วินิศวานิชคำฉันท์
หลวงธรรมาภิมณฑ์แต่ง
| ๑๔๏ กฤษดาญชลีกรประนต | ทศนัขนมัสการ |
| แทบบาทชิเนนทวรญาณ | สุวิมุตติเจษฎา |
| ๏ ผู้ตรัสรู้คุณอนุต | ตระวิสุทธิสัมมา |
| สัมพุทธองคอรหา | ธิมเหสิโนดร |
| ๏ นบอุตตมางควรธรร | มะมหันต์คุณากร |
| อันองค์บรมชินวร | ธดำรัสสดวกดี |
| ๏ ล้วนเลิศณโลกยวิสิษ | ฐวิสุทธิราษี |
| เผยโมกข์อมัตยวิถี | ทิพห้องศุขารมณ์ |
| ๏ น้อมหมู่มหาคณชิเนา | รสสังวโรดม |
| ด้วยศีละทิฏฐิกะภิรม | ยะประเสริฐพิเศษสรรพ์ |
| ๏ เคารพพระรัตนวรา | คุณสาธุรำพรรณ |
| ทั้งสามประสิทธิ์สฤษดิสรร | พอเนกอุดมมาน |
| ๏ สรวมสรวงครพวิสุทธิเท | วนุภาพคุโณฬาร |
| บำบวงวิสิษฐ์สุระสการ | อุปบัติเทพา |
| ๏ ทั่วแมนพิมานพิมลสิท | ธิมหิทธิศักดา |
| จบสรวงสถานทิพยสา | กลภูมิรมย์บาล |
| ๏ เคารพภิวาทนิยน้อม | คุณบูรพาจารย์ |
| ก่อเกื้อสกนธบริหาร | คุณล้ำสุขุมไข |
| ๏ กราบเกล้าถวายกรบังคม | บรมบาทธิเบศร์ไท |
| จอมภพจุฑาดลมไห | สุริเยศร์สยามินทร์ |
| ๏ กรุงเทพมหาวรนคร | อมรรัตนโกสินทร์ |
| เกริกเกียรติขจรปรถพิน | คุณปกศิราประชา |
| ๏ ร่มรื่นสราญรมยศุข | ศิริทุกประเทศสา |
| ทรด้วยพระราชกรุณา | คุณพ้นจะรำพรรณ |
| ๏ สรวมสิ่งพิเศษศุภประนอม | ศิริพร้อมพิบูลย์สรรพ์ |
| ไตรรัตนาทิคุณอัน | อดิเรกะจำนอง |
| ๏ สรวมสิ่งเกษมศุขสวัส | ดิพิพัฑฒสมพอง |
| จงมีณข้าบทลออง | จะนิพนธ์ประพันธ์ฉันท์ |
| ๏ โดยในดำนานวินิศวา | นิชสาระรำพรรณ |
| ด้วยมิตรเสมอกมลสรร | พนุเคราะห์ฤร้างแรม |
| ๏ เดิมเชกสเปียประดิฐบท | ลครแล้วและชาลส์แลมป์ |
| กลั่นกล่าวสำเนานิคมแนม | นิติอย่างนิยายมี |
| ๏ ร่ำปางนิทานบุรุษสอง | ชนชาติอิตาลี |
| เนาในประเทศวินิศศรี | ชลเขตรภารา |
| ๏ บัสสานิโอบำญัตินาม | กรแจ้งสมัญญา |
| เนื่องเชื้อณวงษคณนา | นุตระกูลมหาศาล |
| ๏ แอนตอนนิโอบุรุษหนึ่ง | บริบูรณ์ศฤงฆาร |
| พานิชตระกูลวิบุลการ | กิจกอบณค้าขาย |
| ๏ ทั้งสองเสมอกมลรัก | ษสมัคสมานหมาย |
| เปนอรรคุดมปิยสหาย | บมิห่างมิหันเหิน |
| ๏ แม้ใครและใครผิวประสงค์ | ธุระไรบแรมเมิน |
| รับภารผดุงกิจเจริญ | ก็สฤทธิ์ประสงค์สม |
| ๏ สองนายบหน่ายหทยกัน | กลนี้ก็นานนม |
| ทุกข์ศุขสโมสรภิรม | ยะบร้างระคางเคือง |
| ๏ บัสสานิโอจิตรชนิด | บมิคิดจะแปลนเปลือง |
| ฟูมฟายและจ่ายธนะก็เนือง | นิจอยู่บรู้ออม |
| ๏ ขาดขัดก็เคยมิตรสิเน | หก็ช่วยพยุงยอม |
| ยืมใช้เฉลี่ยธนะถนอม | ดุจนี้อเนกนาน |
| ๏ ภายหลังและเพื่อนธุระจรน | ตก็ยลยุพาพาล |
| เศรษฐีธิดาดรุณมาลย์ | กลพิศก็พิศมัย |
| ๏ เนาเบละมอนตำบลแต่ | วินิศกรุงบแกลนไกล |
| นามนางนิยมยุพดไน | วรนุชปอเทีย |
| ๏ บิดาและมารดรพธู | ชิวสองก็สูญเสีย |
| นางนั้นก็ครองคฤหเจีย | รพิทักษ์ธนานันต์ |
| ๏ สมบัดดิสมบุรณพัส | ดุดิเรกครามครัน |
| มั่งคั่งสุโภคยะมหัน | ตะพิพัฒนเนืองนอง |
| ๏ บัสสานิโอทฤษฎี | นุชภักตรลำยอง |
| สบตาก็เตือนกมลปอง | ปดิพัทธ์ยุพาพงษ์ |
| ๏ แอบเอื้อนกระแอมกลแสดง | กิติศัพทโดยจง |
| นางนั้นเสนาะสรอนง | คก็เหลือบชำเลืองแล |
| ๏ เนตรนางก็ต้องบุรุษไน | ยนะดูกระดากแด |
| ปลื้มปลาบมโนนุชก็แปร | มุขม่อยชม้อยเมียง |
| ๏ ต่างคนก็ต่างกมลมี | พิศวาศภิรมย์เรียง |
| อาไลยตระลึงประวัติเพียง | ประดิพัทธแก่กัน |
| ๏ ปางสองคนองมนะกำหนัด | อุระกริ่มเกษมสันต์ |
| เกื้อกามตระอรกระอุนิรันต์ | รศรักบเว้นวาง |
| ๏ บัสสานิโอนิจคนึง | นุชจินตนานาง |
| เช้าค่ำก็ร่ำกมลหมาง | บมิว่างระหว่างทวี |
| ๏ จักสู่สโมสรสมร | มิตรโดยประเพณี |
| ทุนรอนก็หย่อนธนะและมี | ก็บเพียงบพอการ |
| ๏ เพราะก่อนสิเคยมหะธโน | ดมมากมหาศาล |
| จับจ่ายจะใช้นฤประมาณ | บมิยั้งประหยัดตน |
| ๏ คราวต้องประสงคกิจมี | ธุระแท้ก็ถึงจน |
| ทรัพย์น้อยก็ถอยผลจะยล | นิก็ยิ่งจะยากไฉน |
| ๏ อึดอัดกระอุอุระตระหนัก | ก็ประดักประเดิดใจ |
| ตนทอดก็กอดอุระพิไร | กรพาดนลาตตรอง |
| ๏ ลุกนั่งละลังนิทรละล้า | ก็พะว้าพะวังหมอง |
| กอดเข่าซะเซานยนะสอง | ก็ระริบกระปริบปรอย |
| ๏ ยิ่งคิดก็ยิ่งทุมะนะอา | ดุระเล่หลาญลอย |
| ฝืนทุกข์ถวิลมนัศถอย | จิตรนึกคนึงยล |
| ๏ หวนถึงสหายชนมร่วม | ศุขทุกข์ณเติมดล |
| อนึ่งเพื่อนก็พออุดมธน | ผิวคงจะสมปอง |
| ๏ ตรึกกริ่มกระหยิ่มกมลจิน | ตนะแสนจะสมพอง |
| พลางจากสถานจรจำนอง | ทุระคมนะมรรคา |
| ๏ ถั่นถึงสำนักปิยสหาย |
|
| นั่งพลางและทางพจนปรา | รภโดยณไมตรี |
| ๏ แอนตอนนิโอทศนะมิตร | มลภักตรเผือดศรี |
| จึงเอื้อนสุสุนทรวะจี | อนุสนธิปราไส |
| ๏ อ้าดูระท่านปิยสิเน | หสหายเสมอใจ |
| เนิ่นแล้วณเราบจรไป | ธุระสนทนานาน |
| ๏ เออเพื่อนก็วัฒนเจริญ | ศุขทุกข์เกษมสานต์ |
| โรคไภยพิบากพิบัติการ | ผิวฤาสบายกาย |
| ๏ เปนไรณภักตรพิศเผือด | ดุจเดือดฤดีดาย |
| ฤาว่าพยาธิบสบาย | ผิวเบียนสกนธ์ผลาญ |
| ๏ เพรงเราวิเคยทศนะกัน | กลนี้ก็ชื่นบาน |
| ปราไสสำรวสุรสำราญ | จิตรแสนจะสาทร |
| ๏ คาบนี้ไฉนปิยสหาย | พิศผิดสโมสร |
| ฉันใดแสดงวจนกร | ธุระโดยคดีมี |
| ๏ บัสสานิโอสรสดับ | มิตรภาวะยินดี |
| ไต่ถามแถลงยุบลมี | มธุรศภิปรายเปรย |
| ๏ จึ่งเอื้อนวรารศนิพนธ์ | ดุระเพื่อนสหายเอ๋ย |
| โรคไภยพยาธิก็เสบย | บมิเบียดมิเบียนตน |
| ๏ แต่ตูระทมมนัศตรอม | อุระกรมทุเรศรน |
| เหตุนี้บควรกิจนิพนธ์ | ก็จะจำขจายแจง |
| ๏ อ้าอ้าสหายกิจอะไร | ธุระใดบควรแหนง |
| เชิญเผยเฉลยกิจแสดง | ขณะนี้ฤควรอำ |
| ๏ ปัสสานิโอยุบลฟัง | พจนาดถ์สนองคำ |
| ตอบตามคดีกมลดำ | ริหเพื่อประสงค์ตน |
| ๏ อ้าขอบมโนมนัศด้วย | อนุญาตนิยมยล |
| เหตุเราจะร่วมนุชวิมล | ฆรสู่พธูครอง |
| ๏ เศรษฐีธิดาดรุณพริ้ม | ปดิพัทธ์ภิเศกสอง |
