ประหับประเหิรพกพัน | |
| ๏ แสงเพลิงเปล่งแสงรอบรัน | พ่างเพียงเพลิงกัลป์ |
| ก็ร้อนระงมดินบน | |
| ๏ เผาผลาญนาคราชทบทน | บได้เกรงผจญ |
| ก็วางยังสร้อยสระศรี | |
| ๏ ชุบสลาบสิ้นสุคนธี | ปักษาธิบดี |
| ก็คืนตระบัดบัดใจ | |
| ๏ บดฟ้าบดดินบังใบ | ปีกเร่ร่อนใน |
| นภนภัสดลสถาน | |
| ๏ บัดบัดตรีฉ่าฉาวฉาน | ฉฉาวฉาบผลาญ |
| ด้วยเดชเดชะดล | |
| ๏ เดชครุฑราชทบทน | ปีกป้องปรณ |
| ปะทะศิขานล[๔๒]นาศ | |
| ๏ พระเพลิงขี่แรดผันผาด | ผังยังครุฑราช |
| ก็ราญดะระณรงค์ | |
| ๏ สองเข้าคลุกรุกผลาญผลง | สองยงต่อยง |
| ยรรยงในกลางเวหา | |
| ๏ สองแรงต่อแรงสหสา | สองท้าวมหึมา |
| นุภาพพิริยประกาศ | |
| ๏ บัดพระเพลิงแผลงศรศาสตร์ | ศรอัคนิวาต |
| ยังพระครุฑชาญไชย | |
| ๏ นารายน์ก็แผลงศรไป | นารายนไกร |
| ปะทะศิขานลนาศ | |
| ๏ บัดพระจักรีตามตวาด | จักแผลงผลาญผาด |
| จะซัดด้วยจักรจักรี | |
| ๏ บัดนั้นจึ่งพระอังคี | รัสเร่งรถพี |
| ริยภาพออกกลัดกรร | |
| ๏ พระกฤษณก็ร้องผาดผัน | แผลงศรพกพัน |
| ตระหลบตระเลิดคัคณานต์ | |
| ๏ บัดพระสามองค์บรรหาร | รุกโรมโซรมผลาญ |
| สมเด็จพระกฤษณจอมจักร | |
| ๏ จอมจักรจักผลาญแผลงผลัก | พระเพลิงสรวมศักดิ์ |
| ศุภัศมดับโดยดล | |
| ๏ ทุกเทพธราดินบน | ถวายบุษปสุคน |
| ธแด่สมเด็จจักรี | |
| ๏ แสนดุริยดำแคงดนตรี | อวยพรพระพี |
| ริยพระผู้เลิศลือไชย ๚ |
| ๑๑๏ ปางนั้นฤษีสา | ธุทั้งหลายอันเลิศไกร |
| ก้มเกล้าอัญเชิญไตร | ภพนาถเสด็จพลัน |
| ๏ จงพระบำบุษบง | กชอเนกโจษจรร |
| ให้นาศทั้งพวกพรร | คพิบัติบัดเดี๋ยว |
| ๏ พระกฤษณเสด็จเหนือ | ครุฑราชฉับเฉียว |
| ปีกกวักกรลับเสียว | สเทื้อนท้องธราดล |
| ๏ ถับถึงนสรพาง | คสุเรนทรมณฑล |
| ตระหลบตระเลิดบน | ชรอ่ำอับทั้งแสงพรรณ[๔๓] ๚ |
| ๑๖๏ พานาสูรเรียบพลขันธ์ | หน้าหลังโจษจรร |
| คือแถวสมุทรสามรรถ | |
| ๏ สรรพสรรพาวุธธงฉัตร | หาญห้าวเทิดทัด |
| กำเลาะกำลังแสนแสะ | |
| ๏ หมู่หนึ่งเรืองรดับรันแทะ | เทียมด้วยแกะแพะ |
| แลพลสอยดาษดา | |
| ๏ หมู่หนึ่งขี่อูฐคณา | พลแซงซ้ายขวา |
| กำลังรยังยงยุทธ | |
| ๏ หมู่หนึ่งแกว่นแกล้วสิทธิอุด | ดมเดชปรทุษฐ |
| เทียรทหารห้อมล้อมแหน | |
| ๏ หมู่หนึ่งขี่เสือเหลือแสน | พวกพลบมิแคลน |
| สรดื้นสรดักตักตน ๚ |
