๑๙๏ ขอถวายภิวาทนศาสดาดิลกธรรม์ |
ทั่วสงฆ์อันทรงสรรพ์ |
คุณา |
๏ นบพรหมินทร์วชิรินทรวิษณุศิวา |
รวิศศิดารา |
จำรัส |
๏ ฉ้อกามาคัคนาคิรินทรสินธุพนัส |
ภูมพฤกษ์กำภูฉัตร |
ธำรง |
๏ ทวยเทพทิพยพิมาน ณะ สถานสถิตยทุกองค์ |
อิกแมนสมุติทรง |
ธเรศ |
๏ เชิญปกป้องภยผองพิบัติอุปัทวเหตุ |
นานาประเภทพยาธิ์ |
อย่าพาน |
๏ แต่ตูผู้จะนิพนธ์ยุบลบทบรรหาร |
แห่งราชโยงการ |
ดำรัส |
๏ ให้รังสฤษดิกฤษณาสุภาสิตสวัสดิ |
เลบงฉันท์รำพรรณอรรถ |
ภิปราย |
๏ แปลกแปลงแสดงพจนเพรงเชลงลักษณบรรยาย |
ชาวชนบทธิบาย |
ประดาษ |
๏ ไป่สมเสนอบเสมอสมานมุขประกาศ |
อโยธยาคณาปราชญ์ |
ทั้งมวญ |
๏ รังสรรค์สารพอจักขานจักคู่พจนควร |
เสนอสนองสำนวนเนือง |
กระวี |
๏ หวังโอวาทอนุสาสนุสนธิสกลสัตรี |
แสวงสวามิภักดี |
ฤๅวาย๚ |
๑๖๏ แถลงเรื่องเบื้องต้นจนปลาย |
โบราณนิยาย |
เปนอย่างแต่ปางก่อนไกล |
|
๏ มีองค์อิศราธิปไตย |
ทรงนามภูวไนย |
คือพรหมทัตกระษัตรา |
|
๏ เถลิงภพผ่านแผ่นพสุธา |
ดลด้าวพารา |
ณสีบุเรศเขตรขัณฑ์ |
|
๏ เอกอรรคพนิดาลาวรรณ |
เฉิดโฉมโนมพรรณ |
พระนามพระนุชบุษบา |
|
๏ เปนปิ่นอนงค์เนกบริจา |
ริกนาฎคณนา |
คือหมื่นหกพันนงพาล |
|
๏ มีราชธิดาดวงมาลย์ |
ทั้งสองสคราน |
พิลาสเลิศลักขณา |
|
๏ หนึ่งนามกรแก้วกฤษณา |
หนึ่งจิรประภา |
ประไพพระพักตร์เพียงจันทร์ |
|
๏ ท้าวสงวนนวลนุชในครรภ์ |
ปรางค์รัตน์นิรัน |
ตรายนิราสราคิน |
|
๏ ควรคู่ขัติยาธิบดินทร์ |
ปรีดาประดิทิน |
ในกามกรีธากล |
|
๏ ผดุงเผดิมเริ่มราชมงคล |
สวยมพรมณฑล |
พิธีวิวาห์ถาวร |
|
๏ เศกสองศุภลักษณบังอร |
มหิษีมหิศร |
เสวยสวัสดิไอศวรรย์ |
|
๏ ในขัติยพงศาพัน |
ธุศักดิเสมอกัน |
เปนเกศมกุฏธาษตรี |
|
๏ ทั่วกาสิกรัฐธรณี |
ดลด้าวอันมี |
พิศาลพิสัยสีมา |
|
๏ อัคเรศเกศแก้วกฤษณา |
ยิ่งยศปรีชา |
เฉลียวเฉลิมโลกีย์ |
|
๏ ประฏิบัติกษัตราสวามี |
ห้าองค์นฤบดี |
เสน่ห์สนิทนิจกาล |
|
๏ ห่อนเคียดขึ้งคำรำคาญ |
เขษมสุขสำราญ |
ภิรมย์ฤดีปรีดา |
|
๏ ผลัดเปลี่ยนเวียนเวรราชา |
ถนอมแนบนิทรา |
ละวันบรรโลมโฉมสมร |
|
๏ ในห้องสิริไสยากร |
เกื้อกามตระอร |
บโรยบร้างห่างขวัญ |
|
๏ เสวยสวัสดิสังวาสนิรัน |