| แต่เราสิขัดธนะก็ตรอง | กิจตรอมฤดีดาล |
| ๏ มุ่งมานิหวังกมลภา | ระณทรัพย์ประกอบการ |
| สามพันตำลึงรชฎะวาน | มิตรช่วยอำนวยหนูน |
| ๏ แม้เสร็จสโมสรประสง | คจะส่งบเสื่อมสูญ |
| ท่านจงจำนงคุณนุกูล | อนุเคราะหโดยหวัง |
| ๏ แอนตอนนิโอสุตะคดี | มิตรแจ้งแสดงดัง |
| นั้นแน่ตระหนักยุบลฟัง | สิก็กล่าวคดีพลาง |
| ๏ อ้ออ่อฉนั้นฤนะสหาย | บมิควรระคางหมาง |
| ท่านคงจะสมกมลวาง | ธุระเราจะรับภาร |
| ๏ ใจเพื่อนสิเปนชนนุเคราะห์ | มิตรญาติเจือจาน |
| แม้ใครจะมีธุระประการ | กิจใดบดูดาย |
| ๏ คราวนั้นพเอิญสมยจวบ | ธนะขัดนิมากมาย |
| กำปั่นก็ไป่นิวตะขาย | จรค้าบมาดล |
| ๏ หากถึงกระนั้นก็บสลัด | มิตรพึ่งก็ขวายขวน |
| เราคงจะช่วยพะวะพะวน | ธุระกว่าจะเสร็จการ |
| ๏ ปัสสานิโอขณะสดับ | ธุระเพื่อนจะเปนภาร |
| เปรมปรีดิ์ทวีมนะสราญ | จิตรสมเกษมใจ ๚ะ |
| ๑๖๏ แอนตอนนิโอปราไส | เสร็จแล้วทันใด |
| ก็รีบจรลขวนหา | |
| ๏ มีชายแก่หนึ่งคือตา | ไชล็อกนามปรา |
| กฎในวินิศธานี | |
| ๏ เปนคนชาติยิวไปมี | เผื่อแผ่อารี |
| แก่ใครแลใครจนคน | |
| ๏ เพื่อนบ้านร้านถิ่นแถวถนน | ใกล้ไกลทุกคน |
| ชวนกันเกลียดชังทั้งผอง | |
| ๏ แกตระหนี่เหนียวเงินทอง | ทรัพย์สินสิ่งของ |
| คิดซ่อนคิดเก็บเกียจกัน | |
| ๏ กู้เงินกู้ทรัพย์นับวัน | ดอกเบี้ยกรมธรรม์ |
| คอยถามคอยทวงห่วงหา | |
| ๏ คิดเกินพิกัดอัตรา | เรียกแรงหนักหนา |
| ไป่ทิ้งให้ว่างค้างเดือน | |
| ๏ เจ้าหนี้ทั้งหลายไป่เหมือน | แกคอยตักเตือน |
| ผู้คนจึงเกลียดเสียดสี | |
| ๏ แอนตอนนิโออารี | ชาวชนยินดี |
| ก็รักก็ใคร่ไปมา | |
| ๏ เช่นแอนตอนนิโอตา | ไชล็อกชรา |
| รังเกียจรังกลจนตาย | |
| ๏ เพราะเปนผู้ใจง่ายดาย | ใช้ทรัพย์ฟูมฟาย |
| ใครกู้ไป่คิดดอกดวง | |
| ๏ เปนที่ชนชอบทั้งปวง | เพื่อนไป่แหนหวง |
| เพื่อความเอนดูแก่กัน | |
| ๏ แอนตอนนิโอคนสรร | เสริญชอบชวนกัน |
| ไปกู้ไปยืมใช้ชุม | |
| ๏ ต้นเงินดอกเบี้ยเก็บกุม | ไป่เรียกแรงรุม |
| ย่อมหย่อนประหยัดอัตรา | |
| ๏ ติเตียนไชล็อกหนักหนา | คราวนั้นเวลา |
| แอนตอนนิโอขัดสน | |
| ๏ จำใจไปโดยร้อนรน | ทันใดก็ดล |
| สำนักไชล็อกด้วยพลัน | |
| ๏ คำนับจับมือสั่นกัน | ตามธรรมเนียมบรร |
| ดาเพศประเทศนับถือ | |
| ๏ ปราไสสนทนาหารือ | โดยเยี่ยงอย่างคือ |
| เพื่อนบ้านสนิทชิดเรียง | |
| ๏ แอนตอนนิโออายเอียง | เอื้อนอรรถเลียบเคียง |
| อ้อนวอนไชล็อกออกความ | |
| ๏ ทางจริงทางเล่นเลียมถาม | วิงวอนงอนงาม |
| ทุกคำทุกข้อพอฟัง | |
| ๏ จำอดจำเอื้อนอรรถหวัง | บอกบกำบัง |
| ยุบลเหตุเจตนา | |
| ๏ ขอท่านไชล็อกจงปรา | นีเราสักครา |
| สงเคราะห์ให้สมสิ่งคนึง | |
| ๏ หวังมายืมทรัพย์ท่านถึง | สามพันตำลึง |
| ดอกเบี้ยจะเสี้ยส่งพลัน | |
| ๏ เราไป่ให้เนิ่นเกินวัน | โดยคำเราสัญ |
| ญาไว้จงได้เมตตา | |
| ๏ ไชล็อกได้ฟังวาจา | สำเหนียกจินตนา |
| คนึงคเนเล่ห์กล | |
| ๏ แอนตอนนิโอใช่คน | ยากแคลนขัดสน |
| คราวนี้ตกอับทรัพย์สิน | |
| ๏ แต่ก่อนเคยค่อนติฉิน | ยกโทษขึ้นนิน |
| ทาเราทุกสิ่งนานา | |
| ๏ ทีนี้เราจักมายา | ให้สมปราถนา |
| ก็ทำปราไสใจดี | |
| ๏ กล่าวแกล้งแต่งคำทำที | เหมือนมีปรานี |
| แอนตอนนิโอหนักหนา | |
| ๏ เราจักสงเคราะห์โดยปรา | รภท่านปราถนา |
| ฤาห่อนให้ร้อนรำคาญ | |
| ๏ ดอกปลายไป่หวังต้องการ | ขอแต่ปฏิญาณ |
| หนังสือสำคัญสัญญา | |
| ๏ ต้องมีไว้ตามธรรมดา | พอกันนินทา |
| แก่คนทั้งหลายภายหลัง | |
| ๏ แอนตอนนิโอได้ฟัง | ไชล็อกว่าดัง |
| นั้นแล้วก็ยอมสัญญา | |
| ๏ ใจความตามแต่เจตนา | ล้วนเล่ห์มายา |
| เหมือนคำพูดเล่นเช่นกัน | |
| ๏ แม้ถึงกำหนดเดือนวัน | ทรัพย์ถ้วนสามพัน |
| ตำลึงไม่ให้โดยจง | |
| ๏ ยอมให้เชือดเนื้อเถือลง | แปดตำลึงคง |
| คิดค่าคแนนแทนทรัพย์ | |
| ๏ ครั้นแล้วตาไชล็อกนับ | เงินให้เสร็จสรรพ |
| จึงทำสัญญาโดยไว | |
| ๏ แอนตอนนิโยดีใจ | ได้ทรัพย์แล้วไป |
| ให้แก่สหายฤานาน ๚ะ |
| ๒๘๏ บัสสานิโอ | |
| ได้ทรัพย์สโม | สรรีบจัดการ |
| วิวาหมงคล | พวกพลบริพาร |
| รถม้าอาหาร | เครื่องตกแต่งตน |
| ๏ เสื้อไหมหมวกทอง | |
| กางเกงลำยอง | เข็มขัดรัดสกนธ์ |
| เพ็ชรพลอยพรายพริ้ม | ทับทิมโกมล |
| มรกฎสดสน | สร้อยสายนาฬิกา |
| ๏ บัสสานิโอ | |
| ได้ครัตเตียโน | หนึ่งทนายพา |
| เปนพวกหนุ่มเดิน | เชื้อเชิญกันมา |
| ได้ฤกษ์เบิกพา | พรรคเพื่อนเตือนจร |
| ๏ จากกรุงวินิศ | |
| ตรงไปลุทิศ | ตำบลเบลมอน |
| จึงหาที่พัก | สำนักเนานอน |
| เริงร่าสาทร | ศุขเกษมเปรมใจ |
| ๏ ชนชาวบ้านนั้น | |
| ไป่คิดเดียดฉัน | ด้วยกิจกลไฉน |
| พูดจาพากัน | เหมาะมั่นเข้าใจ |
| ไป่คิดสงไสย | สรรเสริญพาที |
| ๏ บัสสานิโอ | |
| มีทรัพย์มากโข | เปนอรรคเศรษฐี |
| เชื้อพงษ์ประยูร | ตระกูลผู้ดี |
| เทือกแถวแนวมี | มั่งคั่งโภไคย |
| ๏ ครั้นแล้วมิช้า | |
| จึงแต่งพฤฒา | ผู้เฒ่าเข้าไป |
| ขอนางปอเทีย | เยียยอมพร้อมใจ |
| นางนั้นรักใคร่ | นัดมงคลการ ๚ะ |
| ๑๑๏ บัสสานิโอสดับ | สรศัพท์สิเน่ห์สาร |
| ดังได้พิมานปาน | ทิพรศ์ภิรมย์ชม |
| ๏ แสนสาทราไลย | นุชในมโนรมย์ |
| คำนึงคเนชม | อรเชื่อบเบื่อวัน |
| ๏ ทราบสิ้นรหัศอัต | ถสนัดเสน่ห์สรรพ์ |
| จินดาฤด่ีพลัน | จะแสดงคดีตน |
| ๏ พรรเอิญสมัยวัน | จรจวบสดวกดล |
| ยลนางพอว่างคน | บมิผู้จะอยู่เคียง |
| ๏ ทันใดก็ดุ่มด้อม | และคะค้อมคำนับเมียง |
| สาวสบกระซิกเสียง | ก็ปราไสกระซี้สรวล |
| ๏ บัสสานิโอแสร้ง | กดโศกบยิ้มยวน |
| ไขสารสนองนวล | สุจริตฤดีดล |
| ๏ ใดอายจะปิดอาย | ผิวอำสมรมล |
| ทินนันจะป้องคน | ครหาฤเหือดหาย |
| ๏ แม้ไป่แสดงสัต | ยก็เล่หอายกาย |
| เขาคงจะท้วงทาย | ดุจเรานิหลอกลวง |
