| จันทน์เผาเหือดแห้งห่อน |
กลิ่นธาร |
| อ้อยหีบแล้วหอมหวาน |
กลิ่นอ้อย |
| ช้างเข้าศึกเสี้ยมสาร |
ยกย่าง งามนา |
| บัณฑิตแม้ทุกข์ร้อย |
ห่อนรื้อเสียธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| จวงจันทน์แม้แห้งห่อน |
โรยรส |
| ช้างสู่สงครามขยด |
ค่อยเข้า |
| อ้อยหีบพร่ำสาหด |
ฤๅจืด จางนา |
| นักปราชญ์ทุกข์ร้อนเร้า |
ห่อนรื้อลืมธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| รัตจันทน์แม้มาตรแห้ง |
ฤๅหาย กลิ่นเฮย |
| คชสารสู้รณเยื้องผาย |
ห่อนทิ้ง |
| อ้อยอัดบดยนต์ขยาย |
รสห่อน เสียแฮ |
| ปราชญ์ทุกข์แทบตัวกลิ้ง |
ห่อนได้เสียธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| จันทน์แดงแห้งห่อนสิ้น |
กลิ่นอาย |
| สารบ่ละลายผาย |
ศึกเข้า |
| อ้อยอัดหีบห่อนหาย |
หวานรส นะพ่อ |
| ปราชญ์ทุกข์ลำเค็ญเร้า |
ไป่ร้างโรยธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| จันทน์แห้งกลิ่นห่อนได้ |
ดรธาน |
| อ้อยหีบชานยังหวาน |
โอชอ้อย |
| ช้างเข้าศึกเสี่ยมสาร |
ยกย่อง งามนา |
| บัณฑิตแม้นทุกข์ร้อย |
เท่ารื้อลืมธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑. |
|
| หํโส มชฺเฌ น กากานํ |
สีโห คุนฺนํ น โสภเต |
| คทฺรภมชฺเฌ ตุรงฺโค |
พาลมชฺเฌ จ ปณฺฑิโต |
| |
โลกนิติ |
| หงส์ทองเสพส้องสู่ |
ฝูงกา |
| สีหราชเคียงโคคลา |
คลาดเคล้า |
| อัศดรอยู่กลางลา |
หินชาติ |
| นักปราชญ์พาลพาเต้า |
สี่นี้บ่งาม |
| |
สำนวนเก่า |
| ชาติหงส์การอบล้อม |
ฤๅงาม |
| โครอบราชสีห์ทราม |
เสื่อมแท้ |
| อัศดรเลื่องลือนาม |
ลารอบ ควรฤๅ |
| ปราชญ์อยู่กลางพาลแส้ |
ยศสิ้นเสื่อมสูญ |
| |
สำนวนเก่า |
| ฝูงหงส์หลงอยู่ด้วย |
ฝูงกา |
| อุศุภราชเป็นโคนา |
ท่านใช้ |
| ม้าต้นเป็นม้าลา |
ตกต่ำ |
| นักปราชญ์เป็นบ้าใบ้ |
เพราะใกล้คนพาล |
| |
สำนวนเก่า |
| ฝูงหงส์หลงเข้าสู่ |
ฝูงกา |
| สีหราชเสียงโคนา |
คลาดเคล้า |
| ม้าต้นระคนลา |
เลวชาติ |
| นักปราชญ์พาลพาเต้า |
สี่นี้ไฉนงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒. |
|
| ภมราปุปฺผมิจฺฉนฺติ |
คุณมิจฺฉนฺติ สุชฺชนา |
| มกฺขิกา ปูติมิจฺฉนฺติ |
โทสมิจฺฉนฺติ ทุชฺชนา |
| |
โลกนิติ |
| แมลงวันแสวงเสพด้วย |
ลามก |
| ทรชนไว้วาจก |
แจกถ้อย |
| ภุมราเห็จเหิรหก |
หาบุษ บานา |
| ผู้ปราชญ์ปราชญ์แต่น้อย |
เสพส้องแสวงธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| กัลลองปองจ่อจั้ง |
จิมบง กชแฮ |
| สาธุปองคุณประสงค์ |
สืบสร้าง |
| แมลงวันร่อนปองลง |
คูถมูตร |
| คนชั่วปองโทษมล้าง |
ชอบร้ายรุนแสวง |
| |
สำนวนเก่า |
| แมลงภู่วูว่อนเคล้า |
บุษบา |
| คนปราชญ์คุณเตร่หา |
ห่อนร้าง |
| แมลงวันใฝ่ภูมลา |
มกเน่า |
| ชนชั่วมากมุ่งล้าง |
โลกแท้โทษปอง |
| |
สำนวนเก่า |
| แมลงวันแสวงเสพด้วย |
ลามก |
| พาลชาติเสาะสิ่งรก |
เรื่องร้าย |
| ภุมราเห็จเหินหก |
หาบุษ บานา |
| นักปราชญ์ฤๅห่อนหม้าย |
หมั่นสู้แสวงธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓. |
|
| ตฤณขลมตฺถิตานามฺ |
กาญฺจไนกิมฺมฤคานามฺ |
| วนผลมตฺถิตานามฺ |
รตไน กิมฺกปินามฺ |
| อสุจิตมตฺถิตานามฺ |
คนฺธมฺ กิมฺสุกรานามฺ |
| มชฺชสตฺตมตฺถิตานามฺ |
สาตฺรไก กิมฺมกฺขานามฺ |
| เนื้อปองนํ้าหญ้าบ่ |
ปองทอง |
| ลิงบ่ปองรัตน์ปอง |
ลูกไม้ |
| หมูปองอสุจิของ |
หอมห่อน ปองนา |
| คนเคลิบเคลิ้มบ้าใบ้ |
ห่อนรู้ปองธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กายเกิดพยาธิโรคร้าย |
ยาหาย |
| พยศยาไป่วาย |
ตราบม้วย |
| มีมั่งตั้งแต่หมาย |
จ่ายแจก |
| เสือร้ายไม้ยับด้วย |
ดั่งนี้ฉิบหาย |
| |
สำนวนเก่า |
| กายเกิดพยาธิโรคร้าย |
ยาหาย |
| แต่พยศยาไป่วาย |
ตราบม้วย |
| ชาติเสือห่อนหายลาย |
ลบผ่อง |
| กล้วยก็กล้วยคงกล้วย |
กลับกล้ายฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เขาใหญ่สูงร้อยโยชน์ |
คณนา |
| ล้างด้วยพลโยธา |
ราบได้ |
| จะมล้างพยศสา |
มารยาท นั้นนา |
| แม้วายชีพแล้วไซร้ |
เรื่องร้ายบ่มิวาย |
| |
สำนวนเก่า |
| ขุนเขาสูงร้อยโยชน์ |
คณนา |
| ขุนปราบด้วยโยธา |
ราบได้ |
| จักล้างพยศสา |
หัสยาก |
| ยศศักดิ์ให้เท่าให้ |
พยศนั้นฤๅหาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คบคนผู้โฉดเคลิ้ม |
อับผล |
| หญิงเคียดอย่าระคน |
ร่วมห้อง |
| อย่าคบหมู่ทรชน |
สอนยาก |
| บัณฑิตแม้ตกต้อง |
โทษสู้สมาคม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ภูเขาอเนกล้ำ |
มากมี |
| บมิหนักแผ่นธรณี |
หน่อยไซร้ |
| หนักนักแต่กระลี |
ลวงโลก |
| อันจักทรงทานได้ |
แต่พื้นนรกานต์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘. |
|
| เสโล ยถา เอกฆโน |
วาเตน น สมีรติ |
| เอวํ นินฺทาปสํสาสุ |
น สมฺมิญชนฺติ ปณฺฑิตา |
| |
ธรรมบท |
| ภูเขาทั้งแท่งล้วน |
ศิลา |
| ลมพยุพัดมา |
บ่ ฟื้น |
| สรรเสริญแลนินทา |
คนกล่าว ร้ายนา |
| ใจปราชญ์ฤๅเด่าดื้น |
เฟื้องฟุ้งจินต์จล |
| |
สำนวนเก่า |
| ภูเขาเป็นแท่งพื้น |
ศิลา |
| ลมพัดพานไปมา |
ห่อนลื้น |
| สรรเสริญแลนินทา |
คนกล่าว นั้นนา |
| ใจปราชญ์ฤๅแผ่วพื้น |
ห่อนได้จินต์จล |
| |
สำนวนเก่า |
| ภูเขาทั้งแท่งล้วน |
ศิลา |
| ลมพยุพัดพา |
บ่ ขึ้น |
| สรรเสริญแลนินทา |
คนกล่าว |
| ใจปราชญ์ฤๅเฟื่อยฟื้น |
ห่อนได้จินต์จล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ |
มีควัน |
| ห้ามสุริยแสงจันทร์ |
ส่องไซร้ |
| ห้ามอายุให้หัน |
คืนเล่า |
| ห้ามดั่งนี้ไว้ได้ |
จึ่งห้ามนินทา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐. |
|
| ปพฺพตาปิ พหุเสลา |
รตนานิ จ ทุลฺลภา |
| พหุชนา สทา โหนฺติ |
ปณฺฑิตาปิ จ ทุลฺลภา |
| ภูเขาเหลือแหล่ล้วน |
ศิลา |
| หามณีจินดา |
ยากไซร้ |
| ฝูงชนเกิดนานา |
ประเทศ |
| หานักปราชญ์นั้นไซร้ |
เลือกแล้วฤๅมี |
| |
สำนวนเก่า |
| เขาหลวงเหลือแหล่ล้วน |
ศิลา |
| หามณีจินดา |
ยากได้ |
| ฝูงชนเกิดมากมา |
เหลือแหล่ |
| หานักปราชญ์นั้นไซร้ |
เลือกแล้วฤๅมี |
| |
สำนวนเก่า |
| ภูเขาเหลือแหล่ล้วน |
ศิลา |
| หามณีจินดา |
ยากได้ |
| ฝูงชนเกิดนานา |
ในโลก |
| หานักปราชญ์นั้นไซร้ |
เลือกแล้วฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑. |
|
| วนานนฺต พหุพฤกฺษา |
จนฺทนกณฺหทุลฺลภา |
| พหุชนา สทา โหนฺติ |
ปณฺฑิตาปิ จ ทุลฺลภา |
| ป่าปงดงล้วนเหล่า |
พฤกษา |
| หาแก่นจันทน์กฤษณา |
ยากได้ |
| นารีแผ่นโลกา |
มีมาก |
| เบญจลักษณ์พร้อมไซร้ |
เลือกแล้วฤๅมี |
| |
สำนวนเก่า |
| ป่าหลวงดงใหญ่ล้วน |
พฤกษา |
| หาแก่นจันทน์กฤษณา |
ยากไซร้ |
| ฝูงชนในโลกา |
มีมาก |
| หาปราชญ์ฤๅจะได้ |
ยากแล้วควรสงวน |
| |
สำนวนเก่า |
| ป่าหลวงปวงใหญ่ล้วน |
พฤกษา |
| หาแก่นจันทน์กฤษณา |
ยากไซร้ |
| ฝูงคนเกิดมีมา |
เหลือแหล่ |
| หานักปราชญ์นั้นไซร้ |
เลือกแล้วฤๅมี |
| |
สำนวนเก่า |
| ป่าหลวงหลายโยชน์พร้อม |
พฤกษา |
| หาแก่นจันทน์กฤษณา |
ยากไซร้ |
| ฝูงคนเกิดมีมา |
เหลือแหล่ |
| หาปราชญ์ฤาจักได้ |
ยากแท้ควรสงวน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มัจฉามีทั่วท้อง |
ชโลธร |
| หาเงือกงูมังกร |
ยากได้ |
| ทั่วด้าวพระนคร |
คนมาก มีนา |
| จักเสาะสัปบุรุษไซร้ |
ยากแท้จักมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดารามีมากร้อย |
ถึงพัน |
| บ่เปรียบกับดวงจันทร์ |
หนึ่งได้ |
| คนพาลมากอนันต์ |
ในโลก |
| จะเทียบเท่าปราชญ์ไซร้ |
ยากแท้ฤาถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เหมหงส์เลี้ยงชีพด้วย |
สาคร |
| ช้างพึ่งพนาดร |
ป่าไม้ |
| ภุมราบุษบากร |
ครองร่าง ตนนา |
| นักปราชญ์เลี้ยงตัวได้ |
เพื่อด้วยปัญญา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๕. |
|
| ปกฺขีนํ พลมากาโส |
มจฺฉานนมุทกํ พลํ |
| ทุพฺพลสฺส พลํ ราชา |
กุมารานํ รุทํ พลํ |
| |
โลกนิติ |
| นกแร้งบินได้เพื่อ |
เวหา |
| ฝูงหมู่เต่าแลปลา |
พึ่งนํ้า |
| เข็ญใจพึ่งราชา |
จอมราช |
| ลูกอ่อนวอนกลืนกลํ้า |
อยากให้เป็นแรง |
| |
สำนวนเก่า |
| ปักษาอากาศเกื้อ |
กำลัง |
| มัศยะยิ่งแรงรัง |
รักน้ำ |
| ราชาเป็นกำลัง |
เวียงพึ่ง นะพ่อ |
| ลูกอ่อนไห้รํ่าซ้ำ |
แซ่ซ้องเป็นแรง |
| |
สำนวนเก่า |
| นกแร้งบินได้เพื่อ |
เวหา |
| หมู่จระเข้เต่าปลา |
พึ่งน้ำ |
| เข็ญใจพึ่งราชา |
จอมราช |
| ลูกอ่อนอ้อนกลืนกล้ำ |
เพื่อนํ้านมแรง |
| (ครวญคร้ำ) |
(แม่ให้กินนม) |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ป่าพึ่งพาลพยัคฆ์ร้าย |
ราวี |
| เสือพึ่งไพรพงพี |
เถื่อนถ้ำ |
| ความชั่วพึ่งความดี |
เท็จพึ่ง จริงนา |
| เรือพึ่งแรงนํ้าน้ำ |
หากรู้คุณเรือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๗. |
|
| สปฺปา สปฺปสฺส ปทํ ปสฺสํ |
กุกฺกุโฏสฺต น ปสฺสติ |
| โจรา ปสฺสนฺติ โจรานํ |
ธีรา ปสฺสนฺติ ธีรติ |
| ตีนงูงูไซร้หาก |
เห็นกัน |
| นมไก่ ไก่สำคัญ |
ไก่รู้ |
| พวกโจรต่อโจรผัน |
เห็นเล่ห์ กันนา |
| นักปราชญ์ครั้นเห็นผู้ |
ปราชญ์ไซร้ยินดี |
| (นักปราชญ์ต่อปราชญ์ผู้) |
|
| |
สำนวนเก่า |
| ตีนงูงูไซร้หาก |
เห็นกัน |
| นมไก่ ไก่สำคัญ |
ไก่รู้ |
| หมู่โจรต่อโจรหัน |
เห็นเล่ห์ กันนา |
| เชิงปราชญ์ฉลาดกล่าวผู้ |
ปราชญ์รู้เชิงกัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๘. |
|
| โย จ วสฺสสตํ ชีเว |
ทุสฺสีโล อสมาหิโต |
| เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย |
สีลวนฺตสฺส ฌายิโน |
| |
ธรรมบท |
| มีอายุร้อยหนึ่ง |
นานนัก |
| ศีลชื่อปัญจางค์จัก |
ไป่รู้ |
| ขวบเดียวเด็กรู้รัก |
ษานิจ ศีลา |
| พระตรัสสรรเสริญผู้ |
เด็กนั้นเกิดศรี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๙. |
|
| โย จ วสฺสสตํ ชีเว |
ทุปฺปญฺโ อสมาหิโต |
| เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย |
ปญฺวนฺตสฺส ฌายิโน |
| |
ธรรมบท |
| คนใดยืนอยู่ร้อย |
พรรษา |
| ใจบมีปรีชา |
โหดไร้ |
| วันเดียวเด็กเกิดมา |
ใจปราชญ์ |
| สรรเพชญบัณฑูรไว้ |
เด็กนั้นควรยอ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๐. |
|
| โย จ วสฺสสตํ ชีเว |
กุสีโต หีนวีริโย |
| เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย |
วีริยมารภโต ทฬฺหํ |
| |
ธรรมบท |
| คนใดยืนเหยียบร้อย |
ขวบปี |
| ความอุตส่าห์ฤๅมี |
เท่าก้อย |
| เด็กเกิดขวบหนึ่งดี |
เพียรพาก |
| พระตรัสว่าเด็กน้อย |
นี่เนื้อเวไนย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๑. |
|
| โย จ วสฺสสตํ ชีเว |
อปสฺสํ ธมฺมมุตฺตมํ |
| เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย |
ปสฺสโต ธมฺมมุตฺมํ |
| |
ธรรมบท |
| อายุยืนร้อยอยู่ |
หึงนาน |
| ธัมโมตตมะโอฬาร |
ห่อนรู้ |
| เด็กน้อยเกิดปูนปาน |
วันหนึ่ง |
| เห็นพระธรรมยิ่งผู้ |
แก่ร้อยพรรษา |
| |
สำนวนเก่า |
| อายุถึงร้อยขวบ |
เจียรกาล |
| ธัมโมชอันโอฬาร |
บ่รู้ |
| เด็กน้อยเกิดประมาณ |
วันหนึ่ง |
| เห็นถ่องธรรมยิ่งผู้ |
แก่ร้อยพรรษา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๒. |
|
| โย จ วสฺสสตํ ชีเว |
อปสฺสํ อุทยพฺพยํ |
| เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย |
ปสฺสโต อุทยพฺพยํ |
| |
ธรรมบท |
| อายุยืนร้อยขวบ |
โดยหมาย |
| ความเกิดทั้งความตาย |
ไป่รู้ |
| วันเดียวเด็กหญิงชาย |
เห็นเกิด ตายนา |
| เด็กดั่งนั้นยิ่งผู้ |
แก่ร้อยพรรษา |
| |
สำนวนเก่า |
| มีอายุอยู่ร้อย |
ปีปลาย |
| ความเกิดแลความตาย |
ไป่รู้ |
| วันเดียวเด็กหญิงชาย |
เห็นเกิด ตายนา |
| ลูกอ่อนนั้นยิ่งผู้ |
แก่ร้อยปีปลาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ธิรางค์รู้ธรรมแม้ |
มากหลาย |
| บ่กล่าวให้หญิงชาย |
ทั่วรู้ |
| ดุจหญิงสกลกาย |
งามเลิศ |
| อยู่ร่วมเรือนผัวผู้ |
โหดแท้ขันที |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๔. |
|
| สุจิปุลิวินิมุตฺโต |
กถํ โส ปณฺฑิโต ภเว |
| สุจิปุลิ จ สมฺปนฺโน |
ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจติ |
| |
โลกนิติ |
| เว้นวิจารณ์ว่างเว้น |
สดับฟัง |
| เว้นที่ถามอันยัง |
ไป่รู้ |
| เว้นเล่าลิขิตสัง |
เกตว่าง เว้นนา |
| เว้นดั่งกล่าวว่าผู้ |
ปราชญ์ได้ฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รู้ธรรมเทียมเท่าผู้ |
ทรงไตร |
| เจนจัดอรรถภายใน |
ลึกล้น |
| กล่าวแก้สิ่งสงสัย |
เลอะเลื่อน |
| รสพระธรรมอั้นอ้น |
ว่ารู้ใครชม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๖. |
|
| อปฺปสฺสุโต สุตํ อปฺปํ |
พหุํ มญฺติ มานวา |
| สนฺทุโตทกมปสฺสนฺโต |
กูเป โตยํว มณฺฑุโก |
| |
โลกนิติ |
| กบน้อยไป่เห็นนํ้า |
สมุทรไทย |
| อวดบ่อตนอาศัย |
เพียบน้ำ |
| รู้น้อยท่านทรงไตร |
ยังไป่ เห็นแฮ |
| ชรอึ่งอวดเองคํ้า |
แข่งรู้เหลือตัว |
| |
สำนวนเก่า |
| สดับธรรมหน่อยหนึ่งอ้าง |
อวดแถลง |
| หมายมาดปรีชาแรง |
รับโต้ |
| เฉกกบกับบ่แฝง |
เมินสมุทร ไฉนแฮ |
| นึกน่านนํ้าใหม่โอ้ |
อวดล้นเหลือแสน |
| |
สำนวนเก่า |
| รู้น้อยว่ามากรู้ |
เริงใจ |
| กลกบเกิดอยู่ใน |
สระจ้อย |
| ไป่เห็นชเลไกล |
กลางสมุทร |
| ชมว่านํ้าบ่อน้อย |
มากลํ้าลึกเหลือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รูปชั่วมักแต่งแกล้ง |
เกลาทรง |
| รู้น้อยมักทะนง |
อวดรู้ |
| นํ้าพร่องกะละออมคง |
กระฉอก ฉานนา |
| แม่โคนมเหือดสู้ |
คิดร้ายตรากตราน |
| |
สำนวนเก่า |
| รูปชั่วมักแต่งแกล้ง |
เกลาทรง |
| ใจขลาดมักอาจอง |
อวดสู้ |
| นํ้าพร่องกะละออมคง |
กระฉอก ฉานนา |
| เฉาโฉดโอษฐ์อวดสู้ |
ว่ารู้ใครเทียม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รถใหญ่กว่าเพื่อนพ้อง |
รัถา |
| จระเข้พ้นคงคา |
ใหญ่กว้าง |
| เสืออวดว่าอาตมา |
โตกว่า ดงแฮ |
| สามสิ่งนี้โอ่อ้าง |
ใหญ่ไซร้ใครจะเห็น |
| |
สำนวนเก่า |
| จระเข้คับน่านนํ้า |
ไฉนหา ภักษ์เฮย |
| รถใหญ่กว่ารัถยา |
ยากแท้ |
| เสือใหญ่กว่าวนา |
ไฉนอยู่ได้แฮ |
| เรือเขื่องคับชเลแล้ |
แล่นโล้ไปไฉน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๕๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มณฑกทำเทียบท้าว |
ราชสีห์ |
| แมวว่ากูพยัคฆี |
แกว่นกล้า |
| นกจอกว่าฤทธี |
กูยิ่ง ครุฑนา |
| คนประดากขุกมีข้า |
ยิ่งนั้นแสนทวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หิ่งห้อยส่องก้นสู้ |
แสงจันทร์ |
| ปัดเทียบเทียมรัตนอัน |
เอี่ยมข้า |
| ทองเหลืองหลู่สุวรรณ |
ธรรมชาติ |
| พาลว่าตนเองอ้า |
อาจลํ้าเลยกวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เสือผอมกวางวิ่งเข้า |
โจมขวิด |
| ไป่ว่าเสือมีฤทธิ์ |
เลิศลํ้า |
| เล็บเสือดั่งคมกฤช |
เสือซ่อน ไว้นา |
| ครั้นปะปามล้มขวํ้า |
จึ่งรู้จักเสือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทองเหลืองเปลื้องร้ายห่อน |
เห็นมี |
| ขัดบ่อยร้อยพันที |
เล่าไซร้ |
| ทองแดงชาติราคี |
ละลายโทษ |
| ฤๅมาแต่งตั้งไว้ |
ว่าโอ้ไพบูลย์ |
| |
สำนวนเก่า |
| ทองเหลืองเปลื้องร้ายห่อน |
เห็นมี |
| ขัดเท่าขัดราคี |
เล่าไซร้ |
| นพคุณหมดใสสี |
เสร็จโทษ |
| ถึงบ่แต่งตั้งไว้ |
แจ่มแจ้งไพบูลย์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พระสมุทรไหวหวาดห้วย |
คลองชม |
| สุเมรุพลวกปลวกนิยม |
ชื่นช้อย |
| สีหราชหวาดไหวกรม |
สุนัขเยาะ หยันนา |
| พระสุริยาคลาดคล้อย |
หิ่งห้อยยินดี |
| |
สำนวนเก่า |
| พระสมุทรไหวหวาดห้วย |
คลองสรวล |
| สุเมรุพลวกปลวกสำรวล |
ร่าเร้า |
| สีหราชร่ำคร่ำครวญ |
สุนัขเยาะ หยันนา |
| สุริยส่องยามเย็นเข้า |
หิ่งห้อยยินดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แมวล่าหนูแซ่ซี้ |
จรจรัล |
| หมาล่าวิฬาร์ผัน |
สู่หล้าง |
| ครูล่าศิษย์ละธรรม์ |
คบเพื่อน พาลนา |
| เสือล่าป่าแรมร้าง |
หมดไม้ไพรสณฑ์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๕. |
|
| เอลา พนฺธาย โรมคฺคา |
อธิวิสฺวา สชีวิตมฺ |
| มหาชโน กุตฺโต ตสฺส |
ปจฺฉา ยสาภิปากโฏ |
| จามรีขนข้องอยู่ |
เปลื้องปลด |
| ฤๅรักชีพสงวนยศ |
ยิ่งไซร้ |
| สัตว์โลกอันสมมติ |
มีชาติ นี้นา |
| ดูเยี่ยงสัตว์นั้นได้ |
อ่านอ้างภายหลัง |
| |
สำนวนเก่า |
| จามรีขนข้องอยู่ |
แปลงปลด |
| ชีพบ่รักรักยศ |
ยิ่งไซร้ |
| สัตว์ชนโลกสมมติ |
มุติชาติ |
| จงเยี่ยงสัตว์นั้นให้ |
อ่านอ้างภายหลัง |
| |
สำนวนเก่า |
| จามรีขนข้องอยู่ |
หยุดปลด |
| ชีพ บ่ รักรักยศ |
ยิ่งไซร้ |
| สัตว์โลกซึ่งสมมติ |
มีชาติ |
| ดูเยี่ยงสัตว์นั้นได้ |
ยศซ้องสรรเสริญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๖. |
|
| อคฺนิ ตาเปน เม ทุกฺขํ |
น ทุกฺขํ โลหตาตกํ |
| เอวเทว มหาทุกฺขํ |
ปุนตฺร พาลทุลฺลภํ |
| นพคุณเก้านํ้าชาติ |
ชาตรี |
| ค้อนเหล็กรุมรันตี |
ห่อนม้วย |
| ฤๅเจ็บเท่าธุลี |
สักหยาด |
| เจ็บแต่ท่านชั่งด้วย |
กล่ำน้อยหัวดำ |
| |
สำนวนเก่า |
| ทองใส่ในเบ้าสูบ |
แสนที |
| ค้อนเหล็กรุมรันตี |
ไป่ม้วย |
| ฤๅเจ็บเท่าธุลี |
สักหยาด |
| เจ็บแต่ท่านชั่งด้วย |
กล่ำน้อยหัวดำ |
| |
สำนวนเก่า |
| นพคุณใส่เบ้าสูบ |
แสนที |
| ค้อนเหล็กรุมรันตี |
ห่อนม้วย |
| บ่เจ็บเท่าธุลี |
สักหยาด |
| เจ็บแต่ท่านชั่งด้วย |
กล่ำน้อยหัวดำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๗. |
|
| ธนมฺพินาศ มนวินาศ กิตฺติมฺ |
กิตฺติมฺพินาศ มนพินาศ พุทฺธิมฺ |
| พุทฺธินาศ มนวินาศ อาตฺมา |
อาตฺมาวินาศ มนวินาศ ธมฺมมฺ |
| เสียทรัพย์ครองอย่าได้ |
เสียยศ |
| ยศศักดิ์เสียอย่างด |
ฝ่ายรู้ |
| ฝ่ายรู้นาศอย่าลด |
เสียอาตม์ |
| เสียอาตมครองรู้ |
อย่าให้เสียธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ |
วงศ์หงส์ |
| เสียศักดิ์สู้ประสงค์ |
สิ่งรู้ |
| เสียรู้เร่งดำรง |
ความสัตย์ ไว้นา |
| เสียสัตย์อย่าเสียสู้ |
ชีพม้วยมรณา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๘. |
|
| เฉทจฺจนฺทนจฺจตจมฺปกวเน |
วฺฤกฺษางกุเร กณฺเก |
| หงฺสาหงฺสมยุรโกกิลกุเล |
กาเก สสิลางรติ |
| ตัดจันทน์ไผ่หนามหนา |
จำปา |
| แปลงปลูกไผ่หนามหนา |
รกเรื้อ |
| ฆ่าหงส์มยุรโกญจา |
เนืองนาถ |
| เลี้ยงแต่กากินเนื้อ |
ว่ารู้รสธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| ตัดจันทน์ฟันม่วงไม้ |
จำบก |
| แปลงปลูกหนามรามรก |
เรื่อเรื้อ |
| ฆ่าหงส์มยุรนก |
โนริต |
| เลี้ยงแต่กากินเนื้อ |
ว่ารู้รสธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| ตัดจันทน์ฟันม่วงไม้ |