ดรแผ้วไภยัน |
ตรายฤๅพานพาธา |
|
๏ เพื่อพระเทพีมีมา |
รยาทกิริยา |
บหยาบสุภาพพร้อมมูล |
|
๏ ควรฉลองลอองบาทบดีสูรย์ |
ภิเษกสมบูรณ์ |
สมบัติพิพัฒน์โอฬาร๚ |
|
๑๔๏ ปางองค์อนงค์นุชสุดา |
จิรประภาพิมลมาลย์ |
ภรรดานราธิปบดาล |
ประดิพัทธเปรมปรีดิ์ |
๏ เคียดขุ่นก็ครุ่นฤทยโทษ |
บมิโปรดมิปรานี |
เศร้าทรวงรลวงทุกขทวี |
ดุรเทวษถวิลครวญ |
๏ อกโอ้อาภัพดูอัปรลักษณ์ |
นิราสรักแต่ไห้หวน |
เอกาสวามิบมิควร |
กระมลหมางมาห่างเหิน |
๏ พระพี่ธมีวรภรรดา |
ประมาณห้าบำเรอเจริญ |
จิตรท้าวฤๅร้าวรมยเพลิน |
เสน่ห์น้อมประนอมโฉม |
๏ ฉันใดจึงดาลกระมลปรี |
ดิฤดีบลืมประโลม |
ห่อนห่างและสร่างสุขตระโบม |
บริบาลบรรสานสม |
๏ ควรกูจักสู่อรจักถาม |
จักขานความที่เกรียมตรม |
ยลอย่างบร้างเสน่หชม |
จักเชยชื่นทุกคืนวัน |
๏ ตริเสร็จพธูก็ยุรยาตร |
ยังปรางค์มาศพิมานจันทน์ |
เกศก้มประนมกรภิวันทน์ |
วรเชษฐ์ยุพาพงา |
๏ เทพีธมีพจนประภาษ |
เยียใดนาฎกนิษฐา |
เศร้าศรีฉวีวรรณวิกา |
รวิกลมาหม่นหมาง |
๏ เพื่อพาลพิบัติอุปัทวทุกข์ |
บมีสุขในสรรพางค์ |
ไข้จริงไข้ใจฉันใดนะนาง |
นุชชี้คดีแถลง |
๏ อ้าอายบอาจอรรถจักเอื้อน |
แลจักเยื้อนยุบลแสดง |
โอษฐ์อ้างไฉนฤไทยแหนง |
มรณเลิศประเสริฐแล |
๏ อดสูดูยิ่งสิ่งใดจะเทียบ |
จะปูนเปรียบที่ห่างแห |
โหยหาภรรดาก็บมิแปร |
พักตรพ้องเปนสองสรวล |
๏ ร้อยทุกข์รันทมระบมระบุ |
อุระระอุกำสรวญครวญ |
ชอกช้ำระกำจิตรประมวญ |
ประมาณมากกว่าแดนดิน |
๏ พระองคทรงคุณพิเศษ |
วรเวทประสิทธิศิลป์ |
อาจโผอนมนัสขัติยนรินทร์ |
ทั้งห้าท้าวฤๅร้าวราน |
๏ ร่วมรมย์บรรธมสุขบสร่าง |
สวาดิร้างฤดีสมาน |
เชิญเฉลยในเล่ห์เสน่หวาน |
วจนาดถ์ประสาทสอน |
๏ อ้าแม่อย่ามานกระมลปรี |
ดิกระลีกระลำพร |
ใช่ชอบประกอบกรรมจักรอน |
ยศยิ่งทุกสิ่งเจริญ |
๏ ไป่ก่อในกิจประสิทธิเวท |
อคุณเหตุห่อนสรรเสริญ |
สวามีภักดีธรรมะพรรเอิญ |
ภิรมยราชฤไทยไท |
๏ อย่าแม่อย่าแปรประทุฐจิตร |
ทุจริตจัญไรไภย |
ซื่อซ้อมถนอมสัตยใน |
บทเรณุภรรดา |
๏ แม้วรักด้วยฤทธิ์ประสิทธิมน |
ตรวิกลกฤติยา |
พลันหน่ายบังวายสวาดิอา |
ดุรร้างบรางนาน |
๏ เสน่ห์สนิทด้วยมิตรธรรมะแท้ |
บปรวนแปรจักร้าวฉาน |
