ประวัติย่อ

คุณหญิงเพิ่ม โชฎึกราชเศรษฐี (โชติกะพุกกะณะ) ต. จ. เกิดณวัน ๑ ๙ฯ ๙ ค่ำ ปีมะแม พ.ศ. ๒๔๐๒ เป็นบุตรพระยาพิศลยสมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม ต้นสกุลพิศลยบุตร) และคุณหญิงปรางค์ (บุตรพระยาสมบัติวานิช บุญศรี ต้นสกุล สมบัติศิริ) มีพี่น้องรวมด้วยกัน ๑๒ คน คือ: -

(๑) ชาย นายอี้ พิศลยบุตร ถึงแก่กรรม

(๒) หญิง เจ้าจอมมารดาอ่วม รัชกาลที่ ๕ ถึงแก่กรรม

(๓) ชาย นายติด พิศลยบุตร ถึงแก่กรรม

(๔) ชาย หลวงสาธรราชายุตก์ (ยม) ถึงแก่กรรม

(๕) หญิง คุณหญิง เพิ่ม โชฎึกราชเศรษฐี (โชติกะพุกกะณะ) ถึงแก่กรรม

(๖) ชาย หลวงภาษีสมบัติบริบูรณ์ (ปาน) ถึงแก่กรรม

(๗) หญิง นางสาวเงิน พิศลยบุตร ยังมีชีวิตอยู่

(๘) หญิง เจ้าจอมเอม รัชกาลที่ ๕ ถึงแก่กรรม

(๙) หญิง เจ้าจอมช่วง รัชกาลที่ ๕ ถึงแก่กรรม

(๑๐) ชาย นายโต พิศลยบุตร ถึงแก่กรรม

(๑๑) หญิง นางชุ่ม พิศลยบุตร ถึงแก่กรรม

(๑๒) หญิง หม่อมศรี ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ กรมพระสวัสดิ์วัดนวิศิษฎ์ ถึงแก่กรรม

คุณหญิงเพิ่มโชฎึกราชเศรษฐี เมื่ออายุได้ ๑๓ ปี สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง) ได้เป็นผู้สู่ขอ ต่อพระยาพิศลยสมบัติบริบูรณ์ผู้เป็นบิดา ให้ทำการสมรสกับนายบุ้นฮวด บุตรพระยาโชฎึกราชเสรษฐี (พุก ต้นสกุล โชติกะพุกกะณะ) ภายหลังเป็นพระยาโชฎึกราชเศรษฐี มีบุตรด้วยกัน ๒ คน คือ:-

(๑) พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ผ่อง โชติกะพุกกะณะ) ถึงแก่กรรม

(๒) คุณหญิง เผื่อน โชติกะพุกกะณะ ต. จ.

คุณหญิงเพิ่ม โชฎึกราชเศรษฐี ได้เคยเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท และได้รับราชการมาด้วยความจงรักภักดีในพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงปิยมหาราช และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินี พระพันปีหลวง และสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า จนเป็นที่ทรงคุ้นเคยทั้ง ๓ พระองค์

เมื่อมีงานตั้งโต๊ะลายครามที่บูชาอย่างจีน ซึ่งในสมัยนั้นเรียกกันว่าโต๊ะกลาง คุณหญิงเพิ่ม โชฎึกราชเศรษฐี ก็ได้ตั้งฉลองพระเดชพระคุณด้วยทุกครั้ง

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๖ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เป็นกรรมการินีของสภากาชาดแห่งสยาม ซึ่งภายหลังได้เปลี่ยนเป็นสภากาชาดสยาม และปรากฏมาจนทุกวันนี้

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๖ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า จัตตุถาภรณ์ชั้นที่ ๔ และเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๔ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เลื่อนขึ้นรับพระราชทานตติยจุลจอมเกล้าชั้นที่ ๓

คุณหญิงเพิ่ม โชฎึกราชเศรษฐี ได้ป่วยด้วยโรคชรากระเสาะกระแสะมาหลายปี จนถึงวันที่ ๒๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๘๐ จึงถึงแก่กรรม คำนวณอายุได้ ๗๘ ปีกับ ๒ เดือน.