| ๑๕๏ แสนส่ำพลคชชาญชน | ทนแก่ปืนยืน | แก่หอกหาญ |
| ๏ แสนส่ำพลคชเชี่ยวชาญ | ราญดรงครง | คชิงชัย |
| ๏ แสนส่ำพลคชเศิกกษัย | ไพรีราบปราบชัย | อริฤทธิ์ |
| ๏ แสนส่ำพลคชเชี่ยวชิต | ขวิดสุเมรุอิศ | รโทรมทรุด |
| ๏ ส่ำนายพลคชยงยุทธ | วิริยวัยวุฒิ | ชำนาญชาญ |
| ๏ ส่ำนายพลคชรอญราญ | มารวิชัยชาญ | ชเยศรอญ |
| ๏ ส่ำนายพลคชบุกบร | กรกระลึงศร | กำลังยง |
| ๏ ส่ำนายพลคชราญรงค | ทรงกุทัณฑคง | กำยำแผลง |
| ๏ ส่ำนายพลคลเริงแรง | แผลงกำซราบศร | บำบัดภัศม์ |
| ๏ ส่ำนายพลพลขนัดขนัด | ซัดทั้งหอกซัด | ขจัดขจาย ๚ |
| ร่าย๏ ดุจขวิดเมรุให้ทลาย | โจมจำรายขจายอรินาศ |
| ก็หวาดไหวธรณี | กรกระวีอังกีส |
| ได้ด้วยดีดมือเดียว | ดูเฉียวฉับกลับกลอก |
| ง่าง้าวหอกสว่างไสว | ประดับรไรเรืองแสง |
| แผลงกำซราบสรดักดาษดาว | ดุจฉ่าฉาวห่าฝน |
| ทั้งดินบนตระหลบอากาศ | แพร้วพนาศชนักแร่ง |
| แย่งสุพรรณอานเอก | รจเรขแก้วเก้าสิ่ง |
| ยิ่งสุริยรัศมี | มีตาบหน้าสลาบครุฑ |
| เพื่อจะยุทธสุบรรณ | ฤทธิชำนัลแกว่นกล |
| พลตีนช้างแสส้าว | ห้าวก็ห้าวเหลือหาญ |
| ชาญก็ชาญเหลือเชี่ยว | เรี่ยวก็เรี่ยวแรงก็แรง |
| แผลงศรศิลปเฉียวฉับ | จับเสโลห์ทวนทอด |
| ผ้าชั้นสอดสำลีเลิศ | หมวกพรายเพริศประดับประดา |
| หนซ้ายขวาหน้าหลัง | โจมจำบังปรปักษ์ |
| ย่อมพลยักษาธิปะ | ดุจหยิบตระวันมามือ |
| คือใครขวางม้วยไหม้ | เปล่งเป็นไฟทั้งสองตาปปลาบ |
| เพียงพลราพณาสูรศักดิ์ ๚ |
| ๑๖๏ หัวหน้าสุราชสรศักดิ์ | สรดื้นย่อมยัก |
| ษราชอันมหึมา | |
| ๏ เขาจงใจจักพาธา | สีหนาทนรา |
| ธิเบศรเดโชไชย | |
| ๏ เรียบพลแสะสินธพไสว | อาวุธเกรียงไกร |
| ประเกิดประกอบสรรพเสร็จ ๚ |
| ร่าย๏ ส่ำแสะเหิรหาวเห็จ | ส่ำแสะเตร็จไตรจักร |
| กวักไกวกวักไกวโพยม | จู่โจมกลางรณมุข |
| ส่ำแสะอุครไล่เลี้ยว | เลิศฉับเฉียวแล่นปลิว |
| ส่ำแสะฉิวเฉกลม | ชมพูนทพรายเพริศ |
| เฉิดศรีสยามพรายเพรา | แสงสันเทาเทียมเมฆ |
| มโนเวกไววิริย์ | พิริยพลกำเลาะ |
| เหาะหักรณจำบัง | แสะศรีสังขใสสุทธิ์[๔๔] |
| แสะพิทยุตมลังเมลือง | แสะสีเหลืองมลาก |
| ถ้วนทุกภาคนานา | แสนสังขยาอสงไขย |
| เชี่ยวชาญไชยห้าวฮิ | ชำนิแสะห้าวหาญ |
| ชำนาญแสะห้าวหื่น | ชื่นชมรณห้าวหับ |
| สำหรับสงครามพิฆาฏ | นายเผ่นผาดผันผยอง |