สุจริตเจริญคุณะฤๅราน |
เมตรมุ่งคุ้งวายวาง |
๏ สารแล่นครรไลคือใครจักฉุด |
และจักยุดจักยื้อหาง |
พฤษภฤๅเสพภักษบราง |
จักข่มเขาให้ตฤบตฤณ |
๏ จักแจ้งแสดงอรรถภิปราย |
บรรยายเบื้องระบอบระบิล |
โอวาทนุสาสนยุพิน |
ทรเพื่อจักเพียรผดุง |
๏ โดยกิจสวามิบริรักษ์ |
พิทักษ์ราชอำรุง |
กอปกัตเวทิธรรมะคุง |
ชีพิตม้วยด้วยสัตยา |
๏ อิกการภิบาลพิบุลวัตร |
ประฏิบัติแลวาจา |
หย่อนหยาบสุภาพพจนมา |
รยาทพร้อมลม่อมกาย |
๏ สิ่งนี้เปนที่ภิรมเยศ |
บุรุษเจตนาหมาย |
เสน่ห์สนองบหมองจิตรรคาย |
ฤๅข้องเคียดจักเกลียดไกล |
๏ ธรรมดาบุรุษอุดมเพศ |
ก็พิเศษคือธงไชย |
เฉลิมศรีสุรางคคณะใน |
ภพแม้นมกุฏทรง |
๏ ผิบนั้นประหนึ่งวรประวิตร |
ประกิจแก้วพิเชียรผจง |
สวมใส่ในนิ้วอรอนงค์ |
พิโรจรัตน์จรัสเจริญ |
๏ ไร้ร้างนิราสวรสวา |
มิภรรดาธห่างเหิน |
เปนม่ายฤๅวายวัจนดำเนิน |
ดำเนียรความอันหยามยิน |
๏ เฉกเช่นชโลทกนที |
บมิมีกระแสสินธุ์ |
นคราอันไร้นฤบดิน |
ทรเสื่อมสถาพร |
๏ สิ้นสูญสิริแลกฤติยศ |
ฤๅปรากฎประกาศขจร |
ทั่วทวยคณานรนิกร |
ประมาทหมิ่นทุกถิ่นสถาน |
๏ ธงไชยอันไพบุลในงอน |
เปนอาภรณ์แห่งรถยาน |
ธุมาก็ปรากฎแก่กรานต์ |
แลเถกิงระเริงแสง |
๏ ราชาก็ปรากฎเปนปิ่น |
นครินทรเขตรแขวง |
สวามีเปนศรีสวัสดิแสดง |
ศักดิสง่าแก่นารี |
๏ ชายใดแม้ได้เปนภรรดา |
บโสภาทั้งอินทรีย์ |
สูญเสื่อมสติวิริยฤๅมี |
ปัญญาโหดแลโฉดเฉา |
๏ ไป่ควรจักคิดจิตรประมาท |
บริภาษดูเบา |
ควรคิดสนิทเสน่หเคา |
รพเริ่มภักดีสนอง |
๏ เฉกฉัตรประชาบดีพรหเมศ |
สุรเชษฐปกครอง |
กั้งเกล้าบรรเทาทุกขทั้งผอง |
พิบัติใดบใกล้กราย๚ |
๒๘๏ อย่าเยี่ยงหญิงชั่ว |
ไป่รู้คุณผัว |
ไม่กลัวความอาย |
ลิ้นลมข่มคำ |
ห่อนยำเยงชาย |
จงจิตรคิดหมาย |
มุ่งร้ายภรรดา |
๏ ต่อหน้าปราไส |
ลับหลังตั้งใจ |
ดูหมิ่นนินทา |
คอยหาข้อผิด |
ห่อนคิดกรุณา |
ไป่ได้นำพา |
กิจการงานเรือน |
๏ การหูกการไน |
สดึงรึงไหม |
ต้องให้ตักเตือน |
เย็บเสี้ยวร้อยปัก |
คร้านนักชักเชือน |
คบค้าหาเพื่อน |
ชอบหน้าพาที |
๏ โภชาอาหาร |
ห่อนเอื้อเอาภาร |
ประฏิบัติสวามี |
กล่าวเถียงเลี่ยงล้อ |
ปากต่อมือตี |
คารมข่มขี่ |
จู้จี้เจรจา |
