เพลงยาวความเก่า
| ๏ แสนคิดสุดคิดคำนึงถนอม | |
| แสนถวิลมิได้สิ้นในอกออม | มีแต่ตรอมทุกข์เทวษถวิลวรรณ |
| แสนรักสุดหนักในทรวงเสน่ห์ | แต่ทอดเทอดออมถนอมขวัญ |
| เสียวสวาทเหมือนศัสตราตรัน | เป็นนิรันดรแทบทำลายใจ |
| พึ่งรู้รสเจ็บรักนี้หนักเหลือ | ดั่งหนามเหน็บเนตรเนื้อจะทำไฉน |
| สุดแสวงหทยาระอาใจ | แสนแค้นประหนึ่งไข้สักปีปลาย |
| สุดสนองที่จำลองเปนลายลักษณ์ | เพราะสุดหนักที่จะใช้ให้ใครขยาย |
| ทั้งสุดเพียรที่จะเวียนมาแวดชาย | แต่สายใจและจะยืดยาวมา |
| อันสุจริตมิตรภาพจิรังรัก | หากลับนักอยู่ไม่แน่เสนหา |
| จะเห็นใจก็แต่ในพระอมรา | จะแจ้งอารมณ์จริงที่จริงใจ |
| เมื่อจริตงอนงาไอราพต | จะเหี้ยนหดนั้นมีอยู่ที่ไหน |
| ได้เอื้อนออกแต่จะงอกงามไป | ด้วยมิใช่เช่นงาที่สามาน |
| ถ้าจะเยื้อนเล่าก็เหมือนหนึ่งโกมุท | ที่พึ่งผุดล่อลัดนัทีสนาน |
| ยังห่อหุ้มตูมกลัดอยู่ชัชวาล | ไม่เบิกบานแย้มสร้อยเสาวคนธ์ |
| ฝ่ายพระสุริยงที่ทรงกลด | ก็หยุดรถเยี่ยมยั้งยืนฉงน |
| แต่เคร่าคอยอยู่ในสร้อยเสาวคนธ์ | เมื่ออุบลไม่บานแบ่งรับแสงพลัน |
| นิจจาเปนสุริยายังอาภัพ | หรือว่าบัวจะไม่รับภิรมย์ขวัญ |
| จึงหุ้มกลีบหนีบสร้อยสัตบัน | เมื่อแสงจันทร์จึงจะเบิกระบายบาน |
| ก็ผิดเภทนิสัยในโกมุท | หรือปลาผุดชอกช้ำกระฉ่อนก้าน |
| หรือว่าเกรงแมลงภู่แลหมู่พาล | ว่าร่านหนอนนั้นจะบ่อนเบียนกิน |
| พี่รักเช่นอยู่ว่าเชื้อประทุมชาติ์ | อย่าประมาทมุ่งคิดให้ผิดถวิล |
| อย่าสงสัยที่จะล้มลงจมดิน | แต่มลทินมิให้แปดระคนปน |
| เสียแรงที่เปนที่ภิรมย์รัก | เสียดายศักดิที่อุส่าห์มาปฏิสนธิ์ |
| สงวนกลิ่นอย่าให้รินระคนปน | จึงจะเห็นว่าอุบลภักดีดี |
| ทั้งจำเริญเรื่องในเกียรติยศ | จะปรากฎแก่จันทร์จำรัสศรี |
| ให้สมสวาทที่เปนชาติมาลี | จึงจะมีสรรเสริญเจริญงาม |
| เมื่อจะล่อเรียมเล่นเช่นนี้ | ก็เต็มทีพี่จะผัดเพี้ยนถาม |
| แต่ทอดท่าก็ระอาอายความ | จะต่อตามก็เปนง่วงฉงนใจ |
| จะล่อเล่นเช่นมณีเมขลา | อสุรารามสูรนั้นหรือไฉน |
| แต่ล่อแลบแวบชายแล้วหายไป | จนรามสูรแล่นไล่ประคองเคียง |
| ครั้นนางโยนมณีสีสว่าง | ก่นแต่ขว้างขวานลั่นสนั่นเสียง |
| เพราะใจยักษ์มักโกรธพิโรธเพียง | จะให้เอียงอ่อนพิภพจักรวาฬ |
| ที่หวังใจใจจนพ้นพิศวาส | ก็กลายกลับมุ่งมาดจะสังหาร |
| อย่าหวนเห็นมิใช่เช่นอสุรมาร | ถึงจะรานก็มิโกรธพิโรธนาง |
| จะตั้งหน้าตามประสาที่สุจริต | อย่าควรคิดว่าจะเมินหมางขนาง |
| จะกอดสัตย์ไปจนกำจัดชีวาวาง | ต่อนานนางจึงจะเห็นภักดีชาย |
| อันเรียมรักนี่อย่าคิดให้ผิดเพศ | ว่าจะเจตนาเจื่อนไม่เหมือนหมาย |
| สรรพสิ่งนอกเนื้อแลในกาย | ขอปลงสายสุดสวาทไว้วานตรอง |
| เอนดูด้วยอย่าให้ม้วยไมตรีมิตร | ที่ปล้ำคิดความจริงสิ่งสนอง |
| จะนับเดือนก็เลื่อนถึงปีปอง | แต่เคร่าครองทุกข์เทวษด้วยอาทวา |
| เสน่ห์เจ้าเท่าฤทัยนัยเนตร | แม้นมีเดชเหมือนอสัญแดหวา |
| จะหายเหาะไปจำเพาะวนิดา | ถนอมหน้าแนบน้องประคองนอน |
| จะทำแท่นด้วยกุดั่นสุวรรณมาศ | ที่ปูอาสน์นั้นจะรองด้วยทองร่อน |
| จะแล่งมรกฎวางในนางนอน | จะเฝ้าอ้อนอยู่ไม่คลาดสวาทเมิน |
| ทั้งจะเมียงองค์ประไหมสุหรีราช | จะแนบสนิทพิศวาสไม่ห่างเหิร |
| สำลีอ่อนนั้นจะช้อนให้นางเดิร | ไม่ไกลเกินกึ่งก้อยจะกันสกนธ์ |
| แม้นเจ้าตริตรองบ้างเหมือนอย่างนี้ | จงแจ้งที่สุจริตไม่คิดฉงน |
| ถ้าแคลงคำอยู่ว่าอำยุบลกล | ก็จำจนด้วยไม่รักจึงไม่รู้ความ |
| ถ้าจะน้อมกรุณาการุญภาพ | เจ้าว่ามิทราบเสาวนาแล้วอย่าขาม |
| จงสักหลังมาให้ฟังสำคัญความ | จึงจะงามทั้งสองฝ่ายเอย ฯ ๕๐ คำ ฯ |
| ๏ สงวนรักหรือมาหักอารมณ์หวน | |
| ไม่รักหน้าเลยว่าหน้าจะหมองนวล | มาทำลวนล่อลิ้นให้สมชาย |
| ไม่รักเนื้อเชื้อเช่นว่าเปนหญิง | ชั่งทิ้งสัตย์เสียกะไรน่าใจหาย |
| พี่นี้หลงเชื่อลมแต่งมงาย | ไม่หมายเลยว่าน้องจะทองแดง |
| ตระกูลหงส์ย่อมประจงแต่โบกขเรศ | ตามเพศพิสัยที่เคยแสวง |
| มิรู้กาผ่าพงศลงมาแปลง | เข้าปลอมแหล่งแฝงเล่นไม่เห็นรอย |
| แต่ทราบเรื่องแสนเคืองระคายอก | ปิ่มน้ำตาจะตกลงผอยผอย |
