๏
โคลงเฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
หลวงศรีมโหสถแต่ง
----------------------------
| ๑๏ ศุลีตรีเนตรเรื้อง | เรืองฤทธิ์ |
| พรหเมศแมนสรวงสิทธิ์ | สี่เกล้า |
| เชิญพระบันทมนิทร์ | เหนือนาค |
| มาส่ำรายทุกขเร้า | รุ่งฟ้าดินขจร ฯ |
| ๒๏ พระยศปางให้ข่าว | มาถวาย |
| ได้เผือกพังพรรณราย | ผ่องแผ้ว |
| ในกาญจนบุรีหมาย | พนเวศ |
| เมืองมิ่งมีช้างแก้ว | ทั่วไท้ชมบุญ ฯ |
| ๓๏ พระยศปางคล้ายคลี่ | พลแสน |
| ราญรอบเวียงเชียงแหน | หั่นเกล้า |
| ลาวลาญดาษดินแดน | นองนาศ ไปนา |
| ไหวหวั่นพระฤทธิเร้า | ทั่วท้าวทุกกรุง ฯ |
| ๔๏ รับพระสมโพธิพ้น | สงสาร |
| พุทธสิหิงค์จอมอารย์ | คลาศคล้อย |
| ยังพระนครสานติ์ | เกษมราษฎร์ |
| เทพนิกรนรช้อย | ชื่นไหว้บูชา ฯ |
| ๕๏ พระยศลือล่งท้อง | ธรณิน |
| ท้าวทั่วสากลถวิล | ฝ่ายเฝ้า |
| หวังมาอยู่ประดิทิน | ทูลบาท |
| โอนมกุฎก้มเกล้า | กลาดท้องโรงธาร ฯ |
| ๖๏ มังนันทมิตรผู้เผ่า | กรุงกษัตริย์ |
| รัตนบุราบุรีรัตน์ | ผ่านเผ้า |
| เปนปิตุจฉาพัทธ | นฤปราช |
| มาอยู่ภักดีเช้า | ค่ำด้วยใจเกษม ฯ |
| ๗๏ นัดดาจาเบศร์ไท้ | จำปา |
| นามชื่อโปซางสา | โรชแท้ |
| มาทูลสุวรรณบา | ทุกราช |
| เปนบาทมุลิกาแล้ | นอบนิ้วอภิวันท์ ฯ |
| ๘๏ หนึ่งสามนตราชเชื้อ | รายา |
| นามชื่อตาเยงมะงา | เผ่าไท้ |
| ในเมืองมักกาสา | สันราช |
| มาประนมนิ้วไหว้ | นอบน้อมบังคม ฯ |
| ๙๏ ในกัมพุชผู้เอก | กรุงไกร |
| อินทปรัตฐานไอ | อาสน์นั้น |
| เอาพระเตชภูวไนย | ยกนาถ |
| ไปปกเปนฉัตรกั้น | ก่อให้คงตรง ฯ |
| ๑๐๏ ขอถวายดอกไม้มาศ | เงินเฉลา |
| ทุกขวบปีโทลเทา | แต่งตั้ง |
| ภักดีดุจเดิมเบา | ราณราช |
| หวังพึ่งพระยศกั้ง | อยู่เท้ากัลปา ฯ |
| ๑๑๏ ถวายกุญชรผู้เผือก | งามยง |
| ทั้งพวกพันธุ์พลายพงศ์ | ลอบล้อม |
| ควรเปนชำนิผจง | จอมโลก |
| ทุกเทศทุกท้าวน้อม | นอบนิ้วอภิวันท์ ฯ |
| ๑๒๏ บิตุราธิราชไท้ | กัมพช |
| นามอุปราชายศ | ใหญ่นั้น |
| ทังนักอุบลบท | จรยาตร |
| มาเพื่อภักดีหมั้น | อยู่เงื้อมบทมาลย์ ฯ |
| ๑๓๏ ยามีมลราชผู้ | มียศ |
| ไทรยหนประดิพรต | หว่านไหว้ |
| ผจงถวายดั่งวายรจ | นาเลิศ |
