กุมารคำฉันท์
โคลง ๔
| ๏ ถวายกรเกศก้ม | กฤษดาญ |
| พุทธรัตนโอฬาร | เลิศแก้ว |
| นำสัตว์ส่งนฤพาน | พูนสู่ สุขแฮ |
| สูญชาติขาดภพแคล้ว | เคลื่อนพ้นภัยพาล ฯ |
| ๏ อนึ่งประนมนัขน้อม | บังคัล |
| คุณพระไตรปิฎกธรรม์ | เที่ยงแท้ |
| ยิ่งรสอมฤตยสรรค์ | สรงโสจ ใจนา |
| โสตสดับทรับทราบแล้ | เลิศล้วนควรแสวง ฯ |
| ๏ นบบาทสาวกเชื้อ | ชินวงศ์ |
| อิกหมู่สมมุติสงฆ์ | สืบไว้ |
| เปนบุตรอุดดมพงศ์ | พุทธภาค |
| ง่าวญาตศาสนาได้ | ท่วนห้าพันปี ฯ |
| ๏ เสร็จประสานหัดถ์ต่อตั้ง | ดุษฎี |
| โดยจิตรแลอินทรีย์ | ผ่องแผ้ว |
| เคารพพระคุณตรี | ไตรรัตน์ |
| สามสิ่งยิ่งนพแพร้ว | เพริศข้าควรเมือง ฯ |
| ๏ อัญขยมสมเด็จเบื้อง | บิดร |
| ทั้งพระชนนีสอน | ค่ำเช้า |
| ข้าถวายชลีกร | บทเรศ |
| ขอพระคุณคุ้มเกล้า | ลูกไว้นิจกาล ฯ |
| ๏ ไหว้ครูผู้ช่วยชี้ | อักขรา |
| สอนสั่งศิษย์ศึกษา | รอบรู้ |
| สรรพศาสตรสิ่งวิชา | ไตรเพท |
| ขอพระเดชท่านกู้ | จิตรข้าสถาวร ฯ |
| ๏ ขอแถลงมธุรกล่าวเกลี้ยง | กลอนฉันท์ |
| โดยเรื่องกุมารบรรพ์ | บอกถ้อย |
| ชาดกพระเวสสัน | ดรแจ่ม ใจนา |
| เพียรแต่งตามรู้น้อย | อ่านแจ้งใจเกษม ฯ |
| ๏ ข้าผู้ประพฤติพร้อง | คำกล |
| ลิขิตวิจิตรนิพนธ์ | พจน์ไว้ |
| สมญาอุบลมณ | ฑามาศ |
| แต่งกุมารกลอนให้ | ต่อต้องมหาพน ฯ |
----------------------------
| ๑๔๏ ปางหน่อนรานฤบดิน | ทรปิ่นมไหสูรย์ |
| สืบสร้างแสวงกุศลมูล | เหตุโพธิยาญาณ |
| ๏ อ่อนไทธิดาบรมนาถ | มทราชมหาศาล |
| อีกโททะทาริกะกุมาร | บุตรเพื่อนบำเพ็ญผล |
| ๏ เนาในศิวาศรมสุเรนทร์ | บริเวณวนารญ |
| อันวิสสุกรรมธรดำกล | สกสร้างประสิทธิถวาย |
| ๏ หว่างเวิ้งชวุ้งศิขรบรร | พตพรรณศิลาลาย |
| วงกฎพนมพนัศราย | กลแก้วประการกาญจน์ |
| ๏ แสนสุขสโมสรภิรมย์ | รุจิเรกระโหฐาน |
| เทียรทิพยไพรชนพิมาน | อมเรศรฤๅปูน |
| ๏ เฉลาฉลักกนกกระนะประดับ | มณีรับประไพฑูริย์ |
| เทืองแสงประภัศรจรูญ | จรัสรัตนรูจี |
| ๏ หมู่รุกขเรียงตรุณสกรรจฺ | ผลพรรณจะพึงมี |
| อิกสินธุสระโบกขรณี | ชลเอี่ยมสอาดใส |
| ๏ สี่ท้าวสถิตย์ประพฤติพรต | ธรรมเพศชฎิลไพร |
| ทรงศีลสำรวมสมถใน | กิจกอบสิกขาบรรพ์ |
| ๏ สืบสร้างสมาธิจัตุรพรหม | มวิหารทางธรรม์ |
| แผ่ผลผลากุศลปัน | บริษัทสากล |
| ๏ พวกพาลพยัคฆทิฆกำแหง | สถิตย์แหล่งวนารญ |
| ภูมิพื้นพิศาลในพนสณฑ์ | ก็เกษมสวัสดี |
| ๏ ด้วยเดชะเดชพระสมดึงษ | บรมรรรถชินศรี |
| สรรเพชญพงศ์พุทธมุนี | วรหวังจะตรัสไตร |
| ๏ ทุกเทพยท้าวอมรเนา | นุประเทศพฤกษไพร |
| ฉ่ำชื่นชะเฉื่อยสุขแลใน | จิตรเกรงพระเดชา |
| ๏ ต่างป้องพิบัติบำบัติภัย | ประจุบันนโรคา |
| สี่ท้าวสถิตย์สุขสุขา | บริเวณกุฎีดง |
| ๏ ฝ่ายเถ้าทชูชกพเน | จรดลณแดนพง |
| มองหมายทุมาพนัศตรง | อจุตแจ้งมคามา |
| ๏ เถ้ามั่นกมลตะแกก็มุ่ง | ทิศเฉียงอุดรขวา |
| ดุ่มด้อมณโดยทุรัถยา | หิมเวศไพรวัน |
| ๏ ไปแล้วจะเหลียวแลบมิยล | ชนพวกพเนสัญ |
| พื้นเฝ่าแลพาลพยัคฆฉกรร | จรคล่ำบเคลื่อนคลาย |
| ๏ นานาอเนกนิกรสัตว์ | คณเพศหลากหลาย |
| ล้วนเหล่าลเลิงเดชแลกาย | ฤทธิภาพพึงแสยง |
| ๏ พราหมณ์พฤฒิประพรั่นจิตรรวัง | จตุบาทเริงแรง |
| สาวเสริดรสังจรรแวง | แลละล้าละลังเดิน |
| ๏ ข้ามห้วยละหารวนวนา | ศิขเรศแนวเนิน |
| บุ่มบ่ามตระบึงจรบเมิน | บทบาทกระเจิงจร |
| ๏ สิ้นทางสถลมรรคสันโดษ | ระยะโยชนดงดอน |
| เดชรุกขเรือนทุมอมร | อภิบาลบำบัตไภย |
| ๏ รอนรอนระวีวรจะดับ | จรลับณเหลี่ยมไศล |
| แซ่ศัพทเสียงสกุณไพร | ระเร่งร้องระงมเสียง |
| ๏ หมู่นกก็นำวิหคฝูง | แลประนังมารังเรียง |
| ริ่วริ่วระเรื่อยสุรสำเนียง | ชนีโหยละห้อยหวน |
| ๏ พวกผีก็ผิวพจประนัง | สุรศัพทครางครวญ |
| ส่งเสียงประสานหัดถก็สรวล | ระริกร้องวังเวงไพร |
| ๏ แสรกเสียงสท้านวนวิเวก | จิตรหวาดก็หวั่นไหว |
| สากสากสำเนียงสัตวคระไลย | จรเที่ยวคนองเดิน |
| ๏ เย็นเยือกยะเยียบทุกทิศา | หิมเวศเถื่อนเถิน |
| ภูตผีโขมดสุรก็เกริ่น | พจนกู่ตโกนขาน |
| ๏ ฟ้าอับชะอำพรชอุ่ม | ชรอื้อณดงดาล |
| พราหมณ์ทึกสท้านกมลมาลย์ | ศิรเสียวแสยงขน |
| ๏ เถ้าไปก็ปลอดสรพไภย | บมิอาจเอื้อมผจญ |
| เพื่อเพิ่มบำเพ็ญผลกุศล | สธาท้าวก็โดยดาย |
| ๏ ถึงท่าสถานสรติรัง | มุจลินทกระแสสาย |
| หยุดยืนระยั้งกรชกาย | ก็ตลึงคนึงปอง |
| ๏ เออออณอาตมก็ดล | ดรดวงแลหนห้อง |
| พลางเหลียวแกเลงเนตรก็มอง | มุขมุ่งผลูลด |
| ๏ แพร่งเพร่งบพรับกรณิกา | ก็รเมียรอาศรมบท |
| ยอดเยี่ยมพโยมยลจรด | จรัสรุกขภิรมย์ไพร |
| ๏ เหลืองเลื่อมอร่ามวิโรติกาญ | จนสุทธิแสงใส |
| ลิบลิบละลิ่วแลก็ระไร | รุจิเรขเรืองรอง |
| ๏ เถ้ามีมโนมนัศเปรม | ดิเกษมสมพอง |
| มั่นหมายประมาณกมลปอง | นิแลโพธิวาสา |
| ๏ ความเลื้อยมล้าสกลเท่า | ก็ทุเลาแลอิ่มอา |
| รมณ์รวนทุเรจิตรก็ปรา | รภเน่งคเนนาน |
| ๏ เพลาศล่วงปฐมย่ำ | แลยอสนธยากาล |
| น้องท้าวธจากพนพิศาล | จรสูศิวาศรม |
| ๏ เชยสองเสน่ห์กมลสา | ทรสุขสำราญชม |
| สี่ขัติยาก็จะภิรมย์ | บริภุญชโภชา |
| ๏ แม้กูจะเก่นจรตระบึง | บทรีบจรัลคลา |
| ถึงท้าวจะทูลบทวรา | บวเรศดังถวิล |
| ๏ วอนขอพระหน่อทุติปิโย | รสราชราชิน |
| แต่จอมสุธาสรนริน | ทรเจ้าผู้ใจอารย์ |
| ๏ แท้ท้าวจะอวยพระปิยบุตร | บวิมุติหวังสาร |
| แก่สร้อยภิเษกแลอนุมาน | ธิกเกื้อเปนชินศรี |
| ๏ แต่องคมเหษิยสุดา | ฤๅจะยลบยินดี |
| ด้วยจิตรธเจือปิยทวี | สละได้ก็ขัดสน |
| ๏ สองทรามเสน่ห์บมิจะเปรียบ | ชิพเนตรก็ยิ่งตน |
| เพื่อนยากพิบากทุกขทน | ทุเรศไร้ประยุรยูร |
| ๏ เนาในพระอาศรมวนา | ดรได้แต่อาดูร |
| ยลพักตรพระโปดกที่พูน | ทุกขใดก็ดับสมร |
| ๏ ฤๅนางจะปลงกมลใน | อำเภอท้าวจะอวยอร |
| อ่อนท้าวจะโทมนัศร | นฤเบนทนานา |
| ๏ ทัดทานศรัทธาพระบุตรทาน | ผิวท้าวธภรรดา |
| ถึงอาจจะอวยอุทิศทา | นจะเศร้าจะเสียผล |
| ๏ ว่าคุณจะคืนกลกระทำ | ทุษแท้จลาจล |
| อกอาตมาทุพลทน | ทุกขเดินประดาษดาย |
| ๏ บากบุกพนาดรแต่สัญ | จรพางชีวาวาย |
| หวังลาภหอบสริระกาย | ก็จะเสียประโยชน์มา |
| ๏ อย่าเลยจะยับสกนธเนา | ณประเทศภูผา |
| ต่อพรุ่งอรุณวรทิวา | กรแจ้งพโยมมาน |
| ๏ แม่นแท้พระนางนุชจะจาก | กุฎิหาผลาหาร |
| ในห้องมหาหิมวนานต์ | กิจนี้สดวกดี |
| ๏ ยังสามศิโวบรมวงศ์ | วรราชฤๅษี |
| ชอบเชิงจะรีบบทวลี | สำนักไท้ธทรงธรรม์ |
| ๏ พอทูลแลท้าวก็จะอุทิศ | บุตรทานบทันวัน |
| ได้แล้วจะเมือนิวาสพลัน | ก็จะสมสมรมาลย์ |
| ๏ เถ้าตริดำริห์กิจคดี | กลโดยอำเภอพาน |
| เหตุเห็นจะเปนผลแลสาร | ก็ปรีดามโนใน |
| ๏ นึกเกรงประดานิกรสัตว์ | จะพิบัติเบียนใน |
| อินทรีย์จะพานพยัคฆไภย | จตุบาทนานา |
| ๏ พราหมณ์ยลชง่อนศิขรเงื้อม | ชรง้ำชแง้มผา |
| พอเนาสำนักพฤฒิก็คลา | จรสู่ไศลพลัน |
| ๏ เถ้าหน่วงสกนธกรเหนี่ยว | ชรก้อนพนมวัน |
| เกียกกายก็ปีนสริระบรร | พตดลบอาทร |
| ๏ เหวี่ยงย่ามละว้าทุพลวาง | กลต่างเขนยนอน |
| เปนสุขสโมสรสมร | บสดุ้งอาดูรไภย |
| ๏ ลมพาพเยียบุบผจรุง | รสฟุ้งกระหลบใน |
| ทั้งภูมิภาคณไศล | ลอบกลิ่นสุคนธา |
| ๏ เถ้าเดินณโดยทุรัศทาง | จรด่วนชรเหนื่อยมา |
| เอนกายก็สู่สุขนิทรา | ก็กระหึมกระหืดคราง |
| ๑๑๏ ค่ำวันทชีชู | ชกสู่สำนักทาง |
| องคอรรคกัลยางค์ | มหิษีนเรนทะสูร |
| ๏ เนาในกุฎีดง | ประดิบัติบาทมูล |
| ปางโทษทุขาดูร | จะนิราศสองศรี |
| ๏ เทพาพิมานมาศ | บริรักษ์พระเทพี |
| เห็นเหตุบมิดี | ทรเทพยสังหรณ์ |
| ๏ นุชสู่นิทรารมณ์ | บมิหลับสนิทนอน |
| หวั่นหวาดอุรารอน | หฤทัยระทึกทน |
| ๏ จนจวบประจุสมัย | กุกุฎในพนาสณฑ์ |
| ขันขานละเวงอน | ทกะก้องวิเวกไพร |
| ๏ สิ้นสีศศิดับ | อุลุลับณเหลี่ยมไศล |
| ส่างแสงหิรัญไร | รุจิรอบนภาพลัน |
| ๏ พอเคลิ้มมโนนาง | ธก็ทรงนิมิตรฝัน |
| โดยลักขณาอัน | พิปริตบถาวร |
| ๏ ในข้อนิมิตรมี | บุรุษชาติสาทร |
| เอกาทุราจร | ดุรกายก็แม้นมาร |
| ๏ โจมโจงเขมงมั่น | วรภูษกาสาน |
| สองโสตทัดธาร | บุบผพวงผกาแดง |
| ๏ หัดถ์กุมวราวุธ | วรเดชเข้มแขง |
| ทุ้งดาลประดังแรง | ก็พินาศโดยดาย |
| ๏ แล้วชาติฉกาจแด | บมิยั้งก็รีบผาย |
| เท่าถึงพระวรกาย | ยุพเรศไสยา |
| ๏ จับจิกกระชากชัก | วรเกศกานดา |
| สินสองพระพาหา | ก็ทุเรศจากตัว |
| ๏ สองกรกระเดนดิ้น | วรมางสริกรัว |
| เลือดไหลฉลูมลัว | ดุจทางนทีจร |
| ๏ ส่วนเสาวนีมี | มธุรสพิไรวอน |
| ขอโทษกรรมกร | ปริเทวร่ำไร |
| ๏ ยิ่งวอนก็ยิ่งโกรธ | บมิได้จะปราไสย |
| ส่งศัพทเกรียงไกร | บริภาษพาธา |
| ๏ ซ้ำควักวิเชียรเนตร | นุชนาฏณซ้ายขวา |
| เด็ดดวงพระหัทยา | บริจาคพระองค์พลัน |
| ๏ สองเท้ากระทืบก้อง | สุรเสียงสนั่นครัน |