| ชั่งเด็ดรักเสียได้ให้ขาดลอย | หรือเห็นคลาดแล้วจึงคล้อยสเทินที |
| ไม่รู้เลยว่าจะละอาลัยล่อง | นี่สบช่องหรือจึงบากกระแบะหนี |
| เออกระนั้นเจียวใจกระสัตรี | เปนราคีมัวมืดไม่ยืดยาว |
| แต่แรกเริ่มหวังรักเปนพักผล | กลับวิกลเปนพาลกระแชงฉาว |
| ทำเสงี่ยมเจียมประจบจะกลบคาว | ไม่พักป่าวก็เปนฆ้องขึ้นร้องเอง |
| จะปิดควันกันไฟไว้ได้หรือ | เมื่อปลายมือก็จะเพราะอยู่โหนงเหน่ง |
| ฝนตกคางคกก็สบเพลง | อึ่งอ่างเล่าก็จะเก่งขึ้นเต้นปลิว |
| นิจจาจิตต์เจ้าไม่คิดถึงความหลัง | พี่นี้ตั้งสัตย์คอยละห้อยหิว |
| นี่ถูกลมหรือจึงล้มลงเปนทิว | แล้วทำกริ้วพาลโกรธก็จนเจียม |
| สารพันพิไรภ้อกระทบทับ | นิจจากลับใจได้ไม่อายเหนียม |
| จะว่านักก็เปนจักกระดี้เดียม | เหมือนธรรมเนียมข่มเขาให้โคยอม |
| ด้วยเจ้ามีที่หวังมาตั้งโถง | ทั้งรูปโหน่งหน้านวลควรถนอม |
| อันรูปพี่พานจะชั่วมัวมอม | ไม่เหมือนหม่อมมิตรใหม่ที่ใจจง |
| วิชาดีมีทรัพย์เขานับถือ | กระนี้หรือหม่อมแม่มิแร่หลง |
| ข้างหม่อมลูกเล่าก็พลอยชลอยลง | พิศวงหวังสวาทไม่ขาดแล |
| ประเดี๋ยวนี้แต่เพียงเห็นเอียงเท่ | สมคเนแล้วกระมังทั้งหม่อมแม่ |
| เห็นเฝืองฝาหน้าผากเหมือนปากแตร | ทีนี้แพหม่อมพ่อเปนหองาม |
| เสียแรงรักน้อยหรือหักให้เห็นใจ | ชั่งเชิดหน้าขึ้นได้ไม่เข็ดขาม |
| อันหญิงชั่วไม่กลัวจะกวนความ | มีแต่ทรัพย์ก็เอาทามไว้กับตัว |
| เห็นสมสุภาษิตเสียแล้วเจ้า | โขกแขนงเสียเถิดเราประเดิมชั่ว |
| แต่เริ่มรักจักเล่นไม่คิดกลัว | เพราะหลงมัวว่ารักไม่หักดาย |
| แต่เช่นนี้อย่างนี้สักกี่หน | ไม่ทราบกลดอกจึงงงเหงาฉงาย |
| พึ่งรู้เช่นว่าเจ้าเล่นมาหลายราย | เมื่อคิดหมายตัวเจ้าเหมือนเต่าแคลน |
| ทำล่อล่อจ่อจดแล้วหดหนี | จนไมตรีพี่ค้างระคางแขวน |
| ไม่ยืนคำทำงอนพอคลอนแคลน | ก็จะแปลนไปไยให้คนลือ |
| ถึงเสียรู้ครูใจไปวันหน้า | มิใช่ว่าหญิงสิ้นแผ่นดินหรือ |
| แต่เช่นนี้น่าจะมีเมื่อปลายมือ | จะจดชื่อใส่ใจไว้เจียวเอย ฯ ๓๔ คำ ฯ |
| ๏ เห็นจริตบิดเบือนทำเชือนเฉย | |
| ประหนึ่งพึ่งพบปะกันประเปรย | ถ้าที่เคยยังมิคุ้นก็ควรเปน |
| แต่เวียนหวังตั้งใจบำรุงรัก | สักเท่าไรมาแล้วไม่เลงเห็น |
| เหมือนทารกำจะให้น้ำตากระเด็น | หรือเช่นหลังยังน้อยไม่หนำใจ |
| โอ้เสียแรงแบ่งจิตต์มาอยู่เพื่อน | มาอึ้งเอื้อนอกเอ๋ยนี่เปนไฉน |
| รักน้องน้องหน่ายอาลัยไกล | มีแต่โหยไห้ช้ำระกำกาย |
| แสนกรมระทมทรวงดั่งศรพิษ | มาต้องติดอุระอยู่ไม่รู้หาย |
| สักแสนยากก็ไม่ยากใจสบาย | แต่ก่ายหน้านอนร้อนอารมณ์รุม |
| ขอเชิญเปนโอสถสุรามฤต | มาดับพิษศรเศร้าที่ทรวงสุม |
| ดั่งท้องฟ้าพลาหกเข้าปกคลุม | ชอุ่มมิดปิดดวงทิพากร |
| เจ้าคือไทเทวาศักดาดิเรก | ขจัดเมฆเสียให้หมดมลทินก่อน |
| เหมือนชุบช่วยเทวาให้ถาวร | อย่าได้ร้อนรักร้างภิรมย์แรม |
| รักน้องเปนน้องสนองพักตร์ | อย่าปลูกรักแกมระกำหนามแหลม |
| หรือจะเกี่ยงอยู่ด้วยเกียดว่ากลแกม | ไม่แย้มเยื้อนถ้อยแต่หัวที |
| นี่รับรักนี่หรือผลักให้พลันแยก | อกจะแตกเสียด้วยน้องทำหน่ายหนี |
| แต่คอยหรือปฏิญาณเปนปานปี | เออกระนี้หรือจะนับว่าคำควร |
| เห็นใครเปนจะใคร่ถามข่าวถึง | แล้วอ้ำอึ้งกลัวคนจะเสสรวล |
| จึงสู้นิ่งมิได้ติงวาจาครวญ | อยู่ในใจรวนรวนด้วยแรงกรอม |
| จะหลับนอนกินอยู่ไม่ปรกติ | เห็นตัวนิมั่งหรือจนไผ่ผอม |
| ทั้งผิวหน้าฝ้าทับจับหมองมอม | กรอมสวาทมิได้ขาดคำทุเลา |
| ถึงวันนัดคอยน้องเห็นผิดนัด | ทุกข์ถนัดหนักอกดั่งยกเขา |
| ตั้งแต่เที่ยงจนตวันเลี่ยงลับเงา | คอยเปล่าคิดแปลกฤทัยครัน |
| เมื่อยามหนาวคราวน้องขึ้นพระบาท | ใจจะขาดเสียด้วยร้างภิรมย์ขวัญ |
| แสนละห้อยคอยหาร่ำจาบัลย์ | นับวันคอยวันถวิลเชย |
| วิตกนักกลัวจักระหกระเหิร | เจริญไพรกะไรหนานิจจาเอ๋ย |
| จะต้องลมระบมแดดแผดระเบย | เสียดายพักตรเคยผ่องจะหมองมล |
| ไม่เคยป่าเห็นป่าจะลิงโลด | อึงอุโฆษเสียงสัตว์ในไพรสณฑ์ |
| จะวังเวงวิเวกหวั่นกมล | ยิ่งดำริห์ยิ่งรนฤทัยแทน |
| ครั้นได้ข่าวกนิษฐาว่ามาถึง | ปานประหนึ่งได้ทรัพย์นับแสน |