| ๏ คิดแล้วแถลงคำ | บมิอำคดีดวง |
| ใจจริงยุบลปวง | สุจริตภิรมย์วอน |
| ๏ อ้าดูระทรามบัง | อรมิตรสายสมร |
| เจียนใจจะขาดรอน | ผิวอายก็อายครัน |
| ๏ แดเดียวกระเดี่ยวเด็ด | นฤเท็จประทุษฐ์ฉัน |
| ใดเลยเฉลยสรร | พประถมพาที |
| ๏ เรียมจักผจงจิตร | สุจริตณไมตรี |
| แม้แม่จะปรานี | อนุเคราะห์ครองใจ |
| ๏ ควรอ้ำคดีอำ | ผิวจำคดีใด |
| อ้าแม่ฤควรไข | อนุสนธิสัจจา |
| ๏ อนึ่งในมโนอัต | ตมะขัดก็แสนสา |
| หัวจนกมลปรา | รภรักฤอำพราง |
| ๏ มีเต่ตระกูลภูล | พละทรัพยขัดขวาง |
| ฝ่าฝากชิวาวาง | นุชเดียวผดุงเทียม |
| ๏ เชิญโฉมเฉลาลัก | ษณเกื้อกรุญเรียม |
| กิจนี้แขนงเหนียม | นฤหน่ายขนางใจ |
| ๏ ปอเทียสดับถ้อย | มฤธูแถลงไข |
| ปรานีสิเน่ห์ไน | ยประโลมกำลูนถวิล |
| ๏ สงสารประสานสง | เคราะหโดยนิยมยิน |
| ดีด้วยภิรมย์จิน | ตนะแน่ฤแหนงความ |
| ๏ ยลแท้ฤไทยสัตย์ | สุจริตเจริญงาม |
| ควรคู่พธูตาม | บริรักษ์ภิรมย์ครอง |
| ๏ พลางยิ้มสยายพจน์ | มธุรศสนองสอง |
| สัจจานุสัจจอง | สุจริตเจริญรมย์ |
| ๏ ขอบจิตรผจงตรง | ศุภพงษสูงสม |
| ตนถ่อมถนอมชม | กิริยาสุพาที |
| ๏ ควรปองสนองแทน | คุณสัจจไมตรี |
| สมบัติพิบูลย์มี | ศิริทรัพยโภไคย |
| ๏ ตนตูประกาสิต | สุจริตมโนใน |
| สิ่งสรรพใดใด | สฤษดิถ้วนสถานเนา |
| ๏ แม้ท่านประสงค์จง | จิตรโดยสดวกเดา |
| ตัวเราจะมอบเรา | ผิวเราบห่วงหวง |
| ๏ นายเดียวดนูมา | ธนะหาอนาถทรวง |
| อย่าดาลกระมลดวง | ธุระร้อนทุรนราย |
| ๏ เพลินพลางสนองสุน | ทรไนยนาชาย |
| ชำลักชำเลืองอาย | ก็ชม้อยชเมียงที |
| ๏ จึ่งถอดประวิชวง | นพคุณจรูญศรี |
| จากอังคุลีปรี | ดิฤดีประดลปอง |
| ๏ เปนเครื่องสำเหนียกใน | หฤไทยพธูจอง |
| ยิ้มโอษฐลำยอง | ก็ยะยับยะยวนยล |
| ๏ บะสสานิโอรับ | สุประวิชประวัติมน |
| กามาพิรากล | ก็ทวีถวิลใจ |
| ๏ เพิ่มรักภิรมย์ภูล | ประดิพัทธ์กำหนัดใน |
| แน่งนางตระอรไข | พจนาดถสาทร |
| ๏ สองสบสิเน่ห์ปัน | สจกันนิรันดร |
| กำหนดสยุมพร | ศุภการมงคล ๚ะ |
| ๑๖๏ บัดครัตเตียโนจรดล | โดยนายตนยล |
| เนริสส์ดรุณนารี | |
| ๏ สาวใช้ปอเทียสวยศรี | รูปร่างนางดี |
| สำอางสอาดผาดตา | |
| ๏ ต่างตนต่างยลไปมา | เกิดก่อเสนหา |
| ละห้อยละเหี่ยเคลียกัน | |
| ๏ ร่วมเพื่อนร่วมพูดพัวพัน | จงใจใฝ่ฝัน |
| ประสงค์ประสานฤดี | |
| ๏ ยินยอมพร้อมใจไมตรี | กำหนดดิถี |
| วิวาหฤกษ์โดยดล | |
| ๏ ร่วมหวังร่วมวารมงคล | กับนายแห่งตน |
| เปนการตกลงตรงกัน | |
| ๏ สองนายสองนางต่างบรร | เทิงใจจำนรร |
| จาพร้องคดีซี้สรวล | |
| ๏ เริงรื่นชื่นแช่มชมชวน | เปรมปรีดิ์ยียวน |
| อารมณ์กระสันหรรษา | |
| ๏ ครานั้นสองนายสองนา | รีรอเวลา |
| มงคลกิจแห่งกัน | |
| ๏ บัสสานิโอในวัน | เดียวนั้นโดยพลัน |
| พอรับหนังสือจดหมาย | |
| ๏ แอนตอนนิโอสหาย | บอกข่าวเรื่องราย |
| กำปั่นไปค้าคลาสูญ | |
| ๏ พยุใหญ่ซัดพัดภูล | คลื่นซ้ำน้ำหนูน |
| ก็แตกในกลางคงคา | |
| ๏ อนึ่งเล่าหนังสือสัญญา | ใช้เงินให้ตา |
| ไชล็อกก็เกินกำหนด | |
| ๏ ทีนี้เนื้อเราคงหมด | ชีวงค์ปลงปลด |
| เหมือนคำที่ทำสัญญา | |
| ๏ อ่านสารทราบแล้วปัสสา | นิโอภักตรา |
| ก็เศร้าสลดทันที | |
| ๏ ส่วนโฉมปอเทียทฤษฎี | ภักตร์ผ่องเผือดศรี |
| ก็ถามยุบลทันใด | |
| ๏ เออเหตุนี้นายเปนไฉน | ทุกข์ดลกลใด |
| มาเบียนพิบากฤๅเสบย | |
| ๏ ฤๅคนึงถึงถิ่นที่เคย | ลืมลามาเลย |
| กำหนดนิราศเรือนรมย์ | |
| ๏ กล่าวพลางยิ้มพลางค้อนคม | เนตรน้องสองสม |
| สองสายประสบสบศรี | |
| ๏ ปัสสานิโอจึ่งมี | คำตอบคดี |
| แสดงแต่ต้นจนปลาย | |
| ๏ ปอเทียทราบสารบรรยาย | ยิ้มเยื้อนแย้มพราย |
| พลางปลอบแลตอบวาจา | |
| ๏ อ้าท่านเหตุนั้นอย่าอา | ดูรเรารับภา |
| ระโดยนิยมสมใจ | |
| ๏ ปัสสานิโอยินใน | คำนางปราไส |
| ก็สร่างระทดโทรมทรวง | |
| ๏ ผ่อนทุกข์ปลุกปลื้มแดดวง | ยิ้มแย้มยวนยวง |
| บรรเทิงภิรมย์สมพอง | |
| ๏ คาบนั้นถึงวันเศกสอง | วิวาห์โดยปอง |
| มงคลฤกษ์รมยา | |
| ๏ พร้อมญาติพร้อมวงษ์พงษา | ผู้คนคณนา |
| อเนกอนันต์เนืองนอง | |
| ๏ หนุ่มสาวเถ้าแก่ก่ายกอง | หญิงชายรายรอง |
| ทั้งเด็กผู้ใหญ่อึงอล | |
| ๏ เปนการสยุมพรมงคล | ตึกหอห้องบน |
| ก็แต่งไว้จบครบครัน | |
| ๏ เตียงตู้เครื่องตั้งฉากกัน | ม่านมุ่งหมอนบรร |
| จฐรณ์ที่นอนรจนา | |
| ๏ เครื่องแป้งน้ำมันคันธา | มาไลยมาลา |
| ก็ห้อยก็หอมหื่นหวน | |
| ๏ กุหลาบตระหลบอบอวล | จวนเวลาจวน |
| ตระวันจรัลรอนไศล | |
| ๏ เถ้าแก่นำนางครรไล | สู่หอห้องใน |
| ก็มอบอำนวยอวยพร ๚ะ |
| ๑๒๏ ศุภฤกษปรมา | ศิริอายุบวร |
| จตุพิธชยพร | ฉวิมางษวรา |
| ๏ นฤทุกข์นฤโศก | นฤโรคจรคลา |
| ศุขเสพยสถา | พรภูลธนะผล |
| ๏ สมะโภคะสโม | สรมงคลดล |
| อุตมางควิมล | พิริย์ยิ่งชนมา |
| ๏ วรสิ่งจะประสงค์ | สฤษดิจงมนสา |
| ศิริพัฒนภา | รภิโยตมพร ๚ะ |
| ๑๑๏ บัสสานิโอครัน | สุริยันนิราศจร |
| เลี้ยวลับยุคันธร | ศศิแจ่มโพยมมาลย์ |
| ๏ แนบนุชสนิทชม | อภิรมย์ตระกองกาน |
| ดาดวงสุดาปาน | รศทิพย์ประเทืองทรวง |
| ๏ เชยชื่นกระหื่นหน | สุวคนธเพ็ญพวง |
| โคมดาดพิดานดวง | ก็กระจ่างกระจกสี |
| ๏ ขาวเหลืองและขาบแสง | นิลรัตนโรจี |
| สอดสายประกายมี | ชวลิตลออตา |
| ๏ แพร้วพร่างสว่างสี | อคนีประดับดา |
| มารุตกระพือพา | ก็ระเรื่อยฉะเฉื่อยเย็น |
| ๏ กามาสโมวร | รศอรฤดีเปน |
| ศุขสองเกษมเอน | ดุระสองเกษมศรี |
| ๏ ร่วมฤกษร่วมมง | คลจงสวัสดี |
| เชยชมภิรมย์มี | มนะโดยดรุณรมย์ |
| ๏ เสร็จสมภิเศกสอง | ก็ตระกองตระการชม |
| มาลีละเวงลม | ก็ชำลักลอองขจาย |
| ๏ บัสสานิโอเอื้อน | สุรโดยอุบายชาย |
| นางแอบประเอียงอาย | นยะเนตรชม้อยมัน |