| ถือทวนทองแส่ฟ้า | ดาบดั้งกล้าฟันฟาด |
| นายหมู่มาศเกราะไกร | โห่เอาไชยไชยลาภ |
| สวนลูกจาปเกรียงกรู | อินทรธนูผลงแผลง |
| กุมศรแสลงพิษภัศม์ | ตัดตนขาดขจัดขนาย |
| นายแสะสุรสีหนาท | ร้องตระหวาดไกรเกรียง |
| เสียงสันทับทุกด้าน | เสียงสท้านทุกแดน |
| แสนธนูยิงแย้ง | โจมบั่นแทงในรณ |
| จรดดินบนจบจักร | ชักกุทัณฑกำซาบ |
| ด้วยลูกจาปแล่นลิ่ว | ฉิวเสมอลมแล่นเลี้ยว |
| ฉับเฉียวฉุนจำบัง | ทังซ้ายขวาแกว่งไกว |
| ยัวเยาไยโห่หาวหบ | รบเร็วรวดตรวจกัน |
| แลสำคัญสังขยา | หน้าหลังชรอื้ออับทิศ |
| ดุจปิดป้องตระวัน | แข่งเขี้ยวขันยืนรยัด |
| หวังบำบัดสมเด็จจักรี ๚ |
| ๑๖๏ เขาเร่งรีบเข้าบมิหนี | หวังสู้นฤบดี |
| บดินทรศรีสังกร | |
| ๏ ตระบัดแผลงศรเหลือศร | สองยังภูธร |
| สมเด็จนราธิบดี | |
| ๏ ทีนั้นพระกฤษณภูมี | เดชะศรสี |
| หนาทผาดแผลงแสดง | |
| ๏ พลมารโรมพุ่งโรมแทง | โรมโรมผลาญแผลง |
| สพรั่งสพร้อมผลาญผลง | |
| ๏ เข้าตั้งต่อพิษณุองค์ | จักราธิปทรง |
| จัตุรสัตวพิไชย ๚ |
| ๑๑๏ ปางนั้นพระพลเทพ | ก็เล็งศัตรูไตร |
| สว่างไสวไหว | พลพีริยโจษจรร |
| ๏ ทูลแด่สมเด็จพระ | กฤษณจะอาจกรร |
| มล้างมารพ่ายผัน | พินาศในณศาดล |
| ๏ จึ่งใช้สมเด็จพระ | พลเทพชาญกล |
| แกว่นยืนในกลางรณ | ดำเกิงกรกระลึงไถ ๚ |
| ๑๖๏ ปางนั้นหมู่พวกพลไพ | รีแผลงศรไป |
| คือฝนชะแซร่แพร่เพรง | |
| ๏ จักรีเป่าสังขระเรง | เสียงศัพทคเครง |
| คครื้นคือฟ้าฟื้นกรัง | |
| ๏ เร่งพระพลเทพจำบัง | บุกบั่นพ่ายพัง |
| ก็เกริกด้วยภัยจรัลจราย | |
| ๏ บ้างหัวขาดบ้างตัวตาย | ไส้พุงทลักทลาย |
| กำจายกระดูกแหลกลาญ | |
| ๏ เลือดไหลคือโชรเชราะธาร | ยักษาพลพาน |
| โซรมก็ผาดผลาญผลง | |
| ๏ พระพลเทพาเอองค์ | ศัตรูผุยผง |
| ก็แหลกคือจุณธุลี | |
| ๏ จับช้างซัดช้างยับยี | จับสีหซัดสีห์ |
| รยับรยับย่อยยับ | |
| ๏ จับม้าซัดม้าเตงตับ | พระพลเทพรับ |
| ทั้งพลพลพินาศ | |
| ๏ ทัพพลพ่ายพังยังราช | พานาสูรขยาด |
| ก็ผังยังพระอิศวร[๔๕] | |
| ๏ ปรับความคือร้อนรัญจวน | ก้มเกล้าท่าวทวน |
| ทำนูญบำบวงสรวงเสร | |
| ๏ พระกฤษณพระพลเท | พาภาคยมเห |
| สุเรนทรศักดิรำบาล | |
| ๏ พระผลาญพลมารแหลกลาญ | ขอเชิญภูบาล |
| พระบาทไปช่วยเร่งรณ | |