| กากระพอกบอกข่าวเมื่อคราวแคลน | แสนพเอิญมิได้เชิญก็เชือนมา |
| พอเห็นพักตรพบพักตรแล้วทำเมิน | ต่อร้องเกริ่นเจ้าจึงกรายเข้ามาหา |
| ขอบคุณแบ่งบุญให้โมทนา | ดั่งได้อาภรณ์แก้วประกับกัน |
| ดีใจด้วยได้คำนัลปาก | เปนของฝากวิเศษสมเห็นคมสัน |
| ที่ความเศร้าก็ทุเลาลงครันครัน | จะชั้นชี้ชายพักตรก็ผ่องพอ |
| เปลื้องปลดหมดผ่องปัถมัย | สำราญใจวันนั้นนั่นหนักหนอ |
| ประมาณรักก็ว่ารักไม่รีรอ | แล้วเถียงใจอยู่ว่าต่อจะรวนเร |
| ไม่ทันถึงกึ่งเดือนก็เหมือนคิด | เห็นไม่บิดใจแหนงทำแสร้งเส |
| ถึงชลามหาท้องชเล | จะเททิ้งดิ่งทอดก็หยั่งทัน |
| อันน้ำใจนี้ยากจะหยั่งถึง | เห็นเหลือพึ่งจะถึงหมายด้วยสายสั้น |
| จึงร้อนใจเจ็บใจอยู่จาบัลย์ | สุดกระศัลย์กำสรดสลดทรวง |
| บรรดาทุกข์ที่ได้ทุกข์มาแต่หลัง | ก็ยังย่อมอยู่ยังไม่ใหญ่หลวง |
| ทุกข์ใครในภพแผ่นทั้งปวง | ไม่ตวงเท่าทุกข์พี่ครั้งนี้เอย ฯ ๔๒ คำ ฯ |
| ๏ ลายลักษณ์อักขรานุชาสนอง | |
| ต่างผกาโกสุมประทุมทอง | สิ่งใดข้องเคืองขัดอย่าตัดใจ |
| จงเมตตาการุญภาพสนิท | อย่าปลดปลิดให้น้องนี้หมองไหม้ |
| หวังฝากชีพชีวันคุ้งบรรลัย | ด้วยจงใจเจตนาเชษฐานัก |
| อันความสวาทมาดหมายก็พรายแพร่ง | ไฉนพี่มิแจ้งใจประจักษ์ |
| จะพากเพียรพยายามด้วยความรัก | ก็เกรงหนักเกลือกว่าพี่มิเมตตา |
| โอ้ใครเลยจะเห็นอกวิตกน้อง | มีแต่หมองใจเทวษถึงเชษฐา |
| จะนอนนั่งตั้งแต่ร้อนรุมอุรา | จนพักตราหมองมอมด้วยกรอมใจ |
| เห็นจะม้วยเสียด้วยแสนเสน่ห์พี่ | ไม่ปราณีน้องจริงแล้วหรือไฉน |
| จึงหมางเมินอนุชาสิ้นอาลัย | ยิ่งดูไปก็ยิ่งเห็นเปนเชิงเชือน |
| ชะอารมณ์ร้อนรักนี้หนักหนา | ได้ทุกข์ใจแต่ไรมาไม่มีเหมือน |
| สู้ทำชื่นฝืนพักตรไปตักเตือน | ก็ไม่เยื้อนคำพร้องด้วยน้องเลย |
| เหมือนสิ้นญาติขาดมิตรแล้วนะพี่ | ไม่ปราณีอนุชานิจจาเอ๋ย |
| หรือแหนงความว่าลามลวนไม่ควรเคย | จะเกินเลยไปเช่นนึกอย่าตรึกรแวง |
| น้องรักพี่นี้แต่โดยสุจริต | มิได้คิดเปนยนต์แยบแอบแฝง |
| ที่จริงใจจงสมานไม่หาญแสดง | จะชี้แจงออกให้เห็นได้เอนดู |
| หวังจะพึ่งพี่นางเหมือนอย่างระเด่น | เมื่อคราวเปนไข้ใจด้วยไร้คู่ |
| พี่จงช่วยอุปถัมภ์ช่วยค้ำชู | ให้ได้สู่สมน้องประคององค์ |
| ระเด่นสวาทมาดหมายจินตหรา | แต่โหยหาอยู่มิได้ดั่งใจประสงค์ |
| ก็จาบัลย์รันทดกำสรดทรง | ปิ้มจะปลงชีพม้วยด้วยรักแรง |
| นี่หากได้พึ่งพาบาหยัน | ช่วยรับสื่อสารปะหนันไปแจ้งแถลง |
| จินตหรานั้นยังหมางระคางแคลง | ก็ชี้แจงปลอบโยนให้โอนตาม |
| ทั้งช่วยเปลี่ยนสไบทรงมาส่งให้ | เปนความผิดข้อใหญ่มิได้ขาม |
| อิเหนาได้ชมพลางต่างโฉมงาม | ค่อยคลายความทุกข์ร้อนอาวรณ์ใจ |
| สองระเด่นจึงได้เปนไมตรีจิตต์ | ก็เสร็จสมนิยมคิดดั่งพิสมัย |
| เหมือนศุภลักษณ์เหิรฟ้านภาลัย | มาอุ้มไทอนิรุทธพุทธพงศ์ |
| เพราะเมตตาการุญทั้งสองสวาท | ให้ร่วมอาสน์ร่วมห้องทั้งสองประสงค์ |
| ไม่กลัวเกรงอาชญาชีวาปลง | ก็เห็นคงเปนพักผลกุศลบุญ |
| อันศุภลักษณ์บาหยันนั้นเปรียบพี่ | ทุกข์ของน้องครั้งนี้จงเกื้อหนุน |
| เห็นแก่พักตรอนุชาได้การุญ | จะขอบคุณพี่ไปไม่ลืมเลย |
| ฉันใดน้องจะได้ครองภิรมย์สมาน | เหมือนนิทานที่ชักชี้นะพี่เอ๋ย |
| ขอวานโอษฐ์ช่วยขยายภิปรายเปรย | เชิญเฉลยเรื่องร้อนรัญจวนครวญ |
| ให้ทราบโสตรสายสมรที่วอนว่า | อนุชานี้นะพร่ำแต่กำสรวญ |
| แสนสวาทมาดน้องประคองนวล | แต่โหยหวนมิได้เว้นสักวันวาย |
| แม้นพี่ช่วยวัจนาเช่นว่านี้ | ก็เห็นทีจะเสร็จสมอารมณ์หมาย |
| ถ้าพ้นจากไผ่ผอมกรอมใจตาย | จะเอากายสนองคุณการุญรัก |
| ตามแต่พี่จะใช้งารการเรือนเหย้า | ทุกค่ำเช้าคืนวันจะหมั่นสมัค |
| จนตราบม้วยมรณาสู้สาพิภักดิ์ | ไม่ลืมรักพี่นางขนางใจ |
| จงเห็นว่าน้องหมองจิตต์คิดขัดสน | เหมือนวนว่ายสายชลชลาไหล |
| จะหมายฝั่งกลางสมุทร์เห็นสุดไกล | จะพึ่งไม้ขอนน้อยไม่ลอยเคียง |
| จนอ่อนแรงสุดกำลังประทังว่าย | ก็หมายใจว่าจะตายนี้แท้เที่ยง |
| ได้แต่กุศลผลสัตย์ไว้เปนเสบียง | บำรุงเลี้ยงชีพที่ว่ายอยู่หลายวัน |