| ช่อพุ่มพวงดอกไม้ | มาศทั้งเงินงาม ฯ |
| ๑๔๏ พระยศปางข้าขอบ | เสมา |
| คิดโท่รหทุรชนครา | แต่ด้าม |
| คือเมืองวิไชยา | คิริราช |
| แขงแข่งทำยศย้าม | อยู่เพี้ยงสิงคาล ฯ |
| ๑๕๏ ครั้นถึงพระเดชได้ | ครองภพ |
| ให้ทหารราญรบ | รวบไว้ |
| ทุระคดบ่อทานทบ | นองนาศ ไปนา |
| จับอรินั้นได้ | พวกพ้องมาถวาย ฯ |
| ๑๖๏ พระยศปางตั้งแต่ง | เวียงสถาน |
| ลพบุรีโบราณ | ราชนั้น |
| แถวสถลอัญจลทวาร | วังราช |
| ป้อมเปรียบปราการกั้น | ก่อกั้งสีมา ฯ |
| ๑๗๏ ดุสิตปราสาทสร้อย | สมพุทธ |
| สูงเทริดธารมารุต | ช่อชั้น |
| พรหมพักตรฉัตรเฉลิมสุด | เสาวภาคย์ |
| นาคพะพานพดหลั้น | เลียบเลื้อยลงมา ฯ |
| ๑๘๏ ตรีมุขสิงหาสน์แก้ว | กรองผสาย |
| ดุมแว่นแววเรืองฉาย | รุ่งเร้า |
| โรงธารกำนัลถวาย | อภิวาท |
| งามเงื่อนนฤมิตเย้า | ยั่วฟ้ามาดิน ฯ |
| ๑๙๏ พระมนเทียรถ้าเทิด | แถวถงัน |
| ขวาสุทธาสวรรย์พรรณ | เพริศแพร้ว |
| ซ้ายจันทรพิศาลวรรณ | เวจมาศ |
| พรายแพร่งสุริยแล้ว | ส่องสู้แสงจันทร์ ฯ |
| ๒๐๏ สวนศรีพฤกษชาติช้อย | หลายพรรณ |
| งามดอกดวงใบบัน | คลี่เคล้า |
| คือจิตรลดาวัลย์ | วชิราช |
| บานแบ่งคนธรสเร้า | เฟื่องฟุ้งขจรถวาย ฯ |
| ๒๑๏ อัศจรรย์จอมโลกเกล้า | ขษิรสุทธ |
| องค์บรมพิษณุภุช | สี่แท้ |
| เสด็จราวด่านด้าวอุด | บัติราช |
| พระเกียรติพระยศแล้ | หลากล้ำโบราณ ฯ |
| ๒๒๏ มีสินธุสายสีตซึ้ง | ชลใส |
| เติมแต่เศขรใน | ซอกชั้น |
| พุพวยหลั่งลงไหล | เซงซ่าน |
| วางท่อทางด้นดั้น | สู่ท้องวังเวียน ฯ |
| ๒๓๏ ขึ้นเขาในเงื้อมแง่ | เศขร |
| พุ่งผุดโชนเซาะซอน | คล่าวแคล้ว |
| ออกมุขแห่งไกรสร | สีหราช |
| ลงสระอัญจลแก้ว | ซ่านซ้องชลถวาย ฯ |
| ๒๔๏ สรงเสร็จเล็ดลอดดั้น | โดยทาง |
| ท่อหลั่งไหลเวียนวาง | วิ่งน้ำ |
| ฉวัดเฉวียนชำเนียนฉวาง | วารีศ |
| ขึ้นออกเกสรกล้ำ | กลีบแก้วโกมล ฯ |
| ๒๕๏ พรายสายชลฉ่าเพี้ยง | สินธุ์สวรรค์ |
| โรยร่วงรินพร้อยพรรณ | แพร่งพร้อม |
| แล้วลงหลั่งไหลจัล | จนแจก ไปนา |
| แวะวากหว่างเวียนอ้อม | แบ่งน้ำนองแถว ฯ |
| ๒๖๏ สมบูรณ์พูลเกษตรล้วน | เกษมสุข |
| สมเสพย์สโมสรสนุก | เรื่อยหล้า |
| สำเภาเพียบบันทุก | ทรัพย์มาก มานา |