| ๏ จึ่งใช้ศิพชวนแกว่นกล | แกว่นแกล้วกลางพล |
| ณภาพทรงธนูศร | |
| ๏ หาวเหาะเหิรมาแห่งสมร | แกว่งศรไกวศร |
| คือสีหกล่าวเกรียงไกร | |
| ๏ นิฤมิตไตรมุขมุขไตร | นัยนเปล่งเปลวไฟ |
| จำรูญจำรัสเรืองแสง | |
| ๏ บัดพระพลเทพสำแดง | ชัยชัยผลาญแผลง |
| ประทะศิพชวนชิงไชย | |
| ๏ ศิพชวนก็แผลงศรไป | ด้วยฤทธิเกรียงไกร |
| พันลึกพันลือเลิศลือ | |
| ๏ ต้องพระพลเทพบอือ | ไถตกจากมือ |
| ตระบัดก็สิ้นพิศวง | |
| ๏ ท่าวล้มในแผ่นบมิตรง | บัดจักรีทรง |
| พระจักรจักรชลา | |
| ๏ ลูบองคพระพลเทพา | เพียงทิพยสุธา |
| มาโสรจมาสรงทุกขทน | |
| ๏ ศิพชวนก็โกรธานนต์ | เข้าในบัดดล |
| ในองคพระจักรี | |
| ๏ จักราธิปพิษณุบดี | ด้วยเดชะพี |
| ริยภาพศักดิ์อนันต์ | |
| ๏ ศิพชวนชัยเข้าด้วยพลัน | ในพระองคคัน |
| จะจองศิพชวนชิด | |
| ๏ เอาออกมาได้ด้วยฤท | ธานนตพระพิษ |
| ณุจักรจักมาเผาผลาญ | |
| ๏ อากาศภาคห้ามบมินาน | ขอพระโปรดปราน |
| ประทานชีพศิพชวน | |
| ๏ จึ่งพระยั้งหยุดบมิจวน | ด้วยจักรรอญรวน |
| ก็ไปยังพระศุลี | |
| ๏ ในกษณนั้นจึงพระอี | ศวรเจ้าเรียบพี |
| ริยภูตปีศาจนานา | |
| ๏ เทพฤๅษีสิทธิพิทยา | ธรครุฑคณา |
| อเนกอึงอัมพร | |
| ๏ ต่างต่างเขจรภูธร | คือดารากร |
| ประดับประดาษดวงจันทร์ | |
| ๏ พระรัศมีพระฉายฉัน | คือเดือนด้วยพัน |
| ตรวันด้วยหมื่นรัศมี | |
| ๏ พระเสด็จพฤษภพระศรี | ใสสังขรูจี |
| จำรูญจำรัสจักรพาฬ | |
| ๏ หัวหน้าพระนนทิการ | ทักษิณฝูงมาร |
| ยักษภูตปีศาจ | |
| ๏ โดยประจิมรากษสชาติ์ | อุตระยุพราช |
| พระขันทกุมารพิไชย | |
| ๏ วิฆเนศวรวิฆนประไลย | ถืออาวุธไกร |
| กำลังกำเลาะแสนสาร | |
| ๏ ย่อมพวกพลหมู่แมนมาร | ย่อมหาญเหลือหาญ |
| ประยุทธชิงเร็วราญ | |
| ๏ บ้างเขียวขาวดำดูผสาน | ยอมมารประมาณ |
| พรรณอินทรธนู | |
| ๏ เอามาห้อมล้อมพระศู | ลีลากันกรู |
| ยังรงครงคประทะ | |
| ๏ พระกุมารผู้ฤทธิเดชะ | เดโชชาญชนะ |
| มยุระพาหนะบันลือ | |
| ๏ หกหน้าทวาทศถ้วนมือ | ศัสตราวุธถือ |
| ถเถือกคือแสงพิทยุต | |
| ๏ สองตั้งต่อกันบมิหยุด | กลแก้กลยุทธ |
| อเนกกลแก้กล | |
| ๏ สาดศรไปมาเสียดสน | เพียงฉ่าฉาวฝน |
| คือจักรพาฬจะพก[๔๖] | |
| ๏ เทพาสุรคณดาลตก | ใจสยบแสยงอก |
| กระหม่าและบ้าใจหาย | |