จัมบก |
| แปลงปลูกหนามรามรก |
รอบเรื้อ |
| ฆ่าหงส์มยุรนก |
กระเหว่า เสียนา |
| เลี้ยงหมู่กากินเนื้อ |
ว่ารู้ลีลา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๖๙. |
|
| มาโอฏฺสมกฺกรสฺสุ คทฺรภ |
กสฺสูรกสฺสปโย |
| เทเส ยตฺร วิจารณา คณคไณ |
ทุรายตไสฺม นม |
| เอาลาเทียมอูฐโอ้ |
เป็นมูล |
| เก็บปัดเทียมแก้วปูน |
ค่าไว้ |
| เมืองใดพิจารณ์พูน |
มีดั่ง นี้นา |
| นับแต่ไกลว่าใกล้ |
แต่เต้าเมืองเข็ญ |
| |
สำนวนเก่า |
| เอาสารเทียมอูฐโอ้ |
เป็นมูล |
| เก็บปัดเทียมแก้วปูน |
ค่าไว้ |
| เมืองใดพิกัดพูน |
มีดั่ง นี้นา |
| นับแต่ไกลอย่าได้ |
ไต่เต้าเมืองเข็ญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นํ้าเคี้ยวยูงว่าเงี้ยว |
ยูงตาม |
| ทรายเหลือบหางยูงงาม |
ว่าหญ้า |
| ตาทรายยิ่งนิลวาม |
พรายเพริศ |
| ลิงว่าผลลูกหว้า |
โดดดิ้นโดยตาม |
| |
สำนวนเก่า |
| นํ้าเคี้ยวยูงว่าเงี้ยว |
ยูงตาม |
| ทรายเหลือบหางยูงงาม |
ว่าหญ้า |
| ตาทรายยิ่งนิลวาม |
หาว่าดิ้นโดยตาม |
| ลิงว่าหว้าหวังหว้า |
หว่าดิ้นโดยตาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สังขารหวัวผู้ว่า |
ตนทรนง |
| ทรัพย์ย่อมหวัวคนจง |
ว่าเจ้า |
| หญิงหวัวแก่ชายปลง |
ชมลูก |
| มัจจุราชหวัวผู้เถ้า |
บ่รู้วันตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มือด้วนคิดจะมล้าง |
เขาหมาย |
| ปากด้วนถ่มนํ้าลาย |
เลียบฟ้า |
| หิ่งห้อยแข่งแสงฉาย |
สุริเยศ |
| คนทุพพลอวดกล้า |
แข่งผู้มีบุญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แว่นตามาใส่ผู้ |
อันธการ |
| คนหนวกฟังสำนาน |
ขับร้อง |
| คนใบ้ใฝ่แสดงสาร |
โคลงกาพย์ |
| เฉกเครื่องประดับซ้อง |
ใส่ให้วานร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| วัดช้างเบื้องบาทรู้ |
จักสาร |
| วัดอุทกชักกมุทมาลย์ |
แม่นรู้ |
| ดูครูสดับโวหาร |
สอนศิษย์ |
| ดูกระกูลเผ่าผู้ |
เพื่อด้วยเจรจา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พระสมุทรสุดลึกล้น |
คณนา |
| สายดิ่งทิ้งทอดมา |
หยั่งได้ |
| เขาสูงอาจวัดวา |
กำหนด |
| จิตมนุษย์นี้ไซร้ |
ยากแท้หยั่งถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไม้ล้มควรข้ามไม้ |
ควรการ |
| คนล้มจักข้ามพาน |
ห่อนได้ |
| เสือผอมอย่าอวดหาญ |
เข้าผลัก ไสแฮ |
| ผู้ประทุษฐตกต่ำไร้ |
อย่าได้ทำคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| ไม้ล้มควรข้ามได้ |
โดยหมาย |
| คนล้มจักข้ามกราย |
ห่อนได้ |
| ทำชอบชอบห่อนหาย |
ชอบกลับ สนองนา |
| ทำผิดผิดจักให้ |
โทษแท้ถึงตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไม้ล้มจักข้ามให้ |
ดูการ |
| คนท่าวล้มข้ามพาน |
ห่อนได้ |
| เสือผอมอย่าอวดหาญ |
เข้าผลัก เสือแฮ |
| พาลประทุษฐตกไร้ |
อย่าได้ทำคุณ |
| |
ผู้แต่ง/ที่มาขาดไป |
| ๗๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทรชนยากไร้อย่า |
ทำคุณ |
| อย่าหยิบทรัพย์อุดหนุน |
หย่อนให้ |
| ก่อเกื้อเกือบเกินทุน |
มันมั่ง มีนา |
| ครั้นค่อยคลายวายไร้ |
กลับสู้ดูแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๗๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม้ทำคุณท่านได้ |
ถึงพัน |
| ครั้นโทษมีแต่อัน |
หนึ่งไซร้ |
| ติฉินหมิ่นคำหยัน |
เยาะกล่าว |
| กลบลบคุณหลังได้ |
ยิ่งด้วยพันทวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทำคุณคนประทุษแท้ |
ทรชน |
| อวยทรัพย์ให้เมื่อจน |
ยากไร้ |
| ค่อยคลายวายทุกข์ทน |
มีทรัพย์ บ้างนา |
| มักประทุษฐร้ายให้ |
แก่ผู้มีคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| ทำคุณให้ห่อนรู้ |
คุณสนอง |
| ท่านบ่แทนคุณปอง |
โทษให้ |
| กลกาแต่งยูงทอง |
ลายเลิศ |
| ยูงเอาหมึกม่อไล้ |
ลูบสิ้นสรรพางค์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ตั้งพันไทเทพเรื้อง |
ฤทธิรงค์ |
| ไป่เท่าพระอินทร์องค์ |
หนึ่งไซร้ |
| คุณพันหนึ่งดำรง |
ความชอบ |
| โทษเดียวอาจลบได้ |
สุดสิ้นพันคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| เทพาพันเทพเรื้อง |
ฤทธิรงค์ |
| บ่เท่าพระอินทร์องค์ |
หนึ่งได้ |
| คุณพันหนึ่งดำรง |
ความชอบ ไว้นา |
| มีโทษอันหนึ่งไซร้ |
กลบกล้ำพันคุณ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๒. |
|
| อุชุกํ อุชุกญฺเจว |
วงฺกํ วงฺกฏเมว จ |
| ตามฺพกํ สุวณฺณญฺเจว |
ตว ปุตฺโต จ วานร |
| ใครซื่อให้ซื่อตั้ง |
ใจกัน |
| ใครคดเอาคดผัน |
ตอบเต้า |
| ทองแดงว่าสุวรรณ |
ยังถ่อง เหมือนฤๅ |
| ลิงว่าลูกสองเถ้า |
ฉันนั้นจึงควร |
| |
สำนวนเก่า |
| ใครซื่อซื่อด้วยดั่ง |
ใจกัน |
| ใครคดต่อจงผัน |
ตอบเต้า |
| ทองแดงว่าสุวรรณ |
อันถ่อง ดีนา |
| ทั้งลูกเขือสองเถ้า |
ว่าโอ้เป็นลิง |
| |
สำนวนเก่า |
| ใครซื่อสัจซื่อตั้ง |
ตามกัน |
| ใครคดควรคดผัน |
ตอบเต้า |
| ทองแดงว่าสุวรรณ |
อันถ่อง |
| ลูกเขือฤๅล่วงเค้า |
ว่าโอ้เป็นจริง |
| |
สำนวนเก่า |
| ใครซื่อซื่อต่อตั้ง |
ตามกัน |
| ใครคดคดผ่อนผัน |
ตอบเต้า |
| ทองแดงว่าสุวรรณ |
ยังถ่อง เหมือนฤๅ |
| ดุจลูกสูสองเถ้า |
ว่าโอ้เป็นลิง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ใครทำโทษโทษนั้น |
แทนทด |
| ใครคิดจิตคดคด |
ต่อบ้าง |
| ใครจริงจึ่งจริงจรด |
รักต่อ กันนา |
| ใครใคร่ร้างเร่งร้าง |
รักร้างแรมไกล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นายรักไพร่ไพร่พร้อม |
รักนาย |
| มีศึกสู้จนตาย |
ต่อแย้ง |
| นายเบียนไพร่กระจาย |
จากหมู่ |
| นายบ่รักไพร่แกล้ง |
ล่อล้างผลาญนาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ข้าท้าวเอาจิตท้าว |
แม่นหมาย |
| บ่าวท่านเอาใจนาย |
แม่นหมั้น |
| ศิษย์ท่านผ่อนผันผาย |
โดยจิต ครูนา |
| อยู่ที่เรือนตัวนั้น |
แต่น้ำใจเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รักกันอยู่ขอบฟ้า |
เขาเขียว |
| เสมออยู่หอแห่งเดียว |
ร่วมห้อง |
| ชังกันบ่แลเหลียว |
ตาต่อ กันนา |
| เหมือนขอบฟ้ามาป้อง |
ป่าไม้มาบัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ให้ท่านท่านจักให้ |
ตอบสนอง |
| นบท่านท่านจักปอง |
นอบไหว้ |
| รักท่านท่านควรครอง |
ความรัก เรานา |
| สามสิ่งนี้เว้นไว้ |
แต่ผู้ทรชน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๘. |
|
| คุโณ สพฺพญฺญุ ตุโลฺยปิ |
น โสภติ อนิสฺสโย |
| อนคฺฆมฺปิ มณีนํ |
เหมํ นิสฺสาย โสภเต |
| |
โลกนิติ |
| แม้นมีคุณรู้ดั่ง |
สัพพัญญู |
| ครั้นบ่มีคนชู |
ห่อนขึ้น |
| หัวแหวนค่าเมืองตรู |
ตาโลก |
| ทองช่วยรองรับพื้น |
จึ่งแก้วมีศรี |
| |
สำนวนเก่า |
| คุณปรีชาเปรียบด้วย |
วรญาณ |
| ฤๅพึ่งราชบริพาร |
ห่อนล้ำ |
| ชนบ่นับหน้าขาน |
คำหมิ่น นะพ่อ |
| เพชรรัตนค่ากํ้า |
กอบด้วยทองงาม |
| |
สำนวนเก่า |
| แม้นมีความรู้ดั่ง |
สัพพัญญู |
| ผิบ่มีคนชู |
ห่อนขึ้น |
| หัวแหวนค่าเมืองตรู |
ตาโลก |
| ทองบ่รองรับพื้น |
ห่อนแก้วมีศรี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๘๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ราชรถปรากฏด้วย |
ธงไชย |
| ควันปรากฏแก่ไฟ |
เที่ยงแท้ |
| ราชาปรากฏไอ |
สุริยะ สมบัตินา |
| ชายเฉลิมเลิศแล้ |
ปิ่นแก้วเกศหญิง |
| |
สำนวนเก่า |
| ราชรถปรากฏด้วย |
ธงไชย |
| ควันประจักษ์แก่ไฟ |
เที่ยงแท้ |
| ราชาอิสระใน |
สมบัติ |
| ชายย่อมเฉลิมเลิศแล้ |
ปิ่นแก้วเกศหญิง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รำฟ้อนสุนทรด้วย |
รูปา |
| ร้องขับศัพท์เสน่หา |
โสตแท้ |
| ปลํ้ามวยด้วยแรงอา |
ยุศมโยพ |
| รักชังทั้งนั้นแล้ |
เล่ห์ลิ้นพาที |
| |
สำนวนเก่า |
| รำฟ้อนสุนทรด้วย |
รูปา |
| ร้องขับศัพท์เสน่หา |
ยิ่งแท้ |
| มวยปลํ้าลํ่าสันสา |
มารถจึ่ง ดีแฮ |
| รักกับชังนั้นแล้ |
เพื่อลิ้นเจรจา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๑. |
|
| โกกิลานํ สทฺทํ รูปํ |
นารีรูปํ ปติพฺพตา |
| วิชฺชา รูปํ อรูปานํ |
ขมา รูปํ ตปสฺสินํ |
| |
โลกนิติ |
| โกกิลเอาศัพท์ตั้ง |
ต่างทรง รูปแฮ |
| หญิงซื่อใจตรงผัว |
รูปแท้ |
| เสียรูปวิทยาคง |
ต่างรูป ชายแฮ |
| มล้างโทษโกรธไปล่แปล้ |
รูปเจ้าฤๅษี |
| |
สำนวนเก่า |
| ดุเหว่าว่องศัพท์ตั้ง |
ต่างทรง |
| หญิงภักดีผัวดำรง |
รูปเกื้อ |
| ร้ายร่างวิชาคง |
ประกอบรูป |
| อดจิตเวรบ่เรื้อ |
รูปเจ้าสมณา |
| |
สำนวนเก่า |
| กระเหว่าเสียงเพราะแท้ |
แก่ตัว |
| หญิงเลิศเพราะรักผัว |
แม่นหมั้น |
| นักปราชญ์มาตรรูปมัว |
หมองเงื่อน งามนา |
| เพราะเพื่อรสธรรมนั้น |
ส่องให้เห็นงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๒. |
|
| วินา จรวินา กาโส |
วินา ธราภรณา หริ |
| วินาย กฺรวินา เทโส |
โสภเต น จ โสภเต |
| วิษณุเวศเว้นเซริดสร้อย |
อาภรณ์ |
| อากาศวายสุริยจร |
แจ่มหล้า |
| กรุงใดไร้บวร |
เปรมปราชญ์ |
| แม้งามเลิศล้นฟ้า |
ห่อนได้ดูงาม |
| |
สำนวนเก่า |
| พระนารายณ์เว้นจาก |
อาภรณ์ |
| อากาศเว้นสุริยจร |
จากหล้า |
| เมืองใดบ่มีวร |
เปรมปราชญ์ |
| แม้ว่างามล้นฟ้า |
ห่อนรื้องามเลย |
| |
สำนวนเก่า |
| นารายณ์วายเว้นจาก |
อาภรณ์ |
| อากาศขาดสุริยจร |
แจ่มหล้า |
| เมืองใดบ่มีวร |
เปรมปราชญ์ |
| แม้ว่างามล้นฟ้า |
ห่อนได้งามเลย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เขาใดไร้ถํ้าราช |
สีห์หมาง |
| สระแห้งหงส์ละวาง |
เกลียดใกล้ |
| พฤกษาใดใบบาง |
นกหน่าย |
| สาวหนุ่มร้างชู้ไว้ |
เพราะชู้ชายทราม |
| |
สำนวนเก่า |
| เขาใดไร้ถํ้าราช |
สีห์หมาง |
| สระโหดหงส์ละวาง |
วากเว้ |
| พฤกษาใดบกใบบาง |
นกหน่าย |
| สาวซัดชู้โอ้เอ้ |
เพราะชู้ชายทราม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ป่าใดไกลพยัคฆ์ร้าย |
ราวี |
| ไม้หมดม้วยไป่มี |
ห่อนรื้อ |
| หญิงไร้ร้างสามี |
เมื่อหนุ่ม |
| เป็นที่หมิ่นชายยื้อ |
หยอกเย้ายียวน |
| |
สำนวนเก่า |
| ป่าใดไกลพยัคฆ์ร้าย |
ราวี |
| ไม้หมดม้วยบ่มี |
ร่มชื้อ |
| หญิงยศงดงามดี |
ผัวหน่าย |
| เป็นที่หมิ่นชายยื้อ |
หยอกเย้าเสียตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เว้นหมากปากเปล่าเปรี้ยว |
เด็จดาย |
| เมืองบ่มีเจ้านาย |
ครอบเกล้า |
| เคหาทารกวาย |
เรือนเยือก เย็นนา |
| หญิงคลาดชายคู่เคล้า |
เสื่อมสิ้นสูญวงศ์ |
| |
สำนวนเก่า |
| พลูหมากจากโอษฐ์โอ้ |
เสียศรี |
| หญิงจากจอมสามี |
ครอบเกล้า |
| เรือนปราศจากบุตรี |
ดรุณเด็ก |
| เมืองจากจอมภพเจ้า |
สิ่งนี้ฤๅงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เจ็ดวันนิราศร้าง |
ดนตรี |
| ห้าวันอักษรหนี |
เงื่องช้า |
| สามวันจากสตรี |
จิตเตร่ |
| วันหนึ่งเว้นล้างหน้า |
อับเศร้าเสียศรี |
| |
สำนวนเก่า |
| เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม |
ดนตรี |
| อักขระห้าวันหนี |
เนิ่นช้า |
| สามวันจากนารี |
เป็นอื่น |
| วันหนึ่งเว้นล้างหน้า |
อับเศร้าศรีหมอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดอยใดมีถํ้าราช |
สีห์ประสงค์ |
| เหมืองมาบมีบัวหงส์ |
หากใกล้ |
| ต้นไม้พุ่มพัวพง |
นกมาก มีนา |
| สาวหนุ่มตามชู้ไซร้ |
เพราะชู้ชอบตา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เปียกตมชมชื่นเชื้อ |
กาษร |
| หงส์กับบุษบากร |
ชื่นช้อย |
| ภิกษุเสพสังวร |
ศีลสุข ไซร้นา |
| บุรุษรสรักร้อย |
เท่าน้อมในหญิง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๙๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ใครจักผูกโลกแม้ |
รัดรึง |
| เหล็กเท่าลำตาลตรึง |
ไป่หมั้น |
| มนตร์ยาผูกนานหึง |
หายเสื่อม |
| ผูกเพื่อไมตรีนั้น |
แน่นเท้าวันตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๐. |
|
| คชสฺส พนฺธนา ปาโส |
มนฺตฺรปาโส ภว ชทฺคมฺ |
| โลกสฺส พนฺธนา เสนฺโห |
ธรมฺมสฺส ปน พนฺธนมฺ |
| จำสารสับปลอกเกี้ยว |
ตีนสาร |
| จำนาคมนตร์พิสดาร |
ผูกแท้ |
| จำคนเพื่อใจหวาน |
ต่างปลอก |
| จำโลกลํ้าเลิศแท้ |
เท่าด้วยไมตรี |
| |
สำนวนเก่า |
| จำสารสับปลอกเกี้ยว |
ตีนสาร |
| จำนาคมนตร์พิสดาร |
ผูกแท้ |
| จำคนเท่าใจหวาน |
ต่างปลอก |
| จำโลกนี้มั่นแล้ |
เท่าด้วยไมตรี |
| |
สำนวนเก่า |
| จำสารสับปลอกเกี้ยว |
ตีนสาร |
| จำนาคมนตร์โอฬาร |
ผูกแท้ |
| จำคนเพื่อใจหวาน |
ต่างปลอก |
| จำโลกนี้นั่นแล้ |
แต่ด้วยไมตรี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรียนพระธรรมแท้ผูก |
ศาสนา |
| ปลอกผูกคชตรึงตรา |
ตรากหมั้น |
| มนตร์ดลแลหยูกยา |
สมรรถผูก งูแฮ |
| ผูกโลกทั้งหลายนั้น |
แน่นด้วยไมตรี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๒. |
|
| อกฺโกเธน ชิน โกธํ |
อสาธุํ สาธุนา ชิเน |
| ชิเน กทริยํ ทาเนน |
สจฺเจนาลิกวาทินํ |
| |
โลกนิติ |
| ผจญคนโกรธด้วย |
ไมตรี |
| ผจญหมู่ทรชนดี |
ต่อตั้ง |
| ผจญหมู่โลภจงมี |
ทรัพย์แผ่ อวยนา |
| ผจญสัตย์จงยั้ง |
ต่อด้วยสัตยา |
| |
สำนวนเก่า |
| ผจญผู้พิโรธด้วยขัน |
ขันตี |
| สู้บาปบุญราศี |
จึ่งได้ |
| สู้ชนตระหนี่มี |
ทานต่อ ตอบพ่อ |
| คำสัตย์สู้ปดให้ |
หากแจ้งเห็นจริง |
| |
สำนวนเก่า |
| ผจญคนมักโกรธด้วย |
ไมตรี |
| ผจญหมู่ทรชนดี |
ต่อตั้ง |
| ผจญคนจิตโลภมี |
ทรัพย์เผื่อ แผ่นา |
| ผจญอสัตย์ให้ยั้ง |
หยุดด้วยสัตยา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รบศึกชนะได้ |
ในณรงค์ |
| รบเมียมีไชยยง |
ยิ่งแพ้ |
| รบใจให้คงตรง |
ในสัตย์ ธรรมนา |
| ท่านผู้นั้นเลิศแล้ |
โลกเหลื้องลือขจร |
| |
สำนวนเก่า |
| รบศึกชนะได้ |
ในณรงค์ |
| รบแม่เรือนตัวยง |
ขยาดแพ้ |
| รบใจชักให้คง |
ความสัตย์ |
| ถือว่าผู้นั้นแล้ |
เลิศลํ้าชายชาญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดคนหนึ่งผู้ |
ใจฉกรรจ์ |
| เคียดฆ่าคนอนันต์ |
หนักแท้ |
| ไป่ปานบุรุษอัน |
ผจญจิต เองนา |
| เธียรท่านเยินยอแล้ |
ว่าผู้มีชัย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แพ้ศึกหลบหลีกได้ |
รอดตน |
| แพ้ความปรับเหตุผล |
ทรัพย์ผ้าย |
| แพ้เบี้ยเสียสินจน |
สิ้นอาต มานา |
| แพ้เมียประทุษฐร้าย |
ตราบม้วยบรรลัย |
| |
สำนวนเก่า |
| แพ้ศึกหลบหลีกได้ |
รอดตน |
| แพ้คดีทุกข์ธน |
ทรัพย์ผ้าย |
| แพ้เบี้ยค่นจนจน |
ตัวยาก ก็ดี |
| แพ้แม่เรือนทำร้าย |
ยากเท้าบรรลัย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๖. |
|
| สงฺคาเม สุรมิจฺฉนฺติ |
มนฺติ สุขํ กุตูหเล |
| ปิยญฺจ อนฺนปาเนสุ |
อตฺถ กิจฺเจสุ ปณฺฑิโต |
| |
โลกนิติ |
| สงครามปลอบปลูกเลี้ยง |
คนหาญ ยุทธแฮ |
| เลี้ยงปลูกคนแกว่นการ |
ช่วยร้อน |
| เมื่อเสพกระยาบาน |
บอกเพื่อน แจกนา |
| เลี้ยงปราชญ์ปรีชาช้อย |
ช่วยแก้ปริศนา |
| |
สำนวนเก่า |
| ใช้คนหาญต่อสู้ |
สงคราม |
| หาเมื่อใดหาญความ |
ท่านรู้ |
| ข้าวน้ำใส่เต็มชาม |
หาเพื่อน กินนา |
| หานักปราชญ์ผู้รู้ |
ยามแก้ปริศนา |
| |
สำนวนเก่า |
| ยามศึกนึกกลั่นแกล้ว |
โยธา |
| ยามทุกข์คู่คิดหา |
ช่วยแก้ |
| ยามเสพรสโอชา |
นึกที่ รักแฮ |
| ยามกิจกอบอรรถแล้ |
ระลึกผู้ปราชญ์แสวง |
| |
สำนวนเก่า |
| สงครามเสพทแกล้ว |
อาสา |
| รักเรียนเพียรแสวงหา |
แม่นรู้ |
| ครั้นกินเครื่องโอชา |
แสวงเพื่อน |
| คิดอรรถธรรมแสวงผู้ |
ฉลาดด้วยปรีชา |
| |
สำนวนเก่า |
| สงครามแสวงท่วยแกล้ว |
อาสา |
| กลคดีพึงหา |
ท่านรู้ |
| ยามกินรสโอชา |
ชวนเพื่อน กินนา |
| หาปราชญ์ลํ้าเลิศผู้ |
เมื่อแก้ปริศนา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๗. |
|
| ธนมิจฺเฉ วาณิชฺเชยฺย |
วิทฺยมิจฺเฉ ภเช สตํ |
| ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถี |
ราชมจฺจํ อิจฺฉาคเม |
| |
โลกนิติ |
| ปองมิตรพึงเพิ่มค้า |
ของขาย |
| เสพปราชญ์วิทยาหมาย |
มุ่งได้ |
| หวังบุตรเสพหญิงหลาย |
สาวเสาะ นะพ่อ |
| ปองราชอำมาตย์ได้ |
เร่งรู้เรียนศิลป |
| |
สำนวนเก่า |
| แสวงรู้พึงคบด้วย |
บัณฑิต |
| แสวงทรัพย์คบพานิช |
ง่ายไซร้ |
| แสวงหายศศักดิ์ชิด |
ชอบราช |
| ผิใคร่ได้ลูกไซร้ |
เสพส้องเมียสาว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หายากเชิงรอบรู้ |
การกิจ |
| หายากเชิงชาญชิด |
ชอบใช้ |
| หายากเช่นเชิงมิตร |
คุงชีพ |
| หายากเชิงช่างให้ |
ชอบน้ำใจจริง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๐๙. |
|
| สเตสุ ชยเต สุรํ |
สฺรหสฺเสสุ จ ปณฺฑิตํ |
| อฏฺฏกา สตสหสฺเสสุ |
ทาตา ภาวติ มานว |
| ร้อยคนหาผู้แกล้ว |
กลางณรงค์ |
| พันคนปัญญายง |
ยากแท้ |
| หมื่นคนซื่อตรงทรง |
ความสัจ |
| มี บ่ มีนั้นแล้ |
อาจอ้างทำทาน |
| |
สำนวนเก่า |
| ร้อยคนคนหนึ่งกล้า |
กลางณรงค์ |
| พันหนึ่งปัญญายง |
รอบรู้ |
| แสนคนช่างความตรง |
คนหนึ่ง |
| มี บ่ เท่าหนึ่งผู้ |
อาจอ้างอวยทาน |
| |
สำนวนเก่า |
| ร้อยคนคนหนึ่งกล้า |
กลางณรงค์ |
| พันคนปัญญายง |
ยิ่งผู้ |
| แสนคนสร้างความตรง |
คนหนึ่ง |
| ไป่เท่าคนหนึ่งสู้ |
อาจอ้างอวยทาน |
| |
สำนวนเก่า |
| ร้อยคนหาแกว่นแกล้ว |
กลางณรงค์ |
| พันหนึ่งหาปัญญายง |
ยิ่งรู้ |
| แสนคนเสาะคนตรง |
ยังยาก |
| ไป่เท่าคนหนึ่งผู้ |
อาจอ้างอวยทาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ช้างม้าเมียมิ่งแก้ว |
เงินทอง |
| ตัวมิตายจักปอง |
ย่อมได้ |
| ชีวิตสิ่งเดียวของ |
หายาก |
| ใช่ประทีปเทียนไต้ |
ดับแล้วจุดคืน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๑. |
|
| ธนาตฺถํ ปญฺจวสฺสนฺติ |
ตฺรีนิ วสฺสานิ กามิคี |
| ชานญฺจ สตฺตวสฺสานิ |
ราชาเสว มฤตมฺเวตฺ |
| หาสินห้าขวบเข้า |
พยายาม |
| หาคู่ผู้เมียสาม |
ขวบเข้า |
| แสวงคุณค่อยเรียนตาม |
เจ็ดขวบ |
| แสวงฝ่ายเฝ้าเจ้าท้าว |
ต่อสิ้นสุดกัลป์ |
| |
สำนวนเก่า |
| หาสินห้าขวบเข้า |
พยายาม |
| แสวงค่ผู้เมียสาม |
ขวบเข้า |
| แสวงรู้ค่อยเรียนตาม |
ต่อเจ็ด ขวบนา |
| แสวงใฝ่เฝ้าไทท้าว |
ต่อสิ้นสุดกรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๒. |
|
| พาลานามํ สิตฺยตวิทฺยา |
สมตฺถา ธนสงฺคฺรเห |
| มชฺฌิเม จกฺยเต ปุญฺํ |
ชรากาเม กิมฺปฺรโยชนํ |
| เมื่อน้อยเรียนรํ่ารู้ |
วิทยา |
| เมื่อใหญ่หาสินมา |
สู่เหย้า |
| เมื่อกลางแก่ศรัทธา |
ทำฝ่าย บุญนา |
| ครั้นแก่แรงว่องเว้า |
ห่อนรื้อเป็นการ |
| |
สำนวนเก่า |
| เมื่อน้อยเรียนเร่งรู้ |
วิชา |
| ครั้นใหญ่หาสินมา |
สู่เหย้า |
| เมื่อกลางแก่ศรัทธา |
ทำแต่ บุญนา |
| ครั้นแก่แรงวอกเว้า |
