| |
๏ นิราสร้างปางธุระไปปถวี |
| ไหว้พระฉายหมายพระคุณจอมมุนี |
เปนเจดีย์ปาฎิหารบันดาลดล |
| ด้วยชาตินี้มีกรรมแสนลำบาก |
มาอดอยากยากเย็นไม่เปนผล |
| ทั้งญาติมิตรคิดเหมือนกับเพื่อนชน |
ครั้นยามจนจืดเปรี้ยวไม่เหลียวแล |
| จะหาซึ่งพึ่งพาก็หาไม่ |
เที่ยวเลื่อนไหลลอยระลอกเหมือนจอกแหน |
| ให้ง่วงเหงาเศร้าเสียวอยู่เดียวแด |
สุดจะแปรพักตรหาพึ่งพาใคร |
| จะพึ่งตนตนก็มาอนาโถ |
เที่ยวเซโซใส่ปากถลากไถล |
| ให้จนจิตต์คิดมาก็สาใจ |
มาเกิดไยยามมหาอนาทร |
| แต่กุศลจนยากไม่อยากละ |
ไปไหว้พระรัศมียังศีขร |
| ศิโรตม์ราบกราบกรานพระมารดร |
ท่านอวยพรเพิ่มซ้ำแล้วล่ำลา |
| ขอพระคุณจุณเจิมเฉลิมเกศ |
ให้พ้นเภทภัยทุกข์เปนสุขา |
| พอย่ำสามยามเบิกได้ฤกษ์พา |
ลงนาวาหวั่นหวาดอนาถทรวง |
| ยามประดาษขาดผู้ที่คู่คิด |
ไม่มีมิตรหมายปองประคองหวง |
| ที่ปลูกรักชักชุ่มเปนพุ่มพวง |
มีแต่ร่วงโรยรสไม่งดงาม |
| พอผลิดอกออกหอมได้น้อมโน้ม |
มาลองโลมเลยกระดากเหมือนขวากหนาม |
| เสียดายเอ๋ยเคยอุส่าห์พยายาม |
คิดถึงความหลังหลังแทบคลั่งใจ |
| จึงจำจดบทบาทนิราสรัก |
ไว้ต่างพักตรเพื่อนมิตรที่พิสมัย |
| ให้เห็นอกตกยากจะจากไกล |
ยังอาไลยลับหลังได้สั่งลา |
| ออกคลองน้อยลอยล่องมาคลองใหญ่ |
ดูแจ่มใสแสงดาววาวเวหา |
| น้ำค้างย้อยพรอยพรายพระพายพา |
อนาถน่าหนาวใจกระไรเลย |
| โอ้ยามนี้ที่สนิทเคยชิดโฉม |
ได้น้อมโน้มนัดมานิจจาเอ๋ย |
| เพราะหมองหมางจางใจจึงไกลเชย |
ที่เคยเคยคิดหมายไม่วายครวญ |
| แรมเดือนยี่นี้ก็คราวหนาวน้ำค้าง |
ได้หมอนข้างเคียงกายไม่วายหวน |
| ไม่เหมือนโลมโฉมหอมถนอมนวล |
แสนรำจวนจับใจอาไลยลาน |
| พอนาวาคลาคล่องเข้าคลองลัด |
นามชื่อวัดพรหมสุรินท์ที่ถิ่นฐาน |
| เขาฦๅข่าวเล่ามาก็ช้านาน |
ว่าชายชาญเชิงวิชาข้างหากิน |
| คิดโสฬสหมดเม็ดสำเร็จทั่ว |
แทงโปถั่วถูกได้ดังใจถวิล |
| สร้างอารามนามสมพรหมสุรินทร์ |
ตามฐานถิ่นที่ตนเปนคนรวย |
| โอ้ตัวเราเขลาจิตต์แม้นคิดได้ |
เหมือนเขาไซร้สมถวิลจะหิ้นหวย |
| ให้มั่งมีดีกว่ามหาละลวย |
จะชุ่มชวยชูชื่อเลื่องฦๅลอย |
| ทั้งสาวแส้แม่หม้ายจะหมายง้อ |
มาแค่นขอหวยให้เราใช้สอย |
| ไรจุกเก็บเล็บยาวสาวน้อยน้อย |
จะหมอบชม้อยเมียงชม้ายคล้ายขุนนาง |
| นี่จนจิตตคิดอะไรเขาไม่เห็น |
ให้แสนเข็ญสารพัดจะขัดขวาง |
| มิได้มีที่รักแต่สักปาง |
ต้องเคว้งคว้างคว้าหาเลือดตากระเดน |