๏ อย่าเยี่ยงหญิงโหด |
มักหึงขึ้งโกรธ |
วิวาทวาทา |
ฤๅห่อนย่อท้อ |
งอนง้อภรรดา |
โอหังตั้งหน้า |
ปากกล้าไม่กลัว |
๏ อย่าเยี่ยงหญิงร้าย |
แง่งอนห่อนอาย |
เล่นริกขิกหัว |
หากินก็เกียจ |
เตรียดชายเข้าครัว |
ละไว้ให้ผัว |
กอบกิจปิดงำ |
๏ แขกมาหาสู่ |
เกรงเปลืองหมากพลู |
ทานทัดขัดคำ |
ดูตาผัวพลาง |
ให้ข้างฤๅยำ |
แยบยลกลทำ |
ขับแขกจากสถาน |
๏ อย่าเยี่ยงหญิงบาป |
ลโมภโลภลาภ |
เกลศเหลือประมาณ |
เร่ชู้รู้เช่น |
ฤๅเปนแก่นสาร |
ชาติช้าสาธารณ์ |
ทรลักษณ์ศักดิสูญ |
๏ ไป่กลัวความอาย |
ชนฉินยินร้าย |
หยาบคายแด่ประยูร |
ชนกชนนี |
สวามีตระกูล |
เกิดเข็ญเปนมูล |
โทโสโมหันธ์ |
๏ เผ่าพงศ์วงศ์วาร |
เพื่อนเรือนเพื่อนบ้าน |
ผิดพ้องหมองกัน |
เคืองขุ่นครุ่นเคียด |
รังเกียจเดียดฉัน |
ฤๅว่างเว้นวัน |
จองจิตรฤษยา |
๏ ห่อนผูกไมตรี |
ร่วมสุขเขษมศรี |
พาทีปรีดา |
ทำเล่ห์เท่ห์กล |
แยบยนต์นานา |
ซื่อส่อต่อหน้า |
ลับหลังปรวนแปร |
๏ แหวนทองเงินตรา |
แพรพรรณผืนผ้า |
ย้ายยักชักแช |
ผันผ่อนซ่อนไว้ |
ห่อนให้ผัวแล |
เปนหญิงแสนแง่ |
ลามกพกลม |
๏ ล้วนชาติหฤโหด |
ก่อเข็ญเปนโทษ |
ชายร้างห่างสม |
ฤๅห่อนเคียงคู่ |
สมสู่อภิรมย์ |
บำราศขาดชม |
เชยชิดนิจกาล๚ |
๒๑๏ เอกองค์อนงค์นุชนงคราญ |
กลศศิชัชวาลย์ |
เมฆบพ้องพาน |
ก็ผ่องทิศ |
๏ เปนพงศ์ขัติยาวราฤทธิ์ |
วิบุลยธนะสมิทธิ์ |
อรรคราชิศ |
รบดี |
๏ รักศักดิสุริวงศ์กระษัตรีย์ |
กลมิคจมรี |
เสน่หอินทรีย์ |
สงวนพาล |
๏ ไป่ได้อาไลยในชนมาน |
บมละสัตยปาน |
เปรียบก็ปูนประมาณ |
ดั่งยองยง |
๏ บริรักษ์ภักดีบาทบงสุ์ |
นฤบดิศรทรง |
คุณะคือองค์ |
พระภรรดา |
๏ รักตนสงวนตนกัลยา |
ครหะวจนะทา |
รุณะโทษา |
จงอย่าพาน |
๏ ยังราชหฤไทยนราบาล |
นฤจิตรวิมัติดาล |
เชื่อฤๅร้าวราน |
เสน่ห์สนิท |
๏ โดยสุนทรภาพยมิตรจิตร |
กลชนมชีวิต |
สุจริตร่วม |
นโมสมาน |
๏ ห่อนเคียดเคืองคำรำคาญ |
ประดิพัทธขัติยปาน |
เปรียบดังชนมาน |
บหม่นหมาง |
๏ จงจำพร่ำพจนอย่าละวาง |
คุณวิบุลยทาง |
วัตจริยาง |
คขัติยา |
๏ จักเจริญเกียรติยศฦๅชา |
อิศริยยศวรา |
ดิเรกบริวา |
ระไพบูลย์ |
๏ สมศักดิอรรคราชประยูร |
วรอุทิศตระกูล |