ห่อนได้เป็นการ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๓. |
|
| ปถมํ น ปราชิโต สิปฺปํ |
ทุติโย น ปราชิโต ธนํ |
| ตติยํ น ปราชิโต ธมฺมํ |
จตุตฺถึ กึ กริสฺสติ |
| |
โลกนิติ |
| วัยหนึ่งไป่เรียนรู้ |
วิทยา |
| วัยสองไป่หาทรัพย์ |
สิ่งแก้ว |
| วัยสามไป่รักษา |
ศีลสืบ บุญนา |
| วัยสี่เกินแก่แล้ว |
ก่อสร้างสิ่งใด |
| |
สำนวนเก่า |
| เริ่มรุ่นฤๅเพิ่มเพี้ยน |
วิทยา |
| หนุ่มแน่นห่อนหันหา |
ทรัพย์ส้อง |
| มัชฌิมชื่นปรีชา |
เชือนหน่าย ธรรมแฮ |
| เถ้าถ่อมค่อมแก่ค้าง |
คิดได้โดยฤๅ |
| |
สำนวนเก่า |
| ปางน้อยสำเหนียกรู้ |
เรียนคุณ |
| ครั้นใหญ่ย่อมหาทุน |
ทรัพย์ไว้ |
| เมื่อกลางแก่แสวงบุญ |
ธรรมชอบ |
| ยามหง่อมทำใดได้ |
แต่ล้วนอนิจจัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๔. |
|
| สฺรวทฺรเวฺยษุ วิไทฺยว |
ทฺรวฺยมาหุรนุตฺตมมฺ |
| อหารฺย ยตฺวา ทนรฺฆตฺวา |
ทกฺษยตฺวาจฺจ สรฺวท |
| |
หิโตปเทศ |
| ความรู้ดูยิ่งลํ้า |
สินทรัพย์ |
| คิดค่าควรเมืองนับ |
ยิ่งไซร้ |
| เพราะเหตุจักอยู่กับ |
กายอาต มานา |
| โจรจักเบียนบ่ได้ |
เร่งรู้เรียนเอา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๕. |
|
| ไสฺนวิทฺยา ไสฺนกานฺตา |
ไสฺนปพฺพตมารุยฺหํ |
| ไสฺนกามญฺจ โกฺรธสฺส |
ปญฺไจตานิ ไสฺน ไสฺน |
| จักเรียนความรู้พิ |
นิจครู |
| จักกล่าวภรรยาดู |
พวกพ้อง |
| จักขึ้นสู่บนภู |
เขาค่อย เดินนา |
| จักเสพกามาพร้อง |
โกรธไซร้รำพึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๖. |
|
| อุสฺสาโห อริ วา มิตฺตํ |
อลสฺสํ มิตฺตํ วา อริ |
| วิสํ วิย มิตฺตํ วิชฺชา |
ปมาโท มิตฺตํ วา วิสํ |
| |
โลกนัย |
| ความเพียรเป็นอริแล้ว |
เป็นมิตร |
| คร้านเกียจเป็นเพื่อนสนิท |
ร่วมไร้ |
| วิชาเฉกยาติด |
ข่มขืน |
| ประมาทเหมือนดับไต้ |
ชั่วร้ายฤๅเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ผิรู้รู้จงให้ |
เทียมคน |
| จักเงื่องเงื่องเป็นกล |
เงื่องแห้ง |
| จักสุกอย่าสุกปน |
ดิบครึ่ง หนึ่งนา |
| ทางไล่ไว้หนีแก้ |
รอดแคล้วภัยพาล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ความรู้เลิศก่อเกื้อ |
สินศักดิ์ |
| เป็นที่ชนพึ่งพัก |
นอบนิ้ว |
| วิชาเป็นพำนัก |
ที่พึ่ง ตนนา |
| รู้ไว้ใช่หอบหิ้ว |
เหนื่อยแพ้แรงโรย |
| |
สำนวนเก่า |
| ความรู้รู้ยิ่งได้ |
สินศักดิ์ |
| เป็นที่ชนพำนัก |
นอบนิ้ว |
| อย่าเกียจเกลียดหน่ายรัก |
เรียนต่อ |
| รู้ชอบใช่หอบหิ้ว |
เหนื่อยแพ้แรงโรย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๑๙. |
|
| วิทฺยา มิตฺร ปเวเสน |
ภารฺยยา มิตฺร คฺฤเหปิ จ |
| อนฺตรา ตมโอสถํ มิตฺรมฺ |
ธมฺโม มิตฺร มฺฤเตปิจ |
| จักเรียนความรู้หาก |
ปลงจิต |
| ยามอยู่เรือนเมียสนิท |
เพื่อนร้อน |
| ยาทำเป็นมิ่งมิตร |
ในอาต มานา |
| ธรรมเป็นมิ่งมิตรข้อน |
เมื่อม้วยอาสัญ |
| |
สำนวนเก่า |
| จักเรียนคุณรู้หาก |
เป็นมิตร |
| ยามอยู่เรือนเมียสนิท |
เพื่อนร้อน |
| ยาเป็นเพื่อนตัวนิจ |
ในอาตม์ |
| ธรรมหากเป็นมิตรข้อน |
เมื่อม้วยอาสัญ |
| |
สำนวนเก่า |
| วิชาเป็นเพื่อนเลี้ยง |
ชีวิต |
| ยามอยู่เรือนเมียสนิท |
เพื่อนร้อน |
| ร่างกายสหายติด |
ตามทุกข์ ยากนา |
| ธรรมหากเป็นมิตรข้อน |
เมื่อม้วยอาสัญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เป็นชายความรู้ยิ่ง |
เป็นทรัพย์ |
| ทุกประเทศมีผู้นับ |
อ่านอ้าง |
| สตรีรูปงามสรรพ |
เป็นทรัพย์ ตนนา |
| แม้ตกยากไร้ร้าง |
ห่อนไร้สามี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เห็นใดจำให้แน่ |
นึกหมาย |
| ฟังใดอย่าฟังดาย |
สดับหมั้น |
| ชนม์ยืนอย่าพึงวาย |
ตรองตรึก ธรรมนา |
| สิ่งสดับทั้งนั้น |
ผิดเพี้ยนเป็นครู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เภตราเพียบล้มล่ม |
จมอรร ณ พนา |
| เกวียนหนักหักเพลาพลัน |
ง่ายไซร้ |
| น้ำน่านซ่านหลิ่งคัน |
เพราะเปี่ยม เต็มแฮ |
| ผู้ประจาคมากให้ |
ทรัพย์ม้วย หมดตัว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พลอดนักมักพลาดพลั้ง |
พลันผิด |
| พาญนักมักชีวิต |
มอดม้วย |
| ตรองนักมักเสียจริต |
จักคลั่ง |
| รักนักมักหลงด้วย |
เล่ห์ลิ้นลมหญิง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดโผงพูดโอ้ |
อึงดัง |
| อวดว่ากล้าอย่าฟัง |
อย่าเฉื้อ |
| หมาเห่าเร้าอย่าหวัง |
จะขบ ใครนา |
| เขาสองเหล่านี้เนื้อ |
ชาติคล้ายกึ่งกัน |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดโผงพูดโอ้ |
อึงดัง |
| อวดว่ากล้าอย่าฟัง |
สับปลี้ |
| หมาเห่าเล่าอย่าหวัง |
จักขบ ใครนา |
| สองเหล่าเขาหมู่นี้ |
ชาติเชื้อเดียวกัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เสือใดแรงร้ายระ |
พะพง |
| อาจอุกบุกดงยง |
ขบคั้น |
| กินสัตว์สุระทนง |
ศักดิ์สาธุ์ |
| จักฉิบหายตายหมั้น |
เพราะร้ายแรงทนง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๖. |
|
| ปโรกฺเข คุณหนฺตานํ |
ปจฺจกฺเข ปิยวาทินํ |
| วชฺเชยฺย ตาทิสํ มิตฺตํ |
วิส กุมฺเภ ยถา มธุํ |
| |
โลกนิติ |
| ลับหลังลับล่ายบ้าย |
เสียคุณ |
| ต่อหน้าเยียยอบุญ |
กล่อมเกลี้ยง |
| มิตรใดใจปานปุน |
นี้อย่า คบนา |
| กละออมเต็มนํ้าเลี้ยง |
ปากไว้เนยนม |
| |
สำนวนเก่า |
| ลับหลังคุณขุดล้าง |
นินทา |
| สบพักตรกล่าวโอภา |
เพริศพริ้ง |
| มิตรใดตั้งนินทา |
มันใช่ มิตรแฮ |
| ใครเสพดุจดื่มผึ้ง |
คลุกเคล้ายาตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| มิตรกลับกลายโทษล้วน |
ลับหลัง |
| ต่อพักตรพูดแรงรัง |
รักลํ้า |
| ชั่วเช่นชอบเกลียดชัง |
ไกลอย่า คบพ่อ |
| จักเสพดุจดื่มนํ้า |
พึ่งเคล้ายาตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| ลับหลังลบล้างส่าย |
เสียคุณ |
| ต่อหน้ายกยอบุญ |
กล่าวเกลี้ยง |
| มิตรใดจิตปานปุน |
นี้อย่า คบนา |
| กลกละออมนํ้าเลี้ยง |
ปากไว้เนยนม |
| |
สำนวนเก่า |
| ลับหลังบังเบียดล้าง |
ลบคุณ |
| ต่อพักตรยกยอบุญ |
ลึกซึ้ง |
| คบมิตรจิตปานปุน |
เป็นดุจ นี้นา |
| กลดั่งเสพน้ำผึ้ง |
คลุกเคล้ายาตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๗. |
|
| หิตจาโร ปโรพนฺธุ |
พนฺธุปิ อหิโต ปโร |
| อหิโต เทหโช พฺยาธิ |
หิตมารญฺโมสถํ |
| |
โลกนิติ |
| แผกเผ่าพูนหิตระให้ |
คือพันธุ์ เผ่านา |
| พันธุ์เผ่าเยียโทษฉัน |
อื่นแท้ |
| เภทพยาธิอยู่ในขันธ์ |
เบียดเบียน ขันธ์แฮ |
| ยาป่านอกกายแก้ |
โรคร้ายเป็นคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| ผู้อื่นคณะเพิ่มนั้น |
นับญาติ |
| ญาติกลับทำโทษขาด |
อื่นอ้าง |
| ดุจกายเกิดอาพาธ |
พาเร่า ร้อนแฮ |
| ยาป่านอกกายล้าง |
โรคร้อนกลับเย็น |
| |
สำนวนเก่า |
| ผู้อื่นแม้ประโยชนไซร้ |
เสมอมิตร |
| มิตรประทุษฐทำจิต |
เจ็บช้ำ |
| กายกับพยาธิชิด |
ใครชอบ เลยนา |
| รุกขชาติในป่าลํ้า |
เลิศให้เป็นยา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๘. |
|
| อตฺตนา หิ กตํ ปาปํ |
อตฺรชํ อตฺตสมฺภวํ |
| อภิมตฺถติ ทุมฺเมธํ |
วชิรํ วมฺหยํ มณึ |
| |
ธรรมบท |
| สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อ |
ในตน |
| กินกัดเนื้อเหล็กจน |
กร่อนขรํ้า |
| บาปเกิดแต่ตนคน |
เป็นบาป |
| บาปย่อมทำโทษซ้ำ |
ใส่ผู้บาปเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๒๙. |
|
| ยาทิสํ วปฺปพีชํ ยํ |
ตาทิสํ ลภเต ผลํ |
| กลฺยาณการี กลฺยาณํ |
ปาปการี จ ปาปกํ |
| ฟักแฟงแตงเต้าถั่ว |
งายล |
| หว่านสิ่งใดเป็นผล |
สิ่งนั้น |
| ทำทานหว่านกุศล |
สืบสิ่ง ดีแฮ |
| ทำบาปบาปกระชั้น |
ชั่วร้ายตามตน |
| |
สำนวนเก่า |
| ปลูกพืชในพ่างพื้น |
ธรณี |
| ลาภเกิดผลใดมี |
หว่านไว้ |
| ผู้ทำกุศลศรี |
สวัสดิ์ยิ่ง นักนา |
| ผู้ผิดทำบาปไซร้ |
บาปนั้นตามสนอง |
| |
สำนวนเก่า |
| ฟักแฟงแตงเต้าถั่ว |
งายล |
| หว่านสิ่งใดให้ผล |
สิ่งนั้น |
| ทำทานหว่านกุศล |
ผลเพิ่ม พูนนา |
| ทำบาปบาปซั้นซั้น |
ไล่เลี้ยวตามตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๐. |
|
| โอสถานิ จ มนฺตานิ |
นคฺสาตฺรานิ คฺรทานิ จ |
| ปุญฺกาเล สมุทฺทิญฺจ |
อปญฺานิ วินสฺสติ |
| ยายำประกอบด้วย |
มนตร์ดล |
| เคราะห์โศกฤกษ์พานยล |
ยากไซร้ |
| ครั้นบุญก่ออวยผล |
ผลส่ง มานา |
| ครั้นบาปบรรพจำให้ |
คลาดแคล้วเสียสูญ |
| |
สำนวนเก่า |
| ยายำประกอบด้วย |
มนตร์ดล |
| เคราะห์โศกโรคบนปน |
ปะไซร้ |
| แม้นบุญช่วยอวยผล |
ผลเพิ่ม พูนนา |
| แม้นบาปบุรพกรรมให้ |
บาปซ้ำเสียสูญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๑. |
|
| นตฺถิ วิชฺชาสมํ ธนํ |
น จ พฺยาธิสโม ริปุ |
| น จ อตฺตสมํ เปมํ |
น จ กมฺมสมํ พลํ |
| |
โลกนิติ |
| มีสินบ่เท่าด้วย |
ศิลปศาสตร์ |
| หมู่ศัตรูเปรียบพยาธิ |
ยิ่งไซร้ |
| รักใดบ่ปูนอาตม์ |
รักชีพ เองนา |
| แรงอื่นฤๅจักได้ |
เท่าด้วยแรงกรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| แสนทรัพย์ฤๅเปรียบเสี้ยว |
ส่วนวิท ยาแฮ |
| แสนเศิกฤๅเปรียบพิษ |
โรคร้อน |
| ร้อยรักอื่นเป็นนิตย์ |
เหมือนรัก ตนฤๅ |
| แรงอื่นหมื่นแสนซ้อน |
ฤๅสู้แรงกรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| วิชายกยิ่งแก้ว |
ราคา |
| โรคยิ่งดัษกรมา |
มุ่งร้าย |
| รักอื่นมาตรมากหา |
เสมออาตม์ ไป่พ่อ |
| แรงอื่นพื้นแต่ผ้าย |
บ่กํ้าเกินกรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| มีสินฤๅเท่าผู้ |
มีคุณ |
| ข้าศึกฤๅปานปุน |
พยาธิไซร้ |
| รักใดจักเพิ่มพูน |
รักอาต มานา |
| แรงอื่นฤจักได้ |
เท่าด้วยแรงกรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๒. |
|
| น ราชโน เม น จ เทวตา จ |
น ภูมิไสลํ น จ สาครานามฺ |
| น มิตฺรเหตุํ กุเล กุลานามฺ |
อโหสิ ยํ กฺรมฺมปเรปรานามฺ |
| อย่าโกรธโทษทั่วไท้ |
เทวา |
| อย่าโทษสถานพฤกษา |
ย่านกว้าง |
| อย่าโทษท้าวพรหมา |
เล็งโลก |
| โทษที่กรรมก่อนสร้าง |
หากให้เป็นเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| อย่าโทษไทท้าวท่วย |
เทวา |
| อย่าโทษสถานภูผา |
น่านกว้าง |
| อย่าโทษหมู่วงศา |
มิตรญาติ |
| เทียรย่อมกรรมเองสร้าง |
ส่งให้เป็นเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| อย่าโทษไทท้าวท่วย |
เทวา |
| อย่าโทษสถานภูผา |
ย่านกว้าง |
| อย่าโทษหมู่วงศา |
มิตรญาติ |
| โทษแต่กรรมเองสร้าง |
ส่งให้เป็นเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หมอแพทย์ทายว่าไข้ |
ลมคุม |
| โหรว่าเคราะห์รวมรุม |
โทษไซร้ |
| แม่มดว่าผีคุม |
ทำโทษ |
| ปราชญ์ว่ากรรมซัดให้ |
ผ่อนแก้ตามกรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| หมอแพทย์ทายว่าไข้ |
ลมคุม |
| โหรว่าเคราะห์แรงรุม |
โทษให้ |
| แม่มดว่าผีกุม |
ทำโทษ |
| ปราชญ์ว่ากรรมเองไซร้ |
ก่อสร้างมาเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม้นมีตัวใหญ่เพี้ยง |
ภูผา |
| สูงเจ็ดลำตาลสา - |
มารถแท้ |
| พงศ์พันธุ์เผ่าจันทรา |
สุริเยศ ก็ดี |
| ครั้นว่าไร้ทรัพย์แล้ |
ทั่วหล้าฤๅเห็น |
| |
(นับหน้าฤๅมี) |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนผู้หินชาติช้า |
พงศ์พันธุ์ |
| ครั้นมั่งมีสินสรรพ์ |
อวดอ้าง |
| แม้ผู้เผ่าสุริยจันทร์ |
สูงศักดิ์ ก็ดี |
| ครั้นทรัพย์แรมโรยร้าง |
หมู่ร้ายดูแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม้มีเนตรพ่างเพี้ยง |
พันจัก ษุแฮ |
| มีวิชารู่หลัก |
เลิศล้น |
| ปัญญายิ่งยศศักดิ์ |
ลือทั่ว ภพนา |
| รู้เท่าใดฤๅพ้น |
พ่ายแพ้ความตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีฤทธิ์แรงมากแม้ |
ทศพล ก็ดี |
| หักพระเมรุทบทน |
ท่าวแท้ |
| หยิบยกสี่สากล |
ชูกลอก ไว้นา |
| บัดย่อมจะพ่ายแพ้ |
แก่ท้าวมฤตยู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีฤทธิ์รู้ยิ่งแม้น |
สัพพัญญู ก็ดี |
| เหินเห็จเตร็จไตรตรู |
ทั่วหล้า |
| ดำดินแหวกสินธู |
ทุกทวีป |
| รู้เท่ารู้ล้นฟ้า |
ห่อนพ้นความตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๓๙. |
|
| ปุตฺโต กณฺเ ธนํ ปาเท |
ภริยา หตฺเถ จ พนฺธนํ |
| ติวิธํ พนฺธนํ โลเก |
สํสาเร น ปมุญฺจติ |
| |
ธรรมบท |
| มีบุตรบ่วงหนึ่งเกี้ยว |
พันคอ |
| ทรัพย์ผูกบาทาคลอ |
หน่วงไว้ |
| ภรรยาเยี่ยงบ่วงปอ |
รึงรัด มือนา |
| สามบ่วงใครพ้นได้ |
จึ่งพ้นสงสาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๐. |
|
| ปุตฺตามตฺถิ ธนมตฺถิ |
อิติ พาโล วิหญฺติ |
| อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ |
กุโต ปุตฺตา กุโต ธนํ |
| |
ธรรมบท |
| บัญญัติลูกเต้าทรัพย์ |
สินสกล |
| ผู้โฉดคิดเวียนวน |
โศกเศร้า |
| บคิดว่าตัวตน |
สูญเปล่า ไซร้ฤๅ |
| เมียลูกทรัพย์หากเข้า |
เกาะยื้อยามมรณ์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีมั่งสมบัติทั้ง |
เงินทอง |
| ลูกที่ชอบครอบครอง |
สืบไว้ |
| ลูกร้ายอย่าคิดปอง |
มองทรัพย์ |
| วิจารณ์ควรประมวลให้ |
นอกนั้นเป็นคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| ผู้ใดมีมั่งขั้ง |
เงินทอง |
| ลูกที่ดีให้ครอง |
สืบไว้ |
| ลูกร้ายอย่าพึงปอง |
มอบทรัพย์ ให้นา |
| พึงวิจารณ์ประมวลให้ |
รอบรู้เป็นคุณ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีลูกจากโทษแท้ |
สาธารณ์ |
| เข้าบ่อนคบคนพาล |
ลักลี้ |
| ส้องเสพสุราบาน |
การบาป |
| จากโทษแท้เท่านี้ |
ลาภลํ้าบิดา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ลูกหนึ่งยอดยิ่งลํ้า |
ประยูร |
| ลูกหนึ่งเทียมตระกูล |
พ่อแท้ |
| ลูกหนึ่งถ่อยสกุล |
กว่าชาติ |
| สามสิ่งนี้มีแล้ |
เที่ยงแท้ทุกคน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีลูกลูกเล่าไซร้ |
หลายประการ |
| ลูกหนึ่งพึงล้างผลาญ |
ทรัพย์ม้วย |
| ลูกหนึ่งย่อมคบพาล |
พาผิด มานา |
| ลูกที่ดีนั้นด้วย |
ว่ารู้ฟังคำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีลูกดื้อลูกขี้ |
กาแก |
| มีค่าคือตำแย |
บ่เอื้อน |
| มีเรือแหนงขี่แพ |
ดีกว่า |
| มีแม่เรือนเลื่อนเปื้อน |
อยู่เพี้ยงขันที |
| |
สำนวนเก่า |
| มีลูกดื้อลูกขี้ |
กาแก |
| มีทาสเทียรตำแย |
แส่ไส้ |
| มีเรือรั่วขี่แพ |
ดีกว่า |
| มีแม่เรือนเปื้อนให้ |
เดือดร้อนเพรางาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พระจันทร์โอภาสด้วย |
ราตรี |
| แสงสว่างแผ้วพันสี |
ส่องหล้า |
| กษัตริย์อ่าอินทรีย์ |
เรืองรุ่ง งามนา |
| บุตรที่ดีรุ่งหน้า |
พวกพ้องพงศ์พันธุ์[๑] |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ว่าเมียมีมากลํ้า |
หลายเมีย |
| เมียหนึ่งยกยอเยีย |
อย่างแหม้ |
| เมียหนึ่งส่ายทรัพย์เสีย |
สูญจาก ตนนา |
| เมียหนึ่งทำโทษแท้ |
เที่ยงให้ฉิบหาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เมียมากจุ่งระมัดหมั้น |
ตัวตน |
| มันย่อมหามนต์ดล |
คิดร้าย |
| รักนักมักหลงกล |
การเสน่ห์ |
| ควรประหยัดอย่าหง้าย |
จักสิ้นเสียตัว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๔๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หญิงประทุษฐ์ทำเล่ห์ซ้อน |
เหนือชาย |
| คิดคดมุ่งมั่นหมาย |
ค่ำเช้า |
| คนไข้ป่วยปางตาย |
อับลาภ |
| เอาพิษเพิ่มภักษ์เข้า |
เหตุนั้นควรถวิล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๐. |
|
| ตฺรีปติ นารี ตฺรีทาษ |
ตฺรีคุรุ สิสฺสรสฺตถา |
| ตฺรีนิ มิตฺตญฺจ เภทญฺจ |
จตุตฺถมฺปิ สมาคมมฺ |
| หญิงใดผัวราศร้าง |
สามคน |
| ข้าหลีกหนีสามหน |
จากเจ้า |
| ลูกศิษย์ผิดครูตน |
สามแห่ง |
| เขาเหล่านี้อย่าเข้า |
เสพซ้องสมาคม |
| |
สำนวนเก่า |
| หญิงม่ายร่ายผัวร้าง |
สามคน |
| ข้าร่ายเจ้าสามหน |
ผาดผ้าย |
| ศิษย์ผิดครูสามตน |
มิตรเภท |
| สามสิ่งนี้คนร้าย |
อย่าได้สมาคม |
| |
สำนวนเก่า |
| หญิงชั่วผัวหย่าร้าง |
สามคน |
| ข้าหลีกหนีสามหน |
จากเจ้า |
| ลูกศิษย์ผิดครูตน |
สามแห่ง |
| เขาหมู่นี้อย่าเข้า |
เสพซ้องสมาคม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หญิงชั่วชู้ร้ายรัก |
ฤๅคลาด |
| เห็นบุรุษนักปราชญ์ |
เกลียดใกล้ |
| แมลงวันย่อมเอาชาติ |
อสุภ เน่านา |
| บ่เสาะกลิ่นดอกไม้ |
ดุจผึ้งภุมรา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๒. |
|
| ปุรฺวทิยา จ ยา วิทฺยา |
ปุรฺวทตฺตา ปิยทฺธนามฺ |
| ปุรฺววิสฺวาศนวิสฺวาสา |
ปุรฺวภารฺยา ปฺรวตฺตเต |
| ปางก่อนเคยเสพส้อง |
เป็นมิตร |
| เคยยื่นทรัพย์ปลดปลิด |
ไปล่ให้ |
| เคยเป็นมิ่งเมียสนิท |
หลายชาติ |
| ในชาตินี้จึ่งได้ |
อ่อนน้อมตามมา |
| |
สำนวนเก่า |
| ปางก่อนเคยร่วมนํ้า |
ใจจิต |
| เคยยื่นทรัพย์ไปล่ปลิด |
ปลดให้ |
| เคยเป็นมิ่งเมียสนิท |
หลายชาติ มานา |
| ในชาตินี้จึ่งได้ |
เสพซ้องครองกัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๓. |
|
| ปกฺษีนามฺ กากจณฺฑาล |
มฺฤคจณฺฑาล คทฺรก |
| สมณา โกฺรธจณฺฑาล |
สฺวจณฺฑาล นินฺทก |
| อากาศหฤโหดร้าย |
คือกา |
| สัตว์สี่ตีนคือลา |
โหดแท้ |
| นักพรตมักโกรธา |
หฤโหด |
| ร้ายกว่าร้ายนั้นแล้ |
แต่ผู้นินทา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ถ่อลอยชลเชี่ยวนํ้า |
ฤๅจะเอา |
| แม้มิบุบบางเบา |
เบาะค้าน |
| หญิงทรงรูปลำเภา |
ผัวหย่า |
| แม้มิเคียดก็ค้าน |
มักร้ายแรงหึง |
| |
สำนวนเก่า |
| ถ่อลอยกลางแม่นํ้า |
ฤๅจะเอา |
| แม้มิบุบบางเบา |
มอดยํ้า |
| สตรีรูปลำเภา |
ผัวหย่า เล่าแฮ |
| ยักหล่มถ่มร้ายซ้ำ |
ไม่ร้ายแรงหึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๕. |
|
| ยถา นที จ ปนฺโถ จ |
ปานาคารํ สภา ปปา |
| เอวํ โลเก สตฺริโย นาม |
เวลํ เตสํ น วิชฺชเต |
| |
โลกนิติ |
| ฉันใดแม่น้ำและ |
หนทาง |
| หลายแพร่งแห่งบึงบาง |
บ่อห้วย |
| เฉกเช่นจิตใจนาง |
ในโลก |
| ฤๅอิ่มกามาด้วย |
เสพซ้องสงสาร |
| |
สำนวนเก่า |
| ดังฤๅแม่น้ำและ |
หนทาง |
| ศาลสระโรงบึงบาง |
บ่อห้วย |
| เปรียบประดุจใจนาง |
ในโลก นี้นา |
| ฤๅอิ่มเวลาด้วย |
แห่งห้องสงสาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๖. |
|
| พาลสตฺรี มกฺขิกา คณฺฑิ |
ปุมินาญจ กมทฺทลุํ |
| โสฺรตฺตามฺพผลตามฺพุลํ |
น ธนญฺจ ชายเต |
| แมลงวันเด็กน้อยท่วย |
นารี |
| พลูหมากชลคณฑี |
หลั่งแล้ว |
| นํ้าใสแลฤๅษี |
สิทธิศักดิ์ นั้นฤๅ |
| เจ็ดสิ่งนี้คลาดแคล้ว |
จากพ้นเป็นเดน |
| |
สำนวนเก่า |
| แมลงวันท่วยเด็กน้อย |
นารี |
| พลูกัดชลกุณฑี |
ลูกไม้ |
| นํ้าไหลและฤๅษี |
สิทธิเดช |