| ๏ จักรีขับจักรวัดวาย | พระอิศวรก็ผาย |
| พระโอษฐห้ามคืนคง | |
| ๏ พระกุมารถอยจากณรงค์ | พระอิศวรก็ทรง |
| ธนูแลน้าวเมรุทอง | |
| ๏ เข้าต่อพระกฤษณประลอง | ศรสองส่องสอง |
| ประลองตระหลบสหสา | |
| ๏ พระแผลงศรอัคนิมา | เอาอัคนิผลา |
| ก็ผาดประทะทบทน | |
| ๏ พระแผลงเพ็ชราสตรประชน | เพโชรระดมดล |
| แลเพ็ชรรับเพชรี | |
| ๏ พระแผลงพายุวาตพระศรี | แผลงศรศรสีห |
| ศรยุพาปะทะ | |
| ๏ แผลงศรครุฑาบัตระ | พระเดชเดชะ |
| ก็แผลงครุฑราชประชน | |
| ๏ แผลงศรศรเปนห่าฝน | ห่าฝนศรสน |
| จำรายจำรัสแผลงผลง | |
| ๏ พระแผลงไนยมาต[๔๗]ยรรยง | ฤทธิรุตม์ราญรงค |
| รงคพิษณุก็รบ | |
| ๏ สองก้ำกึ่งกันทานทบ | แผลงศรตรหลบ |
| ตรเลิดพันลึกนิดินบน | |
| ๏ แผลงศรพลดรณวิมล | ศิวพัศดุระพหล |
| แลอัษฎภาพบรรหาร | |
| ๏ เป่าสังข์เสียงสังข์สำราญ | ชมชาญชื่นบาน |
| ชไมยพายุประกาศ | |
| ๏ พระอิศวรจักแผลงผลาด | เดโชไนยนารถ[๔๘] |
| ก็ให้พินาศพระพิทธ[๔๙] | |
| ๏ บัดนั้นเทพฤษีสิทธิ์ | ขอพระสรวมฤท |
| ธิอย่าบรรหารตาไฟ | |
| ๏ เกรงภพมณฑลจะประไลย | ศุลีภูวไนย |
| ก็โดยสรณฤๅษีสาร | |
| ๏ เห็นสองมือสองสังหาร | พานาสูรดาล |
| รลวงฤไทยรันทด | |
| ๏ คิดว่าถ้าตายไว้ยศ | ในรณปรากฏ |
| พระเกียรดิล้ำฤๅแคลน | |
| ๏ เรียงเรียบรี้พลดั้งแพน | โตมรเหลือแสน |
| สมุทระลอกอึกอึง | |
| ๏ หัวหน้าทศขรรคกระลึง | อาวุธประคึง |
| ประดับประดาดาษดา | |
| ๏ ขี่เสือโคร่งขี่เลียงผา | ขี่แรดขี่จา |
| มรีนิกรแสะสีห์ | |
| ๏ ขี่โตขี่ยักษโภคี | หัวหน้าพลพี |
| ริยเครื่องดำกับกับมือ | |
| ๏ บัดนั้นกรุงพานธก็ถือ | ศรพันบันฦๅ |
| พันฦกนิเดโชไชย | |
| ๏ ขนัดยักษ์รากษสเกรียงไกร | ขนัดมารไสว |
| สว่างทั้งช้างม้ารถ | |
| ๏ ขนัดแทตยนิกรปรากฎ | ฝูงพวกพลพต |
| พาลนพานสุรสุเรนทร์ | |
| ๏ เข้าต่อพระกฤษณนฤเบน | ทราทิพเพียงเมรุ |
| เมทนินิศจล | |
| ๏ พระปรัทธยุมต่อพวกพล | ขาดขรรคจำรณ |
| จำรายจรายขจายขจัด | |
| ๏ บัดพระพลเทพบำบัด | ถือไถแถกตัด |
| อุรุอุระแหล่หลาย | |
| ๏ ฝูงพวกพลมารขจัดขจาย | หัวหน้าแตกตาย |
| พินาศกลางสมรภู | |
| ๏ พระปรัทธยุมเกรียงกรู | ต่อแทตยาสู |
| รศักดิแลลาญทัก | |
| ๏ บัดพานาสูรพระจัก | กรีแกว่งตรีจักร |
| แลจักรจักรรันทำ | |
| ๏ พานาสูรแกว่งขรรค์กำ | ซราบสารแสนส่ำ |