อย่าพึงเสื่อมสูญ |
ในสิ่งสัตย์ |
๏ ไว้ความสรรเสริญเจริญสวัสดิ์ |
คุณวิบุลยพิพัฒน์ |
โดยวิริยวัตร |
กระสัตรี |
๏ พึงทราบอัธยาสวามี |
มนัสภิรัตปรี |
ดาอันใดมี |
บันโดยตาม |
๏ อย่าทำทรนงจิตรหยาบหยาม |
สุจริตประดิษฐงาม |
พึงพยายาม |
เสงี่ยมสงวน |
๏ ทูลแถลงแสดงอรรถโดยควร |
ยุบลสัตยประมวญ |
เท็จบทบทวน |
มาทูลไท |
๏ รอบรู้กิริยาอัชฌาไศรย |
นฤบดิศรไอ |
ศูรย์พระสาสน์ไข |
บขัดคำ |
๏ ร่วมทุกข์สุขร่วมรมย์สัม |
ฤทธิหฤทยบำ |
เรอบำรุงทำ |
คุณาสนอง |
๏ สวามีภักดีจิตรโดยปอง |
กตัญญูวิบุลยครอง |
กรรมบถคลอง |
กุศลแสวง๚ |
๑๑๏ ตื่นก่อนเมื่อนอนหลัง |
พึงเฝ้าฟังบรรหารแสดง |
ตรัสใช้รไวรแวง |
รวังศัพท์รับสั่งสาร |
๏ ยามไท้ธิเบศร์ทรง |
ประชวรองค์บสำราญ |
อย่าคลาพยาบาล |
บำเรอรักษ์ภักดีตระโบม |
๏ ปางท้าวธไสยา |
อย่าลีลาให้เครงโครม |
อำรุงฤไทยประโลม |
บพิตรผู้อย่าดูเบา |
๏ ที่สูงที่ไสยาสน์ |
อย่าอุกอาจจักเอื้อมเอา |
สิ่งใดบได้เคา |
รพไท้ฤๅไป่ควร |
๏ ยามเอื้อนโองการตรัส |
สนองอรรถอย่าลามลวน |
ยามท้าวธเชยชวน |
บันโดยชอบในเชิงสม |
๏ ยามร้อนพึงไกวกวัด |
รำพายพัดรำเพยลม |
ยามสรงถวายฉม |
สุคนธ์ฟุ้งจรุงขจร |
๏ ยามงายก็อยู่งาน |
บริบาลบดีศร |
ยามสถิตย์ไสยากร |
พึงนวดนั่งระวังยาม |
๏ ปางไท้ธสู่สม |
สนมใดบันโดยตาม |
ฤๅแหนฤๅห่อนงาม |
พึงโหดเหตุหวงหึง |
๏ ปางราชรางวัลปัน |
กำนัลนางที่พอพึง |
อย่าทัดอย่าทันทึง |
อธรรม์จิตรอันฤษยา |
๏ เกรงไท้ฤไทยราน |
บันดาลโทษโกรธา |
เสื่อมศักดิเดชา |
นุภาพผู้จะดูแคลน |
๏ รักองค์สงวนองค์ |
อย่าทนงพึงกลัวแกลน |
ภรรดาคุณาแทน |
บิดุเรศพิเศษสมาน |
๏ ไตรตรวจทุกหมวดหมู่ |
อนงค์ผู้พนักงาน |
ในราชบำเรอการ |
ประฏิบัติกระษัตรา |
๏ เช้าคํ่าบำบวงบาท |
บมิขาดสักเวลา |
ผดุงราชบริจา |
ริกวัตรสวัสดี |
๏ ดูถ้วนทุกนวลนาง |
สุรสุรางคนารี |
ปองโปรดปรานีมี |
มิตรธรรมอันเที่ยงธรรม์ |
๏ มละเหตุอคติ |
บ่เริ่มริทั้งสี่พรรค์ |
โทษะโมหะฉัน |
ทะภยาฤๅอาวรณ์ |
๏ ครั้งหนึ่งถึงสองครั้ง |
ผิผิดพลั้งพึงสั่งสอน |
สามซํ้าควรกรรมกรณ์ |
นุกิจราชอาญา |
๏ หนึ่งรู้จริตจิตร |
บพิตรผู้ภรรดาปรา |
รภใดบันโดยอา |
รมณพระประสงค์สม |