| เจ็ดสิ่งนี้อย่าได้ |
เกลียดอ้างเป็นเดน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๗. |
|
| ชานียานฺ เปรฺษเณ ภฺฤตฺยาตฺ |
ทานฺธวานฺ วฺยสนาคเม |
| มิตฺรญฺจาปทิกาเล จ |
ภารฺยาญฺจ วิภวกฺษเย |
| ดูข้าดูเมื่อใช้ |
การหนัก |
| ดูมิตรพงศารัก |
เมื่อไร้ |
| ดูเมียเมื่อไข้จัก |
จวนชีพ |
| อาจจักรู้จิตไว้ |
ว่าร้ายฤๅดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีช้าชิดชอบใช้ |
หลายสถาน |
| ข้าหนึ่งกิจการงาน |
เจ็บร้อน |
| ข้าหนึ่งฉกฉ้อพาล |
เบียนเบียด |
| ข้าหนึ่งคอยขอดข้อน |
แนะให้ศัตรู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๕๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทาสาอย่าคิดไว้ |
วางใจ |
| ปกปิดกลภายใน |
อย่าหง้าย |
| เลศลับสิ่งใดใด |
เห็นเหตุ |
| มันแนะนำทำร้าย |
หมดสิ้นเสียตัว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ความลับอย่าให้ทาส |
จับที |
| ปกปิดมิดจงดี |
อย่าแผร้ |
| แม้ให้ทราบเหตุมี |
หลายหลาก |
| นับว่าข้าทาสแท้ |
โทษร้ายเร็วถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หญิงทาสทางทาสใช้ |
โดยควร |
| อย่าและเล็มลามลวน |
วากเว้ |
| รู้รสก่อเชิงชวน |
ใช้ยาก |
| ดังแมลงป่องจระเข้ |
ก่งแหง้งอนหาง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ช้างสารหกศอกไซร้ |
เสียงา |
| งูเห่ากลายเป็นปลา |
อย่าต้อง |
| ข้าเก่าเกิดแต่ตา |
ตนปู่ ก็ดี |
| เมียรักนอนร่วมห้อง |
อย่าไว้วางใจ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๓. |
|
| สตฺรีปุตฺตพาลขลุทฺธ - |
ชนพฤฒิวากฺยมฺ |
| สฺรวตฺวานสมฺม- |
ภวติย ปรมฺปฺรทาน |
| หยาทโร ปุมิคตา |
ปฺรลิยเตศฺริ |
| ตไสฺม วา ปาทยุคเล |
ปริวารตาสา |
| หญิงบ้าเคลาเด็กเถ้า |
ทุรชน |
| ใครอดออมคำคน |
เหล่านี้ |
| พระศรีจากกฤษณดล |
คลาคลาด |
| มาช่วยชูตีนกี้ |
เมื่อร้างฤๅวาย |
| |
สำนวนเก่า |
| หญิงชายบ้าบาปเถ้า |
ทุรชน |
| ใครอดออมข้าคน |
หมู่นี้ |
| สิริห่อนจากตน |
คลาคลาด |
| มาอยู่ชูตีนกี้ |
เมื่อรื้อวางวาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๔. |
|
| มาตาหีเน จ ทุวากฺยมฺ |
ปิตาหีเน จ ทฺรุคฺคุณามฺ |
| มาตา สุทฺธิ ปิตา สุทฺธิ |
สุทฺธิ วากฺยมฺ คุณมฺภเวตฺ |
| พ่อชั่วคนรู้ย่อม |
สาธารณ์ |
| แม่ชั่วปากสามานย์ |
กล่าวกล้า |
| พ่อแม่โคตรสันดาน |
สุทธชาติ |
| คำอ่อนหวานบานหน้า |
ร่วมรู้อันดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๕. |
|
| ปิตา หตจฺฉตฺตกปาลภินฺนํ |
มาตาหตสฺสรถจกฺรสสารภินฺนํ |
| ภฺราตาหตทฺทกฺษิณพาหุภินฺนํ |
ภฺรยาหตตฺตฺริภวอนฺธการํ |
| พ่อตายคือฉัตรกั้ง |
หายหัก |
| ครั้นแม่ตายรถจักร |
จากด้วย |
| พี่ตายพ่ายแขนหัก |
สินขาด ไปนา |
| เมียมิ่งตายวายม้วย |
มืดกลุ้มแดนไตร |
| |
สำนวนเก่า |
| พ่อตายคือฉัตรกั้ง |
หายหัก |
| แม่ดับดุจรถจักร |
จากด้วย |
| ลูกตายบ่วายรัก |
แรงร่ำ |
| เมียมิ่งตายวายม้วย |
มืดกลุ้มแดนไตร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พิษร้อนในโลกนี้ |
มีสาม |
| พิษหอกดาบเพลิงลาม |
ลวกไหม้ |
| ร้อนจริงก็มียาม |
หยุดหย่อน เย็นนา |
| ร้อนสิ่งเดียวร้อนไร้ |
ยิ่งร้อนฤๅวาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๗. |
|
| ปพฺยา มธุรา ตีณี |
อุจฺฉุ นารี สุภาสิตํ |
| อุจฺฉุนารีสุ ตปฺปนฺติ |
น ตปฺปติ สุภาสิตํ |
| รสหวานในโลกนี้ |
มีสาม |
| หญิงรูปบริสุทธิ์งาม |
อีกอ้อย |
| สมเสพรสกลกาม |
เยาวโยค |
| หวานไป่ปานรสถ้อย |
กล่าวเกลี้ยงไมตรี |
| |
สำนวนเก่า |
| หวานใดในโลกนี้ |
มีสาม สิ่งนา |
| หวานหนึ่งคือรสกาม |
อีกอ้อย |
| หวานอื่นหมื่นแสนทราม |
สารพัด หวานเอย |
| หวานไป่ปานรสอ้อย |
กล่าวเกลี้ยงคำหวาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ธรรมดายาโรคร้อน |
รสขม |
| กินก็บำบัดลม |
และไข้ |
| คนซื่อกล่าวใครชม |
ว่าชอบ หูแฮ |
| จริงไป่จริงนั้นไซร้ |
ผ่ายหน้านานเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๖๙. |
|
| ติลมตฺตํ ปเรสํ ว |
อปฺปโทสญฺจ ปสฺสติ |
| นาฬิเกรมฺ สโทสํ |
ขลชาโต น ปสฺสติ |
| โทษท่านปานหนึ่งน้อย |
เม็ดงา |
| พาลเพ่งเล็งเอามา |
เชิดชี้ |
| ผลพร้าวใหญ่เต็มตา |
เปรียบโทษ ตนนา |
| บ่อยบ่อยร้อยหนจี้ |
บอกแล้วฤๅเห็น |
| |
สำนวนเก่า |
| โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง |
เม็ดงา |
| ปองติฉินนินทา |
จะไจ้ |
| โทษตนใหญ่หลวงสา |
หัสยิ่ง นักนา |
| ปูนดั่งผลพร้าวไส้ |
อาจโอ้อับเสีย |
| |
สำนวนเก่า |
| โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง |
เมล็ดงา |
| ปองติฉินนินทา |
ห่อนเว้น |
| โทษตนเท่าภูผา |
หนักยิ่ง |
| ป้องปิดคิดซ่อนเร้น |
เรื่องร้ายหายสูญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนรักมีมากไซร้ |
ส่อผล |
| ชังมากเมื่ออับจน |
โศกเศร้า |
| รักมากเมื่อกังวล |
วานช่วย กันนา |
| ชังมากมีกิจเร้า |
เร่งไร้อุปถัมภ์ |
| |
สำนวนเก่า |
| คนรักมีมากไซร้ |
แสดงผล |
| ชังมากนินทาตน |
โศกเศร้า |
| รักมากเมื่อกังวล |
วานช่วย กันนา |
| ชังมากมักรุมเร้า |
กล่าวร้ายรันทำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดอกบัวหนาม ณ ก้าน |
คนฉิน |
| สระก็มีมลทิน |
ไป่พร้อง |
| นํ้าล้างสิ่งของกิน |
พึงเกลียด ตินา |
| คลองอาบอากูลซ้อง |
สิ่งร้ายเป็นดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ลิ้นพราหมณ์ตานกแร้ง |
จมูกมด |
| จิตพระยากำหนด |
แม่นแท้ |
| คำครูสั่งสอนทศ |
ธรรมแก่ ศิษย์นา |
| ห้าสิ่งนี้เที่ยงแล้ |
รวดรู้ใครเสมอ |
| |
สำนวนเก่า |
| ลิ้นพราหมณ์ตานกแร้ง |
จมูกมด |
| นํ้าจิตพระยากำหนด |
ยากแท้ |
| คำครูสั่งสอนบท |
ธรรมเมศ |
| ห้าสิ่งนี้แหลมแล้ |
รวดรู้เร็วจริง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๓. |
|
| ทีฆา ชาครโต รตฺติ |
ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ |
| ทีโฆ พาลาน สํสาโร |
สทฺธมฺมํ อวิชานตํ |
| |
ธรรมบท |
| ทวยตื่นคืนคํ่านั้น |
ยลนาน |
| ล้าลํ้าเที่ยวทางปาน |
โยชน์ช้า |
| พาลพวกท่องสงสาร |
ยาวยืด นักแฮ |
| เพราะบ่เห็นธรรมหน้า |
พิศโพ้นนฤพาน |
| |
สำนวนเก่า |
| นอนบ่หลับชักช้า |
ราตรี |
| เมิลมารคไกลลาศลี |
เพราะล้า |
| สงสารสุดยาวรี |
ไกลกว่า ไกลพ่อ |
| เพราะเผ่าพาลบุ่มบ้า |
บ่รู้รสธรรม |
| |
สำนวนเก่า |
| คนตื่นคืนหนึ่งช้า |
จริงเจียว |
| มล้าวิถีโยชน์เดียว |
ดุจร้อย |
| สงสารหมู่พาลเทียว |
ทางเนิ่น นานนา |
| เพราะบ่เห็นธรรมน้อย |
หนึ่งให้เป็นคุณ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๔. |
|
| ราชการฺยวิษฺมยทฺธมฺ |
ตฺวานฺเต สาคโร ยถา |
| มุเขน วิปฺปริตานิ |
น ลิกฺขมุขเมว จ |
| เฝ้าท้าวแลเสพด้วย |
ยาพิษ |
| เข้าสู่สงครามชิด |
แข่งกล้า |
| ผู้เที่ยวชเลทิศ |
ไกลฝั่ง นั้นนา |
| หญิงมีครรภ์เป็นห้า |
ย่อมใกล้ความตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| เฝ้าท้าวแลเสพด้วย |
ยาพิษ |
| เข้าสู่สงครามชิด |
เข่นข้า |
| ทรงครรภ์แลพานิช |
เที่ยวท่อง ชเลนา |
| บัดชื่นบัดเศร้าหน้า |
กล่าวใกล้ความตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| เฝ้าท้าวเทียมเสพด้วย |
ยาพิษ |
| เข้าสู่สงครามชิด |
กลั่นกล้า |
| หญิงมีครรภ์พานิช |
เที่ยวท่อง ชเลนา |
| บัดชื่นบัดชั่วหน้า |
เหตุใกล้ความตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| ฝ้าท้าวเทียมเสพด้วย |
ยาพิษ |
| เข้าสู่สงครามชิด |
ใช่ช้า |
| ทรงครรภ์แลพานิช |
เที่ยวท่อง ชเลนา |
| บัดชื่นบัดเศร้าหน้า |
กล่าวใกล้ความตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๕. |
|
| เอกยามํ สเย ราชา |
ทฺวิยามญฺจ ปณฺฑิโต |
| ฆราวาโส ติยาโม จ |
จตุยาโม ตุ ยาจกา |
| กษัตริย์ไสยาสน์อ้าง |
เอกยาม |
| ปราชญ์หลับสองยามตาม |
ระบอบต้อง |
| ฆราวาสล่วงหลับสาม |
ยามย่าง มาแฮ |
| ยาจกหลับยามซ้อง |
สี่สิ้นทั้งคืน |
| |
สำนวนเก่า |
| บรรทมยามหนึ่งไท้ |
ทรงฤทธิ |
| หกทุ่มหมู่บัณฑิต |
ทั่วแท้ |
| สามยามพวกพานิช |
นรชาติ |
| นอนสี่ยามนั้นแล้ |
เที่ยงแท้เดียรฉาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ราชาธิราชน้อม |
ในสัตย์ |
| มนตรีเป็นบรรทัด |
ถ่องแท้ |
| ราษฎรรื่นเรืองสวัสดิ์ |
ทุกเมื่อ |
| เมืองดั่งนี้เลิศแล้ |
ไพร่ฟ้าอยู่เย็น |
| |
สำนวนเก่า |
| ราชาธิราชน้อม |
ในสัตย์ |
| อำมาตย์เป็นบรรทัด |
ถ่องแท้ |
| ฝูงราษฎร์อยู่ศรีสวัสดิ์ |
ทุกเมื่อ |
| เมืองดั่งนี้เลิศแล้ |
ไพร่ฟ้าเปรมปรีดิ์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ข้าท่านคร้านหลีกเจ้า |
จากเจียร |
| ชีบ่เล่าเรียนเขียน |
อ่านไซร้ |
| ชาวนาละความเพียร |
ไถถาก |
| สามสิ่งนี้โหดให้ |
โทษแท้คนฉิน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นายเรือนเป็นใหญ่หยิ้ง |
เรือนตน |
| นายบ้านเป็นใหญ่คน |
หมู่บ้าน |
| พญาใหญ่กว่าชน |
ในเขต แดนแฮ |
| ปราชญ์เป็นใหญ่ทั่วด้าน |
สิบด้าวทิศา |
| |
สำนวนเก่า |
| นายเรือนใหญ่อยู่เหย้า |
เรือนตน |
| นายซ่องเป็นใหญ่คน |
ลูกบ้าน |
| ท้าวพระยาใหญ่กว่าชน |
ในเขต แดนนา |
| นักปราชญ์ใหญ่แปดด้าน |
ทั่วด้าวทิศา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๗๙. |
|
| อิตฺถีนญฺจ ธนํ รูปํ |
ปุริสานํ วิชฺชา ธนํ |
| ภิกฺขูนญฺจ ธนํ สีลํ |
ราชูนญฺจ ธนํ พลํ |
| สตรีดีรูปได้ |
เป็นทรัพย์ |
| ชายฉลาดความรู้สรรพ |
ทรัพย์ได้ |
| พราหมณ์ทรงเวทยานับ |
ว่าทรัพย์ พราหมณ์นา |
| ภิกษุเกิดลาภไซร้ |
เพื่อรู้เทศน์ธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรียนสรรพสบศาสตร์สิ้น |
เพลงศิลป์ |
| ประสิทธิ์เสร็จทั้งแดนดิน |
ย่อมได้ |
| ตามปัญญายิ่งโดยจินต์ |
คดีโลก |
| สอนอัชฌาสัยไซร้ |
ห่อนได้มีครู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรียนรู้ครูบอกได้ |
เสร็จสรรพ์ |
| สบศาสตร์ศิลป์ทุกอัน |
ย่อมรู้ |
| อัชฌาสัยแห่งสามัญ |
บุญแต่ง มาแฮ |
| ครูทักนักสิทธ์ผู้ |
เลิศได้บอกเลย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม้บุญยังอย่าได้ |
ขวนขวาย |
| อย่าตื่นตีตนตาย |
ก่อนไข้ |
| ลูกพร้าวอยู่ถึงปลาย |
สูงสุด ยอดนา |
| ใครพร่ำนํ้าตักให้ |
หากรู้เต็มเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นกน้อยขนน้อยแต่ |
พอตัว |
| รังแต่งจุเมียผัว |
อยู่ได้ |
| มักใหญ่ย่อมคนหัว |
ไพเพิด |
| ทำแต่พอตัวไซร้ |
อย่าให้คนหยัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เห็นท่านมีอย่าเคลิ้ม |
ใจตาม |
| เรายากหากใจงาม |
อย่าคร้าน |
| อุตส่าห์พยายาม |
การกิจ |
| เอาเยี่ยงอย่างเพื่อนบ้าน |
อย่าท้อทำกิน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เริ่มการตรองตรึกไว้ |
ในใจ |
| การจะลุจึ่งไข |
บอกแจ้ง |
| ดอกเดื่อบ่มีใคร |
เห็นดอก |
| ผุดพ้นแล้วจึ่งแจ้ง |
ออกให้เห็นผล |
| |
สำนวนเก่า |
| เริ่มการตรองตรึกไว้ |
ในใจ |
| การจะลุจึ่งไข |
ข่าวแจ้ง |
| เดื่อดอกออกห่อนใคร |
เห็นดอก |
| ผลผลิดติดแล้วแผร้ง |
แพร่ให้คนเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| การใดตรองผิดไซร้ |
เสียถนัด |
| เอาสิ่งนั้นตรองขัด |
คิดแก้ |
| หนามยอกสิ่วแคะคัด |
ฤๅออก |
| หนามต่อหนามนั้นแล้ |
เขี่ยได้คืนถอน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ผมผิดคิดสิบห้า |
วันวาร |
| ทำไร่ผิดเทศกาล |
ขวบเข้า |
| เลี้ยงเมียผิดรำคาญ |
คิดหย่า |
| ทำผิดไว้ทุกข์เศร้า |
ตราบท้าววันตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เดินทางต่างเทศให้ |
พิจารณ์ |
| อาสน์นั่งนอนอาหาร |
อีกนํ้า |
| อดนอนอดบันดาล |
ความโกรธ |
| ห้าสิ่งนี้คุณลํ้า |
เลิศล้วนควรถวิล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๘๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อาศัยเรือนท่านให้ |
พิจารณ์ |
| เห็นท่านทำการงาน |
ช่วยต้อง |
| แม้มีกิจโดยสาร |
นาเวศ |
| ช่วยถ่อพายจดจ้อง |
อย่าหนิ้งกว่าจะถึง |
| |
สำนวนเก่า |
| อาศัยเรือนท่านให้ |
วิจารณ์ |
| เห็นท่านทำการงาน |
ช่วยพร้อง |
| แม้มีกิจโดยสาร |
นาเวศ |
| พายถ่อช่วยคํ้าจ้อง |
จรดให้จนถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๐. |
|
| อนฺวฺหายํ คมยนฺโต |
อปุจฺฉา พหุภาสโก |
| อตฺตคุณํ ปกาเสนฺโต |
ติวิธํ หีนลกฺขณํ |
| ขึ้นสู่เรือนท่านบ่ |
เรียกหา ตนนา |
| ท่านบ่ถามเจรจา |
อวดรู้ |
| ยอตัวอหังการ์ |
ยงยิ่ง คนนา |
| สามสิ่งทรลักษณ์ผู้ |
โหดแท้สาธารณ์ |
| |
สำนวนเก่า |
| ท่านไป่เรียกเร่งขึ้น |
เรือนเขา ก็ดี |
| ท่านไป่ถามด่วนเดา |
กล่าวแก้ |
| อวดอุดมเองเอา |
ดีกล่าว |
| ลักษณะสามนี้แล้ |
ถ่อยแท้โหดหืน |
| |
สำนวนเก่า |
| ท่านบ่เรียกฤๅขึ้น |
เรือนนา |
| ท่านบ่ชวนเจรจา |
อวดรู้ |
| ยกตนอหังการ์ |
เกินเพื่อน |
| คนชนิดนี้สู้ |
หน่ายหน้าอย่าสมาน |
| |
สำนวนเก่า |
| ดื้อด้านท่านไป่ร้อง |
มาเรือน |
| มาพูดเพื่อนไป่เตือน |
ไต่ถ้อย |
| ยกตนแต่งลมเลือน |
ล่วงกล่าว คุณแฮ |
| สามลักษณชักต่ำต้อย |
ชาติช้าทรชน |
| |
สำนวนเก่า |
| เขาบ่เรียกสักหน่อยขึ้น |
เคหา |
| ท่านบ่ถามเจรจา |
อวดรู้ |
| ยกตนอหังการ์ |
เกินเพื่อน |
| สามลักษณะนี้ผู้ |
เผ่าร้ายฤๅดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เป็นคนจากเหย้าอย่า |
เปล่ากาย |
| เงินพกผ้าห่อชาย |
ขอดไว้ |
| เคหาอย่าสูญดาย |
ข้าวเปลือก มีนา |
| เฉินฉุกขุกจักได้ |
ผ่อนเลี้ยงอาตมา |
| |
สำนวนเก่า |
| เป็นคนคลาดเหย้าอย่า |
เปล่ากาย |
| เงินสลึงติดชาย |
ขอดไว้ |
| เคหาอย่าสูญวาย |
ข้าวเปลือก มีนา |
| เฉินฉุกขุกจักได้ |
ผ่อนเลี้ยงอาตมา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๒. |
|
| อธมฺโม ลภเต ธนํ |
สตฺตมาเส ปติญฺตํ |
| ยํตีเต จิรกกาลํ |
ตํ มูลํ อุปสปฺปิเยตฺ |
| สินใดบ่ชอบได้ |
มาเรือน |
| อยู่แต่เจ็ดเดือนเตือน |
ค่ำเช้า |
| ครั้นนานย่อมเลือนเปือน |
ปนอยู่ |
| มันมักพาทั้งเหง้า |
มอดม้วยคุงโคน |
| |
สำนวนเก่า |
| สินใดบ่ชอบได้ |
มาเรือน |
| อยู่แต่เจ็ดเดือนเตือน |
คํ่าเช้า |
| ครั้นนานย่อมเลือนเปือน |
ปนอยู่ |
| มักชักของเก่าเหย้า |
มอดม้วยหมดโครง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๓. |
|
| ชเลน ชายเต กทฺมํ |
ชลกทฺมํ ปริสุชฺฌติ |
| จิตฺร น ชายเต ปาปํ |
จิตฺรปาปํ ปริสุชฺฌติ |
| ชลธีบังเกิดให้ |
เป็นตม |
| ล้างชำระหมดสม |
เพื่อนํ้า |
| บาปพูนเพื่ออารมณ์ |
จิตอาตม์ เองนา |
| บาปหายลายลบลํ้า |
เพื่อน้ำใจเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| ตมเกิดแต่นํ้าแล่น |
เป็นสาย |
| นํ้าอาจล้างตมหาย |
ซากไซร้ |
| บาปเกิดแต่ใจหมาย |
ใจก่อ เองนา |
| จึงจักล้างบาปได้ |
เพื่อด้วยใจเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| ตมเกิดแต่นํ้าแล่น |
เป็นกระสาย |
| นํ้าอาจล้างตมหาย |
ซากไซร้ |
| บาปเกิดด้วยใจหมาย |
หมู่บาป |
| จักมล้างบาปได้ |
เพราะนํ้าใจเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| ตมเกิดแต่นํ้าแล่น |
เป็นกระสาย |
| นํ้าก็ล้างเลนหาย |
ซากไซร้ |
| บาปเกิดใช่แต่กาย |
เพราะจิต ก่อนนา |
| อันจักล้างบาปได้ |
เพราะนํ้าใจเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อายครูหรือรอบรู้ |
วิชา |
| อายมิ่งมิตรภรรยา |
บุตรไร้ |
| อายองค์อิสราหา |
ยศยาก |
| อายท่านบ่อวยให้ |
ทรัพย์เบื้องบุญสูญ |
| |
สำนวนเก่า |
| อายครูไซร้ถ่อยรู้ |
วิชา |
| อายแก่ราชาคลา |
ยศแท้ |
| อายแก่ภริยาหา |
บุตรแต่ ไหนนา |
| อายกับทำบุญแล้ |
สุขนั้นฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หน้าใสกลดั่งแก้ว |
บัวบาน |
| ถ้อยคำฉ่ำเพราะหวาน |
ทราบไส้ |
| จิตดังดาบคมผลาญ |
ชนม์ชีพ |
| เขาเหล่านี้กล่าวไว้ |
ว่าผู้ทรชน |
| |
สำนวนเก่า |
| หน้าแช่มชื่นช้อยเช่น |
บัวบาน |
| ถ้อยฉ่ำคำเฉื่อยหวาน |
ทราบไส้ |
| หัวใจดั่งดาบผลาญ |
ชนม์ชีพ |
| เขาเหล่านี้กล่าวไว้ |
ว่าผู้ทรชน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หลีกเกวียนให้หลีกห้า |
ศอกหมาย |
| ม้าหลีกสิบศอกกราย |
อย่าใกล้ |
| ช้างยี่สิบศอกคลาย |
คลาคลาด |
| เห็นทุรชนหลีกให้ |
ห่างพ้นลับตา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พาชีขี่คล้องแคล้ว |
ไคลคลา |
| โคคู่ควรไถนา |
ชอบใช้ |
| แม้แมวอยู่เคหา |
ควรอาสน์ |
| ชาติสุนัขแต่ใต้ |
ต่ำเหย้าเรือนควร |
| |
สำนวนเก่า |
| พาชีขี่คล่องคล้อย |
ควรคลา |
| โคคู่ควรไถนา |
ชอบใช้ |
| บนชานชาติวิฬาร์ |
ควรอยู่ |
| สุนัขเนาแต่ใต้ |
ต่ำเหย้าเรือนควร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กระบือหนึ่งห้ามอย่า |
ควรครอง |
| เมียมิ่งอย่ามีสอง |
สี่ได้ |
| โคสามอย่าควรปอง |
เป็นเหตุ |
| เรือนอยู่สี่ห้องให้ |
เดือดร้อนรำคาญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| มีเรือค้าขี่ห้า |
ลำนอ ห้ามแฮ |
| สุนัขหกอย่าพึงพอ |
จิตเลี้ยง |
| แมวเจ็ดเร่งเร็วขอ |
มาใส่ อีกนา |
| ช้างแปดม้าเก้าเหยี้ยง |
อย่างห้ามเพรงมา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๑๙๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีเงินให้ท่านกู้ |
ไปนา |
| ศิลปศาสตร์ฤๅศึกษา |
เล่าไว้ |
| มีเมียอยู่เคหา |
ไกลย่าน |
| สามลักษณะนี้ใกล้ |
แกล่แม้นไป่มี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๐. |
|
| อนาทฺธวากฺยมฺปรมพาโลนามฺ |
ทุราถลาภมฺปรมนฺทฺรีนามฺ |
| อชานปุตฺรมฺปรมฺจ ศตฺรู |
ทุสตฺรีปรสงฺคมฺปรมนฺติขนฺที |
| สบพบคนเคลิ้มอย่า |
เจรจา |
| ลาภอยู่ไกลคิดหา |
ใคร่ได้ |
| มีลูกโฉดปัญญา |
ยิ่งศัต - รูพ่อ |
| เมียมิ่งร้ายอย่าใกล้ |
อยู่เพี้ยงขันที |
| |
สำนวนเก่า |
| สบพบคนเคลิ้มอย่า |
เจรจา |
| ลาภอยู่ไกลอย่าหา |
ใคร่ได้ |
| มีลูกโฉดปัญญา |
ยากจิต ตนนา |
| เมียมิตรร้ายอย่าใกล้ |
อยู่เพี้ยงขันที |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไร้สิ่งสินแล้วอับ |
ปัญญา |
| อีกญาติวงศ์พงศา |
บ่ใกล้ |
| คนรักย่อมโรยรา |
รสรัก กันแฮ |
| พบแทบทางทำใบ้ |
เบี่ยงหน้าเมินหนี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าเรียนเพียรคิดเค้า |
ขุดทอง |
| อย่าเรียนริตริตรอง |
บ่อนเหล้น |
| อย่าเรียนเวทมนต์ลอง |
สาวสวาท |
| อย่าเรียนทำทองเว้น |
สิ่งนี้เบียนตัว |
| |
สำนวนเก่า |
| อย่าเรียนเพียรคิดเค้า |
ขุดของ |
| อย่าตริตรึกนึกปอง |