| แม่ผิวขาวสาวทึมทึกพี่นึกหวัง |
แต่รุ่นยังอยู่ใกล้เคยได้เห็น |
| มาอยู่นี่พี่เสียดายไม่วายเว้น |
มาเที่ยวเล่นหลายหนไม่ยลพักตร |
| จะพึ่งบุญคุณพี่อยู่ที่บ้าน |
เปนตะพานพาดเดิรก็เหิรหัก |
| ไม่ผันผ่อนหย่อนนิยมพอสมรัก |
น้อยใจนักหนอที่บุญไม่คุ้นเคย |
| จนนวลนางกลางคนยลยังสาว |
เดชะท้าวเทวดาเจ้าข้าเอ๋ย |
| อย่าให้น้องของฉันขึ้นคานเลย |
ให้ได้เชยโฉมผกาเหมือนปรารมภ์ |
| พอออกลัดตัดมาตามหน้าวัด |
โสมนัสน้อมนบขอสบสม |
| เข้าคลองเปรมประชากรสท้อนระทม |
ให้งายงมง่วงเหงาเศร้าฤทัย |
| ถึงบ้านน้าขุนวิจารณ์ของหลานรัก |
อนาถนักนึกน่าน้ำตาไหล |
| เมื่อก่อนนั้นฉันก็ดูไม่สู้กะไร |
จวนบรรไลยแล้วจึงรักฉันหนักครัน |
| ฉันหมายพึ่งถึงกระนั้นไม่ทันพึ่ง |
ไปหลงคลึงเคล้าเคลียเหี้ยสวรรค์ |
| มันทำเล่นเช่นกับเขายำเต่ามัน |
จนอาสัญสูญยศถึงหมดตัว |
| ข้างฝ่ายว่าน้าสะใภ้ก็ไม่หาญ |
ไม่เชื่อหลานเลยชวดน่าปวดหัว |
| มันรวยเอาเข้าของยังตรองกลัว |
พาฉันมัวหมองหน้าเปนราคิน |
| ทั้งนี้นั้นก็เพราะฉันนี้อาภัพ |
จะลาลับแล้วนะจ๋าอย่าถวิล |
| เขาแจวจ้วงล่วงมาในวาริน |
พอได้ยินยิงปืนเสียงครืนโครม |
| พระพายผ่าวหนาวอุรานิจจาเอ๋ย |
เมื่อไรเลยเล่าจะคืนมาชื่นโฉม |
| เสียงระฆังหงั่งง่วงเพียงทรวงโทรม |
จะลาโลมลับเหมือนกับเดือนแรม |
| เคยชมสถานบ้านเมืองที่เรืองรุ่ง |
จะชมทุ่งแถวกระท่อมที่หรอมแหรม |
| เคยชมเรื่องเครื่องประดับวับแวม |
จะชมแขมคาแฝกที่แปลกปลอม |
| เคยดูสาวชาวในวิไลยล้ำ |
ที่คมขำขาวแต่ล้วนแป้งหอม |
| ไปดูสาวชาวนาหน้ามอมมอม |
เหลือจะตรอมตรมถวิลไม่ยินดี |
| ดูดวงดาววาววับลับไศล |
พอใสใสแสงทองผุดผองศรี |
| อรุณรุ่งพุ่งผาดทั้งธาษตรี |
ยลแต่ที่แถวคลองกับท้องนา |
| ตามริมคลองสองข้างห่างห่างบ้าน |
ระยะย่านยังดูไม่สู้หนา |
| เขาต้มหุงปรุงสรรพรับกระยา |
แล้วลีลาล่วงเลยเสบยสบาย |
| มาย่านท้ายปลายคลองสามเสนชื่อ |
จนบางซื่อบางซ่อนแดดร้อนสาย |
| มีเรือนบ้านร้านโถงปลูกโรงราย |
ต่างซื้อขายสินค้านานานอง |
| พวกแม่ค้าหน้าแปลกมาแลกเข้า |
จับเขม่าหมึกมอมินหม้อหมอง |
| ที่รุ่นเนื้อเจือขมิ้นดินสอพอง |
ไม่เหมือนน้องในเมืองเนื้อเหลืองเอง |
| ถึงวัดชีมีแต่สงฆ์องค์เดียวโดด |
กุฎีโบสถ์เครื่องไม้ไผ่โหรงเหรง |
| มุงจากคาฝาโถงดูโกรงเกรง |
ไม่เหมาะเหม็งเหมือนกะป่าไม่น่าเนา |
| โอ้อาวาสพาสนายังอาภัพ |