| สมบัติพัสถานกล้า | กลาดด้วยสมภาร ฯ |
| ๒๗๏ สรรเพ็ชญ์ประพาสพื้น | พนสณฑ์ |
| ชมช่อดวงพวงผล | โน่มน้อม |
| โกสุมส่งเสาวคนธ์ | รสรวด |
| เขาท่ำธารคดค้อม | คล่าวคล้ายชลไหล ฯ |
| ๒๘๏ โยธาดาดาษพื้น | ไพรสณฑ์ |
| ฮื่อฮึดแฮแจจน | แซ่ซ้อง |
| เสียงสารส่ำเทียรมน | มทโม่ห์ |
| แส้แสะแซะเชิงก้อง | พรึบพร้อมเวียนวง ฯ |
| ๒๙๏ ดงหลวงปวงใหญ่ไม้ | มีพรรณ |
| ใบคลี่คลุมเรียงรัน | ร่มรื้น |
| บังแสงรวิวรร | โณภาส |
| รวยเรื่อยร่มเย็นพื้น | ป่าวกว้างอาทวา ฯ |
| ๓๐๏ ม่วงปรางทรางต้องแต่ง | ตรูผล |
| ดกดาษดวงพวงยล | ย่ามย้อย |
| พลับพลวงทรม่วงจน | แจพืช |
| ยอลำใยไฟคล้อย | คลี่ค้อมสาขา ฯ |
| ๓๑๏ สมพันจรรโจษแต้ว | ตุมกา |
| เลือนลำภูไพพวา | กุ่มแก้ว |
| แดงคันเดื่อดองสา | ผลภูช |
| เหียงหันจันทน์แจงแผ้ว | ผ่องเนื้อนวลศรี ฯ |
| ๓๒๏ รุครวยนวยสาขยน้อม | นองผล |
| ดวงดอกใบแกมกล | แต่งแต้ม |
| บานสรลอนภมรมนท์ | มั่วทราบ |
| ผึ้งผาดรวงเรียงแย้ม | ยอดยิ้มมาธูร ฯ |
| ๓๓๏ ชลใสไรเรี่ยคล้าย | ร่วงริน |
| ลมร่ำพายสายสินธุ์ | เพรี่ยวพร้อย |
| โกมุทผุดผยองดิน | ชู่ช่อ |
| บานเต่งตุมน่อยน้อย | แนบน้ำบังใบ ฯ |
| ๓๔๏ บัวขาวเขียวแข่งขึ้น | บานบน |
| แดงกมุทจงกล | กลิ่นเกลี้ยง |
| สัตบันบั่นสานสน | ภุมรีศ |
| บัวเผื่อนผายรายเพี้ยง | เรียบน้อมนิลุบล ฯ |
| ๓๕๏ โกไลลอยลากก้าม | โกงหลัง |
| นมมากมีจรีฝัง | ฝ่ายหน้า |
| กรกฏกุมภีล์สัง | แสวงพืช |
| ปลาเปลี่ยนแปลงแฝงหญ้า | เหยื่อย้ำเลมไคล ฯ |
| ๓๖๏ ธารเกษมเปรมปรีดิ์ล้วน | เกษมสวัสดิ์ |
| เปนที่สถาพรวัฒน์ | สืบสร้าง |
| สัจภัณฑคิรีรัตน์ | มุนีนาถ |
| พระโปรดไตรภพหย้าง | เหยียบไว้เปนเฉลิม ฯ |
| ๓๗๏ ท่าหงส์ลงล่องท้อง | ธารสินธุ์ |
| เงือกงั่วบัวโบยบิน | ร่อนร้อง |
| คับแคคทาถวิล | หาเพื่อน |
| โกญจมยุรร้องก้อง | แขวกค้อนหอยโหย ฯ |
| ๓๘๏ กางเขนเขาขุ้มขาบ | นางนวล |
| ภูรโดกกันโหยหวน | คู่เคี้ย |
| กระสากระสันต์สรวล | เรียงร่อ |
| เอี้ยงแอ่นลมกลมเกลี้ย | ม่ายคลิ้งโคลงคลึง ฯ |
| ๓๙๏ โกกิลบินร่อนร้อง | โผผาย |
| นกหกเหิรหาวปลาย | แมกไม้ |
| ผสานเสียงสำเนียงถวาย | สังคีต |