| อันพี่นางประหนึ่งนางเมขลา | ผันผยองล่องหล้าจากสวรรค์ |
| ช่วยอุ้มน้องในมหาสาครคัน | ให้รอดชีวันพ้นชลทนเวทนา |
| ทุกวันนี้ไม่ล่อลวงด้วยหน่วงหนัก | เพราะว่ารักดรุณเรศกับเชษฐา |
| เหมือนถือสัตย์ว่ายวนในชลชลา | จนนางฟ้ามาช่วยไม่ม้วยมรณ์ |
| นี่และนะพี่นางของน้องเอ๋ย | แม้นเชือนเฉยก็จะม้วยด้วยหมายสมร |
| อย่าตึงตัดขัดฤทัยในคำวอน | จงผันผ่อนให้น้องพ้นทนเวทนา |
| พี่อย่าแพร่งพรายความไม่งามพักตร์ | ถึงมิตรรักแลพันธุ์พงศวงศา |
| ก็อย่าแจ้งแสดงเรื่องในสารา | จงเมตตาอย่าให้สูญสวาทเอย ฯ ๕๐ คำ ฯ |
| ๏ กนิษฐ์น้องสองสุดาวราโฉม | |
| ดั่งดวงจันทร์แจ่มฟ้านภาโพยม | งามประโลมลานจิตต์พินิจทรง |
| ยิ่งพิศก็ยิ่งคิดเสนหา | นัยนาค้างขึงตลึงหลง |
| งามสมศักดิ์ตระกูลประยูรวงศ์ | จะสรรค์อนงค์เข้ามาเปรียบไม่เทียบเทียม |
| อันเยาวลักษณ์ภัคินีศรีสมร | งามจริตติดจะงอนที่อายเหนียม |
| พี่นางงามทรงประจงเจียม | ทีเสงี่ยมเลียมลอดชำเลืองคม |
| ตั้งแต่วันพี่ได้ยลวิมลพักตร์ | ก็ปองรักกนิษฐ์น้องทั้งสองสม |
| ให้ด่าวดิ้นวิญญาร้อนอารมณ์ | แต่เกรียมกรมใจสวาทไม่ขาดคิด |
| อนึ่งนึกตรึกมุ่งบำรุงสงวน | ทุกคืนค่ำคร่ำครวญรัญจวนจิตต์ |
| ที่หวังเชยโฉมน้องทั้งสองมิตร | เห็นสุดคิดแสนยากจะพากเพียร |
| โอ้สองศรีสมบูรณ์ประยูรหงส์ | เจ้างามทรงสารพางค์ดั่งนางเขียน |
| มารยาทยิ่งระแบบดูแนบเนียน | ไม่ผิดเพี้ยนพิมพ์ประพายลม้ายกัน |
| ดั่งอุบลมณฑาทิพย์ทั้งคู่ | พึ่งผุดเผ่นเด่นอยู่ในสระสวรรค์ |
| กลิ่นผกาฟุ้งขจรสาครครัน | มีจักรผันกันหมู่ภมรเมียง |
| อันพี่นี้ประหนึ่งภุมรินร่อน | ไม่หาญฝ่าสาครต้องหลบเลี่ยง |
| สู้แวดเวียนอยู่แต่ไกลไม่ใกล้เคียง | จะอุบายบ่ายเบี่ยงเห็นสุดที |
| ถ้าแม้นเหมือนสุราฤทธิ์สิทธิศักดิ | จะฝ่าจักรที่ล้อมรอบขอบสระศรี |
| ประจงเก็บอุบลจงกลนี | มายังที่พิมานทองประคองเชย |
| นี่สุดฤทธิ์สุดคิดเห็นขัดสน | สู้ทานทนเสนหานิจจาเอ๋ย |
| มิได้วายคลายเทวษถวิลเลย | ที่สิ่งเคยขาดชื่นทุกคืนวัน |
| ยามนอนมิได้นิ่งแต่กลิ้งกลับ | พอเคลิ้มหลับก็มเมอเพ้อฝัน |
| ว่าแนบสองทรามสงวนชวนจำนรร | หลงสำคัญคลั่งใคล้ไม่เปนนอน |
| จะเปรียบปรายคล้ายพระลอรัญจวนจิตต์ | เมื่อต้องวิทยาน้องสองสมร |
| ไม่อาลัยในสุรางค์แลนคร | สู้สัญจรไปสมสองได้ครองกัน |
| เปนสามเขนยเชยชมภิรมย์สมาน | แสนสำราญปานได้เสวยสวรรค์ |
| จนทหารเผาผลาญชีพชีวัน | ก็คงบรรลัยแล้วไม่แคล้วตาย |
| อันพี่ปองสมรมิตรกนิษฐนาฎ | แม้นได้สมสองสวาทดั่งมาดหมาย |
| ถึงว่าใครจะห้ำหั่นชีวันวาย | ไม่เสียดายด้วยพี่สมภิรมย์รัก |
| จงเห็นใจเถิดที่จงเสนหา | สุดปัญญาที่จะทานเหลือหาญหัก |
| แต่รำพึงคนึงน้องจนหมองพักตร์ | โอ้ว่ารักแรงร้อนไม่ผ่อนคลาย |
| ขอเชิญมิตรกนิษฐ์น้องสองสมร | ช่วยดับร้อนรุมฤทัยพี่ให้หาย |
| ไม่ควรคิดหมางหมองข้องคำระคาย | นี่แน่สายสวาทพี่จะชี้แจง |
| ธรรมดาสัตรีงามทรามกำดัด | ก็เหมือนพลอยเพ็ชรรัตนจำรัสแสง |
| ถึงสูงชาติขาดค่าราคาแพง | ก็ควรแต่งเรือนรองด้วยทองอุไร |
| จึงงามเลิศเพริศพร้อมนะจอมสวาท | ใครจะอาจติฉินนินทาได้ |
| จงตรึกตรองดูเถิดน้องอย่างแหนงใจ | บุราณท่านว่าไว้นี้ควรฟัง |
| ซึ่งชักทำเนียบเปรียบปรายมาหลายข้อ | ใช่จะล่อลวงกนิษฐ์อย่าคิดหวัง |
| ภิปรายพร้องสารสวัสดิ์โดยสัจจัง | เจ้าจงชั่งใจตรองทั้งสองสุดา |
| พี่ถนอมกล่อมรักบำรุงสงวน | ให้สมควรด้วยประยูรยศถา |
| อย่านึกแหนงแคลงสัตย์ที่วัจนา | จงร่างสาราสนองโดยคลองรัก |
| แม้นทราบสารสิ้นเรื่องไม่เคืองเข็ญ | จงเปลื้องสไบให้มาเปนสำคัญประจักษ์ |
| จะได้เชยชมพลางพอต่างพักตร์ | อย่าหน่วงหนักสารสมานเนิ่นนานเอย ฯ ๔๒ คำ ฯ |
| ๏ ได้สดับรับรสบรรหารสาร | |
| เสนาะพจน์มธุรสอาลัยลาญ | ดั่งเจือจานอมฤตมาโรยริน |
| ให้ชื่นชุ่มพื้นพุ่มศิโรเพศ | แต่กริ่งเหตุด้วยเห็นเกินถวิล |
| เหมือนกรางจันทน์กลั่นรสให้รวยริน | จะถือกลิ่นเอาว่ากลั่นก็ใช่ทาง |
| ด้วยเปนเชื้อขัติยามหาศักดิ์ | ว่าจะรักที่อาลัยให้ขนาง |
| เหมือนเมฆากับพื้นสุธาทาง | สุดจะอ้างเอื้อมหมายประมาณไกล |