ใครจะรับเริ่มเรียมขึ้นเทียมเขา |
| สัมหาว่าแต่คนเหมือนตนเรา |
จะมิเศร้าโทมนัสกว่าวัดวา |
| ขาดที่ซึ่งพึ่งพาแสนอาภัพ |
ทั้งไร้ทรัพย์ซ้ำประดาษวาสนา |
| เหมือนลอยคว้างกลางทเลทุกเวลา |
ใครจะมามุ่นหมกยกพยูง |
| ถึงท้ายช่องคลองบางตนาวสี |
ดูเจดีย์วัดเฉลิมช่างเสริมสูง |
| เขาหยุดทอดจอดเสือกผูกเชือกจูง |
ขึ้นฝ่าฝูงเพื่อนโยงตะโพงเดิร |
| ถึงสองห้องตรองตรึกให้นึกแหนง |
ใครช่างแต่งตั้งนามไม่ขามเขิน |
| ฤๅห้องหอขอสู่กันอยู่เพลิน |
ฤๅประเมินมาประสมพอกลมเกลียว |
| เหมือนเราไซร้ไร้คู่ที่อยู่สอง |
สักสิบห้องเห็นไม่อุ่นไม่ฉุนเฉียว |
| แม้นได้แอบแนบน้องสักห้องเดียว |
จะทราบเสียวแสนสุขสนุกครัน |
| ถึงท้ายทางบางตลาดอนาถจิตต์ |
เคยชมมิตรมาตลาดขาดรับขวัญ |
| เห็นร้านโถงโรงนาพวกรามัญ |
เขาพูดกันก็แต่เขาเราไม่เจน |
| ผู้หญิงนุ่งถุงถกเมื่อยกย่าง |
แลสว่างวาบตาเหมือนท่าเขน |
| ผู้หญิงไทยใช้โหย่งโจงกระเบน |
ถึงโอนเอนอ่อนอ้าไม่น่าอาย |
| ข้างขวาคลองท้องที่นั้นมีหลัก |
ร้อยเส้นปักเปนสำคัญเหมือนมั่นหมาย |
| มีศาลาอาศรัยให้สบาย |
ทั้งหญิงชายชาวเรือเหลือประมาณ |
| พระราชทรัพย์นับพันสรรค์สละ |
ทรงสร้างพระบารมีอภินิหาร |
| ให้ขุดคลองท้องที่นี้เปนทาน |
แสนสำราญราษฎรสัญจรไป |
| นึกโมทนาสาธุสะพระกุศล |
จงเพิ่มผลผ่านพบสบสมัย |
| เขาโยงยุดฉุดเรือมาเหนือไกล |
ยิ่งร้างไร้เรือนสถานแลร้านโรง |
| คิดถึงมิตรติดพันกระสันเสียว |
ไหนจะเหลียวแลทางกลัวช้างโขลง |
| เขาบุกแฝกแหวกเฝือจนเหลือโยง |
ต้องชะโลงลากส่งกันลงเรือ |
| พอบ่ายคล้อยค่อยแจวตามแนวเนื่อง |
ถึงดอนเมืองเหมือนจะอ้อมคดค้อมเหลือ |
| ตลิ่งแขมแซมกกขึ้นรกเรื้อ |
น่ากลัวเสือสุ้มมองต้องระแวง |
| จนเลยไกลให้ประทับรับอาหาร |
เสพย์สำราญริมไม้เงาไผ่แฝง |
| สุริยนสนธยาทองฟ้าแดง |
บรรลุแขวงบางหลวงล่วงลีลา |
| ยิ่งไกลแดนแหงนชะแง้ยิ่งแลเหลียว |
คิดยังเปลี่ยวเปล่าใจอาไลยหา |
| โอ้ป่านนี้ที่หมายสายสุดา |
เจ้าเคยมามิได้เห็นจะเย็นทรวง |
| มาลเลิงเชิงรากจนจากรัก |
ต้องมาหนักอกครางอยู่บางหลวง |
| สุริยงค์ลงลับจะดับดวง |
เหมือนพี่ล่วงเลยลับจะดับแด |
| เดือนมืดมัวทั่วหล้าท้องฟ้าคลุ้ม |
ยุงก็ชุมช่วยกันปัดฉวัดแฉว |
| ไม่เห็นหนอนธการลลานแล |
ทั้งสองแควซ้ายขวายิ่งอาดูร |
| ไม่มีเรือนเพือนเรือเหลือจะเปลี่ยว |
เหมือนมาเดียวดูอนาถช่างขาดสูญ |
| เห็นดาราฟ้าคล้ำไม่จำรูญ |