บ่อนเหล้น |
| อย่าเรียนเวทมนต์ลอง |
สาวสวาท |
| แปรธาตุหนึ่งพึงเว้น |
สี่นี้เบียนตน |
| |
สำนวนเก่า |
| ๒๐๓. |
|
| สฺวา ภาเว นฺหเร มิตฺร |
สฺวา ภาเว มิตฺรสณฺํว |
| สตฺริ ภาว มชฺช ปฺรทาเนน |
อหนฺตํ วนฺทเต นม |
| รักมิตรสุวภาพไซร้ |
มีมิตร มานา |
| รักใคร่พงศาสนิท |
ซื่อไซร้ |
| รักหญิงเท่าอย่าคิด |
สินอ่อย เอานา |
| รักสามีภักดีไหว้ |
อ่อนเกล้ากลอยสนิท |
| |
สำนวนเก่า |
| รักมิตรสุภาพไซร้ |
สมรมิตร |
| รักเผ่าพงศาสนิท |
ซื่อไซร้ |
| รักหญิงอย่าพึงคิด |
สินอ่อย เอานา |
| รักสัตย์ศีลจักได้ |
สุขแท้ทางสวรรค์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รักทรัพย์อย่ายิ่งด้วย |
วิชา |
| สว่างอื่นเท่าสุริยา |
ห่อนได้ |
| ไฟใดยิ่งราคา |
เพลิงราค ฤๅพ่อ |
| รักอื่นหมื่นแสนไซร้ |
อย่าสู้รักธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีมิตรจงรอบรู้ |
รักสนิท |
| ดุจอุทรเดียวชิด |
ชอบหน้า |
| ความขำเงื่อนงำปิด |
ปัดเป่า |
| ท่านว่ามิตรนี้อ้า |
เอกลํ้าเหลือดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๖. |
|
| มาตฤวตฺ ปรทาเรษุ |
ปฺรทฺรเวฺยษุ โลษฺฏฺรวตฺ |
| อาตฺมวตฺ สฺรภูเตษุ |
ยะ ปศฺยติ ปณฺฑิต |
| |
หิโตปเทศ |
| เมียท่านพิศพ่างเพี้ยง |
มารดา |
| ทรัพย์ท่านเหมือนดังยา |
พิษร้าย |
| รักสัตว์เท่าชีวา |
ปานเปรียบ |
| ตรองดั่งนี้พลันย้าย |
ยาตรเยื้องเมืองสวรรค์ |
| |
(ที่มาขาดไป) |
| เมียท่านพิศพ่างเพี้ยง |
มาดา |
| ทรัพย์ท่านคืออิฐผา |
กระเบื้อง |
| รักสัตว์อื่นอาตมา |
เทียมเท่า กันแฮ |
| ตรองดั่งนี้จักเปลื้อง |
ปลดพ้นสงสาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดไร้ทุเรศสิ้น |
ความอาย |
| ความสัตย์ก็ระสาย |
เสื่อมแท้ |
| ความเจ็บมานะหาย |
เหือดเล่า |
| สิ่งสี่มีพร้อมแล้ |
เปรียบด้วยเดียรฉาน |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดใจส่างสิ้น |
ความอาย |
| ความสัตย์เสื่อมกระจาย |
จากแท้ |
| มานะเจ็บอายหาย |
หมดเนตร |
| สิ่งสี่มีพร้อมแล้ |
เล่ห์เพี้ยงเดรฉาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดมีสัตย์ตั้ง |
มานะ |
| ความอายยังไป่ละ |
ลดบ้าง |
| ความอายบ่สละ |
จากจิต ตนนา |
| แม้ตกต่ำร้ายร้าง |
ห่อนให้ใครแคลน |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดมีสัจทั้ง |
มานะ |
| ความเจ็บยังไป่ละ |
หนึ่งบ้าง |
| ความอายบ่สละ |
จากจิต |
| แม้ตกต่ำไร้ร้าง |
ห่อนผู้ดูแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๐๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดฟังอรรถแล้ว |
บ่ขวาย ขวนนา |
| บ่ ตริตรองนึกหมาย |
มั่นไว้ |
| บ่ ถามไต่อุบาย |
เติมต่อ |
| ปราชญ์ว่าผู้นั้นไซร้ |
ใช่เชื้อเมธา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ผู้ใดทรงสัตย์สร้าง |
ศีลา |
| บ่มิโกรธบ่มิหึงสา |
ท่านไซร้ |
| สัตย์ซื่อถือเมตตา |
ใจอด |
| ท่านผู้นั้นจักได้ |
ชื่อเชื้อปราชญ์ดี |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดทรงสัตย์สร้าง |
ศีลา |
| ไป่เคียดขึ้งหึงสา |
สัตว์ไซร้ |
| น้ำจิตคิดกรุณา |
เนืองนิจ |
| คนดั่งนี้จัดได้ |
ชื่อเชื้อปรีชา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๑. |
|
| โย มาตรํ ปิตรํ วา |
ชิณฺณกํ คตโยพฺพนํ |
| ปหุสนฺโต น ภรติ |
ตํ ปราภวโต มุขํ |
| |
สุตตนิบาต ขุททกนิกาย. |
| แม้มีทรัพย์ยิ่งทั้ง |
ยศถา |
| พ่อแม่แก่ชรา |
บ่เลี้ยง |
| เป็นสุขแต่อาตมา |
บริโภค |
| จักฉิบหายวายเพี้ยง |
โทษท้าวลงทัณฑ์ |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดละพ่อทั้ง |
มาดา |
| อันทุพลชรา |
ภาพแล้ว |
| ขับไล่ไป่มีปรา |
นีเนตร |
| คนดั่งนี้ฤๅแคล้ว |
คลาดพ้นไภยัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๒. |
|
| เย วุฑฺเฒ อปจายนฺติ นรา |
ธมฺมสฺส โกวิทา |
| ทิฏฺเ ธมฺเม ปสํสนฺติ |
สมฺปราเย จ สุคตึ |
| บุคคลผู้ฉลาดมาก |
ปัญญา |
| เห็นผู้เฒ่าแก่พฤฒา |
นอบไหว้ |
| สรรเสริญทั่วโลกา |
ฉันนี้ นะพ่อ |
| ครั้นวายชีพจักได้ |
สู่ฟ้าเมืองแมน |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดใจฉลาดด้วย |
ปัญญา |
| เห็นแก่พฤฒิฒา |
กราบไหว้ |
| สรรเสริญทั่วโลกา |
คนดั่ง นี้นา |
| ในปรโลกจักได้ |
สู่ฟ้าเสวยสวรรค์ |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดเอมโอชถ้อย |
เจรจา |
| เห็นแก่เฒ่าพฤฒา |
ถ่อมไหว้ |
| สรรเสริญทั่วโลกา |
มนุษย์ นี้นา |
| ปรโลกพู้นจักได้ |
สู่ฟ้าเมืองแมน |
| (ในปรโลกจักได้ |
สู่ฟ้าเมืองสวรรค์) |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๓. |
|
| ชาติถทฺโธ ธนถทฺโธ |
โคตฺตถทฺโธ จ โย น โร |
| สาตึ อติมญฺเติ |
ตํ ปราภวโต มุขํ |
| |
สุตตนิบาต ขุททกนิกาย. |
| คนใดใจกระด้าง |
ตระกูล |
| โอหังว่าทรัพย์มูล |
ยิ่งผู้ |
| ดูหมิ่นหมู่ประยูร |
พงศ์เผ่า |
| จักฉิบหายวายรู้ |
สิ่งร้ายเบียนตน |
| |
สำนวนเก่า |
| คนใดด่าโคตรเค้า |
ตระกูล |
| ถือว่าตนทรัพย์มูล |
มั่งขั้ง |
| ดูหมิ่นหมู่ประยูร |
พงศ์เผ่า |
| เป็นที่ติเตียนทั้ง |
ทั่วท้องโลกา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๔. |
|
| อิตฺถีธุตฺโต สุราธุตฺโต |
อกฺขธุตฺโต จ โย นโร |
| ลทฺธํ ลทฺธํ วินาเสติ |
ตํ ปราภวโต มุขํ |
| |
สุตตนิบาต ขุททกนิกาย. |
| คนใดมากชู้คบ |
พ้องพาล |
| หมากรุกสกาสุราบาน |
บ่อนเหล้น |
| บทใดบัดบันดาล |
เสียทรัพย์ |
| จักฉิบหายวายเว้น |
สุขร้างแรมโรย |
| |
สำนวนเก่า |
| ชายใดเร่คบค้า |
นารี |
| เสพสุรายินดี |
บ่อนเหล้น |
| นกไก่สกาตี |
มือต่อ พนันนา |
| คนดั่งนี้ฤๅเว้น |
จากเบื้องฉิบหาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดถ่อยจากรู้ |
วิชา |
| หญิงรูปร้ายกิริยา |
โฉดด้วย |
| บรรพชิตบ่รักษา |
ศีลขาด |
| สามสิ่งนี้ชื่อม้วย |
ชีพสิ้นสุดสกล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนร้ายมักชอบร้าย |
ราคี |
| สอนสั่งสิ่งความดี |
บ่ ได้ |
| ดุจเกลือทอดนที |
สูญเปล่า |
| เสพที่ชั่วเชือนไซร้ |
ทราบแจ้งใจมัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สอนคนหีนชาติช้า |
โฉดเฉา |
| ฝนตกเจิมจอมเขา |
หลั่งหลุ้ม |
| คนดีสั่งสอนเอา |
โอวาท |
| กลกละออมนํ้าอุ้ม |
อิ่มได้โดยใจ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๘. |
|
| อกตญฺญุสฺส โปสสฺส |
นิจฺจํ วิวรทสฺสิโน |
| สพฺพญฺจ ปวึ ทชฺชา |
เนว นํ อภิราธเย |
| |
ธรรมบท |
| เผ่าพาลพวกไป่รู้ |
คุณคน |
| มันย่อมหาเหตุผล |
ขุดได้ |
| สมบัติสี่สากล |
โกยกอบ ให้แฮ |
| ฤๅอาจยังมันให้ |
เกิดแย้มยินดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๑๙. |
|
| ยํ ลทฺธํ เตน ตุฏฺพฺพํ |
อติโลโภ หิ ปาปโก |
| หํสราชํ คเหตฺวาน |
สุวณฺณา ปริหายติ |
| ได้สินทรัพย์เพื่อค้า |
ขนหงส์ |
| เลี้ยงชีพช้ายืนยง |
อยู่แล้ว |
| ภายหลังโลภไป่ตรง |
ใจต่อ |
| ถอนทั่วตัวหงส์แคล้ว |
คลาดสิ้นเสื่อมทอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม่น้ำคุ้งคดเคี้ยว |
ควรจร |
| เหล็กคดทำเคียวรอน |
ไร่เข้า |
| ไม้กระทดกระทำทอน |
ทุกที่ กงนา |
| คนคดดั่งคูถเหน้า |
บ่ต้องการงาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ปราชญ์ใดเรืองรู้ยิ่ง |
วิทยา |
| กล่าวมธุรสธรรมา |
ห่อนพลั้ง |
| นํ้าจิตอสัตยา |
ยลยาก |
| คือดั่งดวงแก้วตั้ง |
แต่งไว้เรือนโจร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๒. |
|
| อปุฏฺโ ปณฺฑิโต เภรี |
ปชฺชุนฺโน โหติ ปุจฺฉิโต |
| พาโล ปุฏฺโ อปุฏฺโปิ |
พหุมฺปิ ภณเต สทา |
| |
โลกนิติ |
| ไป่ถามปราชญ์บ่พร้อง |
พาที |
| เภริษคนบ่ตี |
ไป่ครื้น |
| ใสอรรถดุจเมฆมี |
ศัพท์เมื่อ ถามแฮ |
| ถามบ่ถามฝ่าฟื้น |
อวดโอ้เหลือถาม |
| |
สำนวนเก่า |
| ปราชญ์เปรมใดบ่ได้ |
พาที |
| นิ่งนั่งดุจเภรี |
ไป่ข้อน |
| อรรถอ้างดุจเมฆี |
ศัพท์เมื่อ ถามนา |
| ถามบ่ถามพาลปล้อน |
เปล่าเพ้อสูญผล |
| |
สำนวนเก่า |
| ไป่ถามปราชญ์บ่พรัอง |
พาที |
| เปรียบดั่งเภรีตี |
จึ่งครื้น |
| คนพาลพวกอวดดี |
จักกล่าว |
| ถามบ่ถามมันฟื้น |
เฟื่องถ้อยเกินถาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๓. |
|
| นิธีนํว ปวตฺตารํ |
ยํ ปสฺเส เวชฺชทสฺสินํ |
| นิคฺคยฺห วาทึ เมธาวึ |
ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช |
| |
ธรรมบท |
| ร่วมรักนักปราชญ์เชื้อ |
ชาตรี |
| เราผิดชอบชั่วดี |
ท่านแจ้ง |
| เอาเยี่ยงอย่างอย่ามี |
จิตโกรธ |
| ปรากฏกลท่านแกล้ง |
แนะให้ขุมทอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๔. |
|
| อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา |
อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ |
| ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา |
อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา |
| |
ธรรมบท |
| นํ้าบ่มีจิตรู้ |
ไหลจร |
| ไม้คดเขาทำศร |
ซื่อได้ |
| บัณฑิตทราบสุนทร |
โอวาท |
| สอนสั่งอาตมให้ |
อ่อนด้วยใจเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๕. |
|
| มา จ ทุชฺชนสํสคฺคํ |
ภช สาธุ สมาคมฺม |
| กร ปุญฺมโหรตฺตํ |
สร นิตฺยมนิตฺยตมฺ |
| อย่าคบคนหมู่ร้าย |
ทรชน |
| คบแต่บัณฑิตดล |
ชอบแท้ |
| วันคืนจำเริญผล |
บุญเร่ง ทำนา |
| เห็นอนิจนิตยแล้ |
ล่วงพ้นสงสาร |
| |
สำนวนเก่า |
| อย่าคบคนหมู่ร้าย |
ทุรชน |
| คบแต่บัณฑิตคน |
ปราชญ์แปล้ |
| วันคืนรวดเร็วดล |
บุญเร่ง ทำนา |
| เห็นอนิจนั้นแล้ |
ล่วงพ้นสงสาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๖. |
|
| อตฺตานเมว ปมํ |
ปฏิรูเป นิเวสเย |
| อถญฺมนุสาเสยฺย |
น กิลิสฺเสยฺย ปณฺฑิโต |
| |
ธรรมบท |
| พึงอวยโอวาทไว้ |
ในตน ก่อนนา |
| จึ่งสั่งสอนสาธุชน |
ทั่วหล้า |
| แต่แรกเร่งผจญ |
จิตอาต มาแฮ |
| สัตว์อื่นหมื่นแสนอ้า |
อาจแท้ทรมาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๗. |
|
| น ภิชฺเชตุํ กุมฺภกาโร |
โสเภตุํ กุมฺภํ ฆฏติ |
| น ขิเปตุํ อปาเยสุ |
สิสฺสานํ วุฑฺฒิการณา |
| |
โลกนิติ |
| ช่างหม้อตีหม้อใช่ |
ตีฉาน แตกนา |
| ตีแต่งเอางามงาน |
เมื่อค้า |
| ดุจศิษย์กับอาจารย์ |
ตีสั่ง สอนแฮ |
| ตีใช่ตีเสือกหน้า |
สู่เบื้องอบาย |
| |
สำนวนเก่า |
| ช่างหม้อดินดื่นปั้น |
ปวงภาชน์ |
| หวังเฉิดใช่จักมาด |
มุ่งร้าว |
| ครูสอนใคร่ศิษย์ผาด |
ผุดเฟื่อง ฟูนา |
| ใช่ชักจักให้ห้าว |
เหตุเบื้องอบาย |
| |
สำนวนเก่า |
| ช่างหม้อตีหม้อใช่ |
ตีฉาน แตกนา |
| ตีแต่งเอางามงาน |
ชอบใช้ |
| ดุจศิษย์กับอาจารย์ |
ตีสั่ง สอนแฮ |
| ตีใช่ตีจักให้ |
สู่ห้องอบาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คุณแม่หนาหนักเพี้ยง |
พสุธา |
| คุณบิดรดุจอา |
กาศกว้าง |
| คุณพี่พ่างศิขรา |
เมรุมาศ |
| คุณพระอาจารย์อ้าง |
อาจสู้สาคร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๒๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เมื่อร้อนนํ้าท่านให้ |
เย็นใจ |
| เมื่อเยือกเย็นได้ไฟ |
อุ่นเนื้อ |
| เมื่อทุกข์ท่านแก้ไข |
ชูช่วย |
| เมื่อยากจนท่านเกื้อ |
ก่อให้ทุนทำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๐. |
|
| สุขํ รุกฺขสฺส ฉายาว |
ตโต ญาติ มาตาปิตุ |
| ตโต อาจริโย รญฺโ |
ตโต พุทฺธสฺส เนกธา |
| |
โลกนิติ |
| เย็นกายรอบร่มไม้ |
ใบหนา |
| เย็นญาติบิดุรมารดา |
กว่านั้น |
| ร่มครูร่มพระยา |
เย็นยิ่ง ยิ่งพ่อ |
| ร่มพระเจ้าจอมหั้น |
แห่งห้องนฤพาน |
| |
สำนวนเก่า |
| เย็นเงาพฤกษ์มิ่งไม้ |
สุขสบาย |
| เย็นญาติทุกข์สำราย |
กว่าไม้ |
| เย็นครูยิ่งพันฉาย |
กษัตริย์ยิ่ง ครูนา |
| เย็นร่มพระเจ้าให้ |
ร่มฟ้าดินบน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทองกวาวหงอนไก่เส้ง |
สดสี |
| งามแต่กลิ่นฤๅมี |
หนึ่งน้อย |
| นักเรียนนอกบาลี |
ลบหลู่ ธรรมนา |
| งามผาดผลเท่าก้อย |
กอบนั้นฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๒. |
|
| น ปุปฺผคนฺโธ |
ปฏิวาตเมติ |
| เอเตสํ คนฺธชาตานํ |
สีลคฺคนฺโธ อนุตฺตโร |
| |
ธรรมบท |
| หอมกลิ่นดอกไม้ที่ |
นับถือ |
| หอมแต่ตามลมฤๅ |
กลับย้อน |
| หอมแห่งกลิ่นกล่าวคือ |
ศีลสัจ นี้นา |
| หอมสุดหอมสะท้อน |
ทั่วใกล้ ไกลถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๓. |
|
| มนสา เจ ปสนฺเนน |
ภาสติ วา กโรติ วา |
| ตโต นํ สุขมเนฺวติ |
ฉายาว อนุปายินี ฯ |
| มนสา เจ ปทุฏฺเน |
ภาสติ วา กโรติ วา |
| ตโต นํ ทุกฺขมเนฺวติ |
จกฺกํว วหโต ปทํ ฯ |
| |
ธรรมบท |
| ทำบุญบุญแต่งให้ |
เห็นผล |
| คือดั่งเงาตามตน |
ติดแท้ |
| ผู้ทำสิ่งอกุศล |
กรรมติด ตามนา |
| ดุจจักรเกวียนเวียนแล้ |
ไล่ต้อนตีนโค |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๔. |
|
| สุกรํ สาธุนา สาธุ |
สาธุ ปาเปน ทุกฺกรํ |
| ปาปํ ปาเปน สุกรํ |
ปาปมริเยหิ ทุกฺกรํ |
| |
ธรรมบท |
| ใจบุญบุญนักรู้ |
เร็วทำ |
| ใจบาปทำบาปกรรม |
ง่ายแท้ |
| ใจบุญก่อบาปลำ - |
บากยาก จิตนา |
| ใจบาปทำบุญแล้ |
ยิ่งนั้นแสนทวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๕. |
|
| ทุนฺนิคฺคหสฺส ลหุโน |
ยตฺถ กามานิปาติโน |
| จิตฺตสฺส ทมโถ สาธุ |
จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํ |
| |
ธรรมบท |
| ใจเร็วใจห้ามยาก |
ใจฉันท์ |
| ใจเกิดอาทรพลัน |
เหี่ยวแท้ |
| ใจสำเหนียกนึกธรรม์ |
หนาวหน่วง ใจนา |
| ใจดั่งนี้เลิศแล้ |
ชีพม้วยเมื้อสวรรค์ |
| |
สำนวนเก่า |
| ใจเร็วใจห้ามยาก |
ใจฉันท์ |
| ใจคิดอารมณ์พลัน |
เชี่ยวแท้ |
| ใจใคร่สำเหนียกอัน |
ชอบใส่ ตัวนา |
| ใจดั่งนี้ดีแล้ |
เลิศให้สุขเกษม |
| |
สำนวนเก่า |
| ใจเบาใจห้ามยาก |
ใจฉันท์ |
| ใจเกิดเวราฉกรรจ์ |
กาจแท้ |
| ใจใดคิดผ่อนผัน |
ชอบใส่ ตัวนา |
| ใจดั่งนี้ยิ่งแล้ |
เลิศให้สุขเกษม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ศาสตร์ใดจะลํ้าเท่า |
ธรรมาน |
| ทรัพย์สิ่งใดไกรท่าน |
ที่ให้ |
| รักใดจักปูนปาน |
รักสัจ ศีลนา |
| สุขสิ่งใดจักได้ |
สุขเพี้ยงนฤพาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๗. |
|
| นตฺถิ สีตํ นตฺถิ อุณฺหํ |
นตฺถิ พฺยาธํ ปรปีฬิตํ |
| นตฺถิ โสกํ มรณํ นตฺถิ |
นิพฺพานํ นาม อีทิสํ |
| พ้นเย็นพ้นเดือดร้อน |
โรคา |
| พ้นจากทุกขเวทนา |
โศกเศร้า |
| พ้นตายแก่เกิดมา |
ในโลก |
| สุขดั่งนี้พระเจ้า |
ว่าเนื้อนฤพาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มูลบาปคือโลภล้น |
แสวงหา |
| สรรพรสเป็นมูลพา |
พยาธิ์ไซร้ |
| มูลทุกข์เกิดเพราะรา - |
คาเกลศ |
| มูลนิพพานนั้นได้ |
เพราะด้วยสัจจา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๓๙. |
|
| อาปํ ปิวนฺติ โน นชฺชา |
รุกฺขา ขาทนฺติ โน ผลํ |
| วสฺสนฺติ กจฺจิ โน เมฆา |
ปรตฺถาย สตํ ธนํ |
| |
โลกนิติ |
| คงคาหวงน้ำห่อน |
จักมี |
| ไม้ห่อนหวงผลศรี |
สดไว้ |
| หวงฝนฝ่ายเมฆี |
เห็นห่อน มีฮา |
| ปราชญ์ห่อนหวงทรัพย์ได้ |
เด็ดด้วยทานทำ |
| |
สำนวนเก่า |
| น่านนํ้าฤๅห่อนกลํ้า |
กลืนชล เองแฮ |
| พฤกษชาติห่อนหวงผล |
เสพสร้อง |
| จอมเมฆไป่หวงฝน |
ภักษ์เสพ เสียนา |
| ปราชญห่อนหวงทรัพย์ป้อง |
เปิดให้เป็นทาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อุบลอุบัติเบื้อง |
เปือกตม |
| แก้วเกิดแต่ผานิยม |
ชอบใช้ |
| ช้างเผือกเกิดในพนม |
ไพรพฤกษ์ |
| ปราชญ์ประยูรยากไร้ |
ทั่วหน้านับถือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๑. |
|
| ชเวน อสฺสํ ชานนฺติ |
พลิพทฺธญฺจ วาหิเย |
| ทุเหน ถญฺํ ชานนฺติ |
ภาสมาเนน ปณฺฑิตํ |
| |
โลกนิติ |
| รู้ดีอัสดรด้วย |
รณแรง รวดแฮ |
| รู้ว่าโคงานแข็ง |
เมื่อใช้ |
| โคนมเกษียรแสดง |
ดีเมื่อ รูดนา |
| รู้ว่าปราชญ์ปรีชาไสั |
เมื่อถ้อยคำขาน |
| |
สำนวนเก่า |
| รู้เร็วม้ามิ่งด้วย |
ควบขับ |
| โคเข็นภาระรับ |
รวดเร็ว |
| โคนมน่านนมจับ |
รสก่อน รู้แฮ |
| ถ้อยกล่าวจริงรู้ผู้ |
ปราชญ์เชื้อปรีชา |
| |
สำนวนเก่า |
| รู้ดีดุรงค์ด้วย |
รณแรง รวดแฮ |
| รู้ว่าโคงานแข็ง |
เมื่อใช้ |
| โคนมเกษียรแสดง |
ดีเมื่อ รูดนา |
| รู้ว่าปราชญ์เปรื่องไซร้ |
เมื่อถ้อยคำแถลง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นกแสกสกุณโทษเค้า |
กู่กา |
| ทิ้งทูดอูฐอีกลา |
ล่อร้อง |
| เสียงประทุษฐภาษา |
หีนโหด |
| ฟังบ่เพราะหูพร้อง |
ดุจถ้อยทรชน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แขกเต้าดุเหว่าแก้ว |
โกญจา |
| หงส์วิหคมยุรา |
ร่ำร้อง |
| เฉกนรชาติวาจา |
เอมโอช |
| ฟังเสนาะเพราะพร้อง |
มฤธุถ้อยวาที |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สกุณกากระเหว่าไซร้ |
เหมือนกัน |
| ไข่ต่อไข่สำคัญ |
เท่าแท้ |
| ออกลูกจึ่งแปรผัน |
ตามเพศ |
| กากระเหว่านั้นแล้ |
ทั่วผู้เล็งเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นกแร้งแรงร่อนได้ |
พอเพียง ปีกนา |
| บินบ่สูงแข่งเคียง |
ครุฑได้ |
| แม่น้ำนทีเรียง |
รายทั่ว ทวีปแฮ |
| ลึกเท่าลึกนั้นไซร้ |
สุดสู้สาคร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๖. |
|
| ตฺรีนิ รตนานิ สตฺตานิ |
สมฺรโห นิหคฺคเล |
| วิหฺยธานฺยสุมิตฺตญฺจ |
สญฺจารยฺยเทวการเยตฺ |
| ควรแสวงสี่สิ่งทั้ง |
มณีรัตน์ |
| เป็นจำเริญศรีสวัสดิ์ |
เลิศล้วน |
| ความรู้เมียมิตรสัจ |
ข้าวเปลือก มากนา |
| อย่าสูญใจได้ถ้วน |
เท่านี้อย่าแคลน |
| |
สำนวนเก่า |
| ควรมีสามสิ่งเพี้ยง |
มณีรัตน์ |
| เป็นที่เจริญศรีสวัสดิ์ |
กว่าแก้ว |
| คือคุณมิตรรัตน์ |
ข้าวเปลือก |
| ครั้นค่อยสนใจแล้ว |
เท่านี้ฤๅแคลน |
| |
สำนวนเก่า |
| ควรแสวงสี่สิ่งแท้ |
มณีรัตน์ |
| พึงจักจำเริญสวัสดิ์ |
แว่นแก้ว |
| ความรู้มิตรเมียสัจ |
ข้าวเปลือก มีนา |
| อย่าเสียใจได้แล้ว |
เท่านี้ฤๅแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๗. |
|
| ขุทฺโทติ นาติมญฺเยฺย |
วิชฺชํ วา สิปฺปมถวา |
| เอกมฺปิ ปริโยทตํ |
ชีวิตกปฺปการณํ |
| |
โลกนิติ |
| ศิลปศาสตร์ทุกสิ่งล้วน |
แสดงผล |
| คิดอย่าคิดเกลียดกล |
ว่าน้อย |
| สิ่งเดียวฝึกฝนจน |
สันทัด |
| อาจช่วยชีพชั่วร้อย |
ปีเลี้ยงอาตมา |
| |
สำนวนเก่า |
| อย่าหมิ่นศิลปว่าน้อย |
นักฮา |
| ศิลปสิ่งสรรพวิชา |
ชอบแล้ว |
| เดียวใดชำนาญอา |
อาจช่วย ตนแฮ |
| เลี้ยงชีพชูเกียรติ์แผ้ว |
ผ่องด้วยผดุงผล |
| |
สำนวนเก่า |
| วิชาควรรักรู้ |
ฤขาด |
| อย่าหมิ่นศิลปศาสตร์ |
ว่าน้อย |