| ๏ ปลอบโลมตระโบมจุม | พิตะภักตรปรางพรรณ |
| ยิ้มยวนกระสรวลสันต์ | ก็กระสับกระสายสม |
| ๏ อาลิงคกรกุม | ยุคพุ่มประทุมชม |
| นารีบุรุษรม | ยพิไรพิรากวน |
| ๏ ขวยเขินระคายคม | ผิวชมณชายชวน |
| ชื่นชอบกระบวนนวล | กลนี้ก็แหนงที |
| ๏ เชิงชวนฉลาดลอง | ณละบองละเบงมี |
| มายาและนารี | ผิก็รู้ระหัศชม |
| ๏ ดุจดวงผกาเก| | สรพึ่งจะพานลม |
| คราเดียวผเดิมดม | รศแรกฤรู้วาย |
| ๏ สองสมถนัดเชิง | ก็ละเลิงละลืมกาย |
| ลานแลตลึงตาย | นยนาก็พร่าพรอย |
| ๏ ดาราระริบรอน | ศศิธรละเลื่อนลอย |
| น้ำค้างประปรายปรอย | ก็สยดสยองไพร |
| ๏ ต่างแนบสิเน่ห์บรรจ์ | ฐรร่วมฤดีใน |
| หอห้องพิไลยไพ | จิตรแสนเกษมครัน |
| ๏ จวบจวนอรุณโณ | ทยเยี่ยมศิขรขัณฑ์ |
| ไก่กาสกุณสรร | พะสเพรียกสพรึบเสียง |
| ๏ เด่นดวงทิพาเยี่ยม | จรเหลี่ยมสุเมรุเมียง |
| ไขวรรณสว่างเวียง | ภพแผ้วทิฆัมพร ๚ะ |
| ๒๘๏ ครั้นสายสุริย์ศรี | |
| ทั้งสองจรลี | จากที่บรรจฐรณ์ |
| สู่ห้องชลสินธุ์ | รื่นรินเกสร |
| โอ่อาบซาบอร | อบอวลสุวคนธ์ |
| ๏ เข้าที่สำอาง | |
| แต่งตัวโสภางค์ | ผัดภักตร์นฤนล |
| ภุญช์โภชน์โอชอิ่ม | สำราญบัดดล |
| นั่งเรียงเคียงสน | ทนาปราไส |
| ๏ ทีนั้นบัสสา | |
| นิโอจึงปรา | รภเหตุทันใด |
| แอนตอนนิโอ | ผู้เพื่อนพิศมัย |
| ลำบากยากใจ | ทุกธ์ร้อนรุมรน |
| ๏ บัดเดี๋ยวบ่นาน | |
| ปอเทียเยาวมาลย์ | นับทรัพย์สับสน |
| สามพันตำลึง | ถ้วนแล้วบัดดล |
| ยิ้มพลางย่างยล | มอบให้สองนาย |
| ๏ บัสสานิโอ | |
| กับครัตเตียโน | ได้ทรัพย์สมหมาย |
| จะจากเบลมอน | จำจรคลาศคลาย |
| ชวนกันผันผาย | จากห้องคฤหา ๚ะ |
| ๑๖๏ ฝ่ายนายครัตเตียโนอา | ไลยด้วยกานดา |
| พิ่งร่วมภิรมย์ฤานาน | |
| ๏ พิโยคโศกเศร้าสงสาร | รันทรวงลวงลาน |
| ละห้อยทุกขาดูรแด | |
| ๏ สองจักษุโทรมสินธุ์กระแส | ปรี่ปรางแปรแล |
| ประเล่ห์พิรุณโรยโปรย | |
| ๏ ช้อนชมหณุกาเชยโชย | จำชื่นแดโดย |
| ดูดุจจะเด็ดใจจร | |
| ๏ ปลอบโฉมโลมลาสั่งสมร | กังวลวิงวอน |
| วังเวงเสน่ห์ในกัน | |
| ๏ เหลือบเนตรแลนางพ่างบรร | ไลยดิ้นแดยัน |
| ระทวยระทดทันใด | |
| ๏ จำใจแขงใจเอาใจ | ฝากใจอาไลย |
| อนาถสวาดิหวาดทรวง | |
| ๏ ขืนโอษฐเอื้อนคำข่มดวง | เนตรกลั้นกลืนตวง |
| อุราสอื้นฝืนคิด | |
| ๏ จึ่งขอแหวนน้อยเยาวมิตร | นงนุชเนริสส์ |
| ก็ถอดผจงส่งพลัน | |
| ๏ ได้แหวนแทนนางสร่างบัน | เทาทุกข์ในทัน |
| ใดแล้วก็ลาคลาจร ๚ะ |
| ๒๘๏ สองนายจรดล | |
| ออกจากตำบล | ถิ่นบ้านเบลมอน |
| ลุยังแดนดล | วินิศนคร |
| รีบเร่งบทจร | ไปโดยเร็วพลัน |
| ๏ รู้ความทันใด | |
| ว่าไชล็อกไป | ฟ้องความตามสัญ |
| ญาของแอนตอน | นิโอปฏิคัณห์ |
| เพราะหนังสือสัญ | ญาทำไว้มี |
| ๏ คาบนั้นบัสสา | |
| นิโอวอนตา | ไชล็อกด้วยดี |
| ให้เงินสามพัน | ตำลึงทันที |
| ดอกเบี้ยที่มี | ตามแต่เจตนา |
| ๏ ไชล็อกได้ฟัง | |
| แกไม่อินัง | เพราะความพยา |
| บาทด้วยแอนตอน | นิโอหนักหนา |
| เอาแต่สัญญา | ของแกฝ่ายเดียว |
| ๏ ส่วนว่าบัสสา | |
| นิโอฟังตา | ไชล็อกแสนเสียว |
| จะคิดฉันใด | จนใจจริงเจียว |
| โอ้จักแลเหลียว | ภักตร์พึ่งใครใด |
| ๏ ทั้งดวงทินกร | |
| ก็เย็นรอนรอน | เรี่ยฟ้าแฝงไคล |
| เนื้อนกหกเหิน | นำฝูงมุ่งไพร |
| พร้อมเพื่อนพิศมัย | แนบนอนรังพนา |
| ๏ โอ้อกเอ๋ยเรา | |
| แต่จากเย่าเยา | วมิตรขนิษฐา |
| หวังศุขด้วยเพื่อน | เยี่ยมเยื้อนสนทนา |
| เปนเพรงเวรา | เพื่อนต้องจองจำ |
| ๏ ยิ่งคิดยิ่งกลุ้ม | |
| อุราร้อนรุ่ม | หน้าเหี้ยมเกรียมดำ |
| ไป่มีความศุข | ทนทุกข์กรากกรำ |
| คิดพลางสู่สำ | นักตรองตรอมใจ ๚ะ |
| ๑๖๏ ดาวเดือนเคลื่อนกลับลับไศล | แสงทองผ่องใส |
| สางสางสว่างเวหน | |
| ๏ โกกิลไก่การ่ารน | ร้องเร่งสุริยน |
| อย่างเตือนอุไทยไขสี | |
| ๏ ดินฟ้าอากาศนที | เถื่อนถ้ำคิรี |
| จำรัสแจรงแสงสูรย์ | |
| ๏ ชุมชาวชนชาติเพ็ญภูล | กอบกิจนุกูล |
| ในการแห่งตนขวนขวาย | |
| ๏ วันนั้นผู้คนทั้งหลาย | กระฉ่อนหญิงชาย |
| ชาวเมืองวินิศอื้ออึง | |
| ๏ ต่างคนต่างคิดคำนึง | เล่าชื่อฦๅถึง |
| เรื่องความแอนตอนนิโอ | |
| ๏ กับตาไชล็อกเฉโก | เปนคนโมโห |
| เห็นแต่จะได้ฝ่ายพาล | |
| ๏ บัดนั้นเจ้าเมืองกรมการ | ออกนั่งยังศาล |
| กลางเมืองวินิศนคร | |
| ๏ ผู้คุมคุมตัวแอนตอน | นิโอบทจร |
| มาสู่ยังศาลทันที | |
| ๏ หญิงชายหลายหลากมากมี | มาฟังคดี |
| แอนตอนนิโออึงอล | |
| ๏ บัสสานิโอจินต์จน | ใจหวังจรดล |
| มาวอนตระลาการพลัน | |
| ๏ จึ่งถือห่อทรัพย์สามพัน | ตำลึงเร่งครร |
| ไลไปยังศาลฤานาน | |
| ๏ ขณะเมื่อท่านตระลาการ | คู่ความพยาน |
| ได้มาประชุมพร้อมกัน | |
| ๏ มีชายหนุ่มน้อยหนึ่งนั้น | หน้าตาคมสัน |
| ไปสู่ที่ชำระความ | |
| ๏ ท่าทางอย่างไป่เกรงขาม | แล้วจึ่งแจ้งนาม |
| ตัวเราชื่อบัลทะสา | |
| ๏ อาจารย์เราใช้เรามา | แทนท่านโรคา |
| กำเริบไป่รู้วันคลาย | |
| ๏ ด้วยอาจารย์เราเปนทนาย | ความมีจดหมาย |
| ให้เราว่าความแทนตัว | |
| ๏ ตระลาการครั้นฟังยิ้มหัว | ลูกความตามพัว |
| พากันพินิจพิศวง | |
| ๏ ดูชายหนุ่มน้อยโอ่องค์ | รูปโฉมโนมทรง |
| สัณฐานนั้นปานสัตรี | |
| ๏ เอวบางร่างกลมสมศรี | อ้อนแอ้นท่วงที |
| ฉลาดชแล่มแย้มพราย | |
| ๏ พูดจาตาหูคมคาย | ยังเด็กเดียวดาย |
| พึ่งรุ่นตะกอพอตา | |
| ๏ เปนไฉนทนายใช้มา | ว่าความรายหา |
| แต่ล้วนข้อขำสำคัญ | |
| ๏ ปวงคนทั้งมวญสรวลสันต์ | ต่างสกิดกัน |
| ก็ชวนมาดูบัลทะสา | |
| ๏ เจ้าเมืองวินิศเสาวนา | ในใจจินดา |
| แลดูแล้วนิ่งกริ่งตรอง | |
| ๏ ทนายความใหญ่ฝ่ายปอง | ให้หนุ่มน้อยรอง |
| มาฟังความต่างอย่างกัน | |
| ๏ คิดตรองมองเหตุเสร็จสรรพ์ | จึงยอมให้บัล |