เหมือนจะพูลเพิ่มซ้ำให้ช้ำใจ |
| จนดื่นดึกพฤกษพร้อยหิ่งห้อยแพร้ว |
จักระจั่นแจ้วจังหรีดหวีดหวีดไหว |
| ยิ่งเย็นเยียบเซียบเสียวเหลือบเหลียวไป |
เหมือนแสงไฟวามวับแล้วกลับแดง |
| เขาว่าสีผีโขมดมันโลดหลอน |
คนแจวจรเจรจาว่าน่าแสยง |
| ต่างโห่เห่เฮฮาพอพาแรง |
แต่เรียมระแวงหวังสวาทไม่คลาศคลาย |
| ถ้าขวัญตามาเห็นเหมือนเช่นนี้ |
จะกอดพี่ผินผันมิ่งขวัญหาย |
| เรียมจะยอบปลอบน้องประคองกาย |
ให้เจ้าวายโศกโทรมแล้วโลมเลียม |
| นี่แก้วตามิได้มาเปนเพื่อนรัก |
เห็นแต่พักตรเพื่อนชายน่าอายเหนืยม |
| หนาวน้ำค้างพร่างพรมยิ่งกรมเกรียม |
ในใจเจียมจะระงับไม่หลับลง |
| จนออกคลองมองลำแม่น้ำกว้าง |
ดูอ้างว้างหวั่นใจให้ไหลหลง |
| พระพายผ่าวหนาวอกอยู่งกงง |
ให้เอ้องค์อาทวาลล้าลลัง |
| เสนาะสำเนียงเสียงนาฬิกาเกราะ |
สองยามเคาะระฆังให้อาไลยหลัง |
| ถึงเกาะบางนางอินดูถิ่นวัง |
งามเหมือนดังทิพยสถานพิมานแมน |
| ฟากหนึ่งสร้างอารามนามนิเวศน์ |
ธรรมประวัติวิเศษสนุกแสน |
| มีหอคอยลอยเด่นเห็นเขตแดน |
ทุกแว่นแคว้นขวัญตาได้มาชม |
| เข้าจอดเรือเหนือเกาะจำเพาะพุ่ม |
ไม้วัดจุมพลชิดสนิทสนม |
| พอรุ่งเช้าเขาก็ฟื้นตื่นรงม |
ก็แจวรดมด่วนไปใจวิงวิง |
| ถึงบ้านพาดพาดแต่ชื่อฤๅว่าบ้าน |
เคยเปนตะพานพาดทอดถึงยอดหญิง |
| ขอบุญบ้านวานสวาทไปพาดพิง |
พอได้อิงแอบชมเมื่อลมชิว |
| เห็นน้ำเจิ่งเวิ้งวุ้งดูทุ่งกว้าง |
ให้นึกวางเวงใจไหวไหวหวิว |
| ทุกแขวงแควแลวิเวกหมอกเมฆปลิว |
ละลิ่วลิ่วลิบฟ้าดูน่าเพลิน |
| เห็นริ้วริ้วทิวไม้รำไรรอบ |
จนเขตขอบลำเนาภูเขาเขิน |
| ฝูงปักษาหากินลงดินเดิร |
ทุกแถวเทินทุ่งท่าวนาแนว |
| นกเป็ดน้ำดำมุดแล้วผุดโผล่ |
ปักหลักโด่โดดน้ำลงต้ำแผลว |
| นกกดก๋าตามองดูบ้องแบว |
นกแซงแซวซุ่มซุกอยู่ชุกชุม |
| นกกวักรอนช้อนหอยนั้นคอยฉก |
กับฝูงนกดอกบัวเที่ยวมั่วสุม |
| หัวเปนมันนั้นวิหคนกตะกรุม |
เห็นคุ่มคุ่มทิวไม้รำไรตา |
| กาไล่ล้อมตอมรุ้งกะทุงทอง |
อิลุ้มล่องลอยสูงฝูงกระสา |
| นกยางขาวก้าวสับคอยจับปลา |
อุปมาเสมือนตนของคนร้าย |
| ข้างนอกล้วนนวลวิลัยแต่ใจเผือด |
คอยกินเลือดเนื้อได้น่าใจหาย |
| เห็นคนตะคุ่มคลุมหัวเลี้ยงวัวควาย |
ทั้งหญิงชายชาวนาน่าอิดโรย |
| ตรำแดดฝนทนเหงื่อไม่เบื่อหน่าย |
เที่ยวเรี่ยรายริ้วริ้วน่าหิวโหย |
| บ้างขับนกยกเหวี่ยงเสียงโวยโวย |
แสนลำโบยลำบากเพราะยากเย็น |
