คำนำ
ด้วยเมื่อเดือนธันวาคมปีนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ์ ได้ประทานต้นฉะบับหนังสือกฎมนเทียรบาลพะม่าเล่มนี้มาให้พระยาอนุมานราชธน จัดการพิมพ์ถวายในฐานะทรงคุ้นเคย เพื่อทรงแจกในงานพระราชทานเพลิงศพ หม่อมเจ้าตระนักนิธิผล ไชยันต์
กรมศิลปากรเห็นว่า หนังสือเรื่องนี้เป็นโบราณคดี ว่าด้วยราชประเพณีพะม่าอย่างละเอียดถี่ถ้วน เรื่องชะนิดนี้กรมศิลปากรสืบเสาะอยู่เสมอ ได้จัดหนังสือประเภทนี้ไว้ในลัทธิธรรมเนียม โดยแบ่งเป็นภาค ๆ และได้พิมพ์ออกมาหลายภาคแล้ว ถ้าได้ต้นฉะบับกฎมนเทียรบาลพะม่าเล่มนี้มาเข้าชุดกับที่หอสมุดมีอยู่แล้ว ก็จะทำให้เรื่องลัทธิธรรมเนียมเพิ่มจำนวนขึ้น ทั้งจะเปนประโยชน์แก่ผู้สนใจที่จะรู้เรื่องเหล่านี้ได้อาศัยเป็นเครื่องมือค้นคว้าได้สะดวก กรมศิลปากรจึงได้ให้พระยาอนุมานราชธนกราบทูลขอประทานต้นฉะบับมาเก็บรักษาไว้ในหอสมุด พระองค์ก็ได้ทรงพระเมตตาประทานตามประสงค์
อนึ่ง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ์ ได้มีพระคุณแก่กรมศิลปากรเป็นอันมาก ทั้งในส่วนราชการและส่วนบุคคล เป็นต้นว่า คราวใดที่กรมศิลปากรมีความสงสัยในข้อราชการบางอย่างก็ดี สงสัยในความรู้ฉะเพาะบุคคลก็ดี ถ้าไปเฝ้ากราบทูลถามพระองค์ ก็ได้ทรงพระเมตตาโปรดประทานอธิบายทุกครั้ง บางครั้งทรงสงสัยว่าคำอธิบายที่ประทานมาจะไม่แจ่มแจ้งพอ ถึงกับเสด็จสืบเสาะตัวอย่างประทานมาด้วยก็เคยมี พระคุณทั้งนี้กรมศิลปากรได้รำลึกถึงอยู่เสมอ
เพราะฉะนั้น การพิมพ์หนังสือกฎมนเทียรบาลพะม่าครั้งนี้ กรมศิลปากรจึงได้อนุมัติให้พระยาอนุมานราชธนจัดการถวายในนามของกรม เพื่อสนองพระคุณ และได้จัดหนังสือเรื่องนี้เข้าในลัทธิจรรมเนียมภาคที่ ๒๖ ต่อภาคที่ได้พิมพ์มาแล้ว เพื่อเชิดชูพระเกียรติของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่ได้ทรงพระอุตสาหะแปลหนังสือเรื่องนี้จากต้นฉะบับภาษาต่างประเทศ นับว่าพระองค์ได้ทรงทำบุญคุณได้แก่นักศึกษาเป็นอันมาก ด้วยหนังสือชะนิดนี้ ถ้าผู้แปลไม่มีความรู้ในทางโบราณคดีและราชประเพณีอย่างเชี่ยวชาญแล้ว ก็ยากที่จะแปลให้ผู้อ่านเข้าใจความได้ชัดเจน
กรมศิลปากรขออนุโมทนาในพระกุศลบุญราศีทักษิณานุปทาน ที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ์ ได้ทรงบำเพ็ญ และโปรดให้พิมพ์หนังสือกฎมนเทียรบาลพะม่าเล่มนี้ อุทิศประทานแก่หม่อมเจ้าตระนักนิธิผล พระนัดดา ขอพระกุศลทั้งนี้ จงเป็นปัจจัยอำนวยวิบุลยผลแด่หม่อมเจ้าตระนักนิธิผล ไชยันต์ ตามควรแก่คตินิยม เทอญ.
กรมศิลปากร
๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๔๗๙