๏ หนึ่งน้องจักทูลความ |
สิ่งใดยามสำเริงรมย์ |
ยามไท้ฤไทยระทม |
ทุกขอย่ากิจจาแถลง |
๏ รู้รอบประกอบการ |
บริบาลบันโดยแสดง |
ชอบราชมโนแหนง |
สิ่งใดไซร้อย่าได้ทำ |
๏ ตรวจตราสุธาโภช |
อันเอมโอชบำเรอบำ |
รุงราชผู้พำ |
นักนิเนืองคณาประชา |
๏ จัดเครื่องสุคนธ์ปรุง |
จรุงรสมาลา |
ลูบไล้พระกายา |
ขัติเยศสำอางองค์ |
๏ อิกทั้งพระภูษิต |
พิจิตรพัสตรอันบรรจง |
อวลอบตระหลบทรง |
เสาวคนธ์เลวงขจร |
๏ นํ้าสรงแลนํ้าเสวย |
รำเหยรสเกสร |
เสารภยเอมอร |
อดิเรกชวยฉม |
๏ ปัดปูยี่ภู่ลาด |
บรรจ์ฐรณ์อาสน์ภูธรผธม |
ยามราชนิทรารมย์ |
บริรักษ์ภักดีผดุง |
๏ ลูบล้างวิบูลย์บท |
สุธารสสุคนธ์ปรุง |
ประกอบราชอำรุง |
ขณะสู่ไสยาสถาน |
๏ เครื่องสรงพระพักตร์ไท้ |
เอาใจใส่เปนนิจกาล |
ปางปิ่นสุธาธาร |
มิทันตื่นพึงเตรียมถวาย |
๏ แม้วไท้ธไคลคลาศ |
พยุหบาตรคลี่คลาย |
จักโดยเสด็จผาย |
คชยานยาตรา |
๏ กูบกั้งกระโจมทอง |
วิสูตรป้องกำบังตา |
สำรวมพระไนยนา |
อย่าแหวกม่านรเมียลมอง |
๏ แสนเสวกามาตย์ |
อันลีลาสอเนกนอง |
ทราบไท้ฤไทยหมอง |
มนัสแหนงรแวงถวิล |
๏ หนึ่งน้องอย่ายืนขาน |
นุสนธิ์สารแด่ราชินทร์ |
ฤๅชอบระบอบระบิล |
บำญัติหยาบพึงเยงยำ |
๏ เถ้าแก่ชะแม่หมู่ |
กำนัลผู้ใดใดทำ |
ควรโทษพิโรธคำ |
อย่าเคียดขึ้งให้เครงโครม |
๏ พึงน้องสำรวมโอษฐ์ |
ผรุสโทษทำลายโฉม |
เสียศรีอินทรีย์โทรม |
ศุภลักษณ์พักตราหมอง |
๏ หนึ่งเราแต่เยาว์มี |
ชนนีชนกครอง |
ตราบได้ภิเษกสอง |
สุขในมไหศวรรย์ |
๏ คุณพระภรรดาเจ้า |
ได้ปกเกล้าช่วยกั้นกัน |
คุ้มขวงภยันต์อัน |
ตราบร้างบรางพาน |
๏ ธรรมดาคณะพธู |
บำราศคู่สมัคสมาน |
เสมอแหวนวิเชียรราน |
รังษีหมองบผ่องพรรณ |
๏ เจียรจันทรดารก |
วลาหกมากีดกัน |
เศร้าแสงชรอับอัน |
ธการคลุ้มชรอุ่มโพยม |
๏ เฉกหญิงที่ชายหน่าย |
แม้เป็นม่ายก็หมองโฉม |
เสื่อมสุขแต่ทุกข์โทม |
มนัสเศร้ากำสรวญศัลย์ |
๏ ชุมชนจะชวนฉิน |
ประมาทหมิ่นทุกสิ่งอัน |
ยากนักจักผ่อนผัน |
บันเทาที่สัตรีตรอม |
๏ สบสรรพสิ่งชั่ว |
มาเกลือกกลั้วให้หมองมอม |
พักตร์ผ่องก็เผือดผอม |
พิกลรูปจักซูบทรง |
๏ พฤษภกาษร |
อิกกุญชรอันปลดปลง |
โททนต์เสนงคง |
สำคัญหมายในกายมี |