| ว่าแต่เขาเราหนาก็อาภัพ |
แสวงทรัพย์สารพัดจะขัดเข็ญ |
| อยู่บางกอกดอกจะหาเลือดตากระเด็น |
ยิ่งกว่าเปนบ้านนอกจนออกเกรียม |
| ถึงเกาะเรียนเรียนอะไรก็ไม่เห็น |
ชื่อยังเปนไปได้ไม่อายเหนียม |
| เราก็เพียรเรียนบ้างแต่ยังเจียม |
รู้ไม่เรี่ยมเปนแต่รู้งูงูปลา |
| ไม่ทันเขาเหล่าผู้ที่รู้มาก |
ต้องหุบปากประหนึ่งหอยคอยหุบฝา |
| จึงยากแค้นแสนทุพลจนชรา |
ไม่มีหน้านามเพราะเหมือนเกาะเรียน |
| พอยินเสียงว่าเสบียงยังอยู่น้อย |
ยิ่งโศกสร้อยเศร้าจิตต์ตะขวิดตะเขวียน |
| ให้ข้ามเข้าเหล่าช่องคลองตะเคียน |
เที่ยวเยี่ยมเยียนญาติสหายเปนหลายวัน |
| จนคลองเมืองเยื้องจะย่างกลางเดือนสาม |
จะคิดความก็จะซ้ำไม่ขำขัน |
| นิราสทวาราวดีก็มีครัน |
ทางนี้ฉันคิดไว้เคยไคลคลา |
| ครั้นมิลัดตัดบทจะหมดสมุด |
ต้องจำหยุดยั้งบ้างอย่ากังขา |
| พอได้เสบียงเลี้ยงท้องก็ล่องมา |
เข้าจอดอารามอ้างพระนางเชิง |
| หยิบธูปเทียนดอกไม้แบ่งให้เขา |
ชวนไปเข้าโบสถ์ชะแง้สูงแลเหลิง |
| ที่พระประธานท่านอยู่ดูดำเกิง |
สูงใหญ่เทิ่งทองแจ่มแอร่มเรือง |
| แต่ตัวเราก็ไม่เท่าพระกนิษฐา |
ชนคณานับถือออกฦๅเลื่อง |
| ก่อนกรุงตั้งฝั่งนี้ที่เปนเมือง |
มีในเรื่องจดหมายไม่ป่ายปีน |
| ก่อนอู่ทองครองสมบัติกษัตริย์หลาย |
พระเจ้าสายน้ำผึ้งซึ่งมีศีล |
| ไม่รับนุชบุตรสาวเจ้ากรุงจีน |
มาอยู่ตีนท่าทำเชิงร่ำไป |
| จนอาสัญภรรดามาบุรณะ |
ชื่อวัดพระนางเชิงถเกิงใหญ่ |
| พวกจีนเขาที่เข้ามาภาราไทย |
เขาจึงไหว้ว่าพระเจ้าเท้าวันนี้ |
| จึงซายิดติดมาประสาเจ๊ก |
ทำกงเต๊กตามชนิดทุกดิดถี |
| จะเท็จจริงสิ่งนั้นสำคัญมี |
เขาเล่ากันฉันนี้ก็เล่าตาม |
| แต่พระนี้เปนที่เสี่ยงทายชัด |
ดูก็อัศจรรย์น่าหวั่นหวาม |
| ใครใจบุญกรุณามาประนาม |
ไม่คิดขามเข้าใกล้เหมือนใจตัว |
| ใครใจบอบหยาบช้ามาคำนับ |
กลัวจะทับขนพองสยองหัว |
| แต่ก่อนนั้นฉันมายังน่ากลัว |
ทุกวันหวังยังชั่วไม่เช่นเดิม |
| ปิดทองคำทำใหม่พึ่งได้เห็น |
เขาว่าเปนมาแต่วันที่สรรค์เสริม |
| นึกนิยมชมบุญกระตุ้นเติม |
ตามเฉลิมเลื่อมใสในใจตน |
| แล้วตั้งจิตต์คิดถึงพระพุทธเจ้า |
พลางก้มเกล้ากราบงามลงสามหน |
| จุดเทียนธูปบุบผาประสาจน |
แล้วสวดมนต์มอบกายถวายพระ |
| ขอนิสัยให้ถึงซึ่งวิมุติ์ |
เดชะพุทธบูชาอุสาหะ |
| ขอฉันได้พบพระไตรรัตนะ |
กว่าจะละเกลสเสร็จเด็ดกระเด็น |
| ซึ่งยากแค้นแสนประดาษเหมือนชาตินี้ |