| รู้จริงสิ่งเดียวอาจ |
มีมั่ง |
| เลี้ยงชี้พช้าอยู่ร้อย |
ชั่วลื้อเหลนหลาน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พายเถิดพ่ออย่ารั้ง |
รอพาย |
| จวนตะวันจักสาย |
ส่องฟ้า |
| ของสดสิ่งควรขาย |
จักขาด ค่าแฮ |
| ตระลาดเลิกแล้วอ้า |
บ่นอื้อเอาใคร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๔๙. |
|
| สินฺเน สิปฺปํ สินฺเน ธนํ |
สินฺเน ปพฺพตมารุยฺหํ |
| สินฺเน กามสฺส โกธสฺส |
อิเม ปญฺจ สินฺเน สินฺเน |
| |
โลกนิติ |
| เรียนศิลปศาสตร์แสวงทรัพย์ด้อม |
เดินไศล |
| สามสิ่งอย่าใจไว |
ชอบช้า |
| กามเสพก็ดีไข |
ดาลโกรธ ก็ดี |
| สองประการนี้ถ้า |
ผ่อนน้อยเป็นคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| เรียนศิลปแสวงทรัพย์ช้า |
ชมผล |
| ไศลลาดค่อยทรงตน |
ไต่เต้า |
| กามเสพอย่าแรงรน |
ราญโกรธ ช้าพ่อ |
| ห้าสิ่งใดหยุดเย้า |
ยิ่งช้าเฉลิมคุณ |
| |
สำนวนเก่า |
| เรียนศิลปแสวงทรัพย์ด้อม |
เดินไศล |
| สามสิ่งอย่าเร็วไว |
ชอบช้า |
| เสพกามหนึ่งคือใจ |
มักโกรธ |
| สองประการนี้ถ้า |
ผ่อนน้อยเป็นคุณ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มักได้ให้คิดได้ |
สองสถาน |
| ได้ชั่วนี้ได้การ |
ชั่วหน้า |
| ให้ได้สะดวกดาล |
โดยชอบ |
| ได้ดั่งนี้เอกอ้า |
อิ่มน้ำใจตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทรัพย์มีสี่ส่วนไซร้ |
ปูนปัน |
| ภาคหนึ่งพึงเกียจกัน |
เก็บไว้ |
| สองส่วนเบ็ดเสร็จสรรพ์ |
การกิจ ใช้นา |
| ยังอีกส่วนควรให้ |
จ่ายเลี้ยงตัวตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๒. |
|
| รูปโยพฺพนสมฺปนฺนา |
วิสาลกุลสมฺภวา |
| วิชฺชา หีนา น โสภนฺติ |
นิคนฺธา อิว กึสุกา |
| |
โลกนิติ |
| เยาวรูปหนุ่มเน่าเนื้อ |
ในวงศ์ ตระกูลแฮ |
| แม้ปราศวิทยาทรง |
เสื่อมเศร้า |
| ดุจดวงทองกวาวดง |
แดงป่า |
| เสียกลิ่นรินรสเร้า |
ดั่งนี้ใครชม |
| |
สำนวนเก่า |
| หนุ่มแน่งทรงทรวดพริ้ง |
เพราะอาตม์ |
| สูงศักดิ์ตระกูลชาติ |
แช่มหน้า |
| บ่รู้ศิลปศาสตร์ |
ดูไป่ งามพ่อ |
| ดุจดอกทองกวาวจ้า |
แจ่มไร้รสหอม |
| |
สำนวนเก่า |
| เยาวรูปเหน้าหนุ่มเนื้อ |
ในวงศ์ ตระกูลแฮ |
| แม้ปราศวิทยาทรง |
เสื่อมเศร้า |
| ทองกวาวดอกดาษดง |
แดงป่า |
| เสียกลิ่นรินรสเร้า |
ดั่งนี้ใครชม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๓. |
|
| อลสสฺส กุโต สิปฺปํ |
อสิปฺปสฺส กุโต ธนํ |
| อมิตฺตสฺส กุโต สุขํ |
อสุขสฺส กุโต ปุญฺํ |
| |
โลกนิติ |
| คร้านครอบใดจักได้ |
เสพศิลป์ |
| แม้น บ่ มีศิลป์ฉินท์ |
ทรัพย์ไซร้ |
| เสื่อมทรัพย์คำ บ่ ยิน |
เยียมิตร ไฉนพ่อ |
| เดียวเด็ดปองไป่ได้ |
สุขสร้องสุดแสวง |
| |
สำนวนเก่า |
| มักคร้านฤๅรอบรู้ |
วิทยา |
| ศิลปศาสตร์เสื่อมสินหา |
ไป่ได้ |
| ไร้ทรัพย์อับผู้มา |
เป็นเพื่อน |
| เว้นจากมิตรนั้นไซร้ |
สุขร้างแรมโรย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๔. |
|
| อสาทุํ ยทิวา สาทุํ |
อปฺปํ วา ยทิวา พหุํ |
| วิสฺสฏฺโ ยตฺถ ภุญฺเชยฺย |
วิสฺสาสปรมา รสา |
| คุ้นเคยคนคบค้า |
มานาน |
| คดแต่ข้าวแกงจาน |
ส่งให้ |
| มีรสรสใดปาน |
เพราะรัก นั้นนา |
| ขมขื่นกลืนคล่องได้ |
ยิ่งชิ้นปลาดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คราวดีมีเพื่อนพ้อง |
พรูตาม |
| ยืนนั่งไต่ตอมถาม |
ถี่ถ้อย |
| คราวทุกข์ฉุกเฉินความ |
มีโทษ |
| เพื่อนเล่นเจรจาน้อย |
หนึ่งนั้นฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดเดิมแม้นว่า |
เวรกับ ตนนา |
| หลายคาบแค้นเคี่ยวขับ |
คิดร้าย |
| ภายหลังมาตรมันกลับ |
เป็นมิตร ก็ดี |
| จงประหยัดอย่าหง้าย |
ค่ำเช้าคอยเชิง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๗. |
|
| น หิ เวเรน เวรานิ |
สมฺนนฺตีธ กุทาจนํ |
| อเวเรน จ สมฺมนฺติ |
เอส ธมฺโม สนนฺตโน |
| |
ธรรมบท |
| นํ้าเหม็นมล้างสิ่งเหน้า |
ไฉนหยุด |
| มล้างอุทกบริสุทธิ์ |
เสื่อมร้าย |
| คนเวรต่อเวรประทุษฐ์ |
ทวีโทษ |
| เอาอเวรระงับหง้าย |
อาจสิ้นสูญเวร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ซ่อนเงื่อนงำนํ้าขุ่น |
ขังใน |
| ภายนอกทำแจ่มใส |
สดหน้า |
| ดุจหินบ่เห็นไฟ |
ฝังอยู่ |
| ต่อประหารจึ่งจ้า |
จับไหม้เป็นจุณ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๕๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| จักทำโทษแก่ผู้ |
ผิดฉกรรจ์ นั้นนา |
| ใจจุ่งเมตตามัน |
มากไว้ |
| ให้คิดจิตสำคัญ |
เขาโหด |
| ความคิดน้อยจึ่งได้ |
อยู่เงื้อมมือตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ตัดต้นก่นรากแล้ว |
ปลูกแปลง |
| หนามหั่นห่อนไว้แขนง |
หน่อเนื้อ |
| เพลิงพิษนิดหนึ่งแรง |
เรืองโรจน์ |
| ดับแต่ดุ้นไว้เชื้อ |
นิ่งช้าเพลิงโพลง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คว่างพิษบ่คว่างพ้น |
พันแขน ตนนา |
| ไปสบพบรังแตน |
แหย่เย้า |
| ร่ายมนตร์ปลุกเสือแสน |
องอาจ |
| ไม้ซั่นรันสิ่งเหน้า |
แน่ต้องตนเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ลูกเมียเหมือนผ้าโอ่ |
อัตรา |
| ขาดฉีกชั่วแล้วหา |
ใหม่ได้ |
| พี่น้องเฉกเช่นขา |
แขนติด ตนแฮ |
| ขาดประจาคจักให้ |
ต่อเข้าฤๅคืน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีบุตรบ่ ได้ดั่ง |
ตีนมือ |
| คุณแห่งไม้เท้าถือ |
เลิศแท้ |
| ทางเมื้อเผื่อพบคือ |
สิงห์สัตว์ ก็ดี |
| ไม้ประเสริฐเลิศแล้ |
อาจคุ้มกันภัย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ธรรมดาผลม่วงไม้ |
ตระการ |
| เมื่ออ่อนรสเผือดพาน |
ยากเคี้ยว |
| ครั้นสุกรสสวายหวาน |
เอมโอช |
| หมากม่วงนั้นฤๅเปรี้ยว |
เปรียบด้วยหมากขาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๕. |
|
| กลฺยาณมิตฺตํ กนฺตารํ |
ยุทฺธํ สภาย ภาสิตุํ |
| อสตฺถา อคนฺตุมิจฺฉนฺติ |
มุเฬฺหเต จตุโร ชนา |
| บุรุษสุดไร้รัก |
เมียงาม ชอบฤๅ |
| ไร้เพื่อนไปไกลคาม |
เขตบ้าน |
| มือเปล่าสู่สงคราม |
ยงยุทธ ไฉนนา |
| รู้ ไป่ทันแก่ก้าน |
กล่าวถ้อยกลางสนาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๖. |
|
| วินา สตฺถํ น คจฺเฉยฺย |
สูโร สงฺคามภูติยํ |
| ปณฺฑิตวทฺธคู วาณิโช |
วิเทสคมโน ตถา |
| โยธาทิ้งสาตร์สู้ |
สงคราม ชอบฤๅ |
| ปราชญ์มละคัมภีร์ความ |
อย่าพร้อง |
| เดินหนเพื่อนบ่ตาม |
อย่าไต่ ทางแฮ |
| พาณิชเสียพวกพ้อง |
ต่างด้าวเดินไฉน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รักเจ้าจงรักให้ |
เป็นยุติ ธรรมนา |
| ท่านเคียดอย่าควรประทุษฐ์ |
เท่าเผ้า |
| จงมีภักดีดุจ |
โสนัข นั้นนา |
| มันบ่จืดจากเจ้า |
จิตนั้นคงตรง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อาสาเจ้าต่อต้าน |
ตัวตาย |
| ขันรับอาสานาย |
หย่อนนั้น |
| อาสาศึกแม่ยาย |
อย่าย่อ ท้อนา |
| สามสิ่งแท้ถือหมั้น |
ชั่วฟ้าดินชม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๖๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อาสาศึกสู้ไป่ |
เสร็จงาน |
| ตนจักตายเอาอาน |
ปิดไว้ |
| จึ่งนับว่าเป็นทหาร |
หายาก |
| ฉลองพระคุณเจ้าไท้ |
ท่านเลี้ยงบำรุง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เจ้านายใช้ชุบเลี้ยง |
คนขาม |
| สินทรัพย์เมียมิ่งงาม |
ง่ายได้ |
| บ่าวไพร่พรั่งพรูตาม |
ไหลหลั่ง มานา |
| สมบัติบุญส่งให้ |
แปลกหน้าตาเติม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๑. |
|
| อเห อมิตฺตํ ขนฺเธน |
ยาวกาลํ อนาคตํ |
| ตเมว อนาคเต กาเล |
สิลาย ภินฺเท ฆฏํว |
| หมั่นลอดสอดสืบถ้อย |
เวรี |
| ไป่ชอบท่าทำดี |
นิ่งไว้ |
| คาบใดชอบเชิงที |
หาญหัก |
| ต่อยดั่งต่อยม่อให้ |
แตกด้วยศิลา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ยศศักดิ์จักเกิดด้วย |
บุญทำ |
| ภัยเกิดเพื่อผลกรรม |
ก่อนให้ |
| ติเตียนแลจองจำ |
กรรมก่อน เองนา |
| ใครจักเว้นแวะได้ |
ทั่วท้องโลกา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กฤตยามนตร์เคราะห์ให้ |
เห็นผล |
| ทำสิ่งใดลุดล |
สิ่งนั้น |
| ครั้นบุญแห่งบุคคล |
จักถ่อย แล้วนา |
| มนตร์กฤตยานั้นซั้น |
เสื่อมสิ้นทุกวัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๔. |
|
| หีนปุตฺโต ราชามจฺโจ |
พาลปุตฺโต จ ปณฺฑิโต |
| อธนสฺส ธนํ พหุ |
ปุริสา นาวมญฺิตฺถ |
| เชื้อไพร่บุญปลุกขึ้น |
เป็นนาย |
| พาลบุตรรู้มลักหลาย |
เลิศผู้ |
| โหดไร้พร่ำขวนขวาย |
ทรัพย์มั่ง มีแฮ |
| สามเหล่านี้พึงรู้ |
อย่าได้ดูเบา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๕. |
|
| ชลปฺปมาณํ กุมุทมาลํ |
กุลุปฺปมาณํ วินโย ปธานํ |
| พฺยตฺติปฺปมาณํ กถิตวากฺยํ |
ปวิปฺปมาณํ ติณมิลาตํ |
| |
โลกนิติ |
| นํ้าบัวบอกลึกตื้น |
ชลธาร เที่ยงแฮ |
| มารยาทส่อสันดาน |
ชาติเชื้อ |
| โฉดฉลาดฟังคำขาน |
บอกแน่ |
| หญ้าเขียวเหี่ยวแห้งเรื้อ |
บอกร้ายดีดิน |
| |
สำนวนเก่า |
| ประมาณชลชอบชั่วก้าน |
โกมุท |
| มารยาทกอบกุลบุตร |
บอกแจ้ง |
| วาจาตอบต่อยุทธ |
ยกโฉด ฉลาดแฮ |
| หญ้าชุ่มชื่นเหี่ยวแห้ง |
ชั่วชี้ดีดิน |
| |
สำนวนเก่า |
| ก้านบัวบอกลึกตื้น |
ชลธาร |
| มารยาทส่อสันดาน |
ชาติเชื้อ |
| โฉดฉลาดเพราะคำขาน |
ควรทราบ |
| หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ |
บอกร้ายแสลงดิน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทรัพย์มากหากถ่อยแท้ |
วาจา |
| ชนไป่ชอบหูตา |
ติดต้อง |
| น้อยทรัพย์อับยศถา |
ทรามรูป |
| แต่เพราะถ้อยคำพร้อง |
เพริศสิ้นทั้งมวล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๗. |
|
| ธนมปฺปมฺปิ สาธูนํ |
ถูเป วาริว นิสฺสโย |
| ทุเหน ถญฺํ ชานนฺติ |
ภาสมาเนน ปณฺฑิตํ |
| |
โลกนิติ |
| ทรัพย์สินบุรุษน้อย |
หนึ่งมี |
| สัตว์พึ่งดุจวารี |
บ่อน้อย |
| มีมั่งคั่งโภคี |
พาลพวก นั้นนา |
| จักพึ่งฤๅเท่าก้อย |
ดุจนํ้าในชเล |
| |
สำนวนเก่า |
| น้อยทรัพย์สัปบุรุษได้ |
โดยมี |
| พอพึ่งดุจวารี |
บ่อน้อย |
| สินทรัพย์พวกพาลมี |
มากเปล่า อยู่แฮ |
| ถ้อยกล่าวจริงรู้ผู้ |
ปราชญ์เชื้อปรีชา |
| |
สำนวนเก่า |
| มีสินทรัพย์น้อยหลั่ง |
ไหลริน |
| คือบ่อน้อยนรกิน |
อาบได้ |
| ทรัพย์มากหมู่ทมิฬ |
มีมั่ง ก็ดี |
| คือสมุทรฤๅให้ |
ท่วยอ้างอาศัย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แม้โฉมเฉิดเฉกไท้ |
เทพา |
| อีกอิสริยะยศถา |
กอบด้วย |
| บุรุษถ่อยทุษฐวา - |
จาพากย์ |
| นับว่าผู้นั้นม้วย |
หมดสิ้นสิ่งงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๗๙. |
|
| สาสปสฺส ปริตฺตสฺส |
โยชนสฺส นิสีทยติ |
| ธเนน ธนสํยุตฺเต |
ทุเร ปสฺสนฺติ เต ชนา |
| สินน้อยพ่างเพี้ยงผัก |
กาดผง |
| ไกลโยชน์นับไกลคง |
กีดกั้น |
| ครั้นมีสิ่งสินยง |
ยศยิ่ง |
| ไกลเท่าไกลผู้นั้น |
อาจให้คนเห็น |
| |
สำนวนเก่า |
| แม้นตนตัวเล็กเพี้ยง |
ผุยผง |
| ไกลนับโยชน์ดอนดง |
อยู่นั้น |
| คั่งคับทรัพย์สินพงศ์ |
พันธุ์ถ่อย ก็ดี |
| สุดขอบฟ้าเขียวขั้น |
ทั่วแท้เล็งเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๐. |
|
| คิริ มหนฺติโยปิ โข |
สตฺตตาลมเห ตเล |
| สูรยจนฺทกุเล ชาเต |
นฤทฺธนสฺส น ปสฺสติ |
| แม้มีตัวใหญ่เพี้ยง |
ภูผา |
| สูงเจ็ดลำตาลสา - |
มารถแท้ |
| พงศ์พันธุ์เผ่าจันทรา |
สุริเยศ ก็ดี |
| ครั้นว่าไร้ทรัพย์แล้ |
ทั่วหล้าฤๅเห็น |
| |
สำนวนเก่า |
| มีตนเติบเพี้ยงภู่ - |
เขาปาน |
| สูงโสดเจ็ดลำตาล |
เปรียบได้ |
| สุริยจันทร์สืบสันดาน |
โดยกล่าว |
| สิ้นสิ่งสินตกไร้ |
ร่อหน้าฤๅเห็น |
| |
สำนวนเก่า |
| แม้ตนโตเติบเพี้ยง |
เขาเขิน |
| สูงเจ็ดลำตาลเกิน |
กึ่งฟ้า |
| ไร้ทรัพย์ดับเผอิญ |
แลเล็ก ลงแฮ |
| ดั่งปลวกเตี้ยต่ำช้า |
ชวดผู้เล็งเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ตนน้อยแลใฝ่ให้ |
เกินศักดิ์ |
| ว่าตระกูลใหญ่นัก |
แทบไท้ |
| คือแมลงเม่ามันมัก |
บินวู่ วามนา |
| โถมถาบฉาบเพลิงไหม้ |
มอดม้วยตัวเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดักขลาแล้วไป่ขึ้น |
คอยขลา |
| เบ็ดบ่เกี่ยวเหยื่อรา |
ล่อไว้ |
| ไปสอดสบเสือมา |
หมายเก่ง ได้ฤๅ |
| ปลาต่อผุดโพล่งใกล้ |
เกี่ยวทิ้งฤๅทัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าเอื้อมเด็ดดอกฟ้า |
มาถนอม |
| สูงสุดมือมักตรอม |
อกไข้ |
| เด็ดแต่ดอกพยอม |
ยามยาก ชมนา |
| สูงก็สอยด้วยไม้ |
อาจเอื้อมเอาถึง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เจียมใดจักเท่าด้วย |
เจียมตัว |
| รู้เท่าท่านทำกลัว |
ซ่อนไว้ |
| อย่ามึนมืดเมามัว |
โมหะ |
| สูงนักมักเหมือนไม้ |
หักด้วยลมแรง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ถึงจนทนสู้กัด |
กินเกลือ |
| อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ |
พวกพ้อง |
| อดหยากเยี่ยงอย่างเสือ |
สงวนศักดิ์ |
| โซก็เสาะใส่ท้อง |
จับเนื้อกินเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๖. |
|
| สีโห นาม ชิฆจฺฉาปิ |
ปณฺณาทีนิ น ขาทติ |
| สีโห นาม กีโส จาปิ |
นาคมํสํ น ขาทติ |
| |
โลกนิติ |
| ไกรสรมาตรแม้อยาก |
อาหาร |
| ฟางหญ้าใบไม้ตาล |
ไป่ต้อง |
| ซูบกายกำลังราญ |
โรยร่วง |
| เนื้อช้างไป่ปองสร้อง |
แต่เบื้องบรรพมา |
| |
สำนวนเก่า |
| ไกรสรแสบท้องแทบ |
เสียชี วิตแฮ |
| บ่ ภักษ์ผลไม้มี |
ป่ากว้าง |
| ไกรสรซูบอินทรีย์ |
สมเพช ก็ดี |
| บ่ ภักษ์รสเนื้อช้าง |
ดั่งนี้ธรรมดา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ใบบัวฝนตกนํ้า |
ขาดขัง |
| ลูกข่างวางบนหลัง |
มิ่งม้า |
| เสาหลักปักอยู่ยัง |
กองแกลบ นาพ่อ |
| คนบ่แม่นถ้อยอ้า |
พูดแล้วโอนเอน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กล่าวภัยในนํ้าแก่ |
มังกร |
| แสดงพิลึกดงดอน |
อวดช้าง |
| เอาพร้าวใส่เรือคอน |
ขายพวก สวนแฮ |
| ยกศัพท์แปลอรรถอ้าง |
อวดผู้เพียรเรียน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๘๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เอาน้ำขู่จระเข้ |
ขันเหลือ |
| เอาป่าไปข่มเสือ |
ขู่คู้ |
| เอาหมากแล่นลงเรือ |
ไปจ่าย สวนแฮ |
| เอากาพย์โคลงกระทู้ |
เที่ยวอ้างอวดกระวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กล่าวจริงบ่พริ้งเพราะ |
โสตสดับ |
| เอาเท็จปนคนนับ |
เนตรหน้า |
| ไม้เหลี่ยมเยี่ยงอย่างกลับ |
ตัวยาก |
| กลมกล่อมสิบอ้อมอ้า |
อาจกลิ้งพลันทัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ท่ามกลางกล่าวถ้อยแต่ |
พอควร |
| เห็นท่านสรวลอย่าสรวล |
ตอบเต้า |
| ใช้คำแต่นํ้านวล |
นฤโทษ |
| เห็นท่านเศร้าทำเศร้า |
โศกหน้าตาตาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เล่าเดื่อมีดอกให้ |
พึงฟัง |
| เล่าว่ากาขาวยัง |
เชื่อได้ |
| ริ้นเทียมเท่าเขาหวัง |
ฟังเถิด นะพ่อ |
| เล่าว่าหญิงจริงไซร้ |
อย่าได้ควรฟัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าขุดขอดท่านด้วย |
วาจา |
| อย่าถากท่านด้วยตา |
ติค้อน |
| ฟังคำกล่าวมฤษา |
โสตหนึ่ง นะพ่อ |
| หยิบ บ่ ศัพท์กลับย้อน |
โทษให้กับตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าชักนํ้าน่านเข้า |
คลองคู |
| อย่าแนะเศิกศัตรู |
สู่เหย้า |
| ไฟในอย่าเชิดชู |
นำออก |
| ไฟนอกอย่านำเข้า |
หม่นไหม้มัวหมอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนโลภฤๅห่อนได้ |
ครองศิล |
| คนมักมัจฉะมังส์กัน |
บาปสู้ |
| มักเมาฤๅห่อนยิน |
คำเที่ยง |
| คนมักมากเล่นชู้ |
ห่อนรู้ความตาย |
| |
สำนวนเก่า |
| โลภทรัพย์ครองห่อนได้ |
โดยถวิล |
| คนมักมังสากิน |
บาปสู้ |
| มักเมาเล่าฤๅยิน |
ดีสัจ ศีลนา |
| คนมักมากเล่นชู้ |
ห่อนรู้กลัวอาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เกิดตระกูลมูลมากทั้ง |
เงินทอง |
| ทรัพย์ท่านนึกตรึกปอง |
ใคร่ได้ |
| ทรัพย์ตนไป่ครอบครอง |
แจกจ่าย เสียแฮ |
| จักฉิบหายวายไร้ |
เร่งไร้เร็วพลัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๗. |
|
| ผลํ เว กทสึ หนฺติ |
เวฬุํ หนฺตํ ผลํ นฬํ |
| ลาโภ ตํ กาปุริสํ หนฺติ |
อิธ โลเก ปรตฺเถ วา |
| ขันขนขุยฆ่าไม้ |
หนามมี |
| คิดพ่างผลกทลี |
ฆ่ากล้วย |
| ลูกม้าฆ่าชนนี |
ลาเกิด ตนนา |
| ลาภฆ่าคนโลภม้วย |
ดุจไม้มีหนาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เบิกทรัพย์วันละบาทซื้อ |
มังสา |
| นายหนึ่งเลี้ยงพยัคฆา |
ไป่อ้วน |
| สองสามสี่นายมา |
กำกับ กันแฮ |
| บังทรัพย์สี่ส่วนถ้วน |
บาทสิ้นเสือตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๒๙๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กานํ้าดำดิ่งด้น |
เอาปลา |
| กาบกคิดใคร่หา |
เสพบ้าง |
| ลงดำส่ำมัจฉา |
ชลชาติ |
| สวะปะคอค้าง |
ครึ่งนํ้าจำตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หยกหยกนกได้ไม่ |
พอแกง |
| กินบ่เกิดเป็นแรง |
เรี่ยวได้ |
| หง่อยหง่อยคอยจัดแจง |
ตามติด ไปนา |
| พร้าเหน็บเก็บได้ใช้ |
เชือดชิ้นกินพอ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนมีมักเหี่ยวแห้ง |
หวงแหน |
| กินอยู่สู้ขาดแคลน |
พร่องท้อง |
| คนกากยากไร้แกน |
โกยกอบ กินแฮ |
| เป็นวิบัติขัดข้อง |
คิดแล้วหลากเหลือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๒. |
|
| อจิรํ วตยํ กาโย |
ปวึ อธิเสสฺสติ |
| ฉุฑฺโฑ อเปตวิญฺาโณ |
นิรตฺถํว กลิงฺครํ |
| |
ธรรมบท |
| ไม้ตรงคดชอบใช้ |
โดยปอง |
| เศษเล็กเลื่อยเขียงรอง |
ตั่งได้ |
| โดยต่ำแต่สะเก็ดกอง |
สุมใส่ เพลิงนา |
| กายบ่ต้องการใช้ |
ชั่วแท้ถมดิน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รูปชายหญิงทั่วท้อง |
ธาตรี |
| เป็นภักษ์แก่เดือนปี |
สุดสิ้น |
| อัฐิถมทั่วปถพี |
รายเรี่ย |
| ประเทศเท่าปีกริ้น |
ร่างพ้นฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เวฬุลัดหน่อขึ้น |
ลำหลาย |
| สาหัสตัดแทงปลาย |
หน่อน้อย |
| ลำใหญ่รุ่นรอนราย |
ฤๅว่าง เว้นแฮ |
| ดั่งแก่หนุ่มเด็กจ้อย |
จักพ้นตายไฉน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| โคควายวายชีพได้ |
เขาหนัง |
| เป็นสิ่งเป็นอันยัง |
อยู่ไซร้ |
| คนเด็ดดับสูญสัง |
ขารร่าง |
| เป็นชื่อเป็นเสียงได้ |
แต่ร้ายกับดี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๖. |
|
| สริรสฺส อสารสฺส |
วาจา สารสฺส เทหนามฺ |
| วาจา จ กลิโน เจว |
สริรมฺปิ ปฺรโยชนมฺ |
| ร่างมนุษย์นี้ บ่ |
เป็นการ |
| คำกล่าวเป็นแก่นสาร |