| เสร็จชายพิโรธอัน | ดรธานณทันที |
| ๏ บัดตื่นผทมท้าว | บมิสมประดีมี |
| ทึกทั่ววเรนทรีย์ | อุระหวาดฤไทยหาย |
| ๏ ยังทราบสำคัญคง | วรชีววางวาย |
| ต่อต้องพระกรกาย | หัดถเนตรก็สมบูรณ์ |
| ๏ รู้แท้ชรอยฝัน | อัศจรรย์อุราพูน |
| ทุกขเหตุมานมูล | ทินโทษพันทวี |
| ๏ ใครใดจะดับแหนง | บทฤษฎีมี |
| แม้นเนาบุรีศรี | แลเสวยสวรรยา |
| ๏ จักชุมชะพ่อพราหมม์ | พฤฒิธรรมมาตยา |
| ส่ำแสนดุรงค์ปรา | รภแผ้วพยากรณ์ |
| ๏ ปางนี้อนาถเนา | วนเวศสิงขร |
| เห็นแต่ธิเบศร | สุรราชรังสรรค์ |
| ๏ สรรพศาสตรไตรเพท | แลวิชาอเนกนันต์ |
| ยิ่งพฤฒิพราหมณ์อัน | ชำนิชำนาญโหรา |
| ๏ ควรอาตมาเมือ | อภิวันทยังอา |
| ศรมทูลนุกิจจา | ทุจริตแถลงถวาย |
| ๏ เชิญท้าวธเพียรพิศ | ศนิมิตรทำนาย |
| จักสละระคางคาย | ทุกขทับที่ปรารมภ์ |
| ๏ เสร็จตรึกตระกองกาย | วรราชสองสม |
| จุมพิตพระพักตรชม | ยุพเรศประโลมขวัญ |
| ๏ ขวัญสองสมรแม่ | นิทรเถิดอย่าจาบัลย์ |
| นิ่งเนาเกษมสันต์ | แลอย่าหวาดประหวั่นวร |
| ๏ ขอไทยเทเวศ | วรเดชมหิศร |
| สิ่งสู่วนาดร | ธสถิตยสถานไศล |
| ๏ เชิญช่วยพิบัติบำ | รุณรักษสองไทย |
| สิ่งอันตรายใด | ผิจะแผ้วอย่าพานองค์ |
| ๏ อนึ่งพาลมฤคราช | ทิฆชาติสำหาวยง |
| อย่ากลายกุฎีจง | จรหลีกทุรานาน |
| ๏ ข้าขอประนมน้อม | วรเกศกฤษดาญ |
| ฝากสองยุพาพาล | แลจงนิทรารมณ์ |
| ๏ เสร็จสั่งสุรารักษ์ | บมิไว้ฤไทยกรม |
| หักโศกธฝืนสม | ประฤดีเสด็จคลา |
| ๏ หัดถ์หับทวาเรศ | วรบันศิวาอา |
| ศรมสาวพระบาทา | บทจรวิถีพลัน |
| ๏ ถับถึงสำนักเนา | นฤเบนทรรังสรรค์ |
| นั่งน้อมศิโรคัล | วรลักษเสี่ยมสาร |
| ๏ นบนิ้วชลีกร | วรหัดถ์ประจงงาน |
| ค่อยเคาะทวารบาน | พอสะเทื้อนกระทั่งกรรณ์ |
| ๏ เบื้องบั้นบรมวงศ์ | วรองค์พระเวสสัน |
| ดรยินสำเนียงอัน | อัคเรศร่วมใจ |
| ๏ ทรงเคาะทวารวง | วรเขตธอาไศรย |
| นึกแหนงฉงนใน | จิตรท้าวก็ทักถาม |
| ๏ ใครใดชะไรหนอ | แลประเวศพนาราม |
| เคาะสั่นสลักความ | ธุระมีคดีใด |
| ๏ ชายาก็ยอกร | อภิวันทขานไข |
| ข้าทูลธุลีไท | สุรราชภูบาล |
| ๏ สมเด็จพระดาบศ | ธก็มีชโยงการ |
| ๏ มาไยยุพาพาล | รติราษราตรี |
| ๏ นางท้าวก็ทูลท้าว | นฤเบศรสวามี |
| ใช่ข้าจะจรลี | กลกวนจะยวนยิน |
| ๏ ข้าบาทนิมิตรมี | ครุโทษมลทิน |
| สุดทรวงจะหวังถวิล | แลจะดีจะร้ายแคลง |
| ๏ ปางก่อนบเคยฝัน | ดุจนี้ก็นึกแหนง |
| ครั้นข้าจะคอยแสดง | รวิรุ่งโพยมพราย |
| ๏ เกลือกหลงจะลืมเล่ห์ | ขณะลักษณนิมิตรหาย |
| ห่อนเท่าคดีดาย | ก็จะร่อยนิราศความ |
| ๏ จึงด่วนดำเนินลิี | วรหวังจะทูลถาม |
| โทษเหนือศิโรตาม | ธจะทรงพระปรานี |
| ๏ อาอ้าพระน้องนาฎ | วรราชเทพี |
| ซึ่งเจ้านิมิตรมี | จิตรหลากประหลาดฝัน |
| ๏ เชิญนุชเนานั่ง | ณแต่นอกกุฎีพลัน |
| เล่าเรื่องคดีอัน | อรแหนงมโนไป |
| ๏ น้องท้าวก็ทวนทูล | วรกิจแด่ไท |
| โดยดังระบิลใน | พระนิมิตรพิสดาร |
| ๏ ปางองค์พระโพธิสัตว์ | ธสดับยุพาพาล |
| ตรองถ้อยถวิลการ | ธก็แจ้งคดีดล |
| ๏ ด้วยเดชวรญาณ | อนุมานทศพล |
| พลันเพื่อกุศลผล | แต่อดีตสนองมา |
| ๏ บัดท้าวธทราบเสร็จ | กลดังนุกิจจา |
| วันพรุ่งจะมียา | จกใจฉกาจกรรจ์ |
| ๏ มาโดยสถลทาง | นุประเทศมหาวัน |
| ขอสองกุมารอัน | บุตรเพื่อนพเนดง |
| ๏ ท้าวตริดำริห์การ | บุตรทานแลยิ่งยง |
| ใหญ่ยากจะปลิดปลง | สละได้แต่โดยดาย |
| ๏ แม้อาตมามี | พจนาทเหมือนหมาย |
| ตามสัจทำนาย | สุจริตณดังยล |
| ๏ พระน้องมัทรีทราบ | กลการนุสนธิ์ผล |
| ไหนนางจะด้อมดล | หิมเวศวนานาน |
| ๏ จำเราจะทายโดย | ปรวาทโวหาร |
| ดับโศกสมรมาลย์ | พอประทังทุกขาดูร |
| ๏ ตรึกเสร็จก็พจนา | สิริมารบัณฑูร |
| ทำนายนิมิตรมูล | แลประเล้าประโลมไป |
| ๏ อ้าอัคเรศร่วม | ทุกขเรียมเสมอใจ |
| แต่เราสำนักไศล | ทุพลเพศผนวชนาน |
| ๏ ปางโน้นพระนุชเนา | นิเวศน์วังมโหฬาร |
| เคยโสดเกษมสานต์ | หฤทัยธเอี่ยมองค์ |
| ๏ ยามตกสิเต็มเข็ญ | วิปลาศเสวยสรง |
| ไสยาสน์อนาถลง | ธุลีฝุ่นระคายกาย |
| ๏ ซึ่งเจ้านิมิตรเห็น | เหตุธาตุระส่ำระสาย |
| แม้มาทจะดีดาย | กลกลับวิบัติไป |
| ๏ ท้าวน้องธอย่าถวิล | ณสุบินบเปนใด |
| ดับโทมนัศใน | จิตรเถิดอย่าอาวรณ์ |
| ๏ เร่งเมือศิวาศรม | ยุพเรศสองสมร |
| ตื่นตนจะหวาดวร | บมิยลจะโศกศัลย์ |
| ๏ สมเด็จสุดาสดับ | อนุสนธิทรงธรรม์ |
| ทายลักขณาฝัน | คดีดับเปนใด |
| ๏ ยังแหนงมโนนาง | บมิวางฤไทยใน |
| บัญชาก็จำใจ | อรจึงชลีลา |
| ๏ ออกจากทวาเรศ | เสด็จยูรยาตรคลา |
| สู่สองสิเนหา | แลในห้องกุฎีเฉวียง |
| ๏ นั่งแนบตรุณเรศ | วจนาทคดีเผดียง |
| มีเสาวนีเพียง | อำมฤตย์ประโลมวอน |
| ๏ ตื่นเถิดสุดาดวง | กมเลศมารดร |
| แสงภาณุมากร | จรครอบนภาดล |
| ๏ นอนสายประภาคพา | สิริศรีจะหมองมล |
| พ่อเพื่อนทุพลชนม์ | แลจงตื่นผธมเทิญ |
| ๏ ตรัสพลางตระกองกาย | วรลักษณ์จรัสเจริญ |
| อุ้มองค์ประจงเชิญ | ถนอมแนบพระเพลาพลาง |
| ๏ วิดวักกระสินธุสรง | วรพักตรสรรพางค์ |
| กันเกศเสยสาง | กรกรีดจุไรเรียง |
| ๏ มุ่นหมวดจุเมาลี | หัดถค่อยประคองเคียง |
| ผัดผิวประไพเพียง | ดุจนวลศศิฉาย |
| ๏ แซมพวงผกากาญ | จนประดับชฎาราย |
| จุมพิตพระพักตรสาย | เสน่หแนบพระทรวงทรง |
| ๏ โศกาสอื้นเอื้อน | มธุรสคำคง |
| สั่งสองสวาทวงศ์ | อัคเรศพิไรความ |
| ๏ อ้าดูรดวงชีพ | วรสองพงางาม |
| คืนราวณยามสาม | ชนนีนิมิตรไป |
| ๏ ครั้นฟื้นสกนธกาย | ก็ระคายวิจลใจ |
| แม่รีบนิราศไท | คณกาลราตรี |
| ๏ เฝ้าบาทธิเบศท้าว | บิตุรงคราชี |
| ทูลข้อคดีมี | ธุระคำบอำอวน |
| ๏ ท้าวโปรดประกาสิต | วรกิจประมูลมวญ |
| ว่าธาตุแปรปรวน | ผิวเพื่อพิบากมา |
| ๏ ร้ายดีประการใด | บมิพร้องกุมารา |
| แม่หวั่นอุราปรา | รภด้วยพระหน่อไท |
| ๏ โอ้สายสมรแม่ | ชนนีจะจำไกล |
| เลมผลผลาใน | หิมเวศวนานาน |
| ๏ สองโสตประจงจำ | วรวัจนาการ |
| อย่าเล่นละเลิงลาน | ยุพเรศรักษกาย |
| ๏ พ่อเชื้อรพีพงศ์ | สุรชาติเชษฐชาย |
| ชาลีสนอมสาย | อุระแม่ขนิษฐนาง |
| ๏ น้องน้อยพระนุชเยา | วยุพาพสรรพางค์ |
| ช่วยแวดระวังพลาง | บริรักษโดยควร |
| ๏ แม่เนื้อสุวรรณวาด | วรนาฏวิเชียรชวน |
| กัณหาชินานวล | พี่จะว่าก็ฟังความ |
| ๏ อย่าเที่ยวประพาศพ้น | บริเวณวนาราม |
| เลี้ยงกันนุเคราะห์ตาม | แลประสาทุพลพงศ์ |
| ๏ เกรงเพศภัยพาล | จลการณแดนดง |
| ค่อยเจียมเสงี่ยมองค์ | วรราชกระษัตรีย์ |
| ๏ ตรัสพลางตระกองกาย | ยุพราชสองศรี |
| อุ้มแอบวเรนทรีย์ | อุระท้าววิตกตัน |
| ๏ โลมลูบพระปฤษฎางค์ | วรหัดถ์ถอมขวัญ |
| ให้สองเสวยถัน | มธุรสโอชา |
| ๏ เสร็จสองเสวยรมย์ | กษิร์ในอุราพา |
| พอจวนจะเพลา | แลประเวศดงดาร |
| ๏ จัดเสียมกระเฌอเช้า | แลขอคอนแสรกคาน |
| หัดถหับประจันบาน | ทวเรศมั่นหมาย |
| ๏ อุ้มองค์อนงคน้อง | กรจูงพระเชษฐชาย |
| บ่ายบาทผันผาย | จรโดยวิถีมี |
| ๏ ถึงที่สถิตยท้าว | วรราชฤๅษี |
| น้อมเศียรชลีตรี | ก็กำสรดกำสรวญทูล |
| ๏ ข้าแต่บพิตรพงศ์ | อิศเรศวเรนทรสูร |
| โปรดเกศนุการกูล | วรโอรสาสอง |
| ๏ ผู้เพื่อนพิบัติยาก | จรจากมุเฑียรทอง |
| เนาดงรหงห้อง | ก็ทุเรศพงศ์พันธุ์ |
| ๏ เห็นแต่เสด็จท้าว | บิตุเรศรังสรรค์ |
| ข้าบาทจะคมคัล | จรหาผลาหาร |
| ๏ สองศรีจะอยู่รอง | วรบาทภูบาล |
| ยังเยาวแก่การ | จะเกษมประสาใจ |
| ๏ เที่ยวท่องคนองเล่น | บมิรู้ระวังไภย |
| แลลับพระเนตรไท | ผิวเหตุจะหากมี |
| ๏ เกรงสัตว์ทิชาชาติ | มฤคราชเสือสีห |
| โปรดข้ามัทรีมี | พจนาทห้ามปราม |
| ๏ อย่าให้ทุราแรม | วรเขตรอาราม |
| ทรงช่วยพยายาม | วรบุตรเพื่อนเข็ญ |
| ๏ เหมือนท้าวธการุญ | กะมัทรีที่ลำเค็ญ |
| ว่าเพื่อนพิบากเปน | วรทาสทาสี |
| ๏ นางท้าวธทูลท้าว | มกุฎเกศประชาชี |
| พลางทอดทฤษฎี | วรพักตรสองสงวน |
| ๏ ทอดถอนฤไทยธม | มนหนักอุรารวน |
| กอดสองกำสรดสรวญ | ก็พิไรยรำพรรณ |
| ๏ อ้าพ่อณผู้เพื่อน | ทุกขเนาพนาสัณฑ์ |
| อยู่หลังระวังกัน | เสน่หน้องนะชาลี |
| ๏ พี่น้องธสองคน | บมิยลแลใครมี |
| ผิดชอบอย่าตอบตี | แลอภัยธิการกรณ์ |
| ๏ อย่าหลงละลืมคำ | ชนนีกำสรวญสอน |
| ไฝ่ฝากพระองค์อร | บิตุเรศราชา |
| ๏ เสร็จสั่งพระลูกเธอ | วรราชกัลยา |
| ก้มเกล้าชลีลา | บทเรศทรงธรรม์ |
| ๏ แขงขืนฤไทยท้าว | แลรงับกรรแสงศัลย์ |
| ออกจากกุฎีพลัน | ก็เสด็จดำเนินจร |
| ๏ ทรงเสียมกระเช้าเฌอ | แสรกสอดแลคานคอน |
| บ่ายเบื้องวลัญชร | ธรทดรทวยองค์ |
| ๏ เดินพลางชำเลืองเหลียว | มุขพิศวงวง |
| ดูสองยุพินพงศ์ | นุชฤๅรำจวนใจ |
| ๏ คิดฝันประหวั่นหวาด | บมิใคร่คระไลไกล |
| หยุดยืนสุชลไหล | ก็สอื้นสอัดทรวง |
| ๏ จำเปนประจากไกล | จิตรลานระลุงห่วง |