| อเนกดูโพรงพราย | |
| ๏ อึกอึงอากาศขจัดขจาย | ไม้ไหล้แหลกหลาย |
| ละลอกกระฉอกชลยุทธ | |
| ๏ ว่าเหวยท้าวใดล้ำอุตม์ | แกล้วกล้าอย่าหยุด |
| จงมาประทะในสมร | |
| ๏ จักรีแกล้วกล้าบมิหยอน | ไทสีหบวร |
| สรทัดสรเทื้อนภพไตร | |
| ๏ ว่าเหวยมึงมาชิงไชย | ดุจฝอยทอดไฟ |
| จะไหม้พินาศบมินาน | |
| ๏ มึงเฉกจิ้งจอกสามาญ | หวังจักพพาน |
| ด้วยสีหราชบขาม | |
| ๏ ฝีมือกูใช่คนทราม | ในแผ่นภพสาม |
| สรเทื้อนสรท้านหวาดไหว | |
| ๏ ดีหลีแหนงหลีกแต่ไกล | ดีกว่าตนกษัย |
| พินาศในรณรงค์ | |
| ๏ จักแหลกแฝกเป็นผุยผง | จ่อมโจมกลางณรงค |
| ฤๅว่าจะรอดปางเปน | |
| ๏ มึงมาต่อเข็ญเกี่ยงเข็ญ | จักถึงมึงเห็น |
| บรอดชีวิตปางเดียว | |
| ๏ สองท้าวเร่งรณฉับเฉียว | สองเลียวล่าวเลียว |
| ปรทะปรทบไปมา | |
| ๏ ไหวไหวหวาดหวาดพสุธา | ไหวเมรุคลาศคลา |
| จะพกจะพลวกภูวดล | |
| ๏ สาดศรไปมาเสียดสน | เพียงฉ่าฉาวฝน |
| เพียงจักรพาฬจะพก | |
| ๏ เทพาสุรคณดาลตก | ใจสยบแสยงอก |
| กรหม่าก็บ้าใจหาย | |
| ๏ จักรีจักรจักรวัดวาย | พระอิศวรผาย |
| พระโอษฐห้ามด้วยดี | |
| ๏ คึกคึกเครงเครงธาษตรี | คือสีหสู้สี |
| หสีหนาทสรรทับ | |
| ๏ บัดพระจักรีก็กลับ | แกว่งไกวจักรฉับ |
| ก็ต้องฉฉาดฉาดฉัน | |
| ๏ ขุกขาดมือมารทั้งพัน | เหลือกรสองอัน |
| ก็จักพินาศในสมร | |
| ๏ จักรีจักรอญให้มรณ | พฤษภภูธร |
| ก็ขอชีวิตคงคืน | |
| ๏ ไว้เปนมนทรียั้งยืน | เฝ้าทวารบหืน |
| บให้พินาศในสนาม ๚ |
| ๑๔๏ เสร็จมล้างสุราสุรสุเรน | ทรอเนกเหลือหลาม |
| เดชะตระบะนฤบดีสาม | ภพโลกยโมลี |
| ๏ ปางนั้นสมเด็จนฤปกฤษ[๕๐] | ณมหาธิเบศรศรี |
| ปรัทธยุมพานสุตนี | อนิรุทธเรืองราช |
| ๏ เสด็จเหนือมหาครุฑอัน | อุดมเดชลีลาส |
| ลีลายังอัมพรพิกาศ | สสหัสรัศมี |
| ๏ เทพาสุราสุรสุเรศ | สุรัสวดีตรี |
| โดยเสด็จสมเด็จสุรบดี | ทศทิศโจษจล |
| ๏ ถับถึงมหานครไล | ยบุรีคือเมืองบน |
| สามนตอมาตยรี้พล | ทั้งมณฑลจักรพาฬ |
| ๏ ชมเดชพระศรีอนิรุท | ธอุษาคือเยาวมาลย์ |
| เสวยสุขแสนสุรสำราญ | สุขเสพยสมสอง |
| ๏ เกษมกษัตริย์เกษมพิภพเรือง | เกษมสุขเปรมปอง |
| เปรมปรีดิ์นฤบดีตระกอง | กรกชปืนกาม |
| ๏ ตราบตั้งมหรรณพมหา | มหิทธิโลกยสรบสาม |
| พระเกียรดินฤบดีคือราม | นเรนทรคงตรง ๚ |