เลิศแล้ว |
| ครั้นคำสิ่งสามาญ |
มีเล่า |
| ร่างก็เร่งคลาแคล้ว |
ฝ่ายข้างความดี |
| |
สำนวนเก่า |
| ร่างกายมนุษย์นี้ ไป่ |
เป็นการ |
| คำกล่าวเป็นแก่นสาร |
เลิศแล้ว |
| เลื่องลือชื่อเชิดนาน |
ดีชั่ว |
| โอ้ร่างตายแล้วแคล้ว |
คลาดสิ้นเสร็จสูญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ฝนแล้งรุกขชาติเศร้า |
โศกสลด |
| ฝนชุ่มเชยใบสด |
ส่างเศร้า |
| ไม้ล้มเพื่อลมกรด |
ตรงฟัด |
| ตายแต่ยังหนุ่มเหน้า |
แน่แท้กรรมหลัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พฤกษ์ใดสล้างลูก |
เหลือหลาย |
| ฝูงวิหคกลุ้มกราย |
แกล่ใกล้ |
| ยามผลหล่นกระจาย |
กำจัด |
| นก บ่ มาจับไม้ |
ที่ต้นสักตัว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๐๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นกเพลินพึ่งพุ่มไม้ |
ใบบัง |
| ปลาย่อมยินดียัง |
ย่านกว้าง |
| จระเข้คิดแสวงวัง |
เย็นชื่น |
| นํ้าจิตคน บ่ ร้าง |
ร่มเกล้าโพธิ์ทอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หนูครวญใคร่พ้นจั่น |
จำไกล |
| นกก็เหนื่อยหน่ายใจ |
จากแร้ว |
| มัจฉาชาติกลัวภัย |
เพียรหน่าย แหแฮ |
| คนผิดคิดใคร่แคล้ว |
คลาดพ้นเขาขัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พฤกษ์ผลต้นดกเบื้อง |
ปลายวาย |
| อ้อยกัดต้นสืบปลาย |
สุดพ้น |
| การกิจคิดสบาย |
ภายภาค หน้านา |
| ดั่งกัดปลายสืบต้น |
รสอ้อยเอมใจ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ป่าป่งดงไซร้ใคร่ |
ยินดี |
| บ้านถิ่นทิ้งทอดหนี |
เริศร้าง |
| สัตว์ไพรใคร่เปรมปรีดิ์ |
นคเรศ |
| เป็นพิกลยลอ้าง |
ดั่งนี้ดูฉงน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๓. |
|
| ยํ อุสฺสุกฺกา สงฺฆรนฺติ |
อลกฺขิกา พหู ธนํ |
| สิปฺปวนฺโต อสิปฺปา วา |
ลกฺขีว ตานิ ภุญฺชติ |
| มีศิลปศาสตร์รู้ |
ใดใด ก็ดี |
| บุญ บ่ ทำไว้ใน |
ชาติกี้ |
| ได้สมสิ่งพึงใจ |
จักเสพ |
| สมบัติย่อมหลีกลี้ |
เพิ่มผู้มีบุญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดวงเดือนดาว บ่ ห้อม |
เห็นงาม ฤๅพ่อ |
| หงส์ บ่ มีหมู่ตาม |
แวดล้อม |
| สาครขาดคลื่นทราม |
โสภาคย์ |
| ราชจากขุนหอกห้อม |
แห่แล้วฤๅงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๕. |
|
| กีสา โสภาว ตาปสา |
ถูลา โสภา จตุปฺปทา |
| ปุริสา จ วิชฺชา โสภา |
อิตฺถี โสภาว สามิกา |
| |
โลกนิติ |
| ผอมหิวกริศร่างเจ้า |
โยคี ก็ดี |
| จตุบทสรรพางค์พี |
พ่วงเนื้อ |
| ชายชาญวิทยามี |
รู้รอบ |
| หญิงร่วมสามีเกื้อ |
สี่นี้ดูงาม |
| |
สำนวนเก่า |
| บรรพชิตกายซูบไซร้ |
ทรงงาม |
| จตุบาทอ้วนรูปราม |
รักเลี้ยง |
| ชายชาญวิชางาม |
เป็นสง่า |
| หญิงสู่สามีเคี้ยง |
คู่ด้วยดูงาม |
| |
สำนวนเก่า |
| ฤๅษีโสภาคย์ด้วย |
ซูบทรง |
| สัตว์สี่เท้างามยง |
ใหญ่อ้วน |
| บุรุษรอบรู้คง |
งามเพื่อ รู้แฮ |
| หญิงมักงามล้นล้วน |
เลิศด้วยสามี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สูงสารสี่เท้าย่าง |
เหยียบยัน |
| บางคาบเชี่ยวไปพลัน |
พลวกพลั้ง |
| นักรู้ร่ำเรียนธรรม์ |
ถึงมาก ก็ดี |
| กล่าวดั่งน้ำผลั้งผลั้ง |
พลาดถ้อยทางความ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรือนเหย้าตนอยู่นั้น |
อย่าหมอง |
| เรือนชะตาแผ่นทอง |
วาดไว้ |
| เรือนผมอย่ายุ่งหยอง |
หวีหย่ง ไว้นา |
| สามประการนึ้ให้ |
หมั่นสู้สงวนนาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ฆ่าความหมายแล่ล้ม |
ตัวแพง |
| กลัวแต่เสียเครื่องแกง |
ห่อนได้ |
| เฉกเช่นจักจัดแจง |
การใหญ่ เหย้าแฮ |
| เกรงแต่มักหมดไม้ |
ห่อนได้เรือนงาม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๑๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สู่เรือนท่านอย่าหนั้ง |
เนานาน |
| พูดพลอดเพียงพอการ |
กลับเหย้า |
| ขวนขวายกิจการงาน |
แห่งอาต มานา |
| กลัวยากเข็ญเป็นเค้า |
ยากแล้วคนฉิน |
| |
สำนวนเก่า |
| ไป่เรือนท่านไซร้อย่า |
เนานาน |
| พูดแต่พอควรการ |
กลับเหย้า |
| ริร่ำเรียนการงาน |
เรือนอาต มานา |
| ยากเท่ายากอย่าเศร้า |
เสื่อมสิ้นความเพียร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สิกขาบทยิ่งลํ้า |
คัมภีร์ |
| เป็นพิษแก่อลัชชี |
โฉดแท้ |
| คุณธรรมสิ่งสรรพ์ดี |
ในโลก |
| เป็นพิษแก่พาลแล้ |
ห่อนได้สดับจำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เชียรโรคเป็นพิษด้วย |
อาหาร |
| หญิงดรุณอันธพาล |
หนุ่มเหน้า |
| เป็นพิษแก่พฤฒิการ |
บุรุษ |
| ฤๅกล่อมกลมกันเข้า |
ดุจนํ้ากับเปรียง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อาหารเป็นที่ตั้ง |
เกิดแรง |
| ปลูกพืชผักฟักแฟง |
พึ่งนํ้า |
| แว่นกล้องส่องสำแดง |
อาโลก |
| แม่ย่อมเป็นที่ล้ำ |
เลิศเลี้ยงบุตรตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อาหารเยียหยิบให้ |
กากิน ก่อนนา |
| ดีบ่ดีดาลถวิล |
ลอบรู้ |
| ครั้นแผ่นภพภูมินทร์ |
ยินโศลก สารนา |
| แบ่งกึ่งเมืองให้ผู้ |
กล่าวเกลี้ยงบูชา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ล่อปลาเหยื่อชอบนํ้า |
ใจปลา |
| ล่อท่วยโรคด้วยยา |
ยื่นให้ |
| ล่อคชพวกพังพา |
เดินปก ไปแฮ |
| ล่อชาติเชื้อไพร่ได้ |
แต่ด้วยของกิน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีม้าบ่ขี่ให้ |
อาจิณ พยศแฮ |
| ปืนไป่ยิงมลทิน |
ท่วมกล้อง |
| ข้าไทบ่ใช้ชิน |
มันมัก หน่ายนา |
| เมียไม่หมั่นร่วมห้อง |
มักร้ายราคี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มีเรือรั่ววิดน้ำ |
ฤๅวาย |
| มีเจ่งตาบอดพลาย |
ก่อมก้อ |
| มีโคกระบือควาย |
ปละเปลี่ยว |
| มีแต่เกวียนขาดล้อ |
ลากใช้ปางใด |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สารซับมันร้ายขี่ |
ขาดขอ |
| โคกระบือขาดปอ |
ป่านร้อย |
| เรือค้าขาดสมอ |
จักทอด ไฉนนา |
| ข้าทาสขาดนายน้อย |
หนึ่งปล้อนไปมา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แคะไค้ไปแค่นค้น |
ตีนงู |
| แขวะควักดีที่หนู |
ยากได้ |
| ริแระแกะก้ามปู |
หาเลือด |
| แสวงสัตย์ยามยุทธไซร้ |
สี่นี้สุดแสวง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๒๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| จักเจียนจอมปลวกเตี้ย |
เติมภู เขาแฮ |
| ตีแต่แล่เนื้อหนู |
เพิ่มช้าง |
| เบียนเบียดเจียดพิษงู |
เพิ่มพิษ นาคนา |
| อุตริรองน้ำค้าง |
ใส่น้ำสาคร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| จนไก่ใช้เป็ดแข้น |
ขันขาน |
| นอกรีตมีดแทนขวาน |
ถากไม้ |
| เคี้ยวอ้อต่างอ้อยหวาน |
เป็นรส ฤๅพ่อ |
| ขาดขัดดอกไม้ใช้ |
ดอกหญ้ายามจน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นํ้าอ้อยหรือจักป้อง |
ปากมด |
| เกลียงอ่อนห่อนโคลด |
ละไว้ |
| นารีรูปช้อยชด |
แซะเฉียด ชายนา |
| ใครจักนิ่งดูได้ |
ห่อนเว้นตัวตน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| โคแก่กัดหญ้าอ่อน |
กินใบ อ่อนนา |
| แม่หญิงยินดีใน |
หนุ่มน้อย |
| ฟันหักมักพึงใจ |
ของอ่อน |
| บุรุษอายุร้อย |
รักชู้เมียสาว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นารีฤๅอิ่มเล้า |
โลมชาย |
| อรรณพนีจฤๅวาย |
อิ่มนํ้า |
| ของทิพย์เทพห่อนหาย |
เอมอิ่ม |
| มนุษย์สมบัติลํ้า |
เลิศท้าวใดลืม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรือแพพึงขี่ข้าม |
คงคา |
| ยาหยูกย่อมรักษา |
โรคไข้ |
| อาวุธเหตุให้ปรา |
กฏแก่ ศึกแฮ |
| มนตร์เวทวิเศษไซร้ |
ร่ายรู้ฤๅลืม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ลำลาดดาดด้วยเหล่า |
บุษบง กชแฮ |
| แดนวนาดอนดง |
ดื่นไม้ |
| หญิงอยู่สงัดคง |
เป็นเหตุ |
| สามประการกล่าวไว้ |
เที่ยงแท้ธรรมดา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พราหมณ์พฤฒิเกลียดนํ้าย่อม |
เสียกิจ |
| เมืองหวั่นประจามิตร |
แกว่นแกล้ว |
| ชายใดมักให้สิทธิ์ |
แก่แม่ เรือนนา |
| สามประการนี้แคล้ว |
คลาดผู้สรรเสริญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ตื่นนอนหน้าแช่มช้อย |
ชื่นบาน |
| เจรจาโอษฐ์อ่อนหวาน |
เพราะพร้อง |
| บังคับสรรพการงาน |
รอบคอบ |
| เผื่อแผ่เผ่าพี่น้อง |
รักด้วยไมตรี |
| |
สำนวนเก่า |
| ตื่นนอนหน้าแช่มช้อย |
บัวบาน |
| คำกล่าวฉํ่าเฉื่อยหวาน |
เพราะพร้อง |
| เมื่อจักสั่งการงาน |
ดุจโกรธ |
| สามประการนี้ต้อง |
ที่ไท้ชุบชู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หวั่นหวั่นว่าวอยู่ใกล้ |
ลมกวน |
| ผมกับหวียียวน |
หย่งเกล้า |
| วัดชีชิดบ้านชวน |
ชีบาป |
| สามประการนี้เย้า |
ยั่วแท้ธรรมเนียม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๓๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ชาวชเลฉลาดแล่นใช้ |
นาวา |
| ชำนิชำนาญปลา |
ว่ายนํ้า |
| ชาวดอนขี่ม้าขา |
เคยควบ กันแฮ |
| เร็วดั่งลมพัดลํ้า |
ไล่เนื้อทันแทง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| แผ่นดินติณชาติไร้ |
ฤามี |
| มีพฤกษ์มีปักษี |
จับไม้ |
| นํ้ามีหมู่ปลาลี |
ลาหลีก ฤๅพ่อ |
| มีทาสมีข้าวให้ |
เพื่อด้วยแรงมัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไป่ถอยทวนส่องไซร้ |
สุริยา |
| ไป่ถดถอยเจรจา |
ลั่นแล้ว |
| ไป่คืนอีกคืออา |
ยุล่วง |
| ไป่กลับคืนชีพแคล้ว |
รอดปิ้มปางตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๒. |
|
| อุทฺเทติ ภาณุ ปจฺฉิเม |
เมรุราชาปิ นมติ |
| สีตลํ ยทิ นิรยคฺคี |
ปพฺพตคฺเค จ อุปฺปลํ |
| วิกเสน วิปริตํ |
สาธุวาจา กุทาจนํ |
| |
โลกนิติ |
| ปราจิณทิศเทียรภาษ |
กรอุทย์ |
| เมรุวิจลฤทธิรุทร |
ดั่งน้ำ |
| บรรพตกระหลับบุษบ์ |
บานแบ่ง |
| คำสาธุชนนั้นลํ้า |
เลิศแล้พึงฟัง |
| |
สำนวนเก่า |
| บางอาทิตย์ขึ้นแจ่ม |
ตะวันตก |
| เมรุอ่อนเพลิงนรก |
กลับเย้น |
| ยอดผาอุบลดก |
บานดอก สลับแฮ |
| อื่นกลับวากย์วางเส้น |
ปราชญ์ไว้หวังเฉลิม |
| |
สำนวนเก่า |
| บางคาบภาณุมาศขึ้น |
ทางลง ก็ดี |
| บางคาบเมรุบ่ตรง |
อ่อนแอ้ |
| ไฟยมดับเย็นบง |
กชงอก ผานา |
| ยืนสัตย์สาธุชนแท้ |
ห่อนเพี้ยงสักปาง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ยอข้ายอเมื่อแล้ว |
การกิจ |
| ยอยกครูยอสนิท |
ซึ่งหน้า |
| ยอญาติประยูรมิตร |
เมื่อลับ หลังแฮ |
| คนหยิ่งแบกยศร้า |
อย่ายั้งยอควร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| กลยอกันยากลํ้า |
เหลือใจ |
| ยอค่อยหย่อนยอใคร |
ห่อนรู้ |
| ยอย่อมเกิดลาภใน |
ตนอาต มานา |
| ชอบเนตรชอบหน้าผู้ |
เพื่อรู้ยอคน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๕. |
|
| ลุทฺทํ อตฺเถน คณฺเหยฺย |
ถทฺธํ อญฺชลิกมฺมุนา |
| ฉนฺทานุวตฺติยา มุฬฺหํ |
ยถาภูเตน ปณฺฑิตํ |
| จักเข้าหาบ้ายศ |
ยอตาม |
| คนโลภคำนัลงาม |
ง่ายแท้ |
| คนมักนักเลงกาม |
การเสน่ห์ ยอนา |
| เข้าสู่หมู่ปราชญ์แปล้ |
ชอบถ้อยทางธรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คนใดใจหมั้นเล่ห์ |
เหล็กจาร |
| จำจดสิ่งสามานย์ |
มั่นไซร้ |
| อุตส่าห์พยาบาล |
บ่ละ ลืมนา |
| จักเสร็จสมประโยชน์ได้ |
ที่แท้โดยเพียร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หัวล้านไป่รู้มัก |
มองกระจก |
| ผอมฝิ่นไป่อยากยก |
ถอดเสื้อ |
| นมยานไป่เปิดอก |
ออกที่ ประชุมนา |
| คนบาปไป่เอื้อเฟื้อ |
สดับถ้อยธรรมกวี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ใครใดและอยู่เหย้า |
เคหะฐาน |
| เว้นสุภาษิตสาร |
สวัสดิ์ล้ำ |
| เจรจาบ่เป็นการ |
สูญเปล่า |
| คือดั่งปากเว้นกลํ้า |
แกล่เหมี้ยงหมากพลู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๔๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรือนใดย่ำค่ำเช้า |
สนธยา |
| ปราศจากไฟชวาลา |
มืดกลุ้ม |
| เรือนนั้นดั่งมรณา |
นฤชีพ |
| อันตรายจักหุ้ม |
ห่อนได้จำเริญ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เทศใดดอยไร้รวด |
อรัญ |
| เห็นแต่จอมปลวกอัน |
หนึ่งน้อย |
| ดุจเมืองไม่มีธรรม์ |
นักปราชญ์ |
| ชมชื่นแต่แปลร้อย |
ว่ารู้สุดสูง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เป็นคนคิดแล้วจึ่ง |
เจรจา |
| อย่ามลนหลับตา |
แต่ได้ |
| เลือกสรรหมั่นปัญญา |
ตรองตรึก |
| สติริรอบให้ |
ถูกแล้วจึงทำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เป็นคนควรคิดกั้ง |
กันภัย |
| ทรัพย์มากหมั่นระไว |
แวดล้อม |
| เคลิ้มคลับหลับลืมไหล |
เป็นเหตุ |
| รั้วมั่นกั้นห้องห้อม |
ห่อแก้วเงินทอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| น้อยทรัพย์อย่าก่อล้อ |
เลียนความ |
| ให้นี่อย่าต่อตาม |
ตอบเต้า |
| ผู้ใหญ่ย่อมเกรงขาม |
คารวะ |
| รู้ประจบโลมเล้า |
เลือกใช้โดยควร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เข้าเถื่อนอย่าหมิ่นพร้า |
มีไป |
| เข้าศึกอย่านอนใจ |
เฉื่อยช้า |
| อาวุธอย่าวางไกล |
ขุกคํ่า คืนแฮ |
| นอนแต่ยามหนึ่งอ้า |
อาจป้องภัยพาล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดำชลเชือกยุดหมั้น |
อย่าคลาย |
| คุณพระมั่นไม่ตาย |
ต่อสู้ |
| ลูกขุนมั่นกฎหมาย |
เป็นแบบ |
| สินทรัพย์ให้ท่านกู้ |
ยึดหมั้นมีกรรม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ดินฝั่งแยกอย่าได้ |
ยาเยียว |
| ลมจัดประหยัดเลียว |
แล่นบ้าง |
| ไฟแรงแล่งนํ้าเดียว |
ฤๅรด ดับนา |
| นํ้าแก่งแรงเชี่ยวคว้าง |
อย่ารั้งเรือขวาง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เสน่หาอย่าปล่อยสิ้น |
สุดสัจ |
| ยั้งยั้งฟังระหัส |
จึ่งพร้อง |
| คนนิ่งจึ่งเอาอรรถ |
อันลับ แสดงนา |
| คนกากปากเป็นฆ้อง |
อย่าใกล้กลัวมัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ที่สุขจักเสพไซร้ |
ควรถวิล |
| เมียมิ่งยุอย่ายิน |
ที่ถ้อย |
| อยากข้าวคดออกกิน |
เอมอิ่ม ใจนา |
| นอนจุ่งนอนแต่น้อย |
เนิ่นช้าวันตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๕๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าหมิ่นของเล็กนั้น |
สี่สถาน |
| เล็กพริกพระกุมาร |
จีดจ้อย |
| งูเล็กเท่าสายพาน |
พิษยิ่ง |
| ไฟเล็กเท่าหิ่งห้อย |
อย่าได้ดูแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| จักจับจับให้หมั้น |
กับตน |
| อย่าเก็บความเท็จปน |
แอบอ้าง |
| จักคั้นอย่าคืนคน |
ดูหมิ่น |
| ควรที่ง้างจึงง้าง |
อย่าไง้เมรู |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ควรเร็วเร็วรวดได้ |
จึงดี |
| การสิ่งใดได้ที |
อย่าช้า |
| ควรคิดจิตอย่ามี |
ประมาท |
| ได้สิบไม่เท่าค้า |
ขาดสิ้นทุนเดิม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| การกิจผิดนิ่งไว้ |
เป็นครู |
| เมียชั่วอย่าเอาชู |
เชิดพร้อง |
| คำผิดวิปริตหู |
หายซ่อน เสียนา |
| คบมิตรผิดนั้นต้อง |
จดไว้ในทรวง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ปลูกไม้หมั่นรดน้ำ |
จำเริญ |
| ดักลอบอย่าเหมิดเมิน |
มั่นกู้ |
| เกี้ยวชู้ชอบเพียรเดิน |
สารสื่อ |
| เรียนสิ่งใดใคร่รู้ |
เร่งให้มีเพียร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ปลูกผักปักยอดอ้อย |
เอาผล |
| เลี้ยงลูกบ่าวชาวพล |
เพื่อใช้ |
| แล้วนาอย่านิ่งทน |
ทำไร่ ด้วยแฮ |
| เลี้ยงลูกเป็ดไก่ไซร้ |
อย่าได้เสียรัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ถึงรู้อย่าอวดให้ |
คนหวัว |
| ฟ้าคะนองต้องคร้ามกลัว |
เกลือกใกล้ |
| ผ่อนพักรักษาตัว |
ยามภาค ภูมิแฮ |
| อย่าเซี่ยมเขาควายให้ |
เสี่ยวสู้ชนกัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ช้อนปลาหาต้มแต่ |
เพียงพอ อิ่มนา |
| อวดฤทธิคิดเยียยอ |
ใหญ่ลํ้า |
| เชือดไก่กับเป็ดคอ |
หนิดหนึ่ง |
| เอามีดฆ่าโคห้ำ |
หั่นนั้นหนักแรง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หลังคาขาดแล้วลุ่ย |
ตามกัน |
| ไป่หมั่นแซมนับวัน |
รั่วร้าง |
| โคควายค่าคนมัน |
หนีหลบ |
| บ่ติดตามบนจ้าง |
ได้แล้วหมดตัว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไก่ขันยามบอกได้ |
โดยกาล |
| นํ้าชอบใช้สาธารณ์ |
ทั่วล้าง |
| ขวานรู้แต่ถากกระดาน |
หัวหนัก อยู่นา |
| เพรียงไพร่ได้แต่จ้าง |
จ่ายใช้การพล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๖๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รู้คิดค้าที่ม้วย |
หมดทุน |
| รู้รอบเรือนฤๅจุน |
ขื่อค้าน |
| หลับตาหน่ายกระสุน |
อวดแม่น |
| หมากรุกรู้แปดด้าน |
ไป่แจ้งตาจน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หมูเขาเขามัดไว้ |
จักหาม |
| งานใช่งานคานตาม |
สอดเหล้า |
| ชู้เขาจักกอดกาม |
สังวาส กันนา |
| สังเวชวางวิ่งเข้า |
กีดหน้านอนกลาง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หนีเสือขึ้นไม้รอด |
ปากเสือ |
| พบต่อแตนดุเหลือ |
ต่อยต้อง |
| หนีแรดร่ายลงเรือ |
รอดจาก แรดนา |
| ปะจระเข้ในท้อง |
น่านนํ้าหนุนเรือ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทางไกลไปค้าคู่ |
ตนตาย |
| อดอยากลำบากกาย |
เกิดไข้ |
| อยู่กินถิ่นฐานสบาย |
บ่ยาก ใจนา |
| การกิจคิดแล้วได้ |
ง่ายแท้ทุกอัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ค้าใดไป่เท่าค้า |
คือบุญ |
| ค้าสัดจองต้องทุน |
มากไว้ |
| ค้าความคบลูกขุน |
ชวนชอบ |
| ค้าบ่ค้าใดได้ |
ยากแท้ธรรมดา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พิมเสนรวยรสเร้า |
เสาวคนธ์ |
| กลั้วเกลือกเกลือแกมกล |
ใช่เชื้อ |
| ทุรชาติโฉดเฉาฉงน |
ทำเทียบ ปราชญ์นา |
| ตัวลิงให้ห่มเสื้อ |
ห่อนรู้ลวดลาย |
| |
สำนวนเก่า |
| พิมเสนมีรสเร้า |
เสาวคนธ์ |
| ไปเกลือกกลั้วเกลือกล |
ใช่เชื้อ |
| เป็นไทไป่ทำงน |
งามชาติ ตนนา |
| คบทาสท่านจักเกื้อ |
กับหน้าตัวไฉน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| สัตว์อื่นตื่นเต้นแต่ |
ควรไกล |
| กระต่ายตื่นตูมไป |
สุดหล้า |
| ช้างม้าตื่นฟืนไฟ |
ฟันฟาด หยุดแฮ |
| คนตื่นข่าวศึกส้า |
สุดห้ามมันหมาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หาญห้าวตาวบ่ได้ |
จวนฟัน |
| แหลนและทวนไป่ทัน |
ต่อต้าง |
| พลคชจรดผัน |
งาประ งาแฮ |
| ปืนไป่ทันนั่งง้าง |
นกจ้องใจเกรง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รังแกกำปั้นต่อย |
ตีดิน |
| ไข่กระทบหินหิน |
ห่อนลื้น |
| แมลงเม่าโฉบเพลิงบิน |
บังอาจ |
| คนเคอะคิดตื้นตื้น |