| ทะสาว่าความตามคดี | |
| ๏ คาบนั้นบัลทะสาเชิงปรี | ชาเชี่ยวชาญคดี |
| ก็ดูทำเลเล่ห์กล | |
| ๏ เรียกหนังสือสัญญายล | เห็นแยบยุบล |
| ก็กล่าวคดีทันใด | |
| ๏ หนังสือสัญญาตาไช | ล็อกทำถูกใน |
| ธรรมเนียมกำหนดกฎหมาย | |
| ๏ ทีนั้นบัลทะสาทนาย | ถามเทียบเปรียบปราย |
| ในข้อคดีโดยดี | |
| ๏ แอนตอนนิโอไป่มี | เงินใช้เขาที |
| เดียวฤาว่าเปนเช่นไฉน | |
| ๏ บัสสานิโอทันใด | นั้นร้องบอกไป |
| ว่าเงินเราพามามี | |
| ๏ ขอให้รับเถิดโดยดี | เงินเรามากมี |
| จะให้บ่ให้ร้อนใจ | |
| ๏ บัลทะสาฟังคำถามไช | ล็อกแสร้งสาไถย |
| มายาไม่รับทรัพย์สิน | |
| ๏ อืดออดอิดเอื้อนเบือนผิน | บ่ได้ยลยิน |
| จึ่งเยื้อนยุบลวาจา | |
| ๏ เงินให้ไป่อาจรับมา | เพราะเกินเวลา |
| กำหนดประมาณนานกัน | |
| ๏ เราต้องการขอตามสัญ | ญาเดิมต่อกัน |
| เชือดเนื้อหนักแปดตำลึง | |
| ๏ บัสสานิโอฟังพึง | เสียวหวาดหวั่นจึง |
| ไปว่าไปวอนบัลทะสา | |
| ๏ ขอท่านจงได้ช่วยปรา | นีเราหน่อยรา |
| คิดแก้กฎหมายถ่ายถอน | |
| ๏ แต่พออย่าให้แอนตอน | นิโอม้วยมรณ์ |
| แลพ้นจากความอันตราย | |
| ๏ บัลทะสาจึงว่ากฎหมาย | ตั้งไป่กลับกลาย |
| เปนหลักเปนฐานมั่นใน | |
| ๏ จักคิดแปรผันฉันใด | แม้แปรแก้ไข |
| เช่นนี้ไป่ควรแปลงปลอม | |
| ๏ แอนตอนนิโอเดิมดอม | ทำสัญญายอม |
| ให้เขาเชือดเนื้อโดยตรง | |
| ๏ บัดนี้เสียสัญญาลง | ดังนั้นก็คง |
| ให้เขาทำตามสัญญา | |
| ๏ แล้วบัลทะสาหันมา | ถามไชล็อกตา |
| แกจะเชือดเนื้อเขาไป | |
| ๏ หมอรักษาแผลแก้ไข | มีแล้วฤๅไร |
| จะได้คอยรักษาเขา | |
| ๏ ไชล็อกว่าสัญญาเรา | หมอรักษาเขา |
| ไม่มีจะหามาไย | |
| ๏ บัลทะสาจึงถามซ้ำไป | ตาเต็งตาไช |
| ล็อกหามาเสร็จแล้วฤๅ | |
| ๏ ไชล็อกรับว่าเอออือ | เราหามาถือ |
| เตรียมแล้วสำเร็จเสร็จมา | |
| ๏ กระนั้นเชือดอย่ารอรา | ตามในสัญญา |
| ไชล็อกได้ทีดีใจ | |
| ๏ ถือเต็งถือมีดมุ่งไป | ยิ้มพลางย่างไว |
| วิ่งแร่จะแล่แรรอน | |
| ๏ เจ้าเมืองกรมการราษฎร | สงสารแอนตอน |
| นิโอด้วยจิตรปรานี | |
| ๏ บัลทะสาห้ามฮ้าช้าที | ไชล็อกกระลี |
| ก็ยั้งจังงังงงฉงน | |
| ๏ บัลทะสาว่าไปบัดดล | ดูจงชอบกล |
| ต้องตามสัญญาโดยดี | |
| ๏ หนักเบาอย่างไรอย่ามี | เชือดเพียงพอดี |
| จำเภาะแปดตำลึงครบ | |
| ๏ เดิมเขาสัญญาปรารภ | ให้เนื้อแทนทบ |
| แลเลือดเขาไป่ให้ปัน | |
| ๏ จงเชือดให้ดีโดยสัญ | ญาอย่าเกินบัญ |
| ญัติย่อมไป่ยอมให้ทำ | |
| ๏ แม้เชือดเลือดไหลเกินคำ | นุญาตแต่กำ |
| หนดหยดหนึ่งอย่าให้มี | |
| ๏ ถ้าแกทำเขาถึงชี | พิตรม้วยจักมี |
| มหันตโทษถึงตน | |
| ๏ ปรับเท่าผู้ร้ายฆ่าคน | ให้ม้วยวายชนม์ |
| ต้องตายตกไปตามกัน | |
| ๏ บัลทะสาว่าแล้วเหล่าบรร | ดาชนพร้อมกัน |
| ก็แซ่สำรวลสรวลเส | |
| ๏ กึกก้องศาลาฮาเฮ | เอ็ดอึงทั้งเพ |
| บ้างหัวบ้างโห่โกลา | |
| ๏ ไชล็อกตกตลึงหนักหนา | ง่าจ้องจังกา |
| ไป่รู้จะทำฉันใด | |
| ๏ สิ้นสติตัวสั่นหวั่นไหว | กลับใจมีใจ |
| อ้อนอ่อนไป่กล้าฝ่าฝืน | |
| ๏ ถ้าเช่นนั้นไซ้ไป่ขืน | ขอทรัพย์เราคืน |
| สามพันตำลึงโดยจง | |
| ๏ บัลทะสาว่ากฎหมายคง | อย่างเดิมโดยตรง |
| ต้องปรับกันตามสัญญา | |
| ๏ ได้แต่ทำตามกติกา | จักนับเงินมา |
| คืนให้ไชล็อกฤาควร | |
| ๏ สัญญากำหนดจำนวน | เกินแล้วจักทวน |
| คืนทุนนั้นให้ไป่มี | |
| ๏ ไชล็อกได้ฟังคดี | จนใจเต็มที |
| ไป่รู้จักคิดกลใด | |
| ๏ อ้ำอึ้งตึงตันอั้นใน | หน้าซีดเสียใจ |
| นั่งนิ่งคนึงถึงตน | |
| ๏ ทีนั้นบัลทะสาชาญกล | กล่าวเกลี้ยงโดยดล |
| ในข้อกฎหมายบ้านเมือง | |
| ๏ ห้ามอยู่เยี่ยงนี้เนืองเนือง | มิให้แค้นเคือง |
| อาฆาฏปองร้ายใส่กัน | |
| ๏ ห่อนให้ใครคิดฆ่าฟัน | จนถึงชีวัน |
| ตรายมลายวายปราณ | |
| ๏ นี่ตาไชล็อกจัณฑาล | ทำสัญญาพาล |
| จะฆ่าแอนตอนนิโอ | |
| ๏ เจ้าเล่ห์เสแสร้งโยโส | มายาพาโล |
| ข้อนี้ก็ผิดเหลือหลาย | |
| ๏ ปรับโทษวางบทถึงตาย | ริบตามกฎหมาย |
| ของเมืองวินิศบังคับ | |
| ๏ ไชล๊อกแพ้ความต้องปรับ | จวบเจียนลมจับ |
| สท้านสทกตกใจ | |
| ๏ กราบไหว้วอนเท่าไรไร | บัลทะสาไป่ไข |
| ไม่ยอมไม่อยากไยดี | |
| ๏ ท่านท้าวเจ้าเมืองจึงมี | มโนปรานี |
| ยกโทษโปรดไป่ฆ่าฟัน | |
| ๏ แต่ให้ริบทรัพย์สิงสรรพ์ | สมบัติมาปัน |
| เปนสองสถานโดยตรง | |
| ๏ ส่วนหนึ่งส่งคลังคืนคง | ส่วนหนึ่งนั้นจง |
| ทำขวัญแอนตอนนิโอ | |
| ๏ ไชล็อกเคยเปนคนโต | มีทรัพย์สินโข |
| คราวนั้นต้องปรับยับเยิน | |
| ๏ เพราะตนคิดการเหลือเกิน | จึ่งไป่เจริญ |
| กลับอัปรารนตน | |
| ๏ แอนตอนนิโอเปนคน | ใจเผื่อแผ่ผล |
| ไป่คิดเบียดเบียนผู้ใด | |
| ๏ ได้ทรัพย์ทำขวัญเท่าไร | ก็ไป่เก็บไป |
| เพราะคิดเมตตาอารี | |
| รู้ว่าไชล็อกนั้นมี | บุตรหญิงดรุณี |
| จึงยอมยกทรัพย์ทำขวัญ | |
| ๏ ให้บุตรหญิงไชล็อกพลัน | บ่ได้เกียจกัน |
| เพื่อความเมตตาปรานี | |
| ๏ ความเลิกแล้วกันทันที | เวลาพอดี |
| ก็เลิกจากศาลโดยดล | |
| ๏ ต่างคนต่างกลับคืนหน | สู่เย่าเรือนตน |
| ตำแหน่งสำนักอาไศรย ๚ะ |
| ๑๑๏ เวลาก็เลิกศาล | บมินานทุราไคล |
| ต่างคนก็ต่างไป | ธุระสู่สถานเนา |
| ๏ แอนตอนนิโอทุก | ขพิบากพิบัติเบา |
| จากศาลสถิตย์เทา | จรโดยทุรัฐยา |
| ๏ พร้อมด้วยสหายร่วม | จิตรบัลทะสาคลา |
| ตามกันจรัลปรา | รภปองสนองคุณ |
| ๏ แอนตอนนิโอจิน | ตนะในมโนปุน |
| จึ่งเอื้อนยุบลสุน | ทรกอบกระตัญญู |
| ๏ ขอบใจทนายน้อย | อนุเคราะหตนตู |
| ยกย่องประคองชู | ชนมาตรมาคง |
| ๏ หาไม่ชิวาอา | ตมะไหนจะยืนยง |
| แม่นมั่นมรัณปลง | จิตรแพ้พินาศเนียร |
| ๏ เนื้อหนังและโลหิต | ก็จะติดสุธาเตียน |
| ยังแต่สมัญญ์เจียร | จะสถิตย์มุขาขาน |