| ดับดาลฤดีดวง | ธก็ก้าวพระบาทคลา |
| ๏ เทพีผู้เดียวเดิน | จรพลางกำสรดมา |
| โดยมารคมรันคา | ประจวบจนพนาวัน |
| ๏ สอดส่องแสวงหา | ผลพฤกษหวานมัน |
| หลากหลากแลหลายพรรณ | รสกลิ่นแลตามมี |
| ๑๖๏ กษณนั้นชูชกทชี | พลิกฟื้นอินทรีย์ |
| ก็ตื่นตระบัดดัดหลัง | |
| ๏ เหยียดยืดแข้งข้อเข่าดัง | ค้อมเดินเซซัง |
| ชโงกชเงื้อมงำผา | |
| ๏ เงยแหงนดูดวงสุริยา | เรื่อเรืองเวหา |
| อร่ามจรัสรอบไพร | |
| ๏ เถ้าเน่งนึกคเนในใจ | ป่างนี้นุชไท |
| มัทรีเสด็จหิมวันต์ | |
| ๏ ควรกูจะสู่ทรงธรรม์ | ชอบเชิงเปนวัน |
| อุโบสถาทำทาน | |
| ๏ พราหมณ์มีโสมนัศใสสานต์ | หยิบย่ามว้าวาน |
| ที่ต่างเขนยหนุนนอน | |
| ๏ สพักสพายแล่งเลียบสิงขร | เหนี่ยวหน่วงกายกร |
| ก็ปีนศิลาลากโครง | |
| ๏ ไต่ตามกิ่งพฤกษพรายโพรง | ยืดเหยียบวัลย์โยง |
| ก็ดลสุธาทางทวน | |
| ๏ หยุดยืนหอบหิวใจรวน | เปนครู่แคร่งครวญ |
| กระหิวกระโหยเหือดหาย | |
| ๏ ค่อยเดินตรงดงรุกขราย | จิตรจงมุ่งหมาย |
| สำเนียกหลังคาอาศรม | |
| ๏ ดั้นดัดท่องท้องไพรพนม | สมเด็จบรม |
| มบาทธิเบศรสถิตยสถาน | |
| ๏ พราหมณ์พฤฒิเพศพร้องพงศ์พาล | จรล้ำลนลาน |
| แลโดยวิถีดงดอน |
| ๑๙๏ เบื้องบั้นองคพระบาทธิราชมหิศร | |
| นามเพศยันดร | บพิตร |
| ๏ เพลาท้าวธเสด็จสำเร็จวรนุกิจ | |
| นั่งหน้าพิมุขทิศ | เฉวียง |
| ๏ โฉมเฉกองคปฏิมาวราวิมลเพียง | |
| รูปมาศแลหล่อเลียง | ประจง |
| ๏ สุกสิ้นศรีปถมัยวิไลยบวรองค์ | |
| เวสสันดราวงศ์ | กระษัตริย์ |
| ๏ ส่วนสองศรีวรเยาวก็เฝ้าณบทรัช | |
| หวังรับรหัสตรัส | บิดา |
| ๏ ท้าวทอดทฤษฎีวิถีหิมวนา | |
| คอยอัชฌติกา | จะดล |
| ๏ ยลพราหมณพฤฒิประเวศทุเรศพนสถล | |
| ทางทิศไพรสณฑ์ | ประจักษ์ |
| ๏ ยินดีด้วยแลจะสมอารมณบพิตรนัก | |
| เบิกบานวิมลพักตร์ | ประไพ |
| ๏ หวังแก่สร้อยสรเพชญเผด็จมัจฉรียใน | |
| ยกบุตรทานไมย | ศรัทธา |
| ๏ เปรียบปานชาติชนชายกระหายรสสุรา | |
| เห็นพานิชามา | บนาน |
| ๏ ด้วยตนหิวครโหยแลโดยสัตมมาน | |
| แสนโสมนัศสานต์ | สหัส |
| ๏ เอื้อนโอษฐอ้าดุรพ่อพระหน่อตรุณรัตน | |
| เจ้าจงแลทอดทัศ | ศนา |
| ๏ โดยด้านอุดรไพรแลใครจรทุรา | |
| เหมือนพราหมณพฤฒา | ธิพงศ์ |
| ๏ เฉกเรายังสุขเสบยเสวยสมบัติทรง | |
| ทำทานก็เอกองค์ | อุกฤษฐ์ |
| ๏ หมู่พราหมณพฤฒิประชาก็มาจรเปนนิจ | |
| ทั่วอัษฎางคทิศ | ก็มา |
| ๏ ความพ่อมีมนเปรมเกษมกมลสา | |
| หัศปานบุรษคลา | ทุเรศ |
| ๏ มีผู้นำชลสินธุ์ระรินสริรเพศ | |
| เย็นทั่วสกลเกศ | สำราญ |
| ๑๖๏ ชาลีลูกเธอทูลสาร | สรวมชีพโองการ |
| ก็ควรคดีโดยแสดง | |
| ๏ แต่พราหมณ์จรดลดูแคลง | เอาเพศปลอมแปลง |
| เปนตาปศาพาเหียร | |
| ๏ ข้าเบื้องบทเรศระเมียน | แท้เถ้าจักเบียน |
| ธิบายบังคมขอทาน | |
| ๏ เทียบทูลด้วยปรีชาชาญ | บัดก้มเกศกราน |
| ชลีประลาตแล่นพลัน | |
| ๏ ถับถึงเถ้าเทาที่อัน | หนแห่งหิมวันต์ |
| ก็กล่าวประสาทปราไสย | |
| ๏ ข้าแต่ปิตุลาคลาไคล | ไต่เต้าเต็มไกล |
| มล้ามเลื้อยเหนื่อยกาย | |
| ๏ บริขารธารกรใดดาย | ไหนหนักสพักพาย |
| ก็ส่งแต่มือมาหลาน | |
| ๏ ตาได้เดินโดยสำราญ | ให้หายเหนื่อยนาน |
| แลพอทุเลาเบาแรง | |
| ๏ ปางเถ้ายินถ้อยที่แถลง | โวหารกำแหง |
| ก็คิดเฉลียวเฉียวฉุน | |
| ๏ ชรอยชายชาลีลูกขุน | แต่ยังดรุณ |
| จะพร้องสามารถอาจอง | |
| ๏ มยุเรศฤๅจะสูญเสียพงศ์ | ย่อมมีแวววง |
| ที่หางบห่อนหายลาย | |
| ๏ หนึ่งหนามแหลมใครเกลาปลาย | เอออันเชื้อสาย |
| กระษัตริย์ประเสริฐมหาศาล | |
| ๏ มักมีทิษฐิมากมาน | ดื้อดึงสันดาน |
| บถ่อมบถอยถือกาย | |
| ๏ แม่นกูขอได้ดังหมาย | เปนทาสเห็นชาย |
| จะพานเกะโกงโฉงเฉง | |
| ๏ ปากกล้าหน้าสดเสียงเครง | บมิใคร่กลัวเกรง |
| แลใช้จะเกียจการงาน | |
| ๏ จำกูสำทับพจมาน | แต่แรกพบพาน |
| จักดูเชิงชั้นฉันใด | |
| ๏ ตรึกพลางชีชาติเข็ญใจ | พูดพ้องแอมไอ |
| ตระคอกตระคั้นคำราม | |
| ๏ เกนเกนสีหนาทคุกคาม | ดึงดีดมือพราหมณ์ |
| ตระหวาดประเปรี้ยงเสียงแขง | |
| ๏ บุตรใครใจอาจอวดแรง | มาแซกเสียดแซง |
| แข่งตูผู้เถ้ากีดทาง | |
| ๏ เร่งหลีกอย่ายืนอยู่ขวาง | บมิจรจักวาง |
| ด้วยไม้จะลงหลังแดง | |
| ๏ ว้ายว่ายังต่อตาแขง | รันลงโดยแรง |
| ให้สาฤไทยเถิดฤๅ | |
| ๏ เถ้าตั้งท่าทำฮึดฮือ | ยกไม้เงื้อมือ |
| ผรุสวาทวาจา | |
| ๏ ลูกท้าวธก็หลีกลีลา | นึกในวิญญา |
| แลพราหมณโสดสามาญ | |
| ๏ เราพร้องสุจริตใสสานต์ | เหตุใดเดือดดาล |
| ฉนี้ประหลาดหลากฉงน | |
| ๏ พิศเพร่งเลงลักษณก็ยล | พราหมณ์พฤฒิพิกล |
| บุรุษทัศอัษฎางค์ | |
| ๏ แต่เกศถ่อยเท่าบาทางค์ | วาจาสารพางค์ |
| ก็สมตระกูลกายมัน | |
| ๏ ส่วนชูชกใจกาจฉกรรจ์ | ไต่ตามอารัญ |
| ก็ลุวนาอาศรม | |
| ๏ เถ้ายอบกายกรประนม | นัขน้อมกายบังคม |
| แทบบาทธิเบศรสุริวงค์ | |
| ๏ เสร็จถวายอภิวาทบาทบงสุ | แล้วพราหมณ์เพศพงศ์ |
| แลเคยภิกขาขอทาน | |
| ๏ กราบทูลเกี้ยวกล่าวพจมาน | สุนทรอ่อนหวาน |
| ประพฤติเพื่อปราไสย |
| ๑๔๏ ข้าแต่มหาบุรุษราช | วรบาทธิเบศรไท |
| แต่ท้าวธทิ้งสิริมไห | สุรราชสนมนาง |
| ๏ มาเนาวนาดรก็ทรง | บรรพชาวราราง |
| สบสร้างแสวงกุศลทาง | พุทธภาคประเพณี |
| ๏ ยังโสดเกษมสมรดวง | กมเลศปรีดี |
| ฤๅทุกขทุมอรทวี | ก็เทวษบวางวาย |
| ๏ อนึ่งโรคเรื้อสุขุมรึง | วรราชกรัชกาย |
| ฤๅเบาสบายจิตรก็คลาย | ผิวแผ้วบพานองค์ |
| ๏ อนึ่งพาลแลพวกมฤคร้าย | จรกลายกุฎีดง |
| ฤๅหลีกประลาตศิขรวง | บริเวณสบายบาน |
| ๏ อนึ่งทรงเสด็จจรแสวง | ผลพฤกษมากมาน |
| ฤๅได้ก็ด้วยกิจกันดาร | บมิพอจะเพียงฉัน |
| ๏ อนึ่งร่านแลริ้นสกลไร | คณะเหลือบแลเถาวัลย์ |
| หมู่เข็บจะขาบอสรพรรค | พิษมากก็ยังมี |
| ๏ ฤๅเหล่าประดานิกรสัตว | จรแล่นประลาตหนี |
| ด้วยเดชะเดชพระบารมี | บทเรศฤๅสาย |
| ๏ ซึ่งอัญขยมยุบลทูล | อนุสนธิบรรยาย |
| ขอท้าวแถลงกิจภิปราย | สิริศรีสวัสดี |
| ๏ ปางไทธิเบศรนรินทร์ | วรราชฤๅษี |
| ฟังสารประโสรสก็มี | พจนาทสนองความ |
| ๏ อ้าดูรพราหมณพฤฒา | ธอุส่าหพยายาม |
| มาดลก็มีกมลถาม | ธุระข้อยก็ขอบคุณ |
| ๏ แตอาตมานิทรเนา | นุประเทศสิขรขุน |
| สร้างพรตพิธียกรกุณฑ์ | ประฏิบัติวิชาชาญ |
| ๏ ถือทางเจริญจิตรก็เรียน | จตุพรหมวิหาหาร |
| ค่อยมีมโนมนัสมาน | มนมากบำเพ็ญเพียร |
| ๏ ภัยโรคแลโศกทุกขทุกขา | นิก็พานจะพาเหียร |
| สิ่งสรรพสัตวก็บมิเบียน | คณะตนก็ต่างเนา |
| ๏ อันมูลหมู่ทุมก็หา | ผลได้สดวกเดา |
| น้องท้าวมัทรีอรก็เทา | จรสอดแสวงมา |
| ๏ ซึ่งชีธเชื้อประยุรพงศ์ | สุวภาพลีลา |
| กันดารแลด้วยหทยปรา | รภเรื่องคดีใด |
| ๏ ฤๅโสดประสงคนุสนธิสิ่ง | ธุระเราไฉนไย |
| อย่ากริ่งจะเกรงฤทยไข | กิจทรมานมา |
| ๏ กษณพราหมณสดับมธุรท้าว | กรเกศก็กฤษดา |
| ส้องสรรเสิญสิริรสา | ธุกการณทันใด |
| ๏ เบื้องเถ้าจะทูลยุบลขอ | ยุพเรศสองไท |
| ชีเชิงฉลาดแลอุประไมย | ก็ธิบายวิถารการ |
| ๏ อ้าท้าวธทรงศิลศรัทธา | บริสุทธิใสสานต์ |
| องอาจอำนวยอุทิศทาน | บมิท้อจะถอยเพียร |
| ๏ หมื่นแสนกระยาจกจะมา | ทศทิศประเมินเมียน |
| พึ่งโพธิญาณกลเกษียร | สมุทซึ้งชเลวน |
| ๏ เฉกน้ำณปัญจกมหา | นทิแถวอุทกทน |
| เลี้ยงโลกยทั่วทิศตำบล | ก็บแห้งบเหือดหาย |
| ๏ โดยโลกอุเทศสมมตินาม | ยมสาคเรศราย |
| หนึ่งนามมหามหิทธิหมาย | สรภูกระแสสินธุ์ |
| ๏ อนึ่งนั้นแลนามอจิรวดี | ชลรี่สุหร่ายริน |
| อนึ่งนามมหรรณพกระสิน | ธุคงคาชลาไหล |
| ๏ ห้าแห่งระหัดอุทกทั่ว | แลบ่อบึงตำบลใด |
| นาหนองและคลองสมุทใน | คิริห้วยลหารดง |
| ๏ ฝูงชนประชาสำนักนิใน | มงคลจักรวาฬวง |
| เลี้ยงชีพสืบสกลคง | ชคสัตวก็อยู่เย็น |
| ๏ เหมือนหนึ่งมโนนฤบดี | กรุณราษฎร์ลำเค็ญเข็ญ |
| ทั่วหน้าคณานิกรเปน | ทุคตาก็ปรานี |
| ๏ ตัดบ่วงบำบัติก็บริจาค | สิริสินทรศฤงคี |
| แสนสรรพหิรัญรัตนแลมี | สรรพสิ่งก็เลิศปาง |
| ๏ ยวดยานแลสารสิริเสวต | วรราชรัถถางค์ |
| ม้ามิ่งมหิงษรแลนาง | อรอรรคกัญญา |
| ๏ จ่ายแจกจำแนกวณนิพก | ธจะปราถนามา |
| โดยจิตรแลเจตนจะปรา | รภรับประทานทาน |
| ๏ ข้าเถ้าธรู้ทุพลภาพ | นิก็เหลือประดาษดาล |
| ไร้จนกระยารสจะพาน | บริโภคบพอครอง |
| ๏ จึงเพียรพเนจรดำเนิน | อุส่าหเดินแลดั้นดอง |
| มาเพื่อจะพึ่งธุลีลออง | วรบาทบดีสูรย |
| ๏ ทูลขอพระหน่อสุริยวงศ์ | ยุพยอดประยุรยูร |
| ทั้งสองแลสายสมรทูล | ณย่านเกล้าธเมตตา |
| ๏ ไป่หวังจะไว้พระอรเปน | วจกรแลไวยา |
| ยังเคหวาสคฤหา | คฤหาสสถานตน |
| ๏ จงจอมเฉลิมบวรเกศ | อนุญาตกระยาจน |
| ยกยอดปิโยรสกุศล | บริสุทธิทานัง |
| ๏ เอื้อเอาภิเษกพระสรเพ็ชญ์ | ก็จะเสร็จจะสมหวัง |
