คำนำ
ด้วยรองอำมาตย์โท ขุนจินดาสหกิจ (ลม้าย ธนะสิริ) ในกรมพาณิชย์แลสถิติพยากรณ์ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ มาแจ้งความต่อกรรมการหอพระสมุดวชิรญาณว่า จะทำศพสนองคุณรองอำมาตย์เอก หลวงหิรัญการโกศิต (ป้อมธนะสิริ) ผู้บิดา มีศรัทธาจะรับพิมพ์หนังสือในหอพระสมุดสำหรับพระนครเปนของแจกในงานศพสักเรื่องหนึ่ง แลพอใจจะพิมพ์คำฉันท์ ข้าพเจ้าจึงได้เลือกเรื่องวินิศวานิชคำฉันท์ซึ่งหลวงธรรมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก) แต่ง ให้ขุนจินดาสหกิจพิมพ์
หนังสือคำฉันท์เรื่องต่างๆ ที่ได้พบได้อ่านกันอยู่ มักเปนฉันท์โบราณ แลแต่งเรื่องชาดกโดยมาก หนังสือวินิศวานิชคำฉันท์นี้ ถ้าว่าโดยทางข้างฉันท์ไทยต้องนับว่าเปนเรื่องอย่างใหม่ ด้วยเอาเนื้อเรื่องลครพูด เมอชันต์ ออฟ เวนีส ของเชกสเบีย มาแต่งเปนฉันท์ แลเปนหนังสือแต่งใหม่ ด้วยแต่งทูลเกล้าฯ ถวายเมื่อในรัชกาลที่ ๕ หลวงธรรมาภิมณฑ์ ถึก ตัวผู้แต่งก็ยังมีชีวิตรอยู่ในเวลานี้ เห็นว่าควรจะพิมพ์ออกให้กวีอ่านแลตัดสินว่าจะถึงสำนวนฉันท์เก่าฤาไม่ ขุนจินดาสหกิจเห็นชอบด้วย โดยเฉภาะได้ทราบอยู่ว่าหลวงธรรมาภิมณฑ์ ถึก เปนผู้ชอบอัชฌาไศรยอยู่กับหลวงหิรญการโกศิตผู้บิดาด้วย
ก่อนที่จะพิมพ์สมุดเล่มนี้เจ้าภาพได้ส่งประวัติหลวงหิรญการโกศิตมาขอให้พิมพ์ไว้ด้วย จึงได้พิมพ์ไว้ต่อไปนี้
หลวงหิรญการโกศิต (ป้อม ธนะสิริ) เปนบุตรนายศรี มารดาชื่อแฟง เกิดเมื่อวันที่ ๑๕ เมษายน พ.ศ. ๒๔๐๗ ณตำบลสวนมลิข้างวัดดวงแข กรุงเทพฯ
ได้ศึกษาวิชาภาษาไทย เลข ลูกคิด ฯลฯ ตามโรงเรียนสามัญ เมื่ออายุสมควรอุปสมบทแล้ว ได้อุปสมบทในสพนักพระเทพกวี (นิ่ม) วัดเครือวัลย์ เปนพระอุปัชฌาย์ เมื่อวันที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ. ๒๔๒๘ จำพรรษาอยู่ที่วัดดวงแขสวนมลิ แลเล่าเรียนพระปริยัติธรรมอยู่ ๓ พรรษาจึงลาสิกขาบท
ครั้นเดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๓๐ ได้เข้ารับราชการเปนเสมียนอยู่ในกรมศุลกากร กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ๕ ปี
วันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๓๖ ย้ายมารับราชการเปนเสมียนอยู่ในกองบาญชี กระทรวงธรรมการ ได้เลื่อนตำแหน่งขึ้นโดยลำดับ จนเปนนายเวรแพนกเบิกจ่าย ในกระทรวงธรรมการนั้น
ครั้นวันที่ ๒๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๕๔ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานสัญญาบัตรบันดาศักดิเปนขุนหิรญการโกศิต ถือศักดินา ๕๐๐ แลต่อมาได้มียศเปนรองอำมาตย์โท เมื่อวันที่ ๗ มิถุนายน ด้วยในปีนั้น
วันที่ ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๕ ได้เลื่อนตำเหน่งขึ้นเปนปลัดกรมกรมกลาง ได้รับพระธาชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์มงกุฎสยามชั้นที่ ๕ วิจิตราภรณ์เปนบำเหน็จความชอบ เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๕
วันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๖ ได้รับพระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา
วันที่ ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๘ ได้เลื่อนบันดาศักดิเปนหลวงหิรญการโกศิตถือศักดินา ๘๐๐ แลได้เลื่อนยศเปนรองอำมาตย์เอกเมื่อวันที่ ๖ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๘
ครั้นวันที่ ๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๙ หลวงหิรญการโกศิตป่วยเปนไข้ มิีอาการให้เมื่อยแลปวดตามตัว แพทย์ประกอบยารักษาอยู่ ๘ วันอาการหาคลายไม่ ครั้นวันที่ ๒๙ กรกฎาคม เวลาบ่าย ๔ โมง หลวงหิรญการโกศิตก็ถึงแก่กรรม คำนวณอายุได้ ๕๓ ปี
ข้าพเจ้าขออนุโมทนาส่วนกุศลบุญราษีทักษิณานุปทาน ซึ่งขุนจินดาสหกิจได้บำเพ็ญเปนการสนองคุณท่านผู้เปนบุรพการี ด้วยความกตัญญูกตเวที แลเชื่อว่าผู้ที่ได้อ่านสมุดเล่มนี้จะพอใจแลอนุโมทนา
หอพระสมุดวชิรญาณ
วันที่ ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๙