คำนำ

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต จะทรงบำเพ็ญพระกุศลปลงศพ หม่อมราชวงศ์หญิงแปลก พึ่งบุญ ณกรุงเทพ ซึ่งได้บำรุงเลี้ยงพระองค์มาแต่ยังทรงพระเยาว์ มีรับสั่งมายังกรรมการหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร ให้เลือกเรื่องหนังสือถวาย สำหรับจะพิมพ์เปนของประทานแจกในงานศพสักเรื่อง ๑ ข้าพเจ้าจึงเลือกหนังสือเสภาเรื่องอาบูหะซันถวาย ให้ทรงพิมพ์ตามพระประสงค์

หนังสือเสภาเรื่องอาบูหะซันนี้ นิทานเดิมอยู่ในหนังสืออาหรับราตรี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์เปนลิลิต เรียกว่านิทราชาคริชก่อน แล้วโปรดให้พระยาศรีสุนทรโวหาร น้อย รับ ๆ สั่งขอแรงกวีที่ถนัดแต่งกลอน ช่วยกันแต่งเปนเสภาสำหรับขับถวายเวลาทรงเครื่องใหญ่ เหมือนอย่างที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเคยโปรดให้ขอแรงพวกกวี มีสุนทรภู่เปนต้น ช่วยกันแต่งเสภาเรื่องพระราชพงษาวดารถวายเมื่อในรัชกาลที่ ๔

กวีที่ได้แต่งเสภาเรื่องอาบูหะซันนี้ ๑๑ คนด้วยกัน รับเรื่องไปแต่งคนละตอน มีรายนามดังนี้ คือ

หนังสือเสภาเรื่องอาบูหะซันนี้ ที่ในหอพระสมุดฯ มีฉบับไม่จบ กรรมการได้พยายามสืบหาฉบับมาช้านานก็หาไม่ได้ ผู้แต่งยังมีตัวเหลืออยู่แต่พระยาสโมสรฯ ก็หาได้รักษาต้นฉบับไว้ไม่ จะรั้งรอต่อไปก็ไม่เห็นช่องทางที่จะหาต้นฉบับที่ยังขาดอยู่ได้ครบเมื่อใด หนังสือดีอันควรคนทั้งหลายจะได้อ่านก็จะลับลี้อยู่ไม่มีที่สุด ถ้าฉบับในหอพระสมุดเปนอันตรายไปอย่างไร ก็จะยิ่งซํ้าร้ายเลยสูญหมดทั้งเรื่อง ด้วยเหตุนี้กรรมการจึงเห็นควรจะหาโอกาสพิมพ์ไว้ให้หนังสืออยู่มั่นคงเสียชั้น ๑ ก่อน บางทีการที่พิมพ์อาจจะเกิดประโยชน์ข้อสำคัญ คือถ้าหากว่าฉบับที่ขาดจะยังมีอยู่ที่ผู้ใด เมื่อผู้นั้นได้ทราบความตามที่กล่าวนี้ ก็เห็นจะมีแก่ใจยอมให้คัดมาไว้ในหอพระสมุดฯ หนังสือซึ่งนับว่าเปนของสำหรับรัชกาลที่ ๕ โดยได้แต่งขึ้นตามกระแสรับสั่ง จะได้มีฉบับบริบูรณ์อยู่สำหรับแผ่นดินสืบไป.

กรรมการขอถวายอนุโมทนาพระกุศลบุญราษีทักษิณานุปทาน ซึ่งสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอฯ ได้ทรงบำเพ็ญพระกุศลปลงศพหม่อมราชวงศ์หญิงแปลก พึ่งบุญ ณกรุงเทพ แลได้โปรดให้พิมพ์หนังสือเรื่องนี้ให้ได้อ่านกันแพร่หลายเปนครั้งแรก เชื่อว่าท่านทั้งหลายที่ได้รับสมุดเล่มนี้ไปอ่าน คงจะถวายอนุโมทนาด้วยทั่วกัน.

สภานายก

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๒