| นึกใดจะได้ประดุจดัง | มโนรถปราถนา |
| ๏ ท้าวปองจะโปรดชคติสัตว์ | จะสำเร็จเพราะทานา |
| ทุกเทพจะซ้องกมลสา | ทรสุขสวัสดี |
| ๏ ขอเบื้องพระบาทบพิตรเพิ่ม | บรมรรถบารมี |
| เนื่องหน้าจะนำนิกรลี | จรสู่เสวยรมย์ |
| ๏ ยังวังมหาวิเชียรเวียง | ศิวโมกข์เกษมสม |
| หมื่นโลกจะน้อมนขประนม | จิตรโมทนานาน |
| ๏ เบื้องบั้นบดีสรสดับ | วจนาทอาจารย์ |
| เถ้าทูลภิปรายกิจประมาณ | ชลเทียบฤไทยถวาย |
| ๏ สวมสองพระทรามเสน่หทรง | ศุภลักษณเพริศพราย |
| อันเกิดประจากอุทรสาย | อุรท้าวเฉลิมวงศ์ |
| ๏ เปนทาสกรรมกรพราห- | มณชาติทิชาพงศ |
| ห่อนท้อฤไทยบพิตรทรง | บิตุสุขใสสานต์ |
| ๏ ด้วยจงจะเจตนกระทำ | มหามิ่งมกุฎทาน |
| จาคลูกจะแลกพระโพธิญาณ | อนาคตเนืองใน |
| ๏ แสนโสมนัศหทยนัก | วรพักตรสดใส |
| เอื้อนโอษฐก็ออกมธุรไพ | เราะหราชบัญชา |
| ๏ อ้าพราหมณแลสองตรุณเรศ | ก็เสมอสมรอา |
| รมณ์ร่วมพิบากทุกขอนา | ทรเนากันดารดง |
| ๏ ท่านขอแลเราก็อนุญาต | แลประสาทดนัยจง |
| เปนสิทธิแก่พราหมณประสงค์ | ก็อุทิศโดยใจ |
| ๏ แต่เถ้าธพักสกลท่า | วรนาฎพธูไท |
| กลับมาจะมีกมลใด | อนุโมทนาทาน |
| ๏ อย่าให้ธเสียกรุณแรง | บริรักษผดุงดาน |
| อุ้มท้องประคองอุทรธาร | ทุกขเพทนามา |
| ๏ หนึ่งนางจะนำผลแลมูล | รุกขชาตินานา |
| สู่ชีธฉันผลผลา | ก็จะมีกำลังเดิน |
| ๏ จงแรมนิทราทรแลใน | สุรศรมจรัสเจริญ |
| พรุ่งเช้าธจึงจรดำเนิน | แลประเวศทุราราม |
| ๏ อาอ้าพระทูลสิริรเพศ | พจภาคก็ผิดความ |
| ข้าเถ้าถวิลยุบลตาม | วรจิตรกระษัตรีย์ |
| ๏ ไหนเลยจะอาจแลบริจาค | บุตรทานก็ใช่ที |
| ด้วยความเสน่ห์นิวรมี | ณกมลมากมาน |
| ๏ ข้าขอชลีจรแต่ใน | ขณนี้บหน่วงนาน |
| อย่าทันพระยอดเยาวยุพาน | นุชท้าวเสด็จดล |
| ๏ อ้าพราหมณมัทรีธบมิเปน | ดุจกล่าวอย่าฉงน |
| แต่ท่านจะเมือแลบมิยล | ที่จะอยู่ก็ตามพราหมณ์ |
| ๏ จงพายุพาประยุรเรา | จรข้ามนิคมคาม |
| ไปสู่สถานนครนาม | นคเรศสีพี |
| ๏ เฝ้าสองกระษััตริย์อิศรองค์ | ชนกาธไอยกี |
| แม้ไท้ธทอดทฤษฎี | วรพักตรดิลกหลาน |
| ๏ แท้ท้าวจะไถ่สกลสอง | ศุภลักษณลำเภาพาล |
| ด้วยทรัพย์แลยศบริวาร | ก็อเนกเนืองนอง |
| ๏ ไปเถิดธชีแลก็จะสม | ทลิลาภสมปอง |
| ยิ่งกว่าธได้ตรุณสอง | แลกุมารณพันทวี |
| ๏ อ้าท้าวภิปรายกิจแต่โดย | ขณะได้ก็ดูดี |
| ข้าบาทธยังวิตกมี | จิตรหวาดประหวั่นหวาม |
| ๏ เกลือกจรบสมดุจคเน | ผิวท้าวธวู่วาม |
| กริ้วโกรธจะกุมธิกรณ์ถาม | ก็จะสอบจะสวนเสียง |
| ๏ โดยอัยการกิจกำหนด | กระทู้บทสำหรับเรียง |
| ถึงเถ้าจะทูลวจเผดียง | ก็บยลจะยินคำ |
| ๏ ท้าวเคืองจะคุมสหัสลง | อนุโทษระยำทำ |
| คือใครจะมานอุประถัมภ์ | แลกรุณทชีมี |
| ๏ หวังโลภก็ลาภจะดรธา | นจสูญจะเสียที |
| ทั้งตนก็ต้องทุกขทวี | บมิปองจะเปนสาร |
| ๏ ชอบผิดก็พาจรนคร | แลกระลึงคโอฬาร |
| ให้นางแลร่วมคฤหสถาน | ผิวไว้เปนทาสา |
| ๏ ขอท้าวดำรัสวจนเรียก | วรบุตรสองรา |
| ชาลีแลนาฎนุชกัณหา | แลประทานทชีพลัน ฯ |
| ๑๑๏ ดัพนั้นกุมาเรศ | วรราชรังสรรค์ |
| ทรงเสาวนาอัน | มธุระเถ้าชราทูล |
| ๏ ออกท้าวธอวยองค์ | บมิเอื้อจะอาสูร |
| พฤฒาจะพายูร | รยาตรในประเดี๋ยวดล |
| ๏ สองหวาดประหวัดหวับ | อุระเพียงพิราชนม์ |
| ดังบุตรมฤคยล | สีหราชผันผาย |
| ๏ กลัวภัยแห่งพราหมณ | วรเชษฐชาญชาย |
| กรคอยสกิดกาย | อรภัคนีนาง |
| ๏ พากันประลาตแล่น | จรแดนสถลทาง |
| เลี้ยวลีกพระปฤษฎางค์ | สุรศรมก็สู่ดง |
| ๏ ซ่อนซุ่มสกนธ์ใน | รุกขเรี้ยวสุพุ่มพง |
| เกรงเกลือกบมิดองค์ | ก็กระซาบกระซิบกัน |
| ๏ เราเนาพนาสณฑ์ | บมิพ้นแลภัยยัน |
| แล้วลอดลดาวัลย์ | ธก็ด่วนเสด็จมา |
| ๏ ชาลีก็กุมกร | นุชนาฎลีลา |
| เหลียวซ้ายชำเลืองขวา | หฤทัยรลุงลาน |
| ๏ ผิวผาดก็เผือดผิด | วรพักตรยุพาพาล |
| กายสั่นระดกดาล | ยุพเรศรีบจร |
| ๏ สองเดินก็ดลโบก | ขรณีชโลธร |
| เสียรอยวลัญชร | พระขนองขนานลง |
| ๏ ยังสระก็พลางกล่าว | มธุรสคำคง |
| แม้ภัยจะถึงองค์ | ทุกขใครก็ใครมี |
| ๏ อย่าแจ้งแสดงโดย | กลซุ่มวเรนทรีย์ |
| เสร็จสั่งก็ต่างลี | จรเร้นนิราราย |
| ๏ ใบบุษบงบัง | วรเกศสกนธกาย |
| จุ่มจมนทีหมาย | ดุจห่อนบเห็นองค์ ฯ |
| ๒๘๏ ส่วนชีชูชก | |
| บยลทารก | ทั้งสองสุริวงศ์ |
| ทั่วที่บริเวณ | อาวาสแดนดง |
| แค้นคิดจิตรจง | ว่าท้าวแนะหนี |
| ๏ เถ้าแท้อาธรรม์ | |
| กล่าวคำฉกรรจ์ | ปรวาทวาที |
| ดูราพระเวส | สันดรฤๅษี |
| จักบ่มบารมี | มุ่งภูมิโพธิญาณ |
| ๏ ฦๅข่าวขจร | |
| ท้าวทุกนคร | บมิเปรียบปาน |
| ฤดีดีตรง | องอาจอวยทาน |
| ตูจึงทรมาน | อินทรีย์เดินดาย |
| ๏ ข้ามห้วยเหวเขา | |
| เถินเถื่อนทางเทา | ลำบากจิตรกาย |
| เสียแรงถ่อร่าง | มาเจียนจักวาย |
| ชีพเพราะมุ่งหมาย | ขอสองทรามไวย |
| ๏ แรกเราออกปาก | |
| คำเดียวบยาก | เอออวยดไน |
| เห็นสมคำข่าว | ฦๅเล่าเกรียงไกร |
| ว่าท้าวเลื่อมใส | ศรัทธาทำทาน |
| ๏ บัดเดียวกลับกล่าว | |
| ห้ามให้ท่าท้าว | พธุเยาวมาลย์ |
| เรายินบยล | จักปองเปนสาร |
| เห็นส่วนเสียการ | พราหมณจึงลาลี |
| ๏ รื้อแนะให้นำ | |
| ลูกลุยังสำ | นคเรศกรุงศรี |
| พิไชยเขต | อุดรธานี |
| เฝ้าบาทบดี | อัยกากุมาร |
| ๏ ครั้นรู้เท่าทูล | |
| ทัดถ้อยห่อนยูร | ยาตรโดยโองการ |
| ท้าวจนหไทย | ให้พักตรลนลาน |
| แนะนัดยุพาน | สองเร้นรูปา |
| ๏ ส่วนองคนฤเบศร์ | |
| ทำไป่ทราบเหตุ | เรื่องราวกิจจา |
| นิ่งนั่งหน้าเฉย | สำราญวิญญา |
| ไหนพราหมณพฤฒา | รู้ทันภูธร |
| ๏ ฝูงชนใดใด | |
| ทั่วทุกภพไตร | พื้นแผ่นดินดอน |
| ใครจักเจรจา | เท็จกระลำพร |
| คดไว้ในสมร | นอกทำเมตตา |
| ๏ ดุจดังจอมจุล | |
| จักรพรรดิพงศ์บุญ | ผู้ทรงสมญา |
| เวสสันดรดวง | ดิลกจุฑา |
| ธรทรงบรรพชา | ตูห่อนเห็นมี |
| ๏ สมเด็จโพธิสัตว | |
| ฟังพราหมณพ้อตัด | ประมาทวาที |
| ท้าวหวาดหวั่นองค์ | สดุ้งฤดี |
| ตรองกิจสองศรี | นึกในอนุมาน |
| ๏ รอยสองสุดสวาท | |
| ยินคำสามารถ | แห่งพฤฒาจารย์ |
| ระรัวกลัวไภย | ไปจากสถาน |
| ซ่อนกายกุมาร | ในที่ใดใด |
| ๏ ท้าวมีพจนาท | |
| พราหมณอย่าอาฆาฏ | นึกน้อยฤไทย |
| เราจักลีลา | หาสองสายใจ |
| ตรัสแล้วครรไล | เทาทางพนสณฑ์ |
| ๏ พระเสด็จประเวศ | |
| ตามรอยบทเรศ | ทั้งสองนฤมล |
| ถั่นเที่ยวเลี้ยวลัด | ตระบัดบัดดล |
| ตลากะชล | โบกขรณีเนา |
| ๏ สิ้นรอยบทมาลย์ | |
| ทรงทราบพระญาณ | ว่าเอกองค์เอา |
| รสเร้นสระศรี | ทั้งสองยุพเยาว์ |
| บัดท้าวทรงเสา | วนีเรียกลูกยา ฯ |
| ๑๔๏ อ้าพ่อชนินทรนุวงศ์ | วรบุตรกุมารา |
| เธอเจ้าก็เกิดตระกูลมหา | ณเสวตฉัตรไชย |
| ๏ เมืองมั่งมกุฎมหันตกรุง | สุรศักดิอำไพ |
| กอบเกียรติยศสิริมไห | อติเรกมโหฬาร์ |
| ๏ ไยพ่อบอาจสกลมี | มนจิตรเจษฎา |
| ท้อแท้แลหนีพระชนกา | บมิควรจะคิดปลง |
| ๏ ให้พราหมณ์ภิกขาจรประกาศ | คณะชาติทุพลพงศ์ |
| มันหมิ่นประมาทพระบิตุรงศ์ | บริภาษนานาน |
| ๏ ดูดีฤษีตรุณเรศ | ฤนะพ่อแลก่อนกาล |
| เราโสดกระษัตริย์สมมติสาร | อภิเษกเสวยวัง |
| ๏ ใครใดบอาจครหา | บมิเคยจะใฝ่ฟัง |
| คำพาลประเจียรอุระจะพัง | กิจเหน็บก็เจ็บใจ |
| ๏ เพียรพิศสิขานลวิโรจ | กระอุอกระบมใน |
| ป่วยปิ้มจะเมือจรคระไล | มรณาศชีวา |
| ๏ พ่อดวงมโนบวรบุตร | วรราชลีลา |
| มาเปนชลังคทิพสุธา | อมฤตยรดกาย |
| ๏ ดับแดกำเดาอาดูรเพศ | แลเทวษจะคลาคลาย |
| เจ้าจงประจากกระสินธุสาย | ชลชาติสระศรี |
| ๏ ช่วยพ่อบำเพ็ญกุศลเพิ่ม | บรมรรถโมลี |
| อย่าให้นิราศกิจวิถี | สิริพุทธภูมิพงศ์ |
| ๏ อ้าพ่อก็เพื่อนทุกขอนาถ | วรราชร่วมวงศ์ |
| ร่วมชีพร่วมหทยปลง | ธก็ร่วมศรัทธาทาน |
| ๏ จงมีมโนวรอนิจ | มิตรภาพสงสาร |
| แก่สัตวแลสังสทนการ | ก็อเนกหนักตน |
| ๏ เวียนว่ายเสวยทุกขทุกขา | อวิชาผดุงผล |
| ป้องปิดกำบังก็บมิยล | มคโมกขนครวร |
| ๏ ไหนเลยจะล่วงบวรโลก | ชลโอฆสาคร |
| ดับชาติชราพยาธิมร | รณทุกขก็เต็มเข็ญ |
| ๏ ใครโสดจะส่องนิกรพ้น | คติภพก็ยากเย็น |
| ขนข้ามมหรรณพเห็น | ทุกขสัจอนัตตา |
| ๏ เพื่อโลภละล้าวกมลรึง | บมิจืดจะปราถนา |
| ปานคลื่นสมุทชลชลา | ก็อุโฆษหวั่นไหว |
| ๏ ตัวโมหมืดสมรมาร | กลวายุเกรียงไกร |
| ยิ่งลมประหารภพประไลย | ผิวผัดอยู่อัตรา |
| ๏ โลกีสำเภานิกรหมู่ | ชนพานิชาคลา |
| แม้มาดจะหมั้นดุจมหา | คิริรัตนใหญ่หลวง |
| ๏ หุ้มเหล็กจะหล่อสุขุมแขง | แลทองแดงลลุงลวง |
| ดาษชิดกระชับทุกขกระทรวง | จะสนิทสะใดใด |
| ๏ ไป่อาจจะต้านมหรณพ | แลจะหลบจะหลีกไภย |
| พ้นพาลพเนจรแลใน | พระสมุทวารี |
| ๏ แต่ลูกระลอกโลภประสบ | จะกระทบกระทั่งที |
| เดียวต้องจะแตกวิจุณลี | ก็จะยับระยำเยิน |
| ๏ น่าที่จะพานิกรสัตว | แลวิบัติรหกรเหิน |