| สุริยันจันทราและดารก | เรียกว่าตกนั้นตกลงที่ไหน |
| เห็นแต่รอนอ่อนแสงแล้งสูญไป | เหมือนล่อใจจะให้หล้านี้อาดูร |
| พระปราณีเหมือนหนึ่งมีสารสวัสดิ์ | นิพนธ์ชัดอยู่ว่าเช่นกับแสงสูรย์ |
| ธรรมดาสุริยันจันทร์จรูญ | หรือจะตกมูลดินเหมือนยินมา |
| มิปราณีจะได้อัประยศยิ่ง | เพราะหวังสิ่งเหมือนหนึ่งวาสนา |
| ดั่งหริรักษ์อนิรุทธกับกินรา | ดูไม่น่าที่จะหน่ายเสน่ห์จร |
| พระยังทิ้งสิ่งสัตยสังวาส | ไม่รักราชบัญชานิราสมร |
| ให้กินรินโดยดิ้นถวิลวอน | ตั้งจะอ่อนอกม้วยด้วยรัญจวน |
| ก็นี่แลยากใจจะไว้จิตต์ | ถ้าฉวยผิดก็ผิดแต่คนสรวล |
| อันสัตรียากที่ถนอมนวล | ควรมิควรจงแจ้งแสดง เอย ฯ ๑๖ คำ ฯ |
| ๏ โฉมสุคนธ์ธารทิพย์ประทิ่นหอม | |
| หรือสาวสุรางค์แรมฟ้ามาแปลงปลอม | หรือนางจอมไกลาสจำแลงลง |
| มาโลมโลกให้พี่เลงลานสวาท | ประหลาดบาดตาแลตลึงหลง |
| ควรแผ่สุวรรณวาดให้สมทรง | เกลือกจะคงจรจากพิมานจันทร์ |
| พี่หมายน้องดุจปองปาริกชาติ์ | มณฑาไทเทวราชในสวนสวรรค์ |
| หากนิเวศน์ศิวาลัยสิไกลกัน | จะใฝ่ฝันดอกฟ้าสุมามาลย์ |
| แสนรักหักให้แสนวิตก | สุดอกที่จะเอื้อมอาจหาญ |
| ด้วยเกรงเดชศักดาจักรมัฆวาฬ | เมื่อมณฑารว์ทิพย์สถิตถึงเทวิน |
| แต่ไพจิตรที่เปนจอมสุธาภพ | หวังประสบมณฑาทองปองถวิล |
| ก่นแต่รานรณรงค์ด้วยองค์อินทร์ | อมรินทร์ยังไม่อัปรารอน |
| ถ้าพี่มีเดชได้ดั่งไพจิตร์ | ถึงสิ้นฤทธิ์ไม่สิ้นรักแรงสมร |
| จะดับจิตต์ลงด้วยจักรกำจายจร | สักพันท่อนพี่ไม่ถอยซึ่งหทัย |
| เปนมนุษย์สุดสถิตถึงตีนพื้น | จะฝ่าฝืนเมฆมุ่งหมายไฉน |
| แม้นสุเมรุเอนหาให้เห็นใจ | พอใคร่ได้ก็จะเด็ดมาชมดวง |
| ยอดสุเมรุหมื่นโยชน์ยังโตรจตรง | อนึ่งองค์อมรแมนก็แหนหวง |
| เห็นเกินศักดิจักสวาทมาบาดทรวง | ตั้งจะตวงแต่เทวษถวิลครวญ |
| เมื่อไรเมรุฟ้ามณฑามาศ | จะอ่อนนาดน้อมก้านกิ่งสงวน |
| ลงเกยกรช้อนชมภิรมย์ชวน | สงวนนวลลอองแอบไว้แนบกาย |
| จะได้กล่อมกลืนเสาวคนธ์ทิพย์ | เห็นลิบลิบแล้วก็ลับเวหาหาย |
| ประนังเนตรเทวษคอยขอพระพาย | ชวนชายพัดมาให้รื่นในอารมณ์ |
| เหมือนภุมรินบินร่อนระวังเวียน | เดชะเพียรขอให้ได้เกษมสม |
| เชิญแก้วพี่ประกอบให้ชอบชม | ถึงลมโลกก็ไม่ล่มอาลัยลาญ |
| อย่าถือยศเลยว่ายิ่งประยูรศักดิ์ | อย่าถือพักตรเลยว่าพักตรไม่เพียงสมาน |
| อย่าแหนงรักเลยว่ารักจะแรมราน | อย่านิ่งนานหน่วงเสน่ห์ให้เนิ่นวัน |
| ขอเชิญโอษฐ์ตอบโอษฐ์จงเอมอร | ขอฝากกรตระกองชมโฉมสวรรค์ |
| ขอฝากเนื้อพี่แนบเนื้อนวลจันทร์ | ขอฝากขวัญมอบขวัญนัยนา |
| ขอเชิญเนตรสบเนตรสักหน่อยบ้าง | ขอฝากปรางมาศมอบกับนาสา |
| ขอฝากใจร่วมใจร่วมสุดา | ขอฝากชีวาไว้เปนคู่ชีวิตเดียว |
| ขอฝากพักตรงามเพียงเคียงพักตร์ | ขอฝากศักดิ์เสมอศักดิแสนเฉลียว |
| เชิญรื่นรสวาจามายาเยียว | ที่ทรวงเสียวด้วยศรสวาทแทง |
| เอนดูหน่อยเถิดนะแม่วิมลโฉม | คำประโลมไม่เลื่อนลิ้นลวงแถลง |
| ประการใดในรสรักแรง | มิควรแจ้งเลยว่าใจพี่จงจอม |
| เอกอนงค์จงโดยอารมณ์ด้วย | เหมือนโฉมช่วยชีพพี่ผู้ปองถนอม |
| ให้เมาทรวงที่ทรงสวาทตรอม | ประนอมจิตต์หมายมิตรให้ใจมา |
| กระดาษบางต่างแผ่นสุวรรณบัตร | ประจงคัดเขียนคำเสนหา |
| จำลองลอกลายหัดถ์ให้ทัศนา | ไว้ต่างหน้าถนอมตอบไมตรีมี |
| แสนรักหนักฟ้าสุธาสมุทร์ | กว่าจะสุดสิ้นจันทร์สุริยศรี |
| ไม่สูญใจไกลจากจอมนารี | ขอปราณีมาสนองให้แน่ใจ |
| พี่รับขวัญขวัญเนตรมาในสาร | พจมานมิควรที่ข้อไหน |
| อย่านิ่งน้อยมนัสน้องหมองฤทัย | จงอภัยอย่าให้ผิดคิดระคน |
| จะนับทุ่มโมงท่าสารารส | กำหนดไว้แต่ละวันสักพันหน |
| ไม่อยากข้าวอยากคอยคดีคน | กว่าจะยลยื่นสารสมานเอย ฯ ๔๒ คำ ฯ |
| ๏ โฉมกลิ่นกลิ่นหวนให้ชายหอม | |
| ยิ่งอนงค์ทรงในที่นางจอม | ควรถนอมแนบเนื้ออรชร |
| จุไรรัดราวกับเขียนเนียนแนบ | ด้วยรอยแหนบน้อยแนวเปนแถวถอน |
| เรือนผมกลมเกลาเปนเงางอน | กรรณสมรแม้นกลีบสุมามาลย์ |
| คิ้วค้อมคันธนูน้าวพิฆาฎ | เปนวงวาดพิมพ์พรรณสัณฐาน |
| แอร่มแก้มการเกดดวงตระการ | ลลานเหลือเล่ห์ทานทีทอง |