ขออย่ามีมาพบประสบเห็น |
| ให้ชนม์ยืนชื่นชูทั้งอยู่เย็น |
อย่ารู้เปนโรคไภยเหมือนใจจง |
| ขออย่าคบพบพาลสันดานเขลา |
คบแต่เล่าพงศ์ปราชญ์ดังราชหงส์ |
| ให้ปราชญ์เปรื่องเรืองวิชาปัญญายง |
ทั้งรูปทรงสวยเสน่ห์เหมือนเทวดา |
| ที่สำอางนางไหนฉันหมายมั่น |
ให้นางนั้นนึกสวาทเหมือนปราถนา |
| ทั้งสาวแส้แม่หม้ายพอชายตา |
ให้ตามมาสอสอเฝ้าง้องอน |
| อันแพศยากาลีฤๅขี้หึง |
ขออย่าพึงผูกพันร่วมบรรจฐรณ์ |
| เสร็จเคารพนบพระชินวร |
ก็ลาจรจากโบสถ์ลิงโลดใจ |
| ดูภูมิฐานลานเลี่ยนเตียนสอาด |
รุกชาติช่อชุ่มพุ่มไสว |
| ระรื่นร่มลมพาสุมาไลย |
มาทราบในนาสาน่ารำจวน |
| โอ้รินรินกลิ่นพิกุลมาฉุนชื่น |
เหมือนเมื่อคืนเคียงถนอมให้หอมหวน |
| หอมบุหงาสารภีมายียวน |
เหมือนแป้งนวลนางร่ำพร่ำคนึง |
| หอมกระถินกลิ่นเกลี้ยงเพียงกระแจะ |
เหมือนจะแนะน้ำจิตต์ให้คิดถึง |
| โอ้บุบผามาลีก็มีอึง |
เปนที่ผึ้งภุมรินได้บินตอม |
| แต่มณฑาสาหรีเปนที่ชื่น |
รสรวยรื่นรัญจวนควรถนอม |
| เสียดายดวงหวงรสสู้อดออม |
จนหายหอมโหยหาเหลืออาไลย |
| คนึงพลางทางดูกุฎีวัด |
แปลกถนัดนึกน่าน้ำตาไหล |
| แต่ปางหลังครั้งเรายังเยาว์ไวย |
พระวินัยธรอยู่อุ้มชูฟัด |
| พามาเลี้ยงเพียงบุตรรักสุดอย่าง |
ว่าฉันช่างพูดจานี้สาหัส |
| มิทันใหญ่ไพล่เพลินพเอิญพลัด |
ไปอยู่วัดเชิงท่าหน้าบ้านเรา |
| ยังมิหนำซ้ำร้างไปบางกอก |
ไปแห้งกรอกกรอบเกรียมไม่เทียมเขา |
| ขึ้นมาบ้านพานอดสูเขาดูเบา |
ไม่อาจเข้าเคียงใครเหมือนไม่คุ้น |
| โอ้อาลัยพระวินัยธรอยู่เอ๋ย |
เมื่อก่อนเคยขาดเหลือท่านเกื้อหนุน |
| น้าป้าป่วยช่วยรักษาเพราะการุญ |
มาสิ้นบุญเสียเมื่อไรก็ไม่รู้ |
| ท่านยังไม่ได้สอนเพราะอ่อนหัด |
ซ้ำเคืองขัดคุณป้าว่าลาหนู |
| ถึงกระนั้นฉันก็ยังกตัญญู |
พระคุณอยู่เกศาประนามัย |
| ซึ่งฉันเพียรเรียนร่ำธรรมรส |
อุโบสถศีลทานที่สานต์ใส |
| ขอแผ่ผลาอานิสงส์นั้นส่งไป |
ให้ท่านได้ดลสวรรค์ชั้นวิมาน |
| หนึ่งอักษรกลอนเกริ่นที่เยินยศ |
ให้เจนจดใจเจนสืบเหลนหลาน |
| แล้วลาตรงลงเรือด้วยเหลือนาน |
จากสถานถิ่นท่าพว้าพะวัง |
| เห็นน้ำวนชลกระแสแลละห้อย |
ดูวนน้อยมิได้วนเหมือนหนหลัง |
| แต่ก่อนเอ๋ยเคยเสียงสำเนียงดัง |
ได้นอนฟังเสียงน้ำทุกค่ำคืน |
| โอ้น้ำเอ๋ยเคยฦกยังตื้นหลาย |
เพราะตมทรายสมมาเหลือฝ่าฝืน |
| เหมือนตัวเราเล่าหวังไม่ยั่งยืน |
จะต้องตื้นตามรทมที่ถมทรวง |