| พ่อคิดคนึงจิตรประเมิน | บมิเที่ยงจะทนทาน |
| ๏ เภตราสุวรรณบวรธรร | มประเสริฐประสิทธิสาร |
| ล้ำเลิศจะแล่นชลสนาน | แลจะล่วงจะลุดล |
| ๏ ถึงท่าเกษมสุขสวัสดิ | นคเรศโสภณ |
| คลื่นหมื่นมหันตอกุศล | บมิอาจจะยายี |
| ๏ ครั้งนี้ณพ่อก็บมิยล | วรพักตรใครมี |
| เหมือนเจ้าจะเปนมรรควิถี | วรโพธิยาญาณ |
| ๏ พ่อผู้เจริญผลผดุง | พุทธบุตรเนานาน |
| คูสร้างแสวงแลภินิหาร | บิตุเรศราชิน |
| ๏ เชิญพ่อครไลจรประลาต | แลอย่าหวาดมโนถวิล |
| มาเปนสำเภานพมณิน | เพ็ชรรัตนแกมกาญฉน์ |
| ๏ แล้วพ่อจะสรรค์กิจประกอบ | สัมภาระแลแก่นสาร |
| เอาสี่วิเศษสัมมปธาน | กลดูกประดับกง |
| ๏ แผ่นพืดจะแผ่พระหิริโอ | ตปธรรมบรรจง |
| ดามดาษกระดานดุจประสง | คประกับประกันเพรียง |
| ๏ เสาสามจะสรรคพระบารมี | สมดึงษรายเรียง |
| สายโยงรยางวรเฉวียง | บรมรรถสัจจา |
| ๏ หางเสื้อสมาธิวรคุณ | อดิเรกมเหาฬาร์ |
| แท้ธรรมพหูสุตกถา | แลสมอเสมอใจ |
| ๏ เภตราประดับสติปฐาน | กนกาญจนอำไพ |
| แกมแก้วผลึกวรวิไล | ยวิเศษเงางาม |
| ๏ อาสน์เอี่ยมสุวรรณบุษบก | พระปิฎกธทั้งสาม |
| ทรงเทริดสอาดแลก็ววาม | รุจิเรกเพริศเพรา |
| ๏ โพชฌงควิเชียรศุภประเสริฐ | แลประทุกจะอับเฉา |
| ถ่องท้องมณีนพสำเภา | ก็จะแน่วจะแน่นอน |
| ๏ เอาทานประทับแลศิลมัย | บริสุทธิสังวร |
| เปนทรัพย์เสบียงชนจะจร | แลทุเรศแรมทาง |
| ๏ สายดิ่งจะหยั่งกมลองค์ | อนุมานธกว้างขวาง |
| เมตตาจะตั้งกรุณกาง | กลใบสบัดลม |
| ๏ เครื่องสูงเสวตมยุรฉัตร | แลธวัชกระชิงชม |
| เอาเจตสิกผลอุดม | แลประดับประดาดาย |
| ๏ เข็มกล้องจะส่องชลวีถี | ทฤษฎีณโดยหมาย |
| คือมรรคสัจบรรยาย | ดุจดวงรวีวรรณ |
| ๏ เสร็จการจะกุมพระกรทรง | วรสิทธิแสงขรรค์ |
| กล่าวคือพระญาณทศอนันต์ | ก็จะคมคือกรดไกร |
| ๏ อาจหักหทัยจะประหาร | กิเลศมารแลหมู่ไภย |
| พ่ายแพ้พินาศจรประไลย | ก็นิโรธทันที |
| ๏ จักขนคณานิกรลง | นพมาศนาวี |
| คนธรรพ์สุบรรณกินรี | อสุเรศวิชาธร |
| ๏ พรหมินแลอินทรคณา | ทิปชาทังโลกร |
| ถ้วนสี่อสงขยบวร | ก็คะคึกคระเครงโครม |
| ๏ ได้ฤกษทิวารศุภดิถี | แลยินดีจะโห่โหม |
| กึกก้องกุลาหลประโคม | ดุริยางคหวั่นไหว |
| ๏ ทึ้งถอนสมอสุรสำเนียง | อดิเรกเกรียงไกร |
| ครื้นครั่นสนั่นพิฦกใน | พระสมุทวังวน |
| ๏ หลุดลอยก็ล่วงชลฉะฉาน | บริการจลาจล |
| คลื่นโลภระลอกแลอกุศล | บมิอาจจะเบียดเบียน |
| ๏ ข้ามโอฆสี่สมุทคลา | บมิแวะระแวงเวียน |
| หมายแม่นมหาวรวิเชียร | อมฤตยพารา |
| ๏ ชั้นช่อฉกาอมรเมศ | กรเกศจะกฤษดา |
| โปรยทิพสุวรรณกุสุมา | สุรเสียงจะสรรเสริญ |
| ๏ เราสองจะสู่สิริสวัสดิ | บวิบัติประเมียนเมิน |
| ทุกขโศกพยาธิจะผเอิน | มรณภาพพ้นไภย |
| ๏ พ่อลูกจะนำนิกรสู่ | ศิวโมกขโสดใส |
| สิ้นภพอาสวแลใน | นิรเบญจมารา |
| ๏ พ่อยอดปิโยพระบิตุเรศ | วรราชรีบคลา |
| ยกยอดมกุฎพระบรมา | อภิเษกให้บิดร |
| ๏ ตั้งจิตรจำนงนุสรใน | กระตัญญูมเหศร |
| ขึ้นจากกระแสสลิละจร | เถอะนะพ่ออย่าหน่วงนานฯ |
| ๑๖๏ ชาลีลักษณเลิศกุมาร | ฟังสาสนนฤบาล |
| บพิตร์บิดาอาดูร | |
| ๏ ตรึกการปรีชาคำณูน | องค์อาตมประยูร |
| วงศาเสวตสวรรยา | |
| ๏ ไป่ควรเน่งให้ออกญา | ถึงโทบัญหา |
| คดีบควรควรขาน | |
| ๏ แม้พราหมณพฤฒิจงจักผลาญ | ชีพตูสู้ทาน |
| ทเวษถวิลเวรตน | |
| ๏ เสร็จตรึกบัดเลิกบัวบน | บังเกศด้อมดล |
| บดินทรชนกนั่งเนา | |
| ๏ ทวิกรเทริดเศียรโดยเคา | รพบนเบื้องเพลา |
| ตระกองสุบงกชขวา | |
| ๏ ซบมุขกำเดาแดอา | ดูรเดือดอสา |
| ประสาศมิคล่องคลองฆาน | |
| ๏ ท้าวเห็นลูกท้าวท้าวขาน | คำเอื้อนโองการ |
| ดนูสถิตยฐานใด | |
| ๏ ชาลีหลีกคำเคลือบไข | เขือลี้หลีกไภย |
| แต่ตูแลต่างตนหนี | |
| ๏ ท้าวสดับแสดงกิจโดยปรี | ชาเชื้อกระวี |
| ว่าอรเนาสระสรรค์ | |
| ๏ บัดเอื้อนโอษฐออกมธุรอัน | ไพเราะห์รำพรรณ |
| พิไรประโลมสุนทร | |
| ๏ เฉกชายชาลีว่าวอน | นางทรงอนุสร |
| ทรรทึงแลเทียรเชษฐา | |
| ๏ เบิกใบกุสุมโสภา | จรจากสระสา |
| โรชรีบเสด็จด่วนไคล | |
| ๏ ถึงถวายบังคัลเคียมไท | กรกอดเชิงได |
| เฉวียงสมเด็จบิตุรงค์ | |
| ๏ สองโศกชลไนยไหลลง | ตกต้องบาทบงสุ์ |
| บพิตรท้าวชนกา | |
| ๏ เที้ยนทิพประทุมทองทวา | สวยสดโสภา |
| กระพุ่มสุพรรณตรอยตรู | |
| ๏ บานเบิกกลีบช้อยเชิดชู | รองรับเรณู |
| ลอองลอายเสาวคนธ์ | |
| ๏ ท้าวทอดทฤษฎียินยล | สองสุดนฤมล |
| กำสรดสลดหฤไทย | |
| ๏ อาสูรกรรแสงพิสมัย | พรายธาราไร |
| สุชลพรั่งพรูตา | |
| ๏ ตกต้องปฤษฎางคสองรา | สองพระปฤษฎา |
| ดนัยทั้งสองกุมาร | |
| ๏ อำไพเพียงแผ่นสุรกาญจน์ | รองพวงประพาฬ |
| วิเชียรประเสริฐเฉิดฉาย | |
| ๏ บิตุรงคทรงโลมลูบกาย | กำโบมสองสาย |
| สวาทอย่าโศกเสียใจ | |
| ๏ สองทราบทรวงสองดนัย | มโนเพื่อพิสมัย |
| สมัคสมาคมทาน | |
| ๏ จนตกไร้แสนศฤงคาร | เข็ญเคืองกันดาร |
| คดีเพราะอางอวยบุญ | |
| ๏ ดัพนี้ไป่มีสิ่งสุน | ทรภาพเปนทุน |
| จะทำอุทิศทุคตา | |
| ๏ จึงอวยสองสมรเสมออา | รมณ์ร่วมชีวา |
| นิวัตรทุเรศแรมทรวง | |
| ๏ เพื่อภูมิโพธิสัตวปองปวง | ไป่แหนหวนหวง |
| ดนูกุมารกุมารี | |
| ๏ จึงเสร็จสมพงศ์สร้อยศรี | สรรเพชญโมลี |
| ดิลกโลกเลิศไกร | |
| ๏ ให้สองประดิษฐานทันใด | โฉมสองวิไลย |
| วิลาศเฉลิมนัยนา | |
| ๏ ทรงยังพระญาณจินดา | ไหนพราหมณ์พฤฒา |
| จะครองดรุณได้ดี | |
| ๏ อุประไมยแม้ดวงสุรศรี | หม่นเมฆหมอกมี |
| จะปกบมิดแสงสูรย์ | |
| ๏ ควรอาตมจะคาดค่าคูณ | ราคาประมูล |
| ประมวญพิกัดเปนตรา ฯ |
| ๑๑๏ เสร็จไทถวิลหวัง | วรจิตรเจตนา |
| บัดมีชโยงการ์ | พจนาทสั่งสนอง |
| ๏ อ้าพ่อผู้ร่วมไร้ | บิตุเรศดำริหปอง |
| ราคาพยพสอง | ศุภลักษณอย่าลืมหลง |
| ๏ ชาลีเฉลิมวัย | วัฒนาวสาทรง |
| พ่อจำจำนงจง | จิตรคำบิดาแสดง |
| ๏ เยียวไท้จะไถ่องค์ | นิรทาสอย่าแคลง |
| คำเขือแถลงแจง | ประมาณมาศสหัสปัน |
| ๏ เอาอวยพฤฒายา | จกถ้วนสุวรรณพัน |
| จึงพ้นวัยยาวัน | วจกรสกุลพราหมณ |
| ๏ ส่วนองค์อนงนาฎ | ขนิษฐน้อยพงางาม |
| จักรุ่นเจริญทราม | สิริสุนทรากาย |
| ๏ จำเพิ่มพิกัดค่า | พธูทับทวีหลาย |
| อย่าพ่อจะเคืองคาย | คนึงน้อยมโนเนา |
| ๏ ว่าตูบิดาได้ | ดุรช่างกรุณเอา |
| รสรักบเทียมเทา | จทุเรศผวงหวัง |
| ๏ พระลูกประลาตทรวง | ชนกาก็เพียงพัง |
| ใช่เชิงจะชิงชัง | เสน่หสองเสมอกาย |
| ๏ เผื่อเผือจะเมือมี | มนุษย์ชาติประชาชาย |
| พึงจิตรขนิษฐหมาย | กมลหวังจะคู่ครอง |
| ๏ นำทรัพย์ประสาทยา | จกเสร็จสำเร็จปอง |
| พาจรประสมสอง | ประสาใจจำนงเนา |
| ๏ จักเสื่อมจะเสียวงศ์ | วรขัติยาเทา |
| อาสูรประยูรเรา | สุรศักดิกระษัตรา |
| ๏ จึงเพิ่มพิกัดอง | คอนงควัฒนา |
| ต่อจอมจุฬาธา | นิยราชภิเษกสถาน |
| ๏ จึงอาจจะไถ่แทน | พธูทิพยุพาพาล |
| คือมาศกหาปาณ | สตถ้วนสถาวร |
| ๏ อีกทาสชายหญิง | แลมหิงษอัศดร |
| คชสารแลกาษร | ก็กำหนดเสมอกัน |
| ๏ ท้าวตรัสพิกัดค่า | พระดนัยธโดยพลัน |
| เฉกช่างวิเชียรสรร | พิกัดค่ามณีนวล |
| ๏ เสร็จเสด็จยุรยาตร | ก็นำนาฎสองสงวน |
| จากสระสโรชชวน | ยุพราชลีลา |
| ๏ ลุหน้าพระอาศรม | รุจิเรกรจนา |
| นั่งเหนืออลังการ์ | ทิพยอาสนอินทรองค์ |
| ๏ กวักหัดถ์ดำรัสเรียก | พฤฒิพราหมณาจง |
| มารับดรุณวงศ์ | บุตรอาตมาพลัน |
| ฟังสารสโมสรร | ณกมลก็ปรีดา |
| ๏ นอมเกล้าสโมธาน | ก็คะคลุกคะคลานคลา |
| เฝ้าบาทธิเบศรปรา | รภคอยคดีมี |
| ๏ สมเด็จพระเวสสัน | ดรราชฤๅษี |
| ยลยาจกาลี | ดุจโดยจำนงปลง |
| ๏ ยกเยื้องเฉวียงหัดถ์ | ธก็กุมพระกรองค์ |
| สองสุดสวาทวงศ์ | ขัติยายุพาพาล |
| ๏ หัดถ์ขวาพระกรกุม | พระเต้าเต็มนทีธาร |
| ดับดวงพระสันดาน | บริจาคตะหนี่ใน |
| ๏ ทรงหลั่งชลาลง | กรพราหมณทันใด |
| ตั้งจิตรอุทิศไท | เดชะข้าศรัทธาทาน |
| ๏ ใช่ข้าประสงค์สม | บัติยศศฤงคาร |
| หวังแต่พระโพธิญาณ | แลจะโปรดประชาชน |
| ๏ ทั่วเทพธรณี | จรลีตระบัดดล |
| มาเปนพยานยล | บุตรทานก็ปลิดใจ |
| ๏ ขอเสร็จปราถนา | บรมาธิภิสมัย |
| ตรัสโปรดคณาใน | อนาคตดังถวิล |
| ๏ เสร็จสรงสิโนทก | อำมฤตยวาริน |
| ทรงโสมนัศจิน | ตนานาถภิรมย์ทาน |
| ๏ ออกโอษฐอุทานตรัส | ยุบลอรรถอ่อนหวาน |
| อ้าดูรอาจารย์ | พฤฒิพราหมณเพศพันธุ์ |
| ๏ อันสองตรุณเรศ | นิก็เกิดประจากครรภ์ |
| ร่วมชีพอาสัญ | สิเนหนักสหัสสา |
| ๏ แต่อาตมามี | วรจิตรเจตนา |
| รักสัตยจะปราถนา | พุทธภูมิใหญ่หลวง |
| ๏ กว่าสองพระองคเอา | รสอันจะจากทรวง |
| จึงอาจประสาทดวง | ชีพให้บราคี |
| ๏ ปางท้าวธอนุญาต | วรราชสองศรี |
| ภูมิรุกขปัถพี | ก็พินาศหวาดไหว |
| ๏ ทุกทศทิศา | ก็ชอุ่มคะคลุ้มไคล |
| บทบังอโณไทย | แลพยับพโยมหน |