| ดุจดั่งดนตรีใกล้ | กล่อมเกลี้ยงเพลงพาล ฯ |
| ๔๐๏ ท่าโอบอุโฆษด้วย | เสียงสาร |
| เสือโคร่งครึมดาวดาล | ปีบเปรี้ยง |
| กวางฟานฝีกแฝงกราน | เกรงภิต |
| หมีเม่นคนองเหลี้ยง | หลีกช้างมัวมัน ฯ |
| ๔๑๏ โคแดงเดียรดาษข้าง | จวบโจน |
| ควายโตรดตัวพีโผน | เสี่ยวไม้ |
| ลิงลางแรดเริงโทน | เที่ยวท่อง |
| ต่ายเต้นลองเชิงไหล้ | โลดเลี้ยวชมจันทร์ ฯ |
| ๔๒๏ จอมภพภูวนาถเกล้า | สากล |
| เสด็จดำเนิรยังพน | เวศนั้น |
| ทำการเบิกไพรทนน | ไชยบาศ |
| โดยศาสตร์พระกรรมบั้น | บอกไว้เปนเฉลิม ฯ |
| ๔๓๏ หัสดาจารย์ตั้งต่อ | อาพาห์ |
| พฤฒิบาศบวงสรวงสา | มารถแล้ว |
| สมมุขบ่ายบูชา | ชปโยค |
| นิรนิรารมณ์แผ้ว | ผ่องน้ำใจกสานติ์ ฯ |
| ๔๔๏ เสร็จสรงอภิเษกด้วย | ชลรัตน |
| ถวายสิ่งอาภรณพัสตร | อาสน์แก้ว |
| เพยียสองพิดานฉัตร | ธุชมาศ |
| อวยสังเวยพัสตรแล้ว | นอบน้อมสดุดี ฯ |
| ๔๕๏ ทอดพรักสิทธิแล้วเลิก | ดาลเถลิง |
| ชูชำโรมดาวเพลิง | เถือกถ้า |
| อวยบายบ่ำบวงเถกิง | เทเวศร์ |
| ฝูงญะราญท่วนหน้า | ปู่เจ้าจอมพนม ฯ |
| ๔๖๏ สรวมพรพระผู้ก่อ | การคช |
| เจริญมิ่งมงคลยศ | เลิศแล้ว |
| ถวายสรรพคันธจรด | สิริภาษ |
| เสด็จสู่เกยเก้าแก้ว | ลั่นฆ้องไชยศรี ฯ |
| ๔๗๏ ทรงสารสวัสดิ์ล้ำ | ไกรสร |
| ยูรยาตรแสนยากร | แซ่ซ้อง |
| พลคชเชือกชนสลอน | เร็วรวด |
| หมอบัญชีชาญคล้อง | พรั่งพร้อมตรูตาม ฯ |
| ๔๘๏ เบิกโขลนทวารเข้าป่า | ปือพฤกษ์ |
| พพวกพาลคชคึก | คล่ำคล้าย |
| รวมร้าแฝกฟูมทึก | พูพ่น |
| มีกำกวมแกมร้าย | ร่ายกั้นกันฝูง ฯ |
| ๔๙๏ หมอพรักสิทธิเสื้องบาศ | เฉวียนฉวาง |
| ขับด่ำเรียเร็ววาง | ไล่ล้อม |
| ฉัตรรั้งรวดรึงนาง | แนมลูก |
| พังและพลายเพรียมด้อม | เค่าคล้องคอตาม ฯ |
| ๕๐๏ พระคุณบุญเปลื้องไปล่ | ไตรภพ |
| ข้ามข่ายมารอรรณพ | น่านกว้าง |
| พระไทยโปรดปรารภ | เมตรภาพ |
| ให้ปล่อยพังนางช้าง | ลูกน้อยแนมไป ฯ |
| ๕๑๏ เสร็จเสด็จดลด้าวด่าน | ดงดอน |
| ชลชะเลวุธศร | เหล่าช้าง |
| คชสารบั่นสมสลอน | กรินิศ |
| ชมทรหึงเคียงข้าง | จรวดร้องเรียงรมย์ ฯ |
| ๕๒๏ พระสุรสีหนาทเอื้อน | โองการ |
| ให้เร่งพิริยพลหาญ | แวดล้อม |
| พลคชขนัดขนันขนาน | รายเรียบ |