| ๏ นับวันจะวายถา | วรทุกทิวาการ |
| ไหนเล่าจะเนานาน | ดุจนี้ก็แหนงมี |
| ๏ ว่าพลางก็นับทรัพ | ยคำนับเพราะยินดี |
| เพื่อกัตตเวที | สุจริตจะแทนคุณ |
| ๏ เชิญรับคำนับเรา | บริสุทธิใสสุนทร์ |
| ท่านผู้อเนกคุณ | อุปการะตนเรา |
| ๏ ปางบัลทะสาฟัง | ศุภอรรถกล่าวเกลา |
| จึ่งตอบคดีเคา | รพสุนทรารมณ์ |
| ๏ เราขอบมโนนัก | บริรักษ์คุโณดม |
| จักอวยอำนวยสม | บัติตอบสนองตู |
| ๏ แต่อาตม์บเอื้อเฟื้อ | ธนะท่านเท่าเรณู |
| เราช่วยเพราะเอนดู | บมิหมายอะไรใด |
| ๏ อวยเราและเราคืน | อนุโมทนาใจ |
| ยลแน่มโนใน | สัจกัตตเวที |
| ๏ แท้ซื่อณสุจริต | ปฏิกิจจการี |
| รู้คุณสนองมี | คุณะเราก็ขอบคุณ |
| ๏ จงนำธโนกลับ | ฆระเก็บประกอบทุน |
| ก่อเกื้อสกูลสุน | ทรสืบเกษมศรี |
| ๏ แอนตอนนิโอฟัง | วจนัตถไมตรี |
| แห่งบัลทะสามี | กรุณาก็ว่าวอน |
| ๏ โดยทางสุภาพพจน์ | มธุรศสุสาทร |
| สุดที่จะง้องอน | เพราะทนายบไยดี |
| ๏ บัสสานิโอผู้ | มิตรภาวไมตรี |
| วอนบัลทะสาพี | ริยร่ำพิไรคำ |
| ๏ พจน์พ้อพิไรไป | บมิใคร่นิยมสำ |
| เนียงนิ่งสนองจำ | เภาะบหวังจะยินยล |
| ๏ สองนายก็สุดวอน | และทนายบรับธน |
| บัสสานิโอจน | จิตรนิ่งคนึงตรอง |
| ๏ จึ่งวอนประวิงว่า | ผิวทรัพยเงินทอง |
| ท่านไป่จำนงปอง | จะประสงค์ก็ตามที |
| ๏ อนึ่งสิ่งอะไรไร | ผิวอัตระมามี |
| มากน้อยอนึ่งดี | ผิบดีและปานกลาง |
| ๏ เชิญท่านประสงค์สง | เคราะหรับเจริญทาง |
| ไมตรีมโนวาง | นิจนี้สนิทครัน |
| ๏ เปนที่รฦกอา | มิศสามะคีกัน |
| แอนตอนนิโออัน | มิตรเราและเรารมย์ |
| ๏ ส่วนบัลทะสาสา | ทรฟังก็โสมน์สม |
| ควรสองสหายชม | ปิยร่วมฤดีครอง |
| ๏ ไป่อาจจะขัดวิง | วจนาสนองสอง |
| จำเปนจะจำปอง | ปฏิคัณหไมตรี |
| ๏ เล็งเลือกสกนธ์ทั่ว | ยลถุงณมือมี |
| จึ่งบอกยุบลปรี | ดิคดีประสงค์ตน |
| ๏ ถุงสวมณสองหัด | ถและเรานิยมยล |
| สิ่งอื่นอเนกนนต์ | มนะข้อยบหมายมี |
| ๏ ท่านจงประสิทธิ์สง | เคราะหโดยสดวกดี |
| สิ่งนี้และไมตรี | อุปการะถาวร |
| ๏ ตราบชั่วกลาปะ | อวสานนิรันดร |
| ไป่หน่ายสโมสร | จะสมัคสมานกัน |
| ๏ บัสสานิโอฟัง | ปิยถ้อยแถลงพลัน |
| ยิ้มกริ่มกระหยิ่มสรร | พนิยมกระมลตน |
| ๏ ถอดถุงณหัดถ์โดย | จิตรด่วนตระบัดดล |
| บัดบัลทะสายล | ประวิชังคุลีมี |
| ๏ จึ่งขอสุวรรณแหวน | วรวงวิไลยสี |
| วามวับประดับดี | อุตมางคราคา |
| ๏ บัสสานิโอครั้น | สุรศัพท์สดับสา |
| หัสแสนจะจินดา | ดุระจนฤไทยไข |
| ๏ จักอวยก็อั้นอัด | ผิจะขัดก็เคืองใจ |
| ไภยทาระทุกข์ใน | มิตรภาพจะหมองมน |
| ๏ เกิดทุกขคือเหวน | อุระแน่นระทมทน |
| สองรักพะวักวน | กลนี้ก็เหลือตรอง |
| ๏ แม้สมประสงค์มิตร | นิจะแม่นสมรหมอง |
| แม้ขัดสหายครอง | ปิยนุชสหายแหนง |
| ๏ เหลือเล่หลับกล | ยลใครจะเปลื้องแคลง |
| อกโอ้พิบากแรง | เอะจะผ่อนไฉนดี |
| ๏ จำกล่าวนุสนธิ์สัต | ยมะนัสสวาที |
| อ้าท่านก็ผู้มี | คุณะใดแสดงปาน |
| ๏ จักจงประสงค์แหวน | ดุจนี้ก็ควรการ |
| จำข้อยจะค้านขาน | ศุภพจนคำควร |
| ๏ ด้วยนี้ประวิชวง | บมิสิทธิจำนวน |
| แต่เดียวณเราควร | บมิขัดมิค้านขาน |
| ๏ นี้เปนอุทิศา | ภรณังคุลีทาร |
| แม้เราจะรับภาร | ธุระให้บเห็นสม |
| ๏ ปางบัลทะสาสรร | พสดับณคารม |
| จึ่งกล่าวระคายคม | รศคำประวิงวอน |
| ๏ วาจาและอาไล | ยพิไรพิรี้รอน |
| พ้อยอและง้องอน | นฤสมประสงค์ใจ |
| ๏ เดือดดาลแสดงพจน์ | ปริภาษบปราไส |
| ลำเลิกลำฦกใน | ธุระกิจจเกื้อกูล |
| ๏ คราวทุกขสู้สง | เคราะหทุกขเสื่อมสูญ |
| คราวศุขพิบูลย์ภูล | ดุจนี้ก็แหนงเรา |
| ๏ แน่แท้มโนจง | จิตรตรงสดวกเดา |
| ออกโอษฐอวยเคา | รวะรู้กระตัญญู |
| ๏ เดิมเราคนึงแท้ | สุจริตเจริญตรู |
| นึกนี้ก็อดสู | จิตรอาตมสาธารณ์ |
| ๏ พากย์พ้อเผดียงดัง | ดุจเด็ดฤดีลาญ |
| ครั้นแล้วทนายชาญ | กลจรประจากไป |
| ๏ แอนตอนนิโอครั้น | สวนิตสำนวนใน |
| ดาลดูรกำเดาใจ | บมิว่างระคางคำ |
| ๏ คิดเขินระคายขุ่น | อุระกรุ่นระกำกรำ |
| จำใจจำเปนจำ | เภาะประจำก็จำจน |
| ๏ ด้วยบัลทะสามี | คุณนี้อเนกนนต์ |
| ช่วยชีพประคองชน | มัตรมาถิราเนา |
| ๏ ควรตูจะไหว้วอน | ปิยมิตรสหายเรา |
| ให้ให้ประวิชเขา | ดุจนี้ก็คงควร |
| ๏ คิดพลันก็พลางกล่าว | ศุภสาระยิ้มยวน |
| อ้าเพื่อนผจงสงวน | วรภักตร์ผงมชม |
| ๏ แหวนบัลทะสาหวัง | สิสิเน่ห์มโนรมย์ |
| จงเห็นกะเราสม | มนะเราฤควรรอ |
| ๏ จงท่านประสิทธิ์สง | เคราะหเราประสงค์ขอ |
| สิ่งนี้ก็เพียงพอ | พละเราแสวงหวัง |
| ๏ บัสสานิโอได้ | สวนาคดีดัง |
| นั้นเพียงจะเพิกพัง | อุระคราวประจากกาย |
| ๏ เกรงมิ่งพิมลทาร | จะมลาญมลายวาย |
| รักเพื่อนและเสียดาย | บมิรู้จะทัดทาน |
| ๏ จึ่งจำกระมลให้ | สละใจประจากปาน |
| ถอดดวงฤดีดาล | จรเด็ดกระเด็นทรวง |
| ๏ พิศวงประวิชพิศ | มิตรพลางละลานลวง |
| ยั้งยื่นสอื้ดวง | หทเยศพิโยคครัน |
| ๏ แอนตอนนิโอรับ | สุประวิชสุวรรณพลัน |
| ดีใจก็รีบสัญ | จรโดยตระบัดไป |
| ๏ สบบัลทะสาส่ง | วรแหวนณทันใด |
| หนุ่มน้อยทนายไน | ยนะยลก็ยินดี |
| ๏ อิ่มใจผจงรับ | ก็คำนับคระไลลี |
| ต่างคนก็ต่างมี | ประดิพัทธจินดา |
| ๏ ต่างสมนิยมปัต | ถนะปองภิรมยา |
| ลากันจรัลคลา | จรสู่สถานตน ๚ะ |
| ๒๘๏ บัดบ่าวหนึ่งมา | |
| กับบัลทะสา | เห็นชัดบัดดล |
| ว่านายตัวได้ | ประวิชวิมล |
| กลับผันพลันยล | แหวนครัตเตียโน |
| ๏ จึงใคร่ใจขอ | |
| แล้วอ้อนวอนยอ | ล้วนถ้อยมฤโธ |
| ชายนั้นใจอ่อน | ฟังวอนโดยโว |
| หารพูดสุดโส | มนาปรานี |
| ๏ จึงถอดแหวนให้ | |
| กับบ่าวน้อยไป | ด้วยบัลทะสาลี |
| ลาลาจากจร | โดยบทวิถี |
| เกษมเปรมปรีดิ์ | ชื่นชมสมปอง |
| ๏ ต่างคนต่างไป | |