| ๏ ครื้นครั่นสนั่นเสียง | วิชุร้องคำรามรน |
| ลั่นแลบประแปลบบน | นภากาศเฉวียนวัน |
| ๏ ใช่เชิงรดูเดือน | ปถมาวสาสันต์ |
| ฝนดาลมหัศจรรย์ | ก็อุบัติพรอยพรม |
| ๏ เมขลาก็ล่อแก้ว | วิเชียรช่วงสำราญรมย์ |
| เหาะลอยแลลอยชม | บุตรทานนฤบดี |
| ๏ รามสูรธเดือดดาล | ก็ขว้างขวานจะราวี |
| เปรื่องเปรี้ยงสำเนียงนี | นฤนาทดินดอน |
| ๏ ทวยเทวบุตรบน | ศิขรินทรหิรัญจร |
| ชวนเทพอับสร | ก็จะจับระบำบัน |
| ๏ เล่นการมโหรศพ | ก็ตระหลบทั้งสรวงสวรรค์ |
| โปรยทิพยบุษบัน | ขจรคนธอบอาย |
| ๏ ทั่วถิ่นพระอาศรม | บริเวณธเรียงราย |
| แจ่มใจประจงถวาย | วรบาทบดินทรสูรย์ ฯ |
| ๑๕๏ อมรอับสรรุกขมูล | อันสถิตยจรูญ |
| พิมานทอง | |
| ๏ อมรเทพยก็เมียงมอง | เยี่ยมบัญชรช่อง |
| ทฤษฎี | |
| ๏ ทศนบรมฤๅษี | อวยดนัยมี |
| กมลจง | |
| ๏ วรพุทธภูมิมั่นคง | จึงจะอาจอง |
| อุทิศทาน | |
| ๏ เทวรุขมูลซร้องสาร | สาธุการการ |
| กุลาหล | |
| ๏ อมรนิกรเบื้องบน | ชั้นฉกายล |
| ก็ยินดี | |
| ๏ เทพก็พจนเปรมปรีดิ์ | ร้องประกาศมี |
| ณจักรวาฬ | |
| ๏ บวรอมรเทพพรหมมาร | ชั้นธชมฌาน |
| แลรูปา | |
| ๏ โสฬศกนิฐฐานา | ภวรรคพรหมา |
| สราญรมย์ | |
| ๏ อมรกมลชื่นชม | นึกนิยมสม |
| มนัศใน | |
| ๏ สัตวนิกรใดใด | จักประจากไภย |
| เกษมสุข | |
| ๏ เพราะพระชินวรปัททุก | สู่ศิวโมกข์สนุก |
| สราญครัน | |
| ๏ อมรอับสรพร้อมกัน | โปรยบุษบาบัน |
| ถวายไชย | |
| ๏ ทุกขอุปทวะโพยไภย | แพ้พินาศไท |
| ธเรษตรี | |
| ๏ บรมบวรสวัสดี | โรคราคี |
| อย่าพานองค์ | |
| ๏ อมรอับสรต่างทรง | ขับประสานส่ง |
| สำเนียงถวาย | |
| ๏ อมรอับสรภิปราย | โมทนาหมาย |
| กมลมาลย์ | |
| ๏ อมรอับสรกฤษดาญ | ทุกพิมานกาญ |
| จนอำไพ ฯ |
| ๑๔๏ เบื้องบั้นมหาสุเมรุมาศ | ศิขรินทเกรียงไกร |
| อิกเขายุคุนธรไศล | แลเนมินทอิสินธร |
| ๏ บรรพตสุทัศนอศกร | ณวินัตตกสิงขร |
| ทั้งเจ็ดเปนจอมนคอมร | สถิตย์ทิพพิมานเมือง |
| ๏ ขุนเขาเอนกจะคณนา | หิมวาอนันต์เนือง |
| ดูดังจะมีจิตรประเทือง | ประทักษิณถวายกร |
| ๏ อ่อนเอนรเนนตนฤนาท | หิมวาศวนาดร |
| พื้นภูมิภาคพิภพจร | กระทบวายุหวั่นไหว |
| ๏ ลุล่วงกลาคณนิรุท | พยุรองชลาไลย |
| พานพัดกระพือพิฦกใน | ปถพีสเทือนทาน |
| ๏ สองแสนแลหมื่นจตุรโยชน์ | ธรณินทรหนักนาน |
| ไป่อาจจะทนกุศลการ | วรบุตรบารมี |
| ๏ กระทบสเทือนจรกระทัง | มหิดลพนาลี |
| วงกฎพระอาศรมกุฎี | ดุจเพียงจะภินท์พัง |
| ๏ เพื่อพุทธนุภาพพระบุตรทา | นอุทิศแสวงหวัง |
| จักนำคณานิกรยัง | นฤพานก็ดาลเปน ฯ |
| ๒๑๏ ฝ่ายคงคาสินธุเยือกเย็น | ชลจรก็กระเซ็น |
| สาดสนัดเห็น | กระทั่งธาร |
| ๏ ไหลเชี่ยวเกลียวกลุ่มก็บันดาล | สลิลประทะฉะฉาน |
| เสียงพิลึกลาน | คระเครงโครม |
| ๏ ฟองคลื่นครั่นกระทบโถม | ดุจดุริยประโคม |
| เพลงเสนาะโสม | มนัศศา |
| ๏ สรรพสัตวเนาในนทีคลา | บทจรก็ประดา |
| ดาษธารา | ลเลมไคล |
| ๏ ว่ายแหวกวนชลไรไร | รดะสกลไสว |
| แสนสำราญใน | กระแสสินธุ์ |
| ๏ ราหูเหราแลกุมภิล | บวรทรนคิน |
| ผกผงาดผิน | พะพานดู |
| ๏ ฉนากฉลามว่ายตามตลุมภู | มกรจรผลู |
| พ่นกระสินธู | คนองกาย |
| ๏ แสนสัตววารินที่มากมาย | กลกมลจะหมาย |
| อัญชลีตราย | ก็ทุกตน |
| ๏ โกมุทในสระก็โสภณ | ปทุมกุสุมปน |
| นิลลุบลพ้น | ตระบัดใบ |
| ๏ ลินจงจงกลนีใน | ขจรรสวิไลย |
| ฟุ้งตระหลบไพร | พนัศสถาน |
| ๏ ชูดอกฝักก้านแลกลีบบาน | วิวิธวิจิตรปาน |
| ดังรำเพยพาน | ถวายฉม |
| ๏ ภุมรินร่อนร้องรงมชม | ปัญจบุษปอุดม |
| ต่างสราญรมย์ | มเหาฬาร ฯ |
| ๑๖๏ ปางมหาหิมวันตบันดาล | พื้นพฤกษาสาร |
| อเนกก็หลากหลายพรรณ | |
| ๏ ยูงยางเคียนเคี่ยมเหียงหัน | ดูกเดื่อดงดัน |
| มขามมค่าขานาง | |
| ๏ ปรกประปรูปรงปริงปราง | จิกจันทน์แจงจาง |
| สมักสมอยอยม | |
| ๏ สนโศกแสงสักสูงสม | รักเรียงรังรม |
| กทุ่มมะทรางกร่างไกร | |
| ๏ พร้าวพราวพรึกพรากพรมไพร | ยงแย้มย้าไย |
| รำดวนรกำจำปา | |
| ๏ เกษแก้วกกกุ่มกรรณิกา | ตาเสือสาขา |
| แลเทียนกฐินอินดง | |
| ๏ เหียงหันหาดแห้วมหาหง | พี้พ้อไผ่พง |
| สละถเกิงเทริงหวาย | |
| ๏ ขนันขนุนแน่นเนื่องเนียมราย | ลางลิงเหลือหลาย |
| พวาระหว่างนางนวน | |
| ๏ ลางเหล่าทรงดอกดกควร | ผลิผลผิดผวน |
| รดูประหลาดหลากเปน | |
| ๏ หมู่ไม้มีผลหากเห็น | ดวงดอกระเด่น |
| ก็ดาลวิบัติอัศจรรย์ | |
| ๏ ลมหวนป่วนกิ่งยัดยัน | เพียงกรนางอัน |
| รบำบำเรอฤๅสาย | |
| ๏ โอนยอดทอดหย่อนโยนปลาย | ปางต้องลมชาย |
| ก็อ่อนระทวยไปมา | |
| ๏ หมู่นกเนาในหิมวา | จับจิกพฤกษา |
| บรู้กี่หมู่โจษจล | |
| ๏ เขาขันคูคู่คู้บน | กิ่งไม้ไซ้ขน |
| ก็ส่งสำเนียงเสียงหวาน | |
| ๏ ยูงทองท่องท้องคัคณานต์ | เร่งเรียกบริวาร |
| ตระบัดก็บินจับไศล | |
| ๏ รวังรองร่องร้องรวังไพร | จับรุกขร่มใบ |
| ก็จิกผลาผลพวง | |
| ๏ สัตวาว่าว้ารังรวง | ฉายฉาวสาวทรวง |
| ก็ร่อนมาจับรุกขา | |
| ๏ แก้วเรงเร่งเร้งวัจนา | ร้องเรียกสาลิกา |
| มาพลอดก็พลางสำรวล | |
| ๏ ชนีโหยโห่ยโห้ยรัญจวน | ร่ายพฤกษาสวน |
| ก็ไห้จะหาสามี | |
| ๏ นานาวิหคาปักษี | พื้นพรรณสกุณี |
| ดังรู้แลซ้องสาธุการ | |
| ๏ เอิกเกริกทั่วทศทิศสาร | บุญบัดบันดาล |
| อุโฆษสนั่นสำเนียง | |
| ๏ สัตว์สิงห์วิ่งร้องเริงเรียง | แสนส่ำสุรเสียง |
| สท้านสเทื้อนหวั่นไหว ฯ |
| ๑๒๏ คณะสัตวเพศ | วรเดชประไพ |
| คณะพวกจรใน | หิมวันตพิศาล |
| ๏ สีหราชผยอง | แลคนองจิตรพาล |
| วรฤทธิก็หาญ | จรเที่ยวประละเชิง |
| ๏ นรสิงหขนัด | อดิเรกดำเกิง |
| แลมฤคเถลิง | หฤทัยก็คลา |
| ๏ คชสารจรนำ | กิริณีภริยา |
| คณะฝูงมหิมา | จรสู่มุจลินท์ |
| ๏ สุรเสียงสัตวก้อง | สรเทื้อนดรดิน |
| จรเล่นชลสินธุ์ | สุขรมยสำราญ |
| ๏ คณะพวกพยัคฆา | จรมาบมินาน |
| วนะเวศสถาน | ทศทิศก็ไคล |
| ๏ ธก็ปีบณประเปรี้ยง | สุรเสียงแลก็ไกล |
| กลพฤกษไสว | จะพินาศวนา |
| ๏ คณะสัตวใน | มหิดลพสุธา |
| ทุกขตนธก็คลา | จรคล่ำดรดง |
| ๏ อรฝูงกินรนาง | ศุภลักษณอนงค์ |
| ยุพเรศก็ทรง | วรพักตรประไพ |
| ๏ นุชกริีดวรกร | หัดถฟ้อนจรใน |
| มุจลินทไสว | วรหวังจะบูชา |
| ๏ ทศทิศอัศจรรย์ | จลจลณกา |
| ลมินานธก็คลา | เหตุนั้นจรคลาย |
| ๏ ทินกรจรเคลื่อน | รถรีบจรผาย |
| สิรสุขสบาย | ดุจเดิมวรวัน ฯ |
| ๑๑๏ กษณนั้นบพิตรพงศ์ | อิศเรศรังสรรค์ |
| เห็นเหตุมหัศจรรย์ | ทศทิศกุลาหล |
| ๏ แสนโสมนัสนัก | วรพักตรโสภณ |
| เศียรพองสยองขน | ปีติเกิดประกอบการ |
| ๏ ทรงนั่งภิรมย์ชม | บรมีพระบุตรทาน |
| เหนืออาสน์อลังกาญ | จนแกมณีมี |
| ๏ ส่วนเถ้ากระยาจก | วณิพกกระลีชี |
| ได้สองสวัสดิศรี | ศุภลักษณดังใจ |
| ๏ ดังมีกมลมาด | พยาบาทธิเบศรไท |
| เถ้าเดินแลด่วนไคล | ก็ลล้าวลลนคลา |
| ๏ ทึ้งเถาวลีหัก | กรชักกระชากมา |
| คร่าสองพระหัดถา | ยุพเรศโดยแรง |
| ๏ กรขวาพระชาลี | ธก็รัดทมัดทแมง |
| ผูกพันธนาแขง | เฉวียงหัดถ์พระกัณหา |
| ๏ รวบต้นวลีลาก | ก็กระชากพระกรคลา |
| ต้อนตีตบึงมา | ฉะเพาะพักตรพระบิตุรงค์ |
| ๏ ปรานีพระหน่อสอง | ศุภลักษณเอกองค์ |
| เถ้ารันสนั่นลง | ก็สดุ้งพระอินทรีย์ |
| ๏ ผิวพรรณลมุนมาศ | กลชาติสำลีประชี |
| ต้องทัณฑเถ้าตี | ก็รบุรบมองค์ |
| ๏ สองเจ็บประเจียรเพียง | ชีวิขันธจะปลดปลง |
| สุดสองจะทนทรง | สุรเสียงกำสรดคราง |
| ๏ รอยรุกขชีเน้น | กรหวดก็ผึงผาง |
| แตกเต็มพระสรรพางค์ | แลโลหิตทลักไหล |
| ๏ พระเชษฐชายมี | สิเน่หนุชนาฎไท |
| ยลเถ้าฉกาจใจ | แลจะตีกนิษฐา |
| ๏ พี่ผินขนองรับ | ธิกรณ์แทนพระน้องยา |
| พราหมณหวดกุมารา | ตรุณินก็รับรอง |
| ๏ ผินหน้าแลหลังรับ | รุกขเถ้าธทั้งสอง |
| ร้องกรีดวะหวีดปอง | จิตรหวาดประหวั่นไภย |
| ๏ เถ้าลากกระชากฉุด | กรเดินจะด่วนไคล |
| คลาดลณแผ่นไศล | วนเวศรแหงแขง |
| ๏ ด่วนเดินผละผลีผลาม | แลบบ่ามตบึงแรง |
| พลาดล้มตโคงแคง | อุรทับสุธาพลัน |
| ๏ เครือเถาลดาดึง | กรสองวิลาวัณย์ |
| เงื่อนหลุดสลายพลัน | จรจากพระหัดถา |
| ๏ ชาลีก็กุมกร | วรนุชด่วนคลา |
| ยังถิ่นสถานดา | บศท้าวบพิตรพงศ์ |
| ๏ กายสั่นรริกรัว | ทุกขทั่วพระองค์ทรง |
| กลัวเถ้าจะทันจง | จรจับพระกายไป |
| ๏ เพียงโพสุวรรณมาศ | รุกขชาติสลัดใบ |
| ลมพานกระทบไหว | ก็รริ้วรริกราง |
| ๏ สองซบศิโรแนบ | ทรแทบสุบาทางค์ |
| กรรแสงสอื้นพลาง | วรเชษฐชลีทูล |
| ๏ ชาลีชลีกร | ศิรคัลธเพ็ญพูน |
| แทบบาทธิเบศรสูรย์ | ก็พิไรพระวาจา |
| ๏ โอ้จอมถวัลยวงศ์ | บิตุรงคพระลูกยา |
| ฉันใดธทัศนา | บุตรได้บปรานี |
| ๏ ปางเมื่อพระแม่จาก | วรวากกุฎีลี |
| ไปสู่พนาสี | พนเวศพฤกษไพร |