| ๑๑๏ ด้วยเดชะบุญญา | ธิการาอันสมพงศ์ |
| ผูกฉันทสนององค์ | คุณท่านอันสุนทร |
| ๏ จวงจัดอันมั่นหมาย | บวางวายคำนึงกลอน |
| บเห็นแก่หลับนอน | ดำริหตริบเว้นเวียน |
| ๏ ครั้นคำฉันทก็เสร็จ | แลสำเร็จก็เร่งเขียน |
| จึ่งเสร็จสำเร็จเพียร | จำนงจิตตจินดา |
| ๏ ขอจงอุปถัมภก | การซึ่งอันปราถนา |
| อสังขัตยธรรมา | จงตรัสแจ้งมโนใน |
| ๏ จงเผด็จเกลศรา | คธิกสาลจงกษัย |
| นฤพยาธินฤภัย | นิราลัยนิรันดร |
| ๏ นฤทุกขนฤโศก | นฤโรคอาวรณ์ |
| เปนสวัสดิสุนทร | มิศศกโสภา |
| ๏ แม้นไปบได้ดล | อสังขัตยธรรมา |
| บุญญาธิการา | ขออุดหนุนในสันดาน |
| ๏ ขอสถิตในสัจ | จพิพัฒนโอฬาร |
| นั้นข้าจงใสสานต์ | ในคุณศีลทานา |
| ๏ ขอจงเจริญสวัส | ดิพิพัฒนเมธา |
| ขอจงเจริญอา | ยุสมอาตมยืนยง |
| ๏ อรอรรถอาคม | กิจใดอันใจจง |
| ขอธารจำนง | สิทธิตราบนฤพาน ๚ |
ในสมุดไทยดำชุบรงค์ ๑๙/ง มีผู้เขียนโคลงไว้ว่า
| ๏ จบอนิรุทเรื่องเรื้อง | รณรงค |
| ศรีปราชปัญายง | แต่งไว้ |
| ใครจแต่งปรสง | เอาหย่าง นี้นา |
| จักเฟื่องฟูเกียรติให้ | เลื่องล้ำลาญผล ฯ |
[๑] ...เผื่อนผกา ?
[๒] ตรีมุขมาศ...?
[๓] เทียบโคลงกำศรวลศรีปราชญ์ บท ๑ และ ๒ ดูต่อไปในหน้า ๗ ด้วย
[๔] ฟ้าพื้นภพไตร ?
[๕] ลออเอววัลย์ ?
[๖] เพยีย เป็นเครืองดนตรี ชนิดหนึ่ง ประเภทเครื่องสายใช้ดีด ในโคลงกำศรวลศรีปราชญ์ เขียนไว้ว่า เพลี้ย ส่วนในหนังสือกาพย์ขับไม้ เรื่องพระรถเสน เขียนไว้ว่า พีณเพลีย คือ เพียะ หรือ พิณเพียะ ดูรูปและคำอธิบายในหนังสือ “เครื่องดนตรีไทย” ของกองการสังคีต กรมศิลปากร
[๗] หมายความว่า อนิรุทธเป็นลุกพระกามเทพ คือ พระปรัทยุมน์
[๘] ดูเชิงอรรถหน้า ๑๒
[๙] ในหน้านี้และหน้าต่อไป ใช้สัมผัสระหว่างวรรค โดยไม่ต้องใช้สัมผัสท้ายวรรคก็ได้ โปรดสังเกตตลอดไป
[๑๐] หมายถึงกองทัพวานร ในเรื่องรามเกียรติ์
[๑๑] ในเรื่องว่า พระอนิรุทธมีชายาอยู่แล้ว ชื่อ สุภัทรา
[๑๒] พันแสง จากศัพท์ สหัสรังสี ได้แก่ ดวงอาทิตย์
[๑๓] ไตร=นับ กำหนด
[๑๔] หมายถึง สรภังคดาบศ ดู สรภังคชาดก จัตตาฬีสนิบาต ในนิบาตชาดก ฉบับแปล เล่ม ๑๖ พ.ศ. ๒๔๗๑
[๑๕] ทรพี ควายที่รบกับพาลี ในเรื่องรามเกียรติ์
[๑๖] ช้างคิรีเมขล ของพญาวสวัสดีมาร ที่ผจญพระพุทธเจ้า ตอนตรัสรู้
[๑๗] พันแสง คือ ดวงอาทิตย์
[๑๘] น้ำใส ?