| ดวงพักตรงามวิลาศเมื่อผาดผิน | หมดมลทินไฝฝ้าราคีหมอง |
| นาสาดั่งแสงขอหล่อจำลอง | เนตรน้องดั่งนิลจักเจียรนัย |
| ฝีปากพริ้มริมรอยสลาจับ | ฟันรยับขัดเงาเปนแสงใส |
| เสนาะเสียงจำนรรจานี่สุดใจ | โอษฐ์ลไมลม่อมเอื้อนอภิปราย |
| คางฅอนิ่มอนงค์เปนวงปล้อง | ดั่งสร้อยทองรองรับกับไหล่ผาย |
| นมนางหว่างทรวงพอสมกาย | ขยายเต้าเต่งถันปิโยทร |
| ทรวงนางสรรพางค์น่าพึงพิศ | สไบปิดมิดเกาเกสร |
| เห็นบางแบบแนบเนื้ออรชร | อ่อนนิ้วนขาค้อมย้อมเทียน |
| เบื้องหลังดั่งใบบานสุวรรณ | ผิวพรรณเอวบางอย่างเขียน |
| งามจริตจิตต์จันทรแจ่มเจียน | เห็นแนบเนียนเนื้อเกลี้ยงเพียงกลึงกลม |
| พิศทรงสองสีไม่พีผอม | ดูเพราพร้อมแต่บาทจนถึงผม |
| เหมือนแหวนทองแปดน้ำที่ขำคม | อันวงกลมกลับไร้เรือนมณี |
| แสงสุวรรณบันเทาไม่เพราเพริศ | ด้วยเริศร้างเรือนพลอยแล้วถอยสี |
| ดั่งหงส์ทองไร้ถิ่นชลธี | ดั่งวารีไร้ปลาในสาคร |
| ดั่งภาราไร้คนก็เยือกเย็น | เทวษเว้นวายความสโมสร |
| สกุณียังรู้มีรังนอน | ทิชากรย่อมอาศรัยพนาวัน |
| ศีขรียังรู้มีคูหา | กินรายังรู้ชมสระสวรรค์ |
| โบกขรณียังรู้มีสัตบัน | ย่อมกระสันสมงามตามประยูร |
| แม้นนารีมีคู่ภิรมย์รัก | จะสมศักดิ์สมสุขไม่รู้สูญ |
| อันสัตรีอยู่เดียวเปลี่ยวอาดูร | หรือจะพูลยศเพียงภิญโญ เอย ฯ ๒๖ คำ ฯ |
| ๏ ได้ยลพักตรลักลอบประโลมขวัญ | |
| นวลลอองผ่องศรีฉวีวรรณ | ดั่งบุหลันลอยฟ้านภาลัย |
| งามองค์งามทรงบันจงจริต | เมื่อแย้มเยื้อนเตือนจิตต์ให้พิสมัย |
| งามเสงี่ยมเจียมกระบวรยวนฤทัย | งามนัยนาน้องส่องสบตา |
| ศรสวาดบาทอารมณ์ด้วยคมเนตร | สุดสังเกตมิตรจิตต์กนิษฐา |
| แสนรักรึงสมรร้อนอุรา | เอาอาชญาหักใจอาลัยรัก |
| แต่วันเห็นมาก็ให้ฤทัยหวน | ให้รัญจวนใจสมานเหลือหาญหัก |
| ยามนอนยอกรก่ายเกยพักตร์ | ถวิลงามความรักทุกคืนวัน |
| ทำไฉนจะได้พร้องสนองถ้อย | ให้ทราบหน่อยหนึ่งว่าพี่นี้แสนกระสัน |
| ด้วยร้อนกมลพ้นที่จะรำพรรณ | เปนนิรันดร์มิได้ขาดสวาทเลย |
| ก็เห็นที่ชีวันจะพลันม้วย | ใครจะช่วยสิ่งวิตกนะอกเอ๋ย |
| ที่เคยชื่นมิได้ชื่นอารมณ์เชย | จนลืมเลยสิ่งสุขเพราะทุกข์ใจ |
| ยามกินกินเทวษถวิลหวัง | แต่นิ่งนั่งถอนทอดฤทัยใหญ่ |
| ทั้งผิวพักตรหมองมอมออมอาลัย | ชลเนตรนองนัยนาเนือง |
| จึงหักห้ามความสวาทอย่ามาดหมาย | ก็จะคลายใจกำสรดค่อยปลดเปลื้อง |
| อันปองแก้วจักรพรรดิจำรัสเรือง | จะได้แต่เครื่องเกรียมกรมอารมณ์กรอม |
| ยิ่งห้ามใจจะให้จางมิห่างเหือด | ยิ่งดิ้นเดือดฤดีมุ่งบำรุงถนอม |
| สู้ฝ่าฝืนกลืนกำสรดอดออม | เปนไข้ใจไผ่ผอมผิดพักตรา |
| จะทานเทียบเปรียบปรายคล้ายอิเหนา | เมื่อวันเข้าเฝ้าศรีปัตหรา |
| ได้เห็นโฉมพระน้องนุชบุษบา | เสนหาปั่นป่วนรัญจวนใจ |
| ครั้นคืนกลับติกาหรังให้คลั่งจิตต์ | มิได้วายคลายคิดที่พิสมัย |
| กำสรดแสนทรมาโศกาลัย | แต่ตามไปใช้บลจนกลับมา |
| มะดีหวีว่าจะช่วยธุระร้อน | จึงค่อยผ่อนทุกข์เทวษถวิลหา |
| ก็มิได้เสร็จสมภิรมยา | ครั้นถึงวันฤกษ์พาวิวาห์การ |
| เพราะเศร้าเสียฤทัยเปนไข้จิตต์ | จึงกล้าคิดลอบลักทำหักหาญ |
| ก็ได้ชื่นเชยโฉมประโลมลาน | โอ้ประมาณเหมือนอกวิตกกรอม |
| ไม่หยั่งเห็นใครจะเปนมะดีหวี | จะช่วยพี่ให้เสร็จสมอารมณ์ถนอม |
| ครั้นจะหาญปานอิเหนาเข้าแปลงปลอม | มาพาจอมสมรไปดั่งใจจง |
| ก็ขัดด้วยคูหาที่อาศรัย | เห็นจะไม่สมคิดเหมือนจิตต์ประสงค์ |
| แม้นได้ชื่นเชยน้องประคององค์ | ถึงจะปลงชีวาลัยก็ไม่คิด |
| ยิ่งอาวรณ์ร้อนอุราหนักหนานัก | โอ้ว่ารักแรมสมานสงสารจิตต์ |
| เพี้ยงเอ๋ยเทวาวราฤทธิ์ | จงช่วยให้ได้สนิทชิดเชยชม |
| เหมือนหนึ่งองค์อนิรุทธกับอุษา | เทพยเจ้าเมตตามาอุ้มสม |
| จะปริ่มเปรมปรีดาในอารมณ์ | ที่เกรียมกรมฤทัยทุกข์จะสุขสบาย |
| จงเห็นอกวิตกกรอมเถิดจอมสมร | ช่วยดับร้อนในใจพี่ให้หาย |
| อย่าคิดหมางหมองข้องคำระคาย | เหมือนว่าสายสวาทพี่มิเมตตา |
| ก็จะม้วยด้วยแสนเสน่ห์นุช | นิจจาเอ๋ยโอ้จะสุดสิ้นวาสนา |
| ดั่งฝ่าเพลิงเริงโรจน์โชตนา | เอาชีวาแลกรักหักโพยภัย |