| แต่จากสถานนานช้าขึ้นมามั่ง |
ก็น่าสังเวชใจเปนใหญ่หลวง |
| ที่รุ่นราวคราวกะฉันนั้นทั้งปวง |
ดูก็ล่วงลับจากไปมากครัน |
| เห็นกรุงเก่าเศร้าอกดูรกเรื้อ |
เสียดายเหลือเหลือจะคิดจิตต์กระสัน |
| ฟังผู้เฒ่าเล่ามาสาระพัน |
เมืองดีนั้นน่าเพลินเจริญใจ |
| โอ้เรานี้นี่ก็ชาวกรุงเก่าชัด |
โทมนัสน้อยจิตต์คิดสงไสย |
| มากำเหนิดเกิดมิทันเปนฉันใด |
จึงมิได้ดูชมสมคะเน |
| พอคนท้ายบ่ายแฉวเข้าแควประสัก |
นึกถึงรักที่จะร้างไปห่างเห |
| ให้ดิ้นโดยโหยหวนอยู่รวนเร |
จวนโพล้เพล้พลบค่ำยิ่งคร่ำครวญ |
| เห็นสาวสาวชาวแพแลสลอน |
เหมือนกินรน่าประโลมโฉมสงวน |
| ดูคมขำทำทีก็ยียวน |
ทั้งสำนวนวาจาก็น่าฟัง |
| จะนุ่งห่มก็พอสมแก่ศักดิสาว |
ไม่เหมือนชาวบ้านนอกที่ลอกหนัง |
| เปนชาวเมืองเหลืองขาวเหมือนชาววัง |
ถึงเมืองรั้งราศียังมีเชื้อ |
| เหมือนของคร่ำน้ำทองเปนของเก่า |
จะเคียงเข้าของใหม่ก็ไม่เฝือ |
| โอ้เรานี้นี่ก็ชาวกรุงเก่าเจือ |
แต่ใกล้เกลือกินด่างหมางฤทัย |
| จะคืนหลังก็เหมือนดั่งน้ำเต้าแก่ |
ใครจะแลเหลียวคิดพิสมัย |
| โอ้บุญน้อยน้อยหน้าขอลาไกล |
จะขอบใจบ้างไหมนั่นที่ฉันชม |
| ถึงสองแควแม่น้ำลำแชวก |
โอ้โอ๋แยกอย่างนี้ยังดีถม |
| แต่นิสัยใจน้องสองอารมณ์ |
แม้นหลงงมคบค้าแล้วพางอม |
| ตัดตำราปาน้ำจำใส่จิตต์ |
ไม่ขอชิดชาติเชื้อพวกเนื้อหอม |
| ถึงบ้านไผ่ดูไผ่มิได้ตรอม |
แต่เรียมผอมไผ่กว่าหนักหนานัก |
| ถึงปากจั่นจั่นนี่ฤๅเขาฦๅอยู่ |
คอยดักผู้มีฤทธิมาติดกัก |
| เหมือนฉันนี้เล่าก็มีแต่ฤทธิรัก |
ใครจะดักไปให้นุชแม่พุทโธ |
| ถึงบ้านเสื่อเหลือจะคิดถึงมิตรมิ่ง |
เมื่อพาดพิงผูกรักเรียมอักโข |
| สู้หอบเสื่อเมื่อตามทั้งยามโซ |
ยังพาโลลากลับให้อัประมาน |
| ถึงบางระกำไม่ระกำช้ำแต่ชื่อ |
อันเรียมฤๅรักนุชสุดสงสาร |
| แสนระกำช้ำมานั้นช้านาน |
ยังพบบ้านบางระกำให้ช้ำใจ |
| ร่ำคนึงถึงพระนครหลวง |
ให้งงง่วงเหงาจิตต์คิดสงไสย |
| ในหลวงสร้างปางหลังแต่ครั้งใด |
เมืองมิใหญ่อยู่ฤๅชื่อจึงดัง |
| เดี๋ยวนี้ไฉนไยมาชตาตก |
สุดจะยกหยิบยุบลแต่หนหลัง |
| โอ้เราหนาน่าคิดอนิจจัง |
แต่เมืองยังอย่างนี้ย่อมมีมา |
| ถึงแม่ลาเมื่อจะมาน้ำตาคร่ำ |
มิได้ล่ำลามิตรขนิษฐา |
| จึงจดหมายรายทางไว้ต่างลา |
ทุกถิ่นแถวแนวท่าล่ำลานาง |
| เข้าหยุดทอดจอดที่กุฎีตรุ |
พอล่วงลุยามสองให้หมองหมาง |
| ยิ่งทุกข์แถมแรมร้อนมานอนทาง |