| ๏ พาลูกพิลาปอา | ดุรภาพธาไร |
| ทูลฝากดไนยไท | ธิบดินทรนักหนา |
| ๏ ควรฤๅพระบิตุเรศ | บมิเวทนาตา |
| ยกลูกอุทิศยา | จกได้ณโดยดาย |
| ๏ ไม่ท่าพระเทพี | ชนนีธสองสาย |
| แจ้งกิจบรรยาย | แลฤด่วนกระทำทาน |
| ๏ โอโอ้พระทูลเกศ | แลกะไรพฤฒาจารย์ |
| ช่างเอาพิโรธราน | จิตรเดือดไฉนนา |
| ๏ ความผิดบติดมี | แลทชีบเมตตา |
| ทำโทษโทษา | ชีพเพียงประไลยไป |
| ๏ ยิ่งร้องก็ยิ่งร่ำ | รุกรันบปราไสย |
| ความเจ็บก็จับใจ | แลตลอดพระทรวงทรง |
| ๏ เห็นลูกจะเมือมรณ์ | ทิจะจรก็สุดทรง |
| น่าที่จะทุ่มองค์ | มรณาศกลางไพร |
| ๏ ท้าวพ่อบเห็นผี | ชนนีบเห็นใจ |
| ปางลูกประไลยไกล | บมิยลพระบาทมูล |
| ๏ โอโอ้พระทรงเดช | บทเรศจะอาสูร |
| ว่าลูกก็เพื่อนพูน | ทุกขเพทนามา |
| ๏ แต่น้อยอนาถเนา | นุประเทศภูผา |
| ติดตามเสด็จคลา | ก็ทุเรศประยูรวงศ์ |
| ๏ นี่ช่างไฉนท้าว | บมิคิดคนึงปลง |
| สังเวชสวาทองค์ | ปิยบุตรสองรา |
| ๏ ถึงท้าวศรัทธาจิตร | จะอุทิศทานา |
| พอให้พระกัณหา | อรวายเสวยนม |
| ๏ ควรไปเปนไวยา | วจกรก็เห็นสม |
| นี้ยังกำลังชม | จะเสน่หพระชนนี |
| ๏ แม้ท้าวบอานิจ | มิตรภาพสองศรี |
| ข้าขอทฤษฎี | วรพักตรพระมารดา |
| ๏ พอนุชได้เสวย | กษิรามธารา |
| ชาลีจะทูลลา | บทเรศบอาวรณ์ |
| ๏ ครั้งนี้ก็ที่สุด | สดุดีชลีกร |
| แล้วลูกจะจากจร | แลประเวศทุราราม |
| ๏ โอโอ้นเรนทรสูรย์ | สุรราชทรงนาม |
| ลูกหลากประหลาดพราหมณ์ | คนนี้น่าอนาถใจ |
| ๏ เหตุใดฤดีโหด | บุรุษโทษก็มีใน |
| กาเยนแลหฤไทย | ก็ประกอบฉกาจกรรจ์ |
| ๏ ผิดพราหมณพรหเมศ | พฤฒิเพศพรตธรรม์ |
| ใช่ชาติมนุษยอัน | สุจริตสวัสดี |
| ๏ รอยพวกอสูรศักดิ์ | ทนยักขินีผี |
| ในห้วยละหารมี | จิตรแกล้งจำแลงมา |
| ๏ เปนยาจกาภาพ | ผิจะขอพระลูกพา |
| ไปลับพระชนกา | ก็จะเสพภักษาหาร |
| ๏ ใครเห็นตระหนักพักตร์ | ก็จะทักว่าแท้มาร |
| คิดพิศพินิจการ | นิก็แน่ตระหนักใน |
| ๏ ฤๅควรพระบิดา | ทศนาดรุณไนย |
| ไป่มีเมตตาใจ | จะสิเน่หพระลูกเลย |
| ๏ ทูลท้าวธใดใด | ธิบดินทรดาลเฉย |
| ห่อนเยื้อนภิปรายเปรย | แลฤดุษฎีดี |
| ๏ ถึงท้าวบโปรดเกศ | วรราชชาลี |
| แต่ทรงพระปรานี | ยุพเรศกัณหา |
| ๏ ด้วยเจ้าก็ย่อมเยา | วยุพาผกายา |
| แอบองค์พระมารดา | รับประทานปิโยทร |
| ๏ ดังบุตรโปดก | สีหราชไกรสร |
| พรากแม่จะเมือมร | รณภาพด้วยอดนม |
| ๏ ขอให้พระน้องนาง | นุชนาฏเสวยรมย์ |
| ยังห้องวนาศรม | ประฏิบัติพระชนนี |
| ๏ แต่ข้าผู้เชษฐา | ณจะลาครไลลี |
| ตามกรรมก่อนมี | แลเปนข้าพฤฒาจารย์ ฯ |
| ๑๖๏ เบื้ององค์วรราชกุมาร | กรรแสงทูลสาร |
| คดีด้วยเรื่องพฤฒา | |
| ๏ สมเด็จบิตุรงคทรงปรา | รภองค์อุเบกขา |
| คำนึงมโนนิ่งเนา | |
| ๏ สงสารสองเอกองค์เอา | รสร่ำฤๅเบา |
| พระเชษฐท้าวทวนทูล | |
| ๏ ข้าแต่ชนกนาถนเรนทรสูรย์ | อันกิจอาดูร |
| ที่พราหมณกระทำโพยพาล | |
| ๏ พ่างชีพชีวาวายปราณ | แต่ข้าบทมาลย์ |
| บสู้เทวษฤดี | |
| ๏ ด้วยเปนธรรมดาโลกี | สรรพสัตวใดมี |
| ชีวังบแหวกสงสาร | |
| ๏ เสวยสุขทุกขเนืองนิจกาล | ต้องโทษทรมาน |
| บเว้นบว่างอาตมา | |
| ๏ ข้าบาทโศกเสียวิญญา | จรจากบาทา |
| แลยิ่งกว่าโศกเสียสกนธ์ | |
| ๏ ทุกเทียรทับแผ่นภูวดล | ไหนเลยจักยล |
| พระบาทบพิตรสองศรี | |
| ๏ เคยเฝ้าเย็นเช้าเปรมปรีดิ์ | เปนนิจฤๅมี |
| จะเคยทุเรศบาทา | |
| ๏ ทูลพลางผินพักตร์พจนา | แก่แก้วกัณหา |
| เจ้าพี่เพื่อนพี่ทรพล | |
| ๏ อ้าแม่เย็นยามพระชน | นีจากไพรสณฑ์ |
| บเห็นเราสองสูญหาย | |
| ๏ จักไห้โหยหาห่อนวาย | โศกทุ่มทอดกาย |
| กำลังจะน้อยถอยชนม์ | |
| ๏ อุประไมยดุจแสงสุริยน | ล่องนทีทน |
| บได้ก็แห้งเหือดไหล | |
| ๏ เหมือนทรวงมารดาอาไลย | ลูกสองโสดไกล |
| อุระเพียงสิ้นชีวัน | |
| ๏ โอ้นุชร่วมไร้ร่วมครรภ์ | เราจากไอสวรรย์ |
| ก็เนาอาศรมสุขา | |
| ๏ แต่นี้จักจากลีลา | ด้าวแดนดุสิดา |
| แลพี่กับน้องห่อนเห็น | |
| ๏ เราโทเคยเที่ยวเช้าเย็น | เคยอยู่เคยเปน |
| บรมสุขโสดใจ | |
| ๏ ที่เล่นเย็นเลี่ยนล้วนไทร | ทองโศกสนไสว |
| พระพายรำเพยพัดพาน | |
| ๏ ชัมพุกาสาขาพิสดาร | บังแสงสุริฉาน |
| ก็กลเสวตฉัตรไชย | |
| ๏ เราสองเคยนั่งอาไศรย | ชมนกในไพร |
| อันจับทุมามากมี | |
| ๏ เบญจวรรณสัตวาโนรี | สาลิกาพาที |
| จะแจ้วจะจ้อคลอครวญ | |
| ๏ พี่น้องเคยชมแล้วชวน | ชื่นแช่มสำรวล |
| สำราญไปสรงสระศรี | |
| ๏ เก็บปัญจประทุมเมศมี | กลิ่นแล้วจรลี |
| ถวายบิตุรงคทรงธรรม์ | |
| ๏ เปนนิจห่อนเว้นเวรวัน | แล้วสองชวนกัน |
| ก็เล่นเครื่องเล่นนานา | |
| ๏ กาษรสารเสวตอาชา | สิงหราชเลียงผา |
| กิเลนลมั่งมังกร | |
| ๏ องคออกญาเอื้ออาวรณ์ | ปั้นด้วยดินดอน |
| ประทานให้เล่นเพริศพราย | |
| ๏ เครื่องเล่นยังเห็นเรียงราย | แต่พี่กับสาย |
| สวาทจะสูญเสียไกล | |
| ๏ จักรอดฤๅม้วยบรรไลย | ยากเย็นเปนไฉน |
| ก็ตามแต่บุญสองรา | |
| ๏ ก้มพักตรใช้กรรมก่อนมา | เปนทาสพฤฒา |
| ที่ทางอรัญกันดาร | |
| ๏ ปางชูชกเถ้าเผ่าพาล | ขดเข่าคละคลาน |
| ก็ยืนขึ้นได้โดยใจ | |
| ๏ เถ้าเหลือบแลลนไวไว | บพะสองไท |
| พิโรธคือเพลิงเผาผา | |
| ๏ ฉวยได้ธารกรลีลา | ลุมุขพระอา |
| ศรมสบพระหน่อเนานาน | |
| ๏ เถ้าคร่าหัดถ์สองสงสาร | เอาเถาวัลย์พาน |
| แลผูกพระกรซ้ายขวา | |
| ๏ ต้อนตีต่อพักตรออกมา | บเกรงนรา |
| ภูไทยธิราชทรงธรรม์ | |
| ๏ อาสูรสองดรุณรังสรรค์ | กรรแสงรำพรรณ์ |
| พิลาปกำสรวญสั่งความ | |
| ๏ ข้าแต่อดิศรเรืองราม | ทรงพระคุณนาม |
| อเนกอนันตเหลือหลาย | |
| ๏ ฤๅท้าวนิ่งได้ดูดาย | ดังข้าใช่สาย |
| สวาทบออกอุทร | |
| ๏ พราหมณทำโทษเทียรเมือมรณ์ | เหมือนคู่โคจร |
| จะตีบมีกรุณัง | |
| ๏ ดังนี้ฤๅรอดชีวัง | ชีวิตลูกหวัง |
| วินาศในห้องหิมวา | |
| ๏ ถวายกรเทริดเกศลาคลา | ไคลจากบาทา |
| โทท้าวสถิตยสำราญ | |
| ๏ บิตุรงคโปรดทรงสื่อสาร | สองสั่งพระมาร |
| ตุเรศด้วยเรื่องคดี | |
| ๏ ว่าสองโสดสุขเปรมปรีดิ์ | พฤฒาพาลี |
| ประโลมแลเพียงดไนย | |
| ๏ เครื่องเล่นสองเสน่หเสมอใจ | จงจิตรถวายไท |
| พธูดูต่างพักตรา | |
| ๏ ให้ท้าวเทียรสิทธิชนกา | ก่อเกื้อรักษา |
| เกษมดังเก่าก่อนกาล | |
| ๏ ซึ่งสองเทาทางทุรสถาน | เถินเถื่อนกันดาร |
| ตนูบรู้แห่งหน | |
| ๏ จักได้มามิมายล | พักตร์ท้าวอย่าทน |
| เทวยเสวยโศกา | |
| ๏ ดุจดังสมเด็จออกญา | ยกชีพชีวา |
| พระแม่แลลูกสายใจ ฯ |
| ๑๔๏ เบื้องบั้นพระบาทอิศรพงศ์ | พุทธโพธิสัตวไท |
| ฟังคำลำเคญทุติดไนย | นรนาถวิงวอน |
| ๏ กรรแสงกระสันยุบลสั่ง | สุรเสียงจะแจ้วจร |
| ท้าวแสนสลดสมรรอน | อุรเพียงประไลยลน |
| ๏ เล่ห์สารเสวตศุภสวัสดิ | บุรุษรัตนสกนธทน |
| สังเวชวิเวกกมลชล | เนตรนองธราธาร |
| ๏ สุดท้าวจะทนทฤษฎี | คมนาอุถาการ |
| สู่ห้องพระอาศรมวิหาร | ก็ซบพักตรรำคาญใจ |
| ๏ อาสูรพระสองสิเนหพ่อ | จะทุเรศแรมไกล |
| เคยเนาแลแนบหทยไท | ธิบดินทรบิดาสงวน |
| ๏ แต่น้อยผดุงแลอภิบาล | ก็ประคิ่นประคองนวล |
| ยังเยาวก็ยังบมิจะควร | ทิจะทุคคตาตา |
| ๏ ชอบสองเสวยภิรมยชม | ชนนีชนกกา |
| รุญป้อนสุเพียญชนวรา | รสกล่อมถนอมนอน |
| ๏ ยามเย็นก็ยอสุริยจะย่ำ | จรหล่ำยุคุนธร |
| สองสายสวาทอรจะวอน | แลกระวนกระวายเสวย |
| ๏ ใครใดจะดูดรุณเรศ | บริภุญชผลาเลย |
| โสจสรงสุธาทิพยรำเพย | แลประเล้าประโลมขวัญ |
| ๏ อนึ่งทางจะเทาพนพนม | ธุรคมอนันตครัน |
| ฉัฏฐีแลโยชนจะบรร | ระยายโสดก็สุดไกล |
| ๏ สองเดินก็โดยวรสุบง | กชรัชเรืองไร |
| บาทาจะทนจรครไล | แลจะบวมบมีดี |
| ๏ ทั้งเถ้าก็ทำธิกรณกุม | กรคร่าฤปรานี |
| ดังพรานพเนจรมาตี | มัษยาทิน่าไทร |
| ๏ ต่อพักตรกูผู้ชนกา | ก็สิหว่าบปราไสย |
| ลับเนตรจะนำดรุณไป | แลจะตีกี่ร้อยพัน |
| ๏ มันหมิ่นประมาทภิมุขกู | ผิวอยู่พนาวัน |
| ตกยากบยลพิริยพรรค์ | พลพฤนทไป่มี |
| ๏ ท้าวนึกคนึงมนัสทรวง | รลุงดวงฤดีดี |
| เพื่อแน่สวาทนิวรณ์ปี | ยรสราชทรามสงวน |
| ๏ ซึ่งหวังจะแหวกกิเลศมาร | บมิทานเทวษทวน |
| ครั้นโมหมืดกมลหวน | มนจิตรก็เจษฎา |
| ๏ ฉุนโกรธพิโรธอัชติพราหมณ์ | กระทำหยามบเกรงอา |
| รมณ์กูกระทำธิกรณสา | หศได้ก็ดูแคลน |
| ๏ ปางก่อนแลกูสุขสวัสดิ | เสวยรมยเมืองแมน |
| มีหมู่เสวกานิกรแสนย์ | จตุรงคก็ย่อมยำ |
| ๏ เพียงอย่างกระยาจกประดาษ | บมิอาจจะเอื้อมทำ |
| คุมเหงสหัสผรุสคำ | ปรวาทฉกาจใจ |
| ๏ ถึงไร้ก็รู้ศิลปกร | ธนุศรแลขรรค์ไชย |
| ผูกแล้วจะตามจรครไล | แลจะยิงให้ล้มลง |
| ๏ จักฟันด้วยขรรควชิรา | วธเสี่ยงแลสับจง |
| สาใจที่มันทรทนง | ประมาทเราผู้เผ่าขุน |
| ๏ พระลูกประเหลสมรชี | พิตกูก็การุญ |
| เยียใดจะให้พฤฒิสถุล | กระทำโทษพาธา |
