วันที่ ๘ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๖๒ น

​บ้านปลายเนอน คลองเตอย

วันที่ ๘ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๒

กราบทูล กรมพระดำรงราชานุภาพ ทราบฝ่าพระบาท

ปัญหาเรื่องเมืองสวางคบุรีที่รับสั่งถาม ได้มาตรวจอภิธานของอาจารย มอเนีย วิลเลียม ในคัมภีสวางคให้ความว่า a limb of the body โดยนัยนี้ เมื่อเปนชื่อเมือง จะหมายความว่าเปนสาฃาอันหนึ่งของพระมหานครก็จะเปนได้ แต่อย่างไรก็ดี ชื่อสวางคบุรีนี้ เปนชื่อตั้งใหม่แน่แท้ ที่เรียกว่าเมืองฝางนั้นแลเปนชื่อเก่า เมื่อเกล้ากระหม่อมไปเที่ยว ถึงเมืองฝางขึ้นไหว้พระธาตุ พระยาเทพาเคยแปลให้ฟังว่า พระฟางดอก ไม่ใช่พระฝาง เปนคำลาว ฟางว่าฟัน คือเปนที่บันจุพระทนตพระเจ้า เกล้ากระหม่อมก็รับตราไว้ในใจ แต่คิดกลัวจะเปนแปลเหยียดอยางสามแสนแลสองพันบุรี เมื่อมาตริตรองตามพระดำริหที่ว่าพระยอดเมืองขวางบางทีจะเกี่ยวข้องกับเมืองสวางคบุรีนั้น ก็ลงเนื้อเหนว่าเปนถูกต้องตามพระดำริหนั้น คือว่าเสียง คว กับ ฟ นั้น ปะปนกันอยู่เสมอ เช่น ควายขวิด ฟายฝิด ควั่นเชือก ฟั่นเชือก เปนต้น เมืองขวางก็เปนเมืองฝางได้ ไม่มีขัดข้องเลย ชื่อเมืองฝางที่ถูกคงเปนเมืองขวาง หมายความว่าเปนเมืองด่านสลักปลายเขตรแดนเปนชื่อแบบ มีเมืองเชียงขวางเปนเพื่อน ดุจเพชรบุรีมีเพชรบูรเปนเพื่อน แลจันทบุรีมีเวียงจันทเปนเพื่อน กำแพงเพชรมีประทายเพชรเปนเพื่อนฉนั้น ที่มาเปลี่ยนเปนสวางคบุรี คงมาเปลี่ยนเมื่อนิยมภาษามคธ เหนคำไทเปนต่ำช้า หาคำมคธได้ สวางคซึ่งใกล้กับเชียงขวาง ที่สุด ต่างแต่ ข เปน ส ไปเท่านั้นก็เอาเฃ้า

ขอประทานเอาเรื่องรูปเขียนวัดราชาธิวาศมาทูลต่อท้าย คือรูปที่ถวายไปนั้น เกล้ากระหม่อมผูกร่างด้วยเส้นดินสอ เลกกว่าจิงสิบเท่า โปรเฟสเชอร ริโกลี เอาไปขยายออกใหญ่เท่าที่ต้องการแก้ไขบ้าง แล้วเขียนลงที่เสรจ สีสันนั้นปฤกษากันช่วยกันคิด ที่แท้นั้นโปรเฟสเซอร ริโกลี เปนตัวการ คือเฃาเกณฑแกไปเขียนแกหมดปัญาที่จะเขียนสัปเยกต์อย่างไท แกจึงมาขอความแนะนำ ด้วยคุ้นเคยกัน เกล้ากระหม่อมจึงร่างท่าทางท่วงทีเปนเค้าไปให้เท่านั้น ขอได้โปรสทรงรวังถ้อยคำที่จะเขียนบอกลงไปที่รูป ถ้าจดว่า​เกล้ากระหม่อมเขียนจะเปนการผิดแลไม่ดี ดูเปนเกล้ากระหม่อมคุยโกงเอาความดีเสียคนเดียว ได้โปรสทรงจดอย่างใดให้เปนที่เฃ้าใจได้ว่าเปนการช่วยกันทำสองคน จะเปนการถูกต้องเรียบร้อย ห้องนครกัณฑซึ่งกำลังเขียนอยู่บัดนี้ แกผูกเองเขียนเองทั้งหมด เพราะแกเฃ้าใจทางไทพอจะทำเองได้แล้ว เกล้ากระหม่อมเปนแต่บอก ว่าควรจะมีอะไรบ้างเท่านั้น

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรส

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนริศรานุวัดติวงศ์

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