| ขอร่วมรักร่วมร้อนสมรมิตร | ร่วมเขนยเชยชิดพิสมัย |
| ขอร่วมชีพชีวันคุ้งบรรลัย | มิจำไกลก็ไม่ร้างสักนาฬิกา |
| สรรพสิ่งศฤงคารบริวารยศ | พี่มอบหมดให้เปนสิทธิกนิษฐา |
| ใช่กล่าวแกล้งแจงจัดวัจนา | เปนสัจจาใจจริงทุกสิ่งแสดง |
| ถ้าสนเท่ห์เล่ห์ล่อที่ข้อไหน | จงชั่งใจดูให้ควรอย่างด่วนแหนง |
| อันเรื่องรักภคินีซึ่งชี้แจง | อย่าพรายแพร่งความลับจะอัประมาน |
| กระดาษเขียนลายลักษณ์อักษรสนอง | พี่เทียบแทนแผ่นทองจำลองสาร |
| แม้นหยั่งเห็นใจจริงอย่านิ่งนาน | จงพจมานให้ประจักษ์เรื่องรัก เอย ฯ ๔๖ คำ ฯ |
| ๏ สารสัญญาว่าไว้อย่าใหลหลง | |
| ดั่งจดหมายบันทึกจารึกรง | ให้สองคงคำสัตย์ปัฏิญาณ |
| ถึงมาดแม้นนานไปใครได้ปลื้ม | ก็อย่าลืมเรื่องรักสมัคสมาน |
| ที่จริงใจนั้นจะให้จิรังกาล | จึงสู้หาญหักสวาทในราชทัณฑ์ |
| ไม่เกรงผิดคิดอายเสียดายพักตร์ | เพราะว่ารักจะใคร่ร่วมภิรมย์ขวัญ |
| เศร้าฤทัยมิได้ชื่นสักคืนวัน | แสนกระศัลย์โศกสมรอาวรณ์ครวญ |
| ครั้นคิดยามเมื่อได้ยลวิมลโฉม | ยิ่งเศร้าโทมนัสร่ำแต่กำสรวญ |
| ไม่วายตรึกนึกถึงคนึงนวล | โอ้ประมวลเหมือนหนึ่งอุณากรรณ |
| ได้ภิเปรยเชยชิดสนิทแนบ | จนอิงแอบเนื้อน้องประคองขวัญ |
| แต่จำจนจึงต้องขัดที่อัศจรรย์ | ก็อย่างกันกับอกวิตกกรอม |
| ถึงจะมีอีสัตรีเปนที่ชื่น | ก็ไม่รื่นเหมือนกลิ่นประทิ่นหอม |
| ยิ่งคิดยิ่งกำสรดแต่อดออม | สู้ถนอมใจฝืนทำชื่นพักตร์ |
| อันรสสลาซองยังปองถวิล | ครั้นกลืนกินสลาพานต้องหาญหัก |
| ให้รนร้อนรุมอุราหนักหนานัก | เพราะว่ารักมิได้สมอารมณ์ปอง |
| จะเปรียบปรายเล่าก็คล้ายอุเซนสวาท | เขาองอาจไปภิรมย์ประสมสอง |
| ทุกราตรีสนิทแนบแอบประคอง | ถึงเจ็ดปีป่วยปองประคองเชย |
| จนเขาจับตัวได้ให้สังหาร | ไม่วายปราณก็ได้ร่วมเรียงเขนย |
| ช่างอดความเสน่ห์ได้กะไรเลย | นิจจาเอ๋ยอกเรียมก็เทียมนิทาน |
| ถึงจะต้องโพยภัยก็ไม่ว่า | แต่ขอให้ได้สุดามาสมสมาน |
| จะสู้รักษาสัตย์ปัฏิญาณ | ทนทานทุกข์เทวษเจตนา |
| อันร้างนางก็พอห่างอารมณ์หัก | แต่ทนรักนี้เห็นสุดต้องมุสา |
| อย่าเคืองเลยเครื่องเคยเปนธรรมดา | ใช่จะว่าล่อเล่นเช่นชายพาล |
| แม้นน้องเห็นใจบ้างจะยังชั่ว | ไหนจะกลัวความฉาวแลร้าวฉาน |
| ไหนจะผิดด้วยคิดมิควรการ | ไหนจะทานทนรักสลักทรวง |
| เปนหลายทุกข์เข้าปะทะอุระพี่ | เพียงจะตีตนตายให้หายห่วง |
| ถึงกระนั้นแล้วยังเห็นว่าแกล้งลวง | มิควรหน่วงก็มาเหนี่ยวให้เหี่ยวใจ |
| นี่แน่มิตรเจ้าจงคิดถึงคำพร้อง | แม้นได้ช่องเกลือกจะติดที่พิสมัย |
| เหมือนแกล้งพี่จะให้มีแต่กรมฤทัย | ด้วยจะใคร่เชยชิดเปนนิจกาล |
| กำหนดในสามเดือนพี่เตือนสมร | ขอเชิญจรจากคู่ไปสู่สถาน |
| อย่าลืมเลยเฉยเพลินให้เนิ่นนาน | อย่ากลับพาลกลับภ้อกันพอแรง |
| อกเอ๋ยเมื่อเคยเห็นเช่นประจักษ์ | อันรักพ้องสองรักนี้มักแสลง |
| ครั้นคิดคืนคำสัตย์ก็ดัดแปลง | จึงแสดงรักร้อนไว้สอนใจ |
| แม้นชาตินี้ไม่เสร็จสมอารมณ์มาด | จะขอปองครองสวาทในชาติใหม่ |
| จะพากเพียรไปกระนั้นคุ้งบรรลัย | กว่าจะได้สมคิดเหมือนจิตต์จง |
| เมื่อไรน้ำบางกอกแห้งเปนแปลงปลัก | อันความรักจึงจะเชือนเลื่อนหลง |
| แม้นชายใดได้เปนคู่ครองอนงค์ | นั่นแลคงขาดสวาทชาตินี้เอย ฯ ๑๖ คำ ฯ |
| ๏ เปนน่าแค้นแสนวิตกโอ้อกเอ๋ย | |
| ช่างระกำช้ำฤไทยกะไรเลย | ก็ย่อมเคยหรือไม่เข็ดขยาดความ |
| นี่ควรคิดพิสมัยอย่างไรหนอ | ก็ได้ขอเสียแล้วใจที่ไม่ขาม |
| ยังแค่นขืนฝืนพักตรไปรักงาม | พยายามอย่างนี้ซะดีจริง |
| แต่ยังเยาว์สิเขลาปัญญาคิด | ได้คลั่งจิตต์จนเขาเยาะก็เพราะหญิง |
| ต้องหักห่างทางเสน่ห์ประเวประวิง | จนสู้นิ่งเกรียมกรมระทมใจ |
| อนิจจาอกเอ๋ยเมื่อเคยเจ็บ | อันแผลเล็บยังอยู่นิดหาคิดไม่ |
| ต่อการเกินจึงได้เหิรห่างอาลัย | ยังอายใจอายหน้าระอารัก |
| สงสารใจเมื่อยามครวญรัญจวนหา | แล้วชังใจหนอที่กล้าเข้าหาญหัก |
| เสียดายเพียรที่อุส่าห์สาพิภักดิ์ | น่าแค้นนักหนอใจยังไม่เจียม |
| เธอก็เปนชายชาติฉลาดเฉลียว | แต่ครั้งเดียวก็ควรจำไม่งำเสงี่ยม |
| นี่กะไรมิได้จักกระดี้กระเดียม | แต่เวียนเลียมเล่นไฟแพ้ภัยตัว |