๏ นรชาติวางวาย |
มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ |
สถิตย์ทั่วแต่ชั่วดี |
ประดับไว้ในโลกา |
๏ ความดีก็ปรากฎ |
กฤติยศฦๅชา |
ความชั่วก็นินทา |
ทุรยศยินขจร |
๏ เปนราชบุตรี |
มหิษีมหิศร |
เสวยสวัสดิถาวร |
ถวัลยราชธราดล |
๏ อย่าเผยบัญชรบาน |
พิศาลทัศนาชน |
จักแถลงแสดงนุสนธิ์ |
อย่าสรวลเสียงสำเนียงดัง |
๏ เดินนั่งจงยั้งองค์ |
ดำรงกายระไวระวัง |
ซวดซวนก็ชวนชัง |
ชนผองจะซร้องสรวล |
๏ อย่าด่วนครรไลแล่น |
กรกรีดแหวนบรางควร |
ทอดตาลิลาจวน |
สดุดบาทจักพลาดพลำ |
๏ อย่าเดินทัดมาลา |
เสยเกศาบควรทำ |
จีบพกพลางขานคำ |
สกิดเพื่อนสำรวลพลาง |
๏ ยุรยาตรโยกย้าย |
กรกรีดกรายสไบบาง |
ยอหัดถ์สำผัสปราง |
จักเสื่อมสวัสดิสัตรี |
๏ นุ่งเฟ็ดภูษาเดิน |
แลมุ่งเมิลวิถีลี |
เปลือยเปล่าพระอินทรีย์ |
หนึ่งสองบ่าสไบทรง |
๏ พบชายก็ชายสรวล |
สำรวลฤๅสำรวมองค์ |
ล้วนเลศอวมง |
คลเหตุบห่อนงาม |
๏ เท้าคางแลเท้าแขน |
จนองค์แอ่นฤๅเขินขาม |
หนึ่งสนธยายาม |
แลแวะพูดเพื่อนเคหา |
๏ หนึ่งนั่งเอาบ่าทรง |
ศิระบงบโสภา |
โยกย้ายวิการกา |
ยประเภทหลากหลาย |
๏ หนึ่งสถิตย์ที่บันได |
อิกร่มไม้แลตากกาย |
นอนนั่งยังชานชาย |
สถลท้องวิถีทาง |
๏ ล้วนเลศอัปรลักษณ์ |
ทุรลักษณานาง |
ราคีคดีหมาง |
กระมลผู้ภรรดาตน |
๏ หนึ่งโสดจักสำรวล |
บมิควรทรอึงอล |
แย้มยิ้มพะพริ้มยล |
พักตรเพริศพะเพราพราย |
๏ จักจามบงามแรง |
แสดงอรรถอย่าตรัสหลาย |
นอนนานมักคร้านกาย |
ป่วยการกิจคิดการงาน |
๏ น้อยภักษ์ก็ผอมซูบ |
สริรรูปก็บันดาล |
มากภักษ์ก็พีพาน |
จะหนักเนื้อแลเทื้อองค์ |
๏ พึงภักษ์พอประมาณ |
บวิการวิกลทรง |
โสภาคยยรรยง |
ทุกสิ่งสิ้นทั้งอินทรีย์ |
๏ อิกอิริยาบถ |
กำหนดถ้วนทั้งสี่มี |
นั่งนอนหนึ่งจรลี |
แลยืนพร้อมเสมอสมาน |
๏ เพียรกิจบคิดเกียจ |
ฤๅกลัวเกลียดในงานการ |
รอบรู้วิธีชาญ |
ประฏิบัติกระษัตรา |
๏ รักตนเสงี่ยมตน |
บำเพ็ญผลสัตยา |
ทานศีลศรัทธาปรา |
รภเกื้อกุศลธรรม์ |
๏ รักสัตวนานา |
พึงรักษาบเดียดฉันท์ |
เลี้ยงดูทุกคืนวัน |
จนอิ่มหนำเปนอาจิณ |
๏ รักรุกขอุประถัมภ์ |
พึงรดน้ำแลพูนดิน |
กิ่งก้านฤๅรานสิน |
สงวนไว้ได้เชยชม |