| กองก่อเพลิงพลามอ้อม | รอบแว้งวังสาร ฯ |
| ๕๓๏ เสนาเนืองไพร่พร้อม | อึดอึง |
| ส้าวแซ่เสียงปืนผึง | ป่าก้อง |
| แจจรรโจษพลหึง | แหนรอบ |
| ตีจรขาบขับร้อง | โห่เร้ารุกราญ ฯ |
| ๕๔๏ จอมธรรมิกราชเจ้า | กรุงยุทธ |
| องค์เอกทศรถรุทร์ | เลิศล้น |
| สฤษฎิรักษ์สังหารสุด | สามโลก |
| ทรงวิไชยช้างต้น | เช่นช้างอมรินทร์ ฯ |
| ๕๕๏ คชลักษณ์เลงเลิศเชื้อ | ชาญสนาม |
| ยงยิ่งในสงคราม | แกว่นกล้า |
| คชพาลชำนินาม | คิริราช |
| เคยไล่สารไพรร้า | รวบเร้งรุกราญ ฯ |
| ๕๖๏ คชสารสามารถแม้น | คชสีห์ |
| บุกป่าปองราวี | ไล่ช้าง |
| สลอนสารส่ำตัวดี | โดยราช |
| กรูกั่นกั้นค้นข้าง | คอกแคว้นในวง ฯ |
| ๕๗๏ สารทรงจงจวบช้าง | ไพรหาญ |
| ทันเถื่อนตัวเพรียวพาล | แกว่นกล้า |
| คชสงธำรงสาร | สุวภาพ |
| หมอเชือกเชิงชาญร้า | ร่ายเข้าคอยหลัง ฯ |
| ๕๘๏ ปืนหลังพังเข้าคู่ | เคียงสาร |
| ขุนขี่มีไชยชาญ | เร่งเร้า |
| หลบหลีกฝีกแฝงธาร | คชพยู่ห์ |
| ลัดลอดสอดแนมเข้า | ช่วยช้างชนยิง ฯ |
| ๕๙๏ หมื่นผจงจงจับจ้วง | จงซัด |
| ถูกบาศรั้งรึงรัด | รวดเท้า |
| ตรวจร้องจ่ำนองอัด | โยนแยก |
| โยงแย่งพันไม้เข้า | ผูกพร้อมพามา ฯ |
| ๖๐๏ ขุนกองรันเร่งช้าง | ผันผาย |
| ลุยไล่หลังพังทลาย | พวกพ้อง |
| เฉวียนพรูพราดถูกพาย | ลิวแล่น |
| ได้ใหญ่เพรียวคล้องต้อง | บาศสิ้นฤๅเลว ฯ |
| ๖๑๏ พระราชทานถ้วนผู้หมู่ | ฉมวยฉมำ |
| ขุนหมื่นหมายมือยำ | แม่นคล้อง |
| ปรวดร้องและควาญตำ | เรียเร่ง |
| เอมโอชอาหารซ้อง | แต่งต้องโกยกิน ฯ |
| ๖๒๏ เงินคำครอบเครื่องทั้ง | ของขัน |
| เพลาะเสื้อแพรพรายกรร | มะหยี่ย้อม |
| รัดเอวคาดควรขยัน | ยาวย่น |
| ผ้าพรรณพื้นลายล้อม | นุ่งเกี้ยวแกมงาม ฯ |
| ๖๓๏ รางวัลปันโปรดให้ | เต็มหนำ |
| ตามบ่ำนาญการทำ | ชอบใช้ |
| พระคุณคู่คือสัม | พุทธภาค |
| ใครชอบชูชุบให้ | ใหญ่หยิ้งสมบูรณ์ ฯ |
| ๖๔๏ เสร็จเสวยสุขแล้วเล่น | พนสณฑ์ |
| ภูเบศวรมณฑล | ปิ่นเกล้า |
| เสด็จคืนคลี่คลายพล | ยุรยาตร |
| ลีลาสลาไพรเข้า | สู่ส้องวังเวียง ฯ |
| ๖๕๏ ขอพรพรหเมศรเรื้อง | รังสรรค์ |
| รังแรกสงสารกัลป์ | ก่อเกื้อ |
| ขอจงปิ่นธรธรร | มิกราช |