| สู่เย่าไวไว | ต่างคนต่างตรอง |
| ทั้งบ่าวทั้งนาย | สมหมายทั้งสอง |
| เสร็จกิจคิดปอง | จากเพื่อนบทจร |
| ๏ จากกรุงวินิศ | |
| จำนองปองจิตร | สู่บ้านเบลมอน |
| เกษมเปรมทรวง | ระลวงอาวรณ์ |
| สมมิตรสโมสร | พรักพร้อมเพรียงกัน |
| ๏ โอ่อาบชลธาร | |
| ภุญช์โภชาหาร | สำราญแล้วพลัน |
| ไต่ถามสนทนา | ศุขทุกข์ทุกพรรณ |
| สำรวลสรวลสันต์ | เย้าหยอกพาที |
| ๏ ธรรมเนียมผัวเมีย | |
| สาวหนุ่มนัวเนีย | ย่อมยลยินดี |
| จากไปไกลกลับ | มาแสนเกษมศรี |
| ต่างคนต่างมี | กระมลนนทการ |
| ๏ เหนื่อยทุกข์ขุกเข็ญ | |
| แต่พอผาดเห็น | คู่สมสงสาร |
| ปลักปลื้มลืมทุกข์ | แสนศุขสำราญ |
| เริงรื่นชื่นบาน | แทบทั่วตัวคน ๚ะ |
| ๑๖๏ บัดนั้นสาวใช้เจ้ากล | เนริสส์นฤมล |
| กับครัตเตียโนสวามี | |
| ๏ เลียนหลอกหยอกเย้ายวนยี | ซ้อสรวลสูสี |
| กระเซ้ากระซิกริกเริง | |
| ๏ แย้มยิ้มเยาะหยันบรรเทิง | ชวนชมชั้นเชิง |
| ฉอเลาะชแล่มแปมปน | |
| ๏ สาวใช้มายาพลันยล | บ่พบแหวนตน |
| ก็กล่าวกระแหน่ทันที | |
| ๏ สอดถามความโดยคดี | ครัตเตียโนมี |
| มโนตระหนกเฉาฉงน | |
| ๏ บอกกิจกำบังยุบล | ชักเชือนเปื้อนปน |
| ป้วนเปี้ยนไปมาช้านาน | |
| ๏ เนริสส์เดือดดุแดดาล | เอ็ดอึงอลมาน |
| ก็เกิดวิวาทวุ่นวาย | |
| ๏ ถุ้งเถียงเสียงแซ่แพร่หลาย | พูดจาท้าทาย |
| กระทบกระเทียบเปรียบกัน | |
| ๏ ปอเทียเยาวมาลย์ฟังสรรพ์ | ศัพท์แซ่แจจรร |
| ก็ทราบถนัดชัดความ | |
| ๏ คิดกลปิดกลงำงาม | กลความซ้อนความ |
| ก็ยากที่ผู้รู้กล ๚ะ |
| ๑๔๏ ปอเทียสุดาวิมลภักตร์ | ยุพลักษณายล |
| มายากระบวนยุบลกล | ก็ชำนนชำนาญเชาว์ |
| ๏ ยามสมสโมสรสมาน | นฤนานมโนเนา |
| ภรรดาถนอมอนุชเยา | วยุพาก็ปรานี |
| ๏ เอียงอ่อนชอ้อนบวรลัก | ษณภักตรผ่องศรี |
| สำออยชม้อยนยนะมี | สุมนัศประวัติชม |
| ๏ มายายะยวนมนะวิโยค | ผิวโศกก็สร่างกรม |
| ยิ้มพลางและเพลินมนะภิรมย์ | บมิรู้จะเบื่อมน |
| ๏ ขณะนั้นอนงค์อรคนึง | ดุจพึงแสดงกล |
| แอบกายตระกองนยนะยล | กรหัดถภรรดา |
| ๏ ทำทีประคองกรจะจุม | พิตะด้วยสิเนหา |
| เนตรนางชำเลืองวินิฉยา | ก็บยลวิมลแหวน |
| ๏ จึ่งถามแถลงกิจะนุกิจ | สุประวิชสนองแทน |
| กายนางก็ว่างนยนะแปลน | พิศเปล่าสกนธ์ยล |
| ๏ ข้าแหนงไฉนประวิชวง | บผจงณนิ้วดล |
| ฤาหยุดและลืมสติวิกล | ผิวตกบรู้ตัว |
| ๏ ฤาเดินจะเพลินดุริตะเร่ง | บทรีบเขม่นมัว |
| ฤาโจรจะรานชิวะจะกลัว | ธก็ถอดและถ่ายกาย |
| ๏ วานแจ้งณสัตยเสน่ห์ | สุจริตบควรอาย |
| หากจริงก็จงกิจภิปราย | กลเหตุโดยตรง |
| ๏ อ้าแม่บเปนดุจฉนั้น | ธุระนี้บควรสง |
| ไสยเลยแสลงจิตรอนงค์ | ผิวนี้ก็จำใจ |
| ๏ ด้วยเดิมคดีบุรพแจ้ง | นุชถ้วนแถลงไข |
| ย่อมทราบมโนสมรใน | นุชถ้วนจำนวนความ |
| ๏ เพราะเกิดกลียุคพิบัต | ติสนัดสนองตาม |
| คือหนุ่มชำนาญยุบลความ | ธุระช่วยประคองชู |
| ๏ จึงสฤทธิสมกมลเรา | คุณะเขาอเนกตู |
| ไป่ให้ก็ตรองกมลดู | บมิดีฤดีเรา |
| ๏ เพื่อกันณเหตุคระหา | ชนะผู้จะดูเบา |
| จึงคิดประจากประวิชเคา | รวะขอบสนองคุณ |
| ๏ ฝ่ายนางสดับพจนภา | สิตกอบณการุญ |
| จึ่งแสร้งแถลงยุบลสุน | ทรดุจหวงหึงษ์ |
| ๏ แน่แท้ฉนั้นนุชประจัก | ษบพักจะรำพึง |
| โดยเขาก็เคยจิตรคนึง | ศุขคู่ณก่อนกาล |
| ๏ ควรแล้วจะขอบคุณสนอง | อุปการะเจือจาน |
| ด้วยแรมระหว่างทิวก็นาน | รยะเนิ่นกำหนดวัน |
| ๏ อกโอ้ระอาอุระจะคราก | ยลยากฤไทยครัน |
| นึกแล้วก็อายกมลตัน | จิตรแสนจะสงสาร |
| ๏ ว่าพลางก็ม่อยมุขสลด | และระทดอุราราน |
| ตบทรวงกระศกสกลปาน | จะพิลาปละห้อยครวญ |
| ๏ บัสสานิโอทัศนเยา | วอนงครัญจวน |
| ผิวผ่องก็หมองวิมลนวล | วรภักตร์จะเผือดศรี |
| ๏ จึ่งปลอบประโลมสมรลัก | ษณมิ่งพิมลมี |
| โฉมเฉกอนงคกินรี | จรจากคุหาทอง |
| ๏ อ้าแม่บควรจะทุมะโน | ปริเทวตรอมตรอง |
| ใช่พี่จะลวงกลประลอง | และมลักมลอบโลม |
| ๏ หวังสู่พธูสมรแต่ | นุชเดียวสงวนโฉม |
| อ้าแม่บควรดำริหโทม | นศะทุกขเดือดแด |
| ๏ ใช่ชารภิรมย์ดรุณอื่น | บมิควรจะแหนงแหน |
| แม้มาตรจะเมือมรณแปร | ภพล่วงบลืมนาง |
| ๏ จงเชื่อณเนื้อสัตยพี่ | ผิวนี้เสน่ห์วาง |
| เปนหนึ่งมโนเถอะนะบพราง | อรจงประจักษ์ใจ |
| ๏ นางฟังก็แสร้งอุระสอื้น | ชลเนตรนองไหล |
| อ้าพ่อบควรกลพิไร | พจนาดถกล่าวเกลา |
| ๏ อนึ่งธรรมดาบุรษเล่ห์ | กลล้วนฉลาดเชาน์ |
| สัตรีบตรองกมลเฉา | จิตรโฉดก็ชวนฟัง |
| ๏ หลงใหลละเลิงมธุรสุน | ทรชิวหชายหวัง |
| ถือแท้บตรองวิมุติกัง | ขก็คงจะหลงลม |
| ๏ เปนหญิงนิยากกมลแท้ | ผิวต้องบุรุษชม |
| เฉกบุบผเกสรระบม | ตำนิด้วยภมรตอม |
| ๏ นับวันจะโรยรศสุคน | ธจรุงจะแรมหอม |
| มีแต่จะตกคะมุกคะมอม | ยลดาษฉมามูล |
| ๏ ตั้งแต่จะเศร้าสริรทราม | ศิริรูปจะซูบสูญ |
| แม่ลาญมลายชนมภูล | ศุขกว่าจะทรงอาย |
| ๏ อ้อนพลางก็ผลักกรสลัด | และตระปัดตระป่องกาย |
| ข่วนค้อนชำเลืองนยนะพราย | ชลจักษุธารา |
| ๏ โอ้โอ๋อนงคบมิควร | ปริเทวโหยหา |
| ภักตร์ผ่องจะเผือดพรรณพิกา | รพิกลระคนหมอง |
| ๏ เชื่อหน่อยเถอะแม่ผิวจะหมาง | อุรพางคเพียงพอง |
| แม้แม่จะโศกสุชลนอง | ชิวพี่ก็คงลาญ |
| ๏ อยู่ไปก็ป่วยกิจณชี | พิตรเปล่าบเปนการ |
| พาทีแถลงก็นฤสาร | อประโยชนตนตู |
| ๏ อ้าพ่อบควรชิวมลาย | ผิจะวายก็ตรองดู |
| เห็นควรก็ควรสินะพธู | บมิทัดมิทานคำ |
| ๏ เออเอ่อนิใครและนะจะเชื่อ | ผิวพี่ประทุษฐ์ทำ |
| เท็จจริงก็จนหทยดำ | ริหรู้มโนกัน |
| ๏ ช้าก่อนสิพ่อผิวจะวาย | ชนมามะเมอฝัน |
| หลับแล้วก็ตื่นนิทรบรร | ลยแล้วจะลับนาน |
| ๏ อ้าอ้ายุพาพจนนี้ | บมิควรจะไขขาน |
| คมศรจะเลียบอุระบปาน | จิตรเจ็บเพราะคำคม |
| ๏ หากทรวงจะโทรมพิศมด้วย | วณโรคระบมกรม |
| แสนเท่าบเทียมอุระระทม | มนะทุกขทับใจ |