๏ รักชนพึงเลี้ยงดู |
ให้อยู่สุขสำราญรมย์ |
นุ่งห่มอุดมสม |
บูรณพร้อมภักษาหาร |
๏ ใช้สอยบหลบลี้ |
ฤๅหน่ายหนีในงานการ |
จงรักภักดีนาน |
ห่อนเหินห่างคุ้งวางวาย |
๏ ผูกงูด้วยมนตรา |
วิทยาอาคมหมาย |
ผูกสารบเคลื่อนคลาย |
ด้วยเชือกบาศกระสันพัน |
๏ ผูกชนด้วยไมตรี |
จิตรปรีดีหฤๅหรรษ์ |
รักคุ้งชีวาวัน |
มรณาศฤๅหน่ายแหนง |
๏ คำสอนสมรมาลย์ |
ประสาทสารสุนทรแสดง |
จงจำอย่าเคลือบแคลง |
ประพฤติเพื่อผดุงตน |
๏ เปนที่เสน่หา |
แต่ภรรดาเจริญผล |
กว่าเล่ห์เสน่ห์มนต์ |
ตรมายาอันอาธรรม์๚ |
๑๕๏ มธุรพจนรำพรรณ |
พื้นพิเศษสรรพ์ |
สถาพร |
๏ มธุรพจนสารสอน |
เชิญวิมลสมร |
บำรุงองค์ |
๏ มธุรพจนยรรยง |
สรรพทุกสิ่งมง |
คลาเลิศ |
๏ มธุรพจนกอบเกิด |
วัฒนาประเสริฐ |
สวัสดี |
๏ มธุรพจนสารศรี |
ธรรมวาที |
สุภาสิต |
๏ มธุรพจนโสภิต |
นุชนาฎพนิต |
บำเพ็ญเพียร |
๏ อมรนิกรอันเสถียร |
ราชมณเฑียร |
จะอวยไชย |
๏ อมรนิกรสถิตใน |
เศวตฉัตรไท |
ธอวยผล๚ |
๑๒๏ วรราชกนิษ |
ฐพนิตวิมล |
ธสดับอนุสนธิ์ |
อนุสาสนคดี |
๏ ศุภมงคลเหตุ |
วรเชษฐภคินี |
ก็ประนตบทศรี |
ศิรรับพจนา |
๏ ประฏิบัติบขาด |
ดุจนาฎกถา |
คุณวัฒนปรา |
กฎเกิดอภิรมย์ |
๏ ขัติเยศสวา |
มิธมาสุขสม |
รติราคนุกรม |
กิจกามตระกล |
๏ ธก็เสพยสวัส |
ดิพิพัฒน์ณพระมณ |
ฑิรเทียรพิชยน |
ตพิมานอมรินทร์ |
๏ ธก็สมฤทธิใน |
หฤไทยยุพิน |
สุขกามประดิทิน |
ทิพรสฤๅปาน |
๏ ธเสวยสิริรัช |
วรฉัตรอุฬาร |
จิตรผาสุกสาน |
ติสมบัติสมบูรณ์๚ |
๑๔๏ กฤษณาสุภาสิตวิธี |
คดีโลกย์ฤๅเสื่อมสูญ |
สำหรับประดับยศประยูร |
เยาวยอดยุพาพงา |
๏ พึงเพียรบำเพ็ญพิพิธวัตร |
ประฏิบัติภรรดา |
สุจริตเจริญสวัสดิสวา |
มิภักดีแต่โบราณ |
๏ โดยกิจกตัญญุกตเว |
ทิบุพเพภิปรายสาร |
เปนอย่างแต่ปางอดีตกาล |
ประกาศเกียรดิในโลกา |
๏ เนืองนางสุรางคพึงอำรุง |
ผดุงโดยจรรยาปรา |
กฎกลวิมลมกุฏิอา |
ภรณรัตนสัตรีทรง |
๏ เปนศรีสถาพรอเนก |
อดิเรกคุณคง |
เฉลิมเกศนิกรอรอนง |
คพธูทั้งธาษตรี๚ |
๏ กฤษ ณายุพาพักตร์เพี้ยง |
เพ็ญจันทร์ |
นา เรศเชษฐรำพัน |
พร่ำถ้อย |
สอน นุชดุจแสดงฉัน |
ทพากย์พจน์ นี้นา |
น้อง สดับรับสารสร้อย |
สืบสร้างสมประสงค์๚ |