| ๏ ควรอาตมาจรจรัล | ประหารหั่นชีวาสา |
| ใจแล้วจะนำพระบุตรคลา | ประโลมเลี้ยงแลดูดี |
| ๏ ท้าวไทถวิลนิวรณ์หวัง | อกุศลเบียนบี |
| ฑาเพิ่มแลเพื่อสิเนหมี | มนะอาจจะเปนไป |
| ๏ แล้วรื้อระงับกมลมาน | ประหารหักมุทินไท |
| ดับเดือดอดูรมนัสใน | พิปริตทำลายลาญ |
| ๏ องค์ญาณกุศลสัมปยุต | ก็พุ่งผุดจิรังการ |
| เห็นทางวิถีพิชิตมาร | พุทธโพธิสัตวไท |
| ๏ อ่อแต่อดีตบุรพปาง | กรหน่อมุนินทใน |
| โลกปองจะเปนพุทธวิไสย | วิเศษสร้อยสยัมภู |
| ๏ ย่อมอาจจะอวยอุทิศทาน | มนการณโดยผลู |
| จึงเสร็จสำเร็จกมลตู | ดุจดังประสงค์สม |
| ๏ ปางนี้ณอาตมก็ตั้ง | ปณิธานณอารมณ์ |
| หวังโปรดประชาชนจะชม | ศิวโมกขเรืองราม |
| ๏ ดังฤๅจะมาประทุษจิตร | พิปริตทำลายลาม |
| สาทรกระทำนิวรณ์งาม | แลฤราชฤๅษี |
| ๏ ยกลูกจะแลกอริยวงศ์ | แลจะหลงพิฆาฏชี |
| พิตพราหมณ์ก็ท่านทฤษฎี | รจนามโนไฉน |
| ๏ ท้าวนึกคนึงนุสรทรง | บริภาษฤไทยไท |
| พ้อแดกำเดาอิศรใน | นรนาถเน่งนาน |
| ๏ อ้าดูรเพสสันดรดวง | ดิลกโลกใจอารย์ |
| ฤๅท่านจะทำปณติปาน | หินชาติประชาเฉา |
| ๏ แรกริจะรื้อชคติสัตว์ | จรรัตน์นครเนา |
| ดังฤๅบมีวิจรณเบา | สติเว้นกมลหลง |
| ๏ แต่เริ่มก็รู้กิจประจักษ์ | วิถีพักพระโพธิพงศ์ |
| ต้องแลกพระลูกอุทิศปลง | กรุณตั้งมิตาใจ |
| ๏ จึงเสร็จภิเษกพิชิตมาร | วรญาณอนันตไนย |
| ตรัสเทศธรรมพิสมัย | จตุราริยสัจจัง |
| ๏ เห็นแท้แลท้าวก็อธิฐา | นวสีวิขัมภ์ขัง |
| ข่มดับอดูรหทยตทัง | คประหานประหัดโหย |
| ๏ เมื่อน่าพนายแลกรรมกร | จะพิโรธกระทำโพย |
| องค์อาตมาก็บมิโดย | ที่จะทำประทุษฐใจ |
| ๏ เสร็จทรงพระธรรมวินิจยัง | แลวิสุทธศีลไมย |
| ดวงพักตรผ่องกลอุไทย | จรเยี่ยมสุเมรุมา |
| ๏ ท้าวด่วนเสด็จจรจรัล | มุขบรรณศาลา |
| นั่งอาสน์อุจจังคสิริสา | ทรสุขสวัสดี |
| ๏ ส่วนเถ้าทชีผรุสร่าง | จรทางพนาลี |
| ด่วนเดินประโดยมรควิถี | หิมวาวนาไลย |
| ๏ พาสองสวัสดิอิศรวงศ์ | วรราชรีบไคล |
| เต็มพักพเนพนัศใน | นุประเทศพนมเนิน |
| ๏ ย่ำเหยียบประสบศิขรแขง | แลตะแบงตะบึงเดิน |
| ก้าวพลาดผงาดพิมุขเมิน | ก็ล้มคว่ำคะมำดิน |
| ๏ เถาวัลย์แลวงกรตรุณ | สละลุ่ยประจากอิน |
| ทรียสองก็สู่สรนริน | ทรท้าวชนกกา |
| ๏ แล่นเหลียวลล้าจิตรรวัง | คณะพราหมณจะตามคลา |
| ดูดังกุกุฏบุรุษปรา | รภไล่ก็หลีกหนี |
| ๏ กายสั่นรริกกมลรัว | จิตรกลัวพิฆาฏชี |
| พิตม้วยประหม่าแลก็บมี | สติหวาดประหวั่นขวัญ ฯ |
| ๑๖๏ ปางเถ้าผรุสโทษอาธรรม์ | ผวาลุกขึ้นพลัน |
| ก็วิ่งถลันเต็มตบึง | |
| ๏ โกรธาตาแดงหน้าตึง | กระทืบท้าวผางผึง |
| ทลึ่งมาทันทันที | |
| ๏ จับกรผูกเถาวัลลี | เงื้อไม้เท้าตี |
| ซ้ำขู่ตระคอกคั้นคำ | |
| ๏ เหม่เหม่ออเจ้าไป่ยำ | เกรงกูเลยกรรม |
| ของเองแล้วหนอใจแขง | |
| ๏ ล้มทีไรแล่นหนีแรง | โบยสิจะแดง |
| จะว่าเราร้ายรันรา | |
| ๏ พร่ำพรูลากถูทารกา | รีบเร่งตเบงมา |
| ก็ลุยังน่าอาศรม | |
| ๏ ต่อพักตรสุริโยดม | สงสารทรามชม |
| ชาลีสนองว่าวอน | |
| ๏ ข้าแด่นเรนทรสูรย์บิดร | มละกูนให้จร |
| เปนทาสทชีห่อนคิด | |
| ๏ อาสูรลูกเลยสักนิด | พราหมณตีตามติด |
| ต่อน่าที่นั่งไป่ยำ | |
| ๏ นิ่งได้บมิพร้องพรายคำ | โอโอ้ชรอยกรรม |
| เราแล้วที่โททำมา | |
| ๏ อ้าอรกัณหาน้องอา | เห็นแต่ชนกา |
| ดังว่ากำพร้าทั้งสอง | |
| ๏ แม้มีชนนีปกครอง | ไหนเราพี่น้อง |
| จะต้องกระหน่ำร่ำโบย | |
| ๏ กายลูกล้วนริ้วรอยโพย | ปิ้มสุดแรงโรย |
| ชั่งเฉยดังใช่หน่่อองค์ | |
| ๏ โอ้แก้วกนิษฐอนงค์ | ละร่างให้ปลง |
| ชีพิตเราเมือเมืองสวรรค์ | |
| ๏ อยู่ไยให้เถ้าอาธรรม์ | ขู่เข็ญโบยรัน |
| ดังว่าประดาษทุรพล | |
| ๏ สงสารแก้วกัณฑนฤมล | ฤไทยจิตรจน |
| กำสรดสลดอักอวน | |
| ๏ สองเนตรคร่ำน้ำเนตรครวญ | จอมเกศมเหศวร |
| ไปทรงการุญลูกเลย | |
| ๏ พลัดจากอกแม่ห่อนเคย | ทูนหัวลูกเอย |
| ดังพรากวิหคในรัง | |
| ๏ ครั้งนี้ได้ทนทุกขัง | ตกไร้แรมวัง |
| มิสาซ้ำสายัณหเย็น | |
| ๏ อ้ายเถ้าตีด่าขู่เข็ญ | เลือดตาจะกระเด็น |
| เพียงทาสสินไถ่ในเรือน | |
| ๏ เถ้านี้ยักขินิผีเถื่อน | ทำให้เลอะเลือน |
| ลับแล้วจะหักคอกิน | |
| ๏ ทูลไทเท่าไรห่อนยิน | เมินพักตรไป่ผิน |
| มาทอดพระเนตรเลยนา | |
| ๏ สุดทนลูกถวายบังคมลา | ปิ่นปกเกศา |
| อยู่สุขจำเริญพรหมจรรย์ | |
| ๏ กูนเมือคงม้วยชีวัน | แม้คืนเขตรคัน |
| เปนฉัตรธิปัติถวัลยวงศ์ | |
| ๏ อนึ่งค่อยขอฝากเอกอนงค์ | นนทลีข้าตรง |
| กตัญญูต่อบคลาย | |
| ๏ ยากแค้นทรพลขวนขวาย | ชีพิตเพียงวาย |
| สู้เสาะแสวงเลี้ยงกัน | |
| ๏ ผิวผิดคิดก่อนงดทัณฑ์ | ปราศจากภยน |
| ข้าน้อยรักสองเสมอสอง | |
| ๏ ข้าแต่พระร่มโพธิ์ทอง | ไหนเลยพี่น้อง |
| จะได้คืนรองบาทบงสุ์ | |
| ๏ เสียงแจ้วแจ้วเจื้อยเรื่อยพง | น้ำเนตรไหลลง |
| ชม้อยลห้อยแลพลาง | |
| ๏ เถ้าจับไม้หวดผึงผาง | วิ่งระร่อยไปกลาง |
| ดงยิ่งวังเวงวิเวกทรวง ฯ |
| ๑๑๏ ปางนั้นพระเวสสัน | ดรบันดิลกรลวง |
| ทอดทัศนาดวง | วทนบุตรบุตรี |
| ๏ ชีโฉดกระทำโพย | กรโบยบปรานี |
| กัณหากุมารี | ชรอ้อนชออนวอน |
| ๏ ฝากชนนีนาถ | ตุลบาทจะลาจร |
| ดุจอัคนีรอน | รอุเผากำเดาแด |
| ๏ โอโอ้พ่ออุ่นอก | ฤระหกระเหินแห |
| ใครเลยจะโลมแล | ชลอเถ้าพอเบาลง |
| ๏ อัสสาสคั่งคัด | ธก็กลัดพระทรวงทรง |
| น้ำหน้าสลดลง | ลพิลาปธาไร |
| ๏ สองเนตรธแดงดุจ | รตโรหินีใน |
| โศกโทรมฤไทยไท | ธจะซุดจะเศร้าทราน |
| ๏ ปัญญาพระไตรลักษณ์ | ธก็หักประหารผลาญ |
| ตัดห่วงคือบ่วงมาร | วิเชียรช่วงต่อดวงเดือน |
| ๏ เปนองค์อุเบกขา | พระปรีชาบฟั่นเฟือน |
| พุทธโพธิญาณเตือน | ประถมจาคบารมี ฯ |
| ๑๔๏ ปางไททเววรนุวงศ์ | อภิพงศธเรษตรี |
| เมื่อชีทุพลพิกลชี | ธก็เร่งตะเบงโบย |
| /*๏ ตามทางทุรัศธรทุเรศ | วนเวศระเหโหย |
| หอบหิวลหวยกรชโรย | จะกระทั่งประตูดง |
| ๏ สงสารกนิษฐวรนาง | ธจะวางชีวิตปลง |
| โอ้เชษฐชาลิอภิพงศ์ | ก็บเคยจะขุกเข็ญ |
| ๏ เราสองมาต้องจรวิบาก | ทินิยากสยากเย็น |
| ทนทุกขทุกขจลำเค็ญ | วรบาทรบุบาง |
| ๏ กรน้องจะหลุดชิรกระชาก | ทลิถากบละวาง |
| ไหนเลยจะไต่มรคทาง | ธทุเรศทุเรรมย์ |
| ๏ โอ้เวรใดทนวิบาก | จรยากธอยากนม |
| ใครใดกระทำกมนิยม | สละให้ทชีตา |
| ๏ เวลาทิวากรจะคล้อย | ธลห้อยลโหยหา |
| ลมพัดรบัดรุกขฉยา | รอุร่ำรกำกาย |
| ๏ เวรหลังมนำตนุณชา | ลิยเชษฐสองสาย |
| เร่งร่ำตระหน่ำชิวจะวาย | ฤจะรอดตลอดวัน |
| ๏ ดุจโคธเทียมคณกไถ | บุกไล่ปฏักรัน |
| เหมือนชูชกชีชรฉกรรจ์ | บมิเวทนาเลย |
| ๏ ผูกเราพี่น้องตรุณทา | รกร่ำก็ทำเฉย |
| ถูลากกระชากตุลบเคย | ยะเยาะย่ำรกำองค์ |
| ๏ วิงร่อยรรี่จรครไล | ชลไหลสลดลง |
| คอยเหลียวฉแง้ชนนีทรง | ธกำสรดก็สุดเสียง |
| ๏ อ้าแม่มัทรีธวรนาง | ฤมห่างอุราเคียง |
| เคยแนบถนอมชอรเรียง | จรดรสภิรมย์ชม |
| ๏ เย็นย่ำทิฆัมพรก็มัว | มณหัวรหวยนม |
| เหลือแรงจะรั้งฤทยรทม | บปะแม่มัทรีมา |
| ๏ โอ้กรรมหนอกรรมกรแล้ว | ทนุแก้วหกัณหา |
| ไหนเลยจะตามพระวรชา | ลิยพี่คระลีจร |
| ๏ คอยแม่บเห็นจรวิแวว | ฤมาแคล้วพเนดร |
| นึกหวังจะสั่งอมอมร | ธรเทพยทั้งหลาย |
| ๏ หัดถสองก็ต้องพนธนัง | บมิยั้งจะตั้งกาย |
| เราโทประชุมศิรถวาย | ทศนัขสโมธาน |
| ๏ น้ำเนตรธไหลทลุลหลั่ง | ธก็สั่งที่ข่าวสาร |
| ถึงมาตุเรศกุลมดาล | ดลให้อาไลยเรา |
| ๏ ข้าแต่มเหศรมหิศ | ที่สถิตยศิขรเขา |
| เถื่อนถ้ำลดาวลยเนา | รุกขพฤกษไพรรหง |
| ๏ ทั้งเทพยเทวธชโน | อิศโรธิเอกองค์ |
| บรรดาธเรืองนฤธทรง | ทิพโสตจักษุญาณ |
| ๏ ห้วยธารละหานสรติรัง | วจนังที่ข่าวสาร |
| ภุมมาคณามรวิมาน | ธิปจอมกระหม่อมฉัน |
| ๏ บอกแม่มัทรีจรประสบ | พอพะพบธทันวัน |
| สองบุตรจะกราบบทวลัญ | ชรลาครไลยไป |
| ๏ เชษฐชายกนิษฐวรคู่ | ตระโกนกู่ประกาศไพร |
| วังเวงวิเวกหิมวใน | วนเวศแรมโรย |
| ๏ โป่งป่าสงัดพจนผี | ชนิครวญครหวนโหย |
| ห้อยโหนตระโงนสทวโวย | ววิไหวทิรุกขครึม |
| ๏ เสือสิงหกระทิงมฤคร้าย | คชพลายกระหึมหึม |
| แรดหมีบมีพจนงึม | สงัดเงียบยเยียบเย็น |
| ๏ ทวยเทวท้าวทฤษฎิ์สดับ | สรศัพท์ลำเค็ญเข็ญ |
| น้ำเนตรสสรกกระซกกระเซ็น | ก็ทวีเทวษครัน |
| ๏ จวนภาณุมาศจรจะคล้อย | สกุณพล่อยกระพือขัน |
| ส่งเสียงผสานสทสนั่น | ฤจะถามที่ข่าวสาร |
| ๏ พฤกษาที่ทรงผลแลดอก | ระยะงอกผกาบาน |
| หักโค่นพิกลสหสดาล | ดลดูมหัศจรรย์ |
| ๏ ลมพัดรบัดรุกขก็โบก | ปรตโยกกระทั่งกัน |
| ขุนเขาถเกิงสุจทงัน | ธฤจิตรจะปรานี |
| ๏ วาตาฉะฉ่ากระชะกระฉิว | ใบไม้ปลิวสุวารี |
| มืดคลุ้มชอุ่มมรควิถี | จรเงียบยะเยียบดง |
| ๏ รอนรอนพระสูริยจะดับ | จรลับไศลลง |
| พราหมณพาธสองวรนุวงศ์ | ประตูพงวนาสัณฑ์ ฯ |