| ๏ เชิญเนาเถอะโฉมวรเฉลิม | มนะพี่จะลาไป |
| โดยกรรมเพรงอุปนิไส | ยอุบัติบันดาล |
| ๏ นางฟังก็เศร้ากมลโศก | และวิโยคอุราปาน |
| ใครลักและควักหทยฝาน | อุระมังษจากกาย |
| ๏ จึ่งกล่าวประชดพจนแสร้ง | กลแกล้งภิเปรยปราย |
| อ้างเหตุวิวาทะอธิบาย | บริภาษนานา |
| ๏ ทั้งสองก็แซ่กลหะเหตุ | สุรด้วยวิวาทา |
| ถุ้งเถียงและเกี่ยงวจนสา | หสอึงคนึงกัน ๚ะ |
| ๒๑๏ คาบนั้นแอนตอนนิโอครัน | สวนะยุบลอัน |
| กล่าวคดีสรร | พอาดูร |
| ๏ แจ้งแล้วไป่นานสนองมูล | กิจพจนนุกูล |
| โดยประสิทธิ์ภูล | บำเหน็จความ |
| ๏ แต่เดิมจนดลวสานตาม | สัตยนุสจถาม |
| เล่าตลอดยาม | วิโยคยาก |
| ๏ โดยเรื่องมีทุกขลำบาก | สุจริตบริจาค |
| เผยวจีพาก | ยพาที |
| ๏ เราขอรับเปนพยานมี | มนะสิสจก็ปรีดิ์ |
| เปรมฤดีดี | กระมลยล |
| ๏ แม้ไป่จริงดุจนิพนธ์กล | ทุจริตอกุศล |
| กรรมปุเรชาติดล | ณเราพลัน |
| ๏ ข้อนี้ไป่ควรระแวงฉัน | ทกิจประทุษบรร |
| จบประจวบวัน | ชิวาวาง |
| ๏ ทีนั้นปอเทียสดับพลาง | สุจริตมนะนาง |
| จึ่งแสดงวาง | ประวิชพลัน |
| ๏ ต่างคนต่างแลตลึงกัน | ทศนะประวิชตัน |
| ทรวงมหัศจรร | ยจินต์จน |
| ๏ อายแอบผินภักตรเวียนวน | พิศนยนะฉงน |
| พลางชำเลืองนน | ทการใจ ๚ |
| ๒๘๏ ปรีดีฤดี | |
| ต่างคนต่างมี | มิตรจิตรพิศมัย |
| สมัครักกัน | รักกลยลใน |
| มายาปราไส | ประสิทธิสมบูรณ์ |
| ๏ สำรวลสำราญ | |
| สำเร็จเสร็จการ | เสร็จกลอนุกูล |
| ประกอบกอบเกิด | ประเสริฐเพิ่มภูล |
| เพิ่มภัพนับหนูน | นิจเนื่องเพื่องฟู |
| ๏ ฟูเฟื่องเลื่องฦๅ | |
| เลื่องเล่าข่าวคือ | ข่าวคำกราวกรู |
| เกริ่นสมสมสอง | สองสมชมชู |
| ชมชื่นดนู | ดไนนารี |
| ๏ สรรเสริญสหาย | |
| สองชมแยบคาย | เล่ห์กลสัตรี |
| สัจตรองปองชอบ | ปองช่วยด้วยดี |
| ด้วยดลพ้นชี | พิตรคืนคงตน ๚ะ |
| ๑๖๏ สองชายสองชอบสองชน | เสียกลรู้กล |
| มายาปัญญานารี | |
| ๏ รู้เท็จรู้แท้รู้ที | คิดดูคดี |
| ก็ควรก็ขอบใจครัน | |
| ๏ ปลอมพวกปลอมเพศปลอมพรรณ | แปลงสีแปลงสัน |
| ก็แปลกก็เปลี่ยนเพี้ยนตน | |
| ๏ ลอบด้อมลอบเดินลอบดล | เบี่ยงคิดเบือนคน |
| บังคับบังควรคมคำ | |
| ๏ ปิดเงื่อนปิดเงาปกงำ | ติดแทนคิดทำ |
| ก็ถูกก็ถ้วนควรการ | |
| ๏ ผู้เดียวผู้ใดไป่ปาน | ชำนิชำนาญ |
| ระบิลระบอบชอบเชิง | |
| ๏ บรรเทืองบันเทาบรรเทิง | บันฦๅบรรเลิง |
| บรรเลงแถลงสัตยา | |
| ๏ จบเรื่องเนื่องพจนสุภา | สิตกล่าวพรรณา |
| เปนนิติสาสนสาธารณ์ ๚ะ |
| ๑๔๏ หญิงชายประชุมชนแสวง | มิตรภาพเจริญการ |
| ซื่อสัตย์สโมสรสมาน | สุจริตณไมตรี |
| ๏ คือกายและใจพจนสุน | ทรตรงสดวกดี |
| ต่อหน้าและลับปิฐิบมี | กลเล่หกลับกลาย |
| ๏ ควรเคียงเขนยนิทรร่วม | คฤหาศน์ประจวบวาย |
| อนึ่งมิตรจะช่วยสกลกาย | อุปถัมภตามกาล |
| ๏ เปนทุกขพาหิรระคน | ดลแท้กำเดาดาล |
| เพื่อนนั้นก็ผ่อนทุขรำคาญ | บมิตกระกำตน |
| ๏ แม้ใครประกอบณทุจริต | กิจผิดทำลายผล |
| ถึงเพื่อนจะเปนอิศรชน | ก็บอาจจะชุบชู |
| ๏ ใครใดประพฤติทุสุประกอบ | กิจนั้นก็เฟื่องฟู |
| โดยมากและน้อยวินิฉดู | ดุจฉายณกายตน |
| ๏ เปนคนทุคนธมลโทษ | ผิวติดประกิจยล |
| ควรเปลื้องสลัดรชสกน | ธประจงประจากพลัน |
| ๏ รุงรังณโรคะทุจริต | ดุจพิศม์พยาธิ์พัน |
| เกลียดยาก็ยากกมลฉัน | ทจะหายเพราะเหตุใด |
| ๏ กอบชั่วนิยากมนะแสวง | พสุธาจะอาไศรย |
| นอนนั่งระวังอุตมไภย | ทิศทั่วบว่างวาง |
| ๏ ปานโกกิลานยนะคอย | ยลหลบธนูพลาง |
| หาสิ่งสบายตำบลทาง | ทิศเที่ยวก็กันดาร |
| ๏ แม้นตนสุคนธศุภนาม | รศโอชวิเวกหวาน |
| อัชฌาสยาหทยปาน | พลเพื่อนพเนจร |
| ๏ วาจาประดุจสกลเถื่อน | อุชุมารคสิงขร |
| อนึ่งศิลปสาตรริกบวร | ดุจเครื่องประดับพราย |
| ๏ แม้ไป่ฉนั้นประดุจอา | วุธคมก็สมหมาย |
| ชูหน้าสง่าสกลกาย | ชนชมนิยมยิน |
| ๏ ข้อหนึ่งบควรกิจประมาท | มนะชนกษัยจินต์ |
| เปรียบปานศิลาณชลสิน | ธุชำลักณปลักแปลง |
| ๏ เงือดค้อนกระทุ่มอยะกระทบ | ผิถนัดกำลังแรง |
| คงเกิดประกายถกลแสง | อคนีสว่างหน |
| ๏ ปัญญาคเนมนุษยาก | เพราะบรู้จะหยั่งยล |
| หญิงชายอุบายกมลกล | ผิก็ยากจะหยั่งกัน |
| ๏ ผู้ใหญ่และเด็กดรุณมัช | ฌิมพรรษสบสรรพ์ |
| ปัญญาวิชาสรณอัน | จิตรคิดก็คงมี |
| ๏ ควรมานคนึงนฤประมาท | ฤประเมินเจริญศรี |
| เจริญศุขสวัสดิ์ศิริทวี | คุณเลิศประเสริฐครัน |
| ๏ สมญาถิกาจริยกล่าว | บทร่ำนิพนธ์ฉันท์ |
| เวนิศวานิชก็บรร | ลุคดีแสดงมา |
| ๏ สำเนานิทานวจนะนี้ | นฤใช่สยามภา |
| ษาแปลยุโรปกิรสา | ธกะเพื่อประโยชน์สาร |
| ๏ บรรเลงชเลงลักษณกลอน | เสนาะสุนทราการ |
| จำลองและลงวชิรญาณ | สฤษดิโดยพยายาม |
| ๏ ข้าขอสโมสรภิรมย์ | พรสุทธิ์พิเศษงาม |
| ทาเทพและท้าวสกลนาม | กรทั่วทิศาดล |
| ๏ เชิญเอื้ออำนวยศิริสวัส | ดิพิพัฑฒมงคล |
| สรวมสิ่งเกษมศุภวิมล | ศุขแผ้วนิรันต์พาล |
| ๏ บำบัดพิบัติอุปติทุก | ขพยาธิสาธารณ์ |
| จงปราศนิราศภยพิการ | จตุพิธพาธา |
| ๏ จงเนามโนตมะพิสุท | ธิพิเศษปัญญา |
| สันดานประกอบสุกรุณา | และกตัญญุขันตี |
| ๏ ใจมั่นณสัตยสุจริต | อธิกัตตเวที |
| อนึ่งกล่าวกระแสงสรวะจี | ก็เสนาะณกังวาล |
| ๏ โสตสกถะเมญนยนะจง | บริสุทธิเอาธาร |
| อย่าให้ประกอบวิกลการ | สริรางคนานา |
| ๏ เสร็จสิ้นสำนวนวจนะกลอน | อนุสนธิสารา |
| โดยพากยสุนทรสุภา | สิตควรคนึงจำ |
| ๏ หากเพี้ยนสุภาพจนใด | ผิวขาดและเกินคำ |
| ควรส่ำกระวีทศนะดำ | ริหช่วยผจงแปลง |
| ๏ ตัดเติมและตกรจนะแต้ม | จิตรอย่าระแวงแหนง |
| เฉกเจิมแจะจันทนแสดง | พรให้เจริญรมย์ |
| ๏ เพื่อเปนวราภรณโส | ภประดับสุโสตสม |
| ปานกล่อมประโคมกมลุดม | ศุขแสนเกษมใจ ๚ะ |
----------------------------