| ใช่จะขัดสัตรีเปนที่ชื่น | นี่สิ้นอื่นแล้วหรือไรน่าใคร่หัว |
| จะเอาแต่ใจรักเข้าหักกลัว | เหมือนชายชั่วใช่ชาติปราชญ์ปรีชา |
| แต่นางหนึ่งพึ่งจะคลายกำสรดเศร้า | มาซ้ำเข้าเปนสองสามเอองามหน้า |
| รู้ว่าขมก็ยิ่งหวานพานทยา | เหมือนร้อนมาไม่อาบน้ำซ้ำผิงไฟ |
| เมื่อยังทานทุกข์ทนกมลหมอง | ด้วยที่ปองไม่สมคิดรื้อติดใหม่ |
| เปนสองร้อนแรมรึงตรึงฤทัย | ชะกะไรใจเอ๋ยชเลยลาม |
| มีแต่กรอมออมไว้อาลัยคิด | อยู่เปนนิจก็เพราะใจไม่ฟังห้าม |
| ที่เห็นได้สิมิไปพยายาม | มามูมมามมุ่งสมัคไม่รักกาย |
| แม้นมาดสวาทอื่นจะชื่นบ้าง | ไม่เมินหมางแล้วคงสมอารมณ์หมาย |
| นี่ยิ่งรักก็ยิ่งจักจะดิ้นตาย | ได้แต่อายกับแต่ออมกรอมใจเอง |
| ก็ยังแต่จะเหมือนเช่นครั้งเปนไข้ | เห็นนานไปคงเขาเยาะไม่เหมาะเหม็ง |
| เวียนสอนใจตัวให้กลัวเกรง | เปนนักเลงสิเสียได้ไม่รู้ที |
| ดั่งหนามเหน็บเจ็บยอกอยู่ในอก | ความวิตกก็อย่างกันกับปันหยี |
| เมื่อจำจากจินตหราไปราวี | พระก็มีแต่กำสรดสลดใจ |
| ครั้นปองนุชบุษบาหนึ่งหรัดเล่า | ก็ซ้ำเศร้าโศกหนักเพียงตักษัย |
| จึงคิดการหาญหักลักนางไป | ได้ชื่นฤทัยสมน้องสองราตรี |
| เวรวิบัติให้พลัดพรากจากสมร | สู้สัญจรแสวงหายาหยี |
| ทุกค่ำเช้าเกรียมกรมไม่สมปฤดี | จนเข้าบุรีกาหลังตั้งแต่กรอม |
| ยังซ้ำไปเสนหาธิดาปะหมัน | ก็โศกศัลย์จนผิดรูปซูบผอม |
| ก็อย่างกันกับวิตกในอกออม | พึ่งคลายกรอมด้วยเพราะแหนงแคลงใจ |
| ควรหรือช่างกล้าเข้าฝ่ารัก | ก็ทุกข์นักหนักจิตต์ด้วยพิสมัย |
| ถึงได้เชยก็พอชื่นรื้อคืนไกล | ก็เศร้าใจอยู่ทุกวันเพราะรัญจวน |
| ยังมิหนำซ้ำหาญในการสวาท | มาหมายมาดกนิษฐ์น้องประคองสงวน |
| เปนสองทุกข์สองเศร้าเข้าประมวล | เออนี่ควรแล้วหรือใจช่างไม่คิด |
| เอาแต่รักแลออกตั้งเปนดั้งหน้า | ยิ่งกว่าว่ายังเด็กกระจิหริด |
| เห็นไม่สมอารมณ์ปองทั้งสองมิตร | อันชอบผิดก็ได้รู้ไว้เต็มใจ |
| แต่คำบุราณท่านว่าอุส่าห์ตรึก | จะสมนึกมั่นคงอย่าสงสัย |
| จึงจะสู้ทุกข์กรอมออมฤทัย | เพียรไปอิกสักครั้งเช่นหลังเอย ฯ ๔๐ คำ ฯ |
| ๏ โอ้รคายมิได้วายถวิลถึง | |
| จะนั่งนอนมีแต่ร้อนอารมณ์รึง | ดั่งตรึงด้วยศัสตราอุราตรอม |
| กระยาหารพานลิ้นดั่งกินยา | สุนทราซูบเศร้ารทมผอม |
| สุดใจสุดอาไลยที่อดออม | จึงถนอมพจนามาพาที |
| ให้แจ้งเจ้าว่าพี่จงจำนงนัก | ช่วยรับรักอย่าสละธุระพี่ |
| ซึ่งโกนเกศครองเพศเสียเปนชี | ไม่สมศรีใช่เจ้าแก่ชรากาย |
| เจ้ามั่นใจในจิตต์ที่เลื่อมใส | กุศลน้องก็จะได้เหมือนหมาย |
| แต่คิดกรรมที่ให้ช้ำอารมณ์ชาย | จงเบี่ยงบ่ายผ่อนผันแต่พอควร |
| ฝ่ายบุญอย่าให้สูญศรัทธานัก | ข้างเวียนรักก็อย่าให้ร้างแรมสงวน |
| จะลาเพศกลับเทวษที่รัญจวน | จงประมวลศุภผลมงคลการ |
| เจ้าก็เชื้อนามสกูลประยูรหงส์ | ไฉนนางจึงไม่สรงสระสนาน |
| อันมุจลินท์ถิ่นท่าลหานธาร | เปนที่สำราญของหงส์แต่ก่อนมา |
| จงจำเริญเจ้าอย่าเมินสกุลเพศ | ให้งามเนตรงามขวัญไปวันหน้า |
| จะครองพรตอดรักอยู่เอกา | จะเปนท่าหมิ่นหมายแก่ชายพาล |
| เหมือนเมืองไร้จากจอมมไหศวรรย์ | ที่อรัญไร้เสือสิงสถาน |
| จะเปนที่คนหยุดพักทำหักราน | พรรณไม้ไม่สอ้านสอาดงาม |
| ถ้ามีเสือรักษาก็ป่าชื่น | จะเด็ดผักหักฟืนก็เกรงขาม |
| ถึงพรานป่าล่าเนื้อก็เบื่อทราม | ด้วยแจ้งความข่าวลือว่าเสือมี |
| เจ้าก็สาวสมควรนวลสวาท | มาประมาทลืมกายเสียดายศรี |
| อันวันหน้ายิ่งกว่าหลังยังทวี | จะพึ่งบุญชนนีอยู่กี่วัน |
| อุปมาเหมือนไม้อยู่ใกล้ฝั่ง | เมื่อบุญยังจะได้ออมถนอมขวัญ |
| ถ้าหักโค่นโดนพายุปัจจุบัน | จะผูกพันพึ่งใครเหมือนมารดา |
| จะฝากกายหมายญาติเปนศักดิศรี | ถ้าเจ้ามีเขาจะนับว่าวงศา |
| ถ้าตกไร้จะใช่ญาติกา | จงตรึกตราดูเถิดให้ชอบกล |
| อันอกพี่ผู้ปองประคองเคล้า | หมายไว้ใจเจ้าให้เปนผล |
| มิให้อับอายหน้าประชาชน | เจ้าจงคิดผ่อนปรนดูจงดี |
| ถ้าแม้นชอบเชิญตอบสาราเรื่อง | ให้ประเทืองความทุกข์ธุระพี่ |
| จะสมงามตามรักด้วยภักดี | ในความลับอย่าให้มีใครรู้เอย ฯ ๒๘ คำ ฯ |