[๑๙] ความในตอนนี้ไป อาจเทียบได้กับโคลงกระทู้ว่า
| โก มลเดียรดาษพื้น | สินธู |
| วา ลุการะดับดู | ดั่งแก้ว |
| ปา รังระบัดปู | ปุยนุ่น เปรียบฤๅ |
| เปิด จอกกระจับแผ้ว | ผ่องน้ำเห็นปลา ฯ |
[๒๐] ตอนนี้แต่งเป็นแบบ นาคบริพันธ์
[๒๑] ลาลส
[๒๒] ......สำรวลสวร
[๒๓] ถ้าเป็น สูญ หมายถึง o เหนือพระจันทร์ครึ่งซีก บนพระนลาตของพระอิศวร ถ้าเป็น ศูล หมายถึงอาวุธคู่พระหัตถ์ของพระอิศวร
[๒๔] สุดาพาณ = ลูกสาวของท้าวพาณะ ผู้ครองโศณิตปุระ คือ อุษา ดู-ที่มาขออนิรุทธคำฉันท์และบทละคอนเรื่องอุณรุท ท้ายเล่ม
[๒๕] พาณสุดา = ลูกาสาวท้าวพาณะ คือ นางอุษา
[๒๖] น่าจะเป็น สวร คือ เสียง
[๒๗] นครทวารวดี หรือ ทวารกา
[๒๘] ในวิษณุปุราณะ ว่า จิตรเลขา
[๒๙] พานาสุรบุตร = ลูกของพาณาสูร คือ นางอุษา
[๓๐] ยา=อย่า
[๓๑] เลขายมาธิบดิทัณ......?
[๓๒] พระไพรศพณ์ คือ ท้าวเวสสุวัณ
[๓๓] ความซ้ำในหน้า ๕๑
[๓๔] นครทวารวดี
[๓๕] โศณิตปุระ ดู – ที่มาขออนิรุทธคำฉันท์และบทละคอนเรื่องอุณรุท ท้ายเล่ม
[๓๖] กองทัพพญาขร ในเรื่องรามเกียรติ์
[๓๗] หมายถึง ศร ๓ เล่ม ?
[๓๘] ชื่อแทตย์ ๒ ตน คือ กุมภ และ นิกุมภ ที่แย่งนางติโลตตมา
[๓๙] พาณสุดา คือ นางอุษา
[๔๐] นารทฤษี
[๔๑] พระปรัทยุมน์
[๔๒] ศิขานล = พระเพลิง
[๔๓] แสงพัน คือ ดวงอาทิตย์
[๔๔] คำเหล่านี้เข้าใจว่า เป็นชื่อทำเนียบรวางม้าต้น
[๔๕] ท้าวพาณะสู้ไม่ได้ ไปทูลขอให้พระอิศวรมาช่วยรบ
[๔๖] พก = วก คือ พลิก หกกลับ
[๔๗] เข้าใจว่า นัยนาสตร คือ นัยน+อัสตร ดูหน้าต่อไป
[๔๘] เข้าใจว่า นัยนาสตร คือ นัยน+อัสตร หมายถึงดวงตาที่สามของพระอิศวร
[๔๙] ...พระพิษณุ์ ?
[๕๐] พระกฤษณ พระปรัทยุมน์ นางอุษา (พาณสุตนี = ลูกสาวท้าวพาณะ) และพระอนิรุทธ ขี่ครุฑตัวเดียวกัน