ลูบเหล้นคมตาว |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๘. |
|
| ฆเร ทุฏฺโ ว มุสิโก |
วเน ทุฏฺโ จ วานโร |
| สกุเณ จ ทุฏฺโ กาโก |
นเร ทุฏฺโ จ พฺราหฺมโณ |
| |
โลกนิติ |
| ชาติหนูอยู่เหย้าแล้ว |
ทำลาย |
| พานรอยู่ไม้หมาย |
มุ่งล้าง |
| กากับนกฤๅอาย |
จับจิก กันนา |
| พราหมณ์พวกใจกระด้าง |
เดือดร้ายนรชน |
| |
สำนวนเก่า |
| หนูร้ายแรงโทษแท้ |
เรือนผลาญ |
| ลิงถ่อยจัณฑาลราน |
ป่าไม้ |
| กาโฉดชาติอันธพาล |
เบียนหมู่ นกนา |
| พราหมณ์โหดโทษทิ้งให้ |
เบียดเบื้องนรชน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๗๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อารักษ์มีทั่วไม้ |
รุกขมูล |
| ที่ศักดิ์สิทธิ์บริบูรณ์ |
เครื่องเส้น |
| ที่ไป่ศักดิ์สิทธิ์สูญ |
สงัดลาภ |
| ดุจดั่งเสวกเว้น |
ว่าถ้อยความเมือง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ผิวฆ่านางนาฏถ้วน |
ถึงพัน |
| ฆ่าพฤฒิพราหมณ์พรตกรรม์ |
เกือบร้อย |
| ฆ่าโคอุศุภสรรพ์ |
แสนโกฏิ ก็ดี |
| บาปบ่เปรียบปรับถ้อย |
ท่านให้ลำเอียง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทำผิดลึกลับได้ |
พันวา ก็ดี |
| ทำชอบเสมอภูผา |
เขตขั้น |
| อย่าคิดจิตสัญญา |
หลีกลับ อยู่นา |
| ผิดชอบที่ทำนั้น |
หากให้คนเห็น |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| พวกพ้องผิดเท่าช้าง |
งำเงา |
| พวกอื่นโทษเท่าเหา |
หากรู้ |
| โทษตนเท่าภูเขา |
คิดปิด ไว้แฮ |
| โทษท่านเท่าก้อยสู้ |
ส่งให้เห็นสูง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๓. |
|
| นตฺตโทสํ ปเร ชญฺา |
ชญฺา โทสํ ปรสฺส ตุ |
| คุเยฺห กุมฺมาว องฺคานิ |
ปรโทสญฺจ ลกฺขเย |
| |
โลกนิติ |
| โทษตนซนซ่อนแท้ |
กลปิด |
| โทษท่านหวังเอาผิด |
ออกแจ้ง |
| ดุจเต่าสี่เท้ามิด |
เศียรซ่อน ไว้แฮ |
| สัตว์อื่นกายเกลาแกล้ง |
เต่าเตี้ยตรีชา |
| |
สำนวนเก่า |
| โทษตนงำเงื่อนไว้ |
ห่อนแถลง |
| โทษท่านเก็บมาแจง |
ดุจเบี้ย |
| ตัวเต่าสี่ตีนแฝง |
หัวหนึ่ง ซ่อนนา |
| หยิบกล่าวแต่โทษเหี้ย |
มุขเท้ารุงรัง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นํ้าใช้ใส่ตุ่มตั้ง |
เต็มดี |
| น้ำอบอ่าอินทรีย์ |
อย่าพร้อง |
| น้ำปูนใส่เต้ามี |
อย่าขาด |
| นํ้าจิตอย่าให้ข้อง |
ขัดน้ำใจใคร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นํ้าเงินนํ้านากแม้ |
มัวแสง |
| นํ้าส้มต้มนํ้าแปลง |
ผ่องได้ |
| นํ้าจิตวิปริตแหนง |
มัวหม่น |
| นํ้าอื่นเอาลูบไล้ |
ห่อนล้างใจเคือง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ปางไข้ปางขาดข้าว |
แพงเกวียน ละชั่งแฮ |
| วิบัติบรจองเจียน |
จักม้วย |
| ปางต้องปรับไหมเตียน |
ตนมอด ก็ดี |
| ปางมิตรได้ทุกข์ด้วย |
มิตรนั้นไหนเสมอ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หมาเอยสูเหนื่อยแท้ |
ทุกวัน |
| ไปไล่เนื้อไล่ทัน |
ท่านได้ |
| เจ้ามันแม่นหื้อมัน |
กินแต่ ข้าวนา |
| แมวบ่ทำใดให้ |
หม่ำข้าวกับปลา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๘. |
|
| กฺรกเฏ น สิเร กาทฺย |
สฺรปฺโป ปาทา น คจฺฉติ |
| กุกฺกุเฏ น ถเน ปาเตฺร |
ปุรุเปฺย น สมญฺติ |
| ปูเปี้ยวหัวเปล่าไซร้ |
ตีนยัง |
| งูบ่มีตีนตรัง |
ไต่ไม้ |
| นมไก่บ่มีหวัง |
เลี้ยงลูก เป็นแฮ |
| ชายตกเข็ญใจไร้ |
อย่าได้ดูแคลน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๘๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อา สาสุดสิ้นเรี่ยว |
แรงกาย |
| ภัพ และผลพังหาย |
โหดเศร้า |
| เหมือน เพลิงตกสินธุ์สาย |
สูญดับ ไปนา |
| ปูน ต่อขาดขอดเต้า |
จึ่งรู้คุณปูน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เนื้อ ในไตตับต้ม |
แกงยำ |
| ไม่ ประสบสักคำ |
ที่ลิ้น |
| ได้ ยากลากโครงทำ |
เสียเปล่า |
| กิน แต่เขาเราชิ้น |
หนึ่งได้ไป่มี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หนัง เนื้อเถือท่านไว้ |
รองกาย |
| ไม่ แบ่งปันชั้นชาย |
เชือดไว้ |
| ได้ ทุกข์แทบตัวตาย |
เสียเปล่า |
| นั่ง แต่ลำแพนไม้ |
ตอกสู้สานเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| มือ ซ้ายขวาขาดนิ้ว |
ฤๅมี |
| ด้วน เด็ดดูใดดี |
หนึ่งน้อย |
| ได้ ทองเท่าต่อมตี |
แหวนประดับ |
| แหวน จะสอดสวมก้อย |
กุดสิ้นใส่ไฉน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ตา มัวมืดคู่เข้า |
คูหา |
| บอด บ่ทราบสุริยา |
ย่ำฆ้อง |
| ได้ สมสิ่งเสริมตา |
จักใส่ |
| แว่น แต่หยิบจ้องจ้อง |
จับแล้วเวียนวาง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| หัว หูดูชั่วช้า |
ไฉไล |
| ล้าน เลื่อมแลเงาใส |
เกือบแก้ว |
| ได้ ส่องกระจกใจ |
เจียนขาด |
| หวี แต่จับจ้องแล้ว |
ลูบโอ้อายเอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รูป ชั่วแต่ชอบแล้ว |
ใดปาน |
| รส รักผักว่าหวาน |
หล่อนต้ม |
| กลิ่น อบจบดินดาล |
บ่ดุจ เจ้านา |
| เสียง ก็จับใจหล้ม |
โลกแล้วฤๅมี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นํ้า ฝนหม่นเมฆตั้ง |
ตกตะบึง |
| ไหล หลั่งถั่งชลถึง |
ท่วมเหย้า |
| ไฟ ติดนิดหนึ่งพึง |
จักก่อ |
| ดับ ระทมถ่านเถ้า |
หิ่งห้อยไป่มี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| รู้หลบ พบเศิกเสี้ยน |
กลัวไกล |
| เป็นปีก ป้องกันภัย |
ผ่อนช้า |
| รู้หลีก เล็ดลอดไป |
สุดเนตร |
| เป็นหาง ไกลกล่าวกล้า |
ต่อด้วยดัสกร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ช้างสาร หกศอกไซร้ |
เสียงา |
| งูเห่า กลายเป็นปลา |
อย่าต้อง |
| ข้าเก่า เกิดแต่ตา |
ตนปู่ ก็ดี |
| เมียรัก อยู่ร่วมห้อง |
อย่าไว้วางใจ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๓๙๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เพื่อนกิน สิ้นทรัพย์แล้ว |
แหนงหนี |
| หาง่าย หลายหมื่นมี |
มากได้ |
| เพื่อนตาย ถ่ายแทนชี |
วาอาตม์ |
| หายาก ฝากผีไข้ |
ยากแท้จักหา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ไป่เห็นนํ้า หน้าด่วน |
ชวนกัน |
| ตัดกระบอก แบ่งปัน |
ส่วนไซร้ |
| ไป่เห็นรอก อวดขัน |
มือแม่น |
| ขึ้นหน้าไม้ ไว้ให้ |
หย่อนแท้เสียสาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๑. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ชายเฉกเท้าหน้าคช |
เคียงความ เทียบแฮ |
| หญิงเล่ห์เชิงหลังตาม |
คลาดคล้อย |
| การกิจคิดงามตาม |
สุดแต่ ผัวนา |
| เมียมิ่งเหมือนด้ายร้อย |
สอดเคล้าตามเข็ม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๒. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เมียใดใจดุร้าย |
ริษยา |
| กินเติบใช้เชิงตา |
เฉิดช้อย |
| มักเที่ยวสู่คฤหา |
แห่งท่าน นะพ่อ |
| แม้ว่ามีบุตรร้อย |
หนึ่งไซร้มละเสีย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ปุยนุ่นเบาชั่งเที้ยน |
ทำเนา นะพ่อ |
| คนที่เบาความเบา |
กว่านั้น |
| หนักหินมั่นคงเขา |
ควรนับ หนักนา |
| ไป่เท่าหนักแน่นกลั้น |
อดถ้อยทรชน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ลามกประเทศทั้ง |
ทุรมิตร |
| อีกตระกูลเผ่าชิด |
ชั่วร้าย |
| ภรรยาทาสทุรจิต |
จำพวก นี้พ่อ |
| ควรบุคคลพึงผ้าย |
ห่อนลี้หลีกหนี |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| นกลอดหลุดบ่วงแร้ว |
ราวสาม คาบนา |
| ชีหลีกหลายอาราม |
เร่เร้น |
| สตรีเตร่จิตตาม |
ชายสี่ สามแฮ |
| อย่าประมาทใช่เหล้น |
มากด้วยมายา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๖. |
|
| สกึ ทุฏฺติ โย มาตฺยา |
ปุน สนฺธิตุมิจฺฉติ |
| ใส มจฺจุ อุปคณฺหาติ |
คพฺภา อสฺสตรี ยถา |
| ทวยใดมิตรล่อล้าง |
หลายที แล้วพ่อ |
| ขืนจักก่อไมตรี |
เสพส้อง |
| ผู้นั้นนับว่ามี |
ชนม์ชีพ ไฉนนา |
| เหมือนแม่อัสดรท้อง |
แก่ใกล้ความตาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๗. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อ่อนหวานมานมิตรล้น |
เหลือหลาย |
| หยาบบ่มีเกลอกราย |
เกลื่อนใกล้ |
| ดุจดวงศศิฉาย |
ดาวดาษ ประดับนา |
| สุริยส่องดาราไร้ |
เมื่อร้อนแรงแสง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ทรมานมิตรด้วยไป่ |
พูดกับ เขานา |
| ผจญหมู่โจรจำขับ |
เฆี่ยนไซร้ |
| ตัดเมียไป่มอบทรัพย์ |
สมบัติ ให้แฮ |
| ร้อนราคจริตให้ |
โภชน์น้อยพึงภุญช์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๐๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เรือนไร้บุตรสืบซั้น |
ทรัพย์มอด หมดแฮ |
| บ่อบ่มีฝนขอด |
ค่นน้ำ |
| พฤกษชาติปราศจากยอด |
ยืนอยู่ ไฉนนา |
| ปากไป่มีสัจซ้ำ |
เสื่อมสิ้นแก่นสาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เทศใดภัยพ้องพาธ |
พาลสรร - พสัตว์นา |
| สัปบุรุษสีหราชผัน |
อื่นย้าย |
| กาโฉดทุรชนฉกรรจ์ |
กาจจิต นี้พ่อ |
| มันมักสู่เทศร้าย |
อยู่ได้โดยวิสัย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๑. |
|
| อนาคตํ ภยํ ทิสฺวา |
ทูรโต ปริวชฺชเย |
| อาคตญฺจ ภยํ ทิสฺวา |
อภีโต โหติ ปณฺฑิโต |
| |
โลกนิติ |
| เห็นภัยใหญ่แต่ช้า |
จักถึง ตนแฮ |
| ปราชญ์ย่อมผันผ่อนพึง |
หลบลี้ |
| ภัยใดด่วนโดนตรึง |
ตราติด ตัวนา |
| ใจปราชญ์ปราศแสยงชี้ |
เช่นหล้าและไศล |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๒. |
|
| ธนฺวา โชติโย ราชา |
นที เวชฺโช ตถา อิเม |
| ปญฺจ ยตฺถ น วิชฺชนฺติ |
น ตตฺถ ทิวสํ วเส |
| เมืองใดไร้ราชทั้ง |
ปราชญ์สดับ ก็ดี |
| อีกตระกูลมีทรัพย์ |
สิ่งให้ |
| หนึ่งไร้นทีกับ |
ขุนแพทย์ |
| ภัยมากเมืองนั้นไชร้ |
ท่านห้ามอย่าเนา |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๓. |
|
| มาตา ปุตฺตกรํ ปาปํ |
สิสฺสา ปาปํ คุรู ตถา |
| ราชา รฏฺกรํ ปาปํ |
ราชา ปาปํ ปุโรหิโต |
| บุตรใดครุ่นครุ่นสร้าง |
กองกรรม |
| ชื่อว่ามาดาทำ |
เที่ยงพร้อง |
| ส่ำศิษย์บ่เกรงยำ |
เยียบาป |
| โดยโลกโวหารร้อง |
เรียกแท้ครูทำ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๔. |
|
| อิตฺถีมิสฺโส กุโต สีลํ |
มํสภกฺโข กุโต ทยํ |
| สุราปาโน กุโต สจฺจํ |
มหาโลโภ กุโต ลชฺชํ |
| มหาตนฺโท กุโต สิปฺปํ |
มหาโกโธ กุโต ธนํ |
| มักเมาหมดสัจถ้อย |
เจรจา |
| แรงโลภละอายหา |
ห่อนได้ |
| มักเนื้อหน่ายกรุณา |
เป็นเที่ยง |
| บรรพชิตหญิงอยู่ใกล้ |
แกล่สิ้นศีลแสวง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๕. |
|
| อธนสฺส รสํ ขาทา |
อพลสฺส หตา นรา |
| อปญฺสฺส วากฺยกถา |
อุมฺมตฺตกสมา อิเม |
| คนยากอยากภักษ์เคี้ยว |
ของแพง |
| คนโรคบำราศแรง |
ร่านปลํ้า |
| คนโฉดอวดสำแดง |
ธรรมเทศ นานา |
| สามเหล่าเขานี้ก้ำ |
กึ่งบ้ากลกัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๖. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เมียดีดุจทาสรู้ |
การเรือน รอบแฮ |
| อายแก่สามีเหมือน |
ดั่งน้อง |
| เป็นที่ปรึกษาเตือน |
ดัดดุจ มดายนา |
| ยามเมื่อผัวเคืองข้อง |
อดกลั้นกลัวเกรง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๗. |
|
| สุน่โข สุนขํ ทิสฺวา |
ทนฺตํ ทสฺเสนฺติ หึสิตุํ |
| ทุชฺชโน ทุชฺชนํ ทิสฺวา |
โรสยํ หึสมิจฺฉติ |
| |
โลกนิติ |
| สุนัขเห็นกันกั้น |
ตะกุยกัน |
| กรรโชกยิงฟันรัน |
แร่เร้า |
| พาลพบพวกพาลขัน |
แข็งต่อ |
| โกรธต่อโกรธงอดเง้า |
ฮึกห้าวหากัน |
| |
สำนวนเก่า |
| สุนัขสบสุนัขให้ |
โกรธา |
| เขี้ยวแยกยิงทันตา |
ต่อสู้ |
| พาลยลพวกพาลมา |
มากเร่ง พิโรธแฮ |
| จองจิตเวรผูกผู้ |
พวกล้างลุยละลาย |
| |
สำนวนเก่า |
| สุนัขสุนัขพ้อง |
พบกัน |
| มันย่อมแสยะยิงฟัน |
ปากแห้ |
| เฉกเช่นหมู่พาลผัน |
พะพวก พาลนา |
| ร้ายต่อร้ายราแต้ |
ต่างกล้าอวดแข็ง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๘. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คับอกออมอยู่ได้ |
โดยหวัง |
| คับแคบเคียงคนชัง |
อยู่ชํ้า |
| คับจิตเจ็บประนัง |
เนายาก ยิ่งแฮ |
| แค้นคับเข็ญใจล้ำ |
เร่งร้อนฤๅเสบย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๑๙. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| อย่าปองสิ่งแก้วไป่ |
ควรปอง |
| เขาบ่ตรึกอย่าตรอง |
ตริบ้า |
| เร่งคิดคิดแต่ของ |
ควรคิด นะพ่อ |
| การที่สูญเปล่าอ้า |
อย่าได้ควรปอง |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๐. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ผจญคนมีศักดิ์ด้วย |
หมอบกราน |
| ผจญท่วยทรพลทาน |
แจกให้ |
| เสมออาตม์จักทรมาน |
ชอบอด ออมแฮ |
| ผจญหมู่ข้าศึกไซร้ |
ล่อเลี้ยวลวงประหาร |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๑. |
|
| โย สิสฺโส สิปฺปโลเภน |
พหุํ คณฺหาติ ตํ สิปฺปํ |
| มูโคว สุปินํ ปสฺสํ |
กเถตุมฺปิ น อุสฺสเห |
| โลภรู้เรียนมากสิ้น |
ศิลปศาสตร์ |
| ยามจักปองไป่อาจ |
กล่าวได้ |
| ผู้นี้นับว่าปราชญ์ |
ลือชื่อ ไฉนนา |
| กล่าวบ่ฉานเฉกใบ้ |
บอกข้อความฝัน |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๒. |
|
| โย พาโล มญฺติ พาลฺยํ |
ปณฺฑิโต วาปิ เตน โส |
| พาโล จ ปณฺฑิตมานี |
สเว พาโลติ วุจฺจติ ฯ |
| |
ธรรมบท |
| คนพาลพวกหนึ่งน้ำ |
ใจหาญ |
| รู้ว่าตนเป็นพาล |
กระด้าง |
| พวกนี้วัจนาจารย์ |
จัดใช่ พาลพ่อ |
| นับว่าปราชญ์ได้บ้าง |
เพื่อรู้สึกสกนธ์ |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๓. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| ใครรักย่อมว่าเพี้ยง |
พงศ์พันธุ์ |
| ใครชอบชิดชมฉัน |
เพื่อนไร้ |
| ใครเลี้ยงรักษาครรภ์ |
คือแม่ ตนนา |
| ใครดับดำกฤษณ์ได้ |
ชื่อชู้เมียสม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๔. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| คบปราชญ์เปรียบเสพอ้อย |
เอมใจ |
| กินแต่ปล้องปลายไป |
ตราบต้น |
| คบคนโหดหื่นไหล |
เหลวจืด จางแฮ |
| แหนงหนึ่งอ้อยกัดร้น |
แต่ต้นตลอดปลาย |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๕. (ยังไม่พบคาถา) |
|
| เมตตาเตือนจิตให้ |
คนหวัง พึ่งนา |
| แรงเคียดคนหน่ายชัง |
ทั่วหน้า |
| ทานเป็นยอดยายัง |
เกียรติยศ ยิ่งแฮ |
| ตระหนี่กลกำพร้า |
พรากผู้สมาคม |
| |
สมเด็จพระเดชา ฯ |
| ๔๒๖. |
|
| ทิฏฺเ ธมฺเม จ โย อตฺโถ |
โย จตฺโถ สมฺปรายิโก |
| อตฺถาภิสมยา ธีโร |
ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจติ |
| ประโยชน์ใดในชั่วนี้ |
โอฬาร |
| อีกทั้งผลในกาล |
ชั่วหน้า |
| พระพุทธองค์ศรีอาริย์ |
ธ ย่อม ยอนา |
| ใจดั่งนี้แลอ้า |
เรียกผู้บัณฑิต |
| |
สำนวนเก่า |
| ได้ผลในชั่วนี้ |
ปรัตยักษ์ |
| ทั้งฝ่ายผลในปักษ์ |
ชั่วหน้า |
| ทั้งสองอย่างใครรัก |
ผลดั่ง นี้นา |
| พระตรัสบัณฑูรอ้า |
ท่านนั้นทรงญาณ |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๒๗. |
|
| อาตฺมพุทฺธ สุขญฺจาปิ |
คุรุพุทฺธ วิเสสโต |
| ปรพุทฺธ วินาสญฺจ |
สตฺรีพุทฺธปลยํ คตํ |
| ยืนอาตม์พุทธไซร้ |
เป็นสุข |
| พุทธแห่งคุรุนิรทุกข์ |
เลิศแท้ |
| ปรพุทธนาศเฉาฉุก |
เฉินใหญ่ |
| พุทธแห่งนี้แล้ |
พ่างม้วยประลัย |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๒๘. |
|
| สตฺมสฺวลมมิทฺรพฺยมฺ |
กุปฺเป ชลมิวากฺรเย |
| ปฺรภูคมสฺส สาธนามฺ |
ทฺรพฺยญฺ จ สิวฺราณฺณเว |
| สินสัตชลน้อยแต่ |
พอควร |
| คือ บ่ ใสลวนลวน |
เล่าใต้ |
| ทรชนมั่งมีมวล |
ทรัพย์มาก |
| คือสมุทรฤๅให้ |
อื่นอ้างอาศัย |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๒๙. |
|
| สตฺรุวตฺสุตฺรรานิ |
โจรวตฺรมิตฺรพานฺธว |
| จณฺฑาลสฺส สภามเทฺย |
อโห ทฺรพฺยทลิทฺรเต |
| เป็นเสี้ยนเมียลูกเต้า |
เหลนหลาน |
| ญาติว่าโจรมิตรดาล |
เกลียดใกล้ |
| ไปสนามดั่งจัณฑาล |
ไทยหน่าย ตนนา |
| เพราะเพื่อตกไร้ได้ |
ยากเที้ยรทรพล |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๐. |
|
| ราชวตฺรปุตฺรทารานิ |
เทฺววตฺยมิตฺรพานฺธว |
| ปณฺฑิตสภามเธฺย |
อโห ทฺรพฺยวิเศษต |
| ลูกเมียเกรงกราบเพี้ยง |
ราชา |
| มิตรว่าเทพพงศา |
เพื่อนใกล้ |
| กลางสนามกล่าววาจา |
เอมโอช |
| ทรัพย์ช่างแต่งตัวให้ |
แปลกโอ้อัศจรรย์ |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๑. |
|
| ชิวฺหาคฺเคฺร ลภเต สกฺษิ |
ชิวฺหาคฺเคฺร มิตฺร พนฺธเว |
| ชิวฺหาคฺเคฺร พนฺธนํ ปฺราเษฺต |
ชิวฺหาคฺเคร มรณมฺภเวตฺ |
| ลิ้นลมคำกล่าวได้ |
สินศักดิ์ |
| มิตรเพื่อนพงศารัก |
เพื่อลิ้น |
| ลิ้นตัวเองกล่าวจัก |
ถึงโทษ ภัยนา |
| ถึงชีพวายตายดิ้น |
เพื่อลิ้นลมเอง |
| |
สำนวนเก่า |
| ลิ้นลมคำกล่าวได้ |
สินศักดิ์ |
| มิตรเพื่อนพงศารัก |
เพื่อลิ้น |
| ลิ้นลมกล่าวตัวจัก |
ถึงโทษ ภัยนา |
| ให้ชีพวายลายลิ้น |
เพื่อลิ้นลมเอง |
| (จักฉิบหายวายสิ้น |
เพราะลิ้นตนเอง) |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๒. |
|
| พาลากฺกเปฺรตทุมญฺจ |
วฤฒสตฺรี ตรุณี ทธิ |
| ปฺรภาเค ไมถุนนิทฺรา |
สโทษปาณปฺรหาริก |
| อัสดงค์ดุจต้อง |
ควันผี |
| ดินนํ้าสระบ่มี |
ขังไว้ |
| เลี้ยงเมียเฒ่าสรุงศรี |
อัประภาค ยิ่งนา |
| เนื้อเหี่ยวหนังโหดให้ |
รูปแห้งพลันชรา |
| |
สำนวนเก่า |
| แดดเช้าควันกลุ้มแล |
ไฟฝี |
| เมียแก่กับทธี |
ไป่ส้ม |
| ยามเช้าเสพสัตรี |
เยาวโยค |
| ผลาญชีวิตพลันล้ม |
แกล่ใกล้เมืองมรณ์ |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๓. |
|
| น กุลมฺ น จ วิทยานมฺ |
น ศีลํ น ปรากฺกมมฺ |
| ตสฺมา สกลิยุเค ปราเษฺต |
ธนมฺเมว วิเษศตมฺ |
| แม้ตระกูลถ่อยแท้ |
ปัญญาทราม ก็ดี |
| มารยาทเพียรพยายาม |
ถ่อยแท้ |
| มาถึงกลีตาม |
ยุกติแก่ นี้นา |
| ครั้นมีมูลทรัพย์แล้ |
ทั่วหล้าสรรเสริญ |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๔. |
|
| อถวานฺธุ สกุลิโทสิ |
โลโก สมฺปูชิเต นรํ |
| ศศิทาตสฺส วงฺโสปิ |
นฺฤธนมฺ ปริภูยเต |
| คนผู้หินชาติช้า |
พงศ์พันธุ์ |
| ครั้นมั่งมีสินสรรพ์ |
อวดอ้าง |
| แม้ผู้เผ่าสุริยจันทร์ |
สูงศักดิ์ ก็ดี |
| ครั้นทรัพย์โรยแรงร้าง |
หมู่ร้ายดูแคลน |
| |
สำนวนเก่า |
| พงศาถ่อยแท้มั่ง |
มีทรัพย์ |
| ในโลกนี้คนนับ |
อ่านอ้าง |
| พงศามีศรีอัป |
สินถ่อย |
| คนบ่เกรงเลยบ้าง |
กล่าวถ้อยคำแคลน |
| |
สำนวนเก่า |
| พงศาต่ำช้าชั่ว |
ทรุดทราม |
| มารยาทบมิงาม |
ถ่อยแท้ |
| ถึงกลียุคตาม |
ขณะ นี้นา |
| ครั้นว่ามีทรัพย์แก้ |
ทั่วหน้าสรรเสริญ |
| |
สำนวนเก่า |
| ๔๓๕. |
|