| ราวเรื่องสมมุติเชื้อ | ชื่นด้วยไอสูร ฯ |
| ๖๖๏ ขอพรพิษณุนาถจ้วง | จรายจักร |
| บี้บาปบานบุญรักษ์ | ท่วนหน้า |
| ขอจงผ่านพำนัก | นรโลก |
| เผาเผ่าพาลเลี้ยงหล้า | โลกให้คงตรง ฯ |
| ๖๗๏ ขอพรพระบาทเกล้า | ไกพัล |
| ตรีเนตรสังหารสรรค์ | ใฝ่ให้ |
| ขอจงปิ่นไอศวรรย์ | ยืนยิ่ง |
| พระจำนงใดได้ | ดุจนั้นจงมี ฯ |
| ๖๘๏ ขอพรพามบาทไท้ | ทรงธาร |
| พระเริ่มรังคชการ | ก่อเกล้า |
| ขอจงแผ่นภูวบาล | บดิราช |
| สิทธิคชาศิลปเร้า | รวดเพี้ยงพระกรรม์ ฯ |
| ๖๙๏ ขอพรพิฆเนศสร้อย | ศิวบุตร |
| ครองเครื่องอาภรณ์ภุช | เงือกง้ำ |
| ขอจงจรรโลงอุด | ดมโลก |
| แคล้วคลาศภัยพิฆนล้ำ | เลิศด้วยเสวยรมย์ ฯ |
| ๗๐๏ ขอพรไพโรจน์เร้า | รังสี |
| แสงส่องเรืองธรณี | ทั่วหน้า |
| ขอจงแผ่นภูมี | ศวรราช |
| เรืองรุ่งพระยศหล้า | ซ่านสิ้นสากล ฯ |
| ๗๑๏ ขอพรดาเรกล้อม | บริพาร |
| รวยเรื่อยราชชัชวาลย์ | แจ่มแจ้ง |
| ขอจงจุฑาธาร | ธรณิศ |
| เสวยภิรมย์รักแกล้ง | โลกให้พูลเกษม ฯ |
| ๗๒๏ ขอพรพันเนตรท้าว | ไพจิตร |
| ทรงวิเชียรชาญชิต | แกว่นแกล้ว |
| ขอจงจำเริญฤทธิ์ | จอมโลก |
| ราญราชไพรีแผ้ว | ผ่าท้าวทุกแดน ฯ |
| ๗๓๏ ขอพรพายุพ่าหน์ม้า | มารุต |
| ธารธ่ำรงองกุษ | เกี่ยวก้าว |
| ขอจงปิ่นขษิรสุทธ | แปรภาค |
| ไหวหวั่นภพทุกด้าว | เฟื่องฟุ้งพระคุณ ฯ |
| ๗๔๏ ขอพรพรุณราชเรื้อง | แรงฤทธิ์ |
| ทรงภุชงค์โพนพิษ | บ่านเงื้อ |
| ขอจงบรมอิศ | ราเชษฐ |
| คือสุทธาทิพยเกื้อ | ก่อให้พูลเกษม ฯ |
| ๗๕๏ ขอพรเพลิงรุ่งเร้า | รุดรักษ์ |
| ชิช่ำนันเหนืออัคร์ | แฝดฝู้ |
| ขอจงเจริญศักดิ์ | ภูวนาถ |
| พระปรีชาญาณสู้ | ส่องให้เห็นธรรม์ ฯ |
| ๗๖๏ ขอพรจัตุโลกเลี้ยง | บริบาล |
| รักษ์นิกรนรสถาน | สี่ด้าว |
| ขอจงปิ่นทรงธาร | ภพโลก |
| เปนพ่ำนักไทท้าว | ทั่วพื้นภูวดล ฯ |
| ๗๗๏ ขอพรราเมศรเหลื้อง | ฦๅลเวง |
| ทรงพาหนะกาษรเสนง | โง่งง้อม |
| ขอจงทุกกรุงเกรง | ฤทธิราช |
| ครองพิภพหิ้วห้อม | เที่ยงแท้ทางธรรม์ ฯ |
| ๗๘๏ ขอพรเพ็ญโพธิไท้ | วนิดา |
| ภัควดีคงคา | กล่าวกล้อย |
| ขอจงนฤเบนทรา | ธิปราช |
| สุขสมบูรณ์ท้าวร้อย | กราบเกล้าอภิวันท์ ฯ |
----------------------------