ไม่มีนางเนื้ออ่อนมานอนเคียง |
| หนาวน้ำค้างพร่างกระเซ็นให้เย็นเยียบ |
ดูเงียบเซียบสิงสัตว์สงัดเสียง |
| เสียงหริ่งหริ่งกิ่งไม้เรไรเรียง |
เหมือนสำเนียงนวลน้องเจ้าร้องลำ |
| นิจจาเอ๋ยเคยได้ไปบอกบท |
ได้ฟังรสคารมที่คมขำ |
| มาฟังเสียงเรไรใจระกำ |
ไม่เหมือนน้ำเสียงรักในสักระวา |
| ให้โหยหนจนสว่างกระจ่างแจ้ง |
เขาจัดแจงจับปรุงทั้งหุงหา |
| รับประทานแล้วแผ้วศรีสุริยา |
ก็ล่องมาเขตขัณฑ์อรัญญิก |
| เปนพวกลาวชาววิลัยมิใช่เจ๊ก |
แต่ตีเหล็กเหลือสนุกเสียงกรุกกริก |
| ผู้หญิงลาวสาวใหญ่ทำไพล่พลิก |
ดูตุกติกเต่งตั้งอลั่งงาม |
| ถ้าเปนไทยแล้วที่ไหนจะเปลื้องปลด |
ย่อมปิดหมดไม่ออกนอกสนาม |
| นึกถึงของต้องประสงค์ของนงค์ราม |
มาเขตคามตะเคียนด้วนหวนเสียดาย |
| มองเขม้นก็ไม่เห็นตะเกียนด้วน |
เห็นแต่ล้วนเหล่าสวาทนั้นขาดหลาย |
| ยิ่งตรองตรึกนึกแค้นแสนเสียดาย |
ด้วยเจ้าสายสุดสวาทที่ขาดลอย |
| มาถึงศาลาลอยพลอยอนาถ |
เหมือนพี่มาดหมายมิตรสู้ติดสอย |
| แม้นชายไหนใครจะปองสบร่องรอย |
เกรงจะพลอยหลุดเลื่อนเหมือนศาลา |
| ขอกุศลดลจิตต์ของมิตรมิ่ง |
ให้เห็นจริงใจเทวษของเชษฐา |
| ถึงใครปองอย่าให้น้องเจ้านำพา |
ให้เมตตาก็แต่ฉันจนวันตาย |
| ถึงบ้านขวางขวางบ้านรำคาญหู |
ไม่อยากรู้เรื่องขวางให้ห่างหาย |
| ถึงท่าเรือเรือเคียงอยู่เรียงราย |
ออกเหลือหลายหลามจอดตลอดคุ้ง |
| พวกสัปรุษสุดใจไปไหว้พระ |
ดูระดะดาษระดมทั้งต้มพุง |
| พวกร้านขายรายของกองกะบุง |
เห็นคนมุงเหมือนตลาดไม่ขาดคราว |
| ให้จอดเรือริมแพพอแลเห็น |
ได้ดูเล่นหลากชุมทั้งหนุ่มสาว |
| เขมรไทยใหญ่เด็กแลเจ๊กลาว |
อิกทั้งชาวบ้านนอกแลขอกนา |
| ต่างบำรุงนุ่งหุ่มพอกลมเกลี้ยง |
แต่สำเนียงนั้นแลออกบอกภาษา |
| ที่สาวสาวชาวเมืองเนื้อเหลืองมา |
ดูแช่มช้าเฉิดฉายกรีดกรายกรุย |
| ล้วนผัดหน้าทาจันทน์กระแจะแป้ง |
ซัดสีแสงแสดย้อมออกหอมฉุย |
| ที่สาวสาวชาวสนุกพวกรุกรุย |
ทำใบ้บุ้ยบอกขบวรให้ชวนเชย |
| แม้นพบเพื่อนเหมือนใจแล้วไม่ละ |
เสียงจ๋าจ๊ะจ๊ะจ๋านิจจาเอ๋ย |
| โอ้ตัวเราเฝ้าถวิลสิ้นเชลย |
นั่งแหงนเงยงุ่มง่ามคร้ามตัวเมีย |
| ไม่ออกตัวกลัวใครเขาไม่ทัก |
ไม่เห็นพักตรที่ผู้จะซูเอี๋ย |
| ทั้งอายเหนียมเจียมตัวไม่ปัวเปีย |
ต้องยอมเสียค่ารักหักชรา |
| แค้นแต่ใจในตานิจจาเอ๋ย |
ไม่ยอมเลยเหลือวิสัยเจียวใจจ๋า |
| พบสีแสงแดงฉาดให้บาดตา |
ยิ่งค้อนมาเหมือนกะศรยอนฤทัย |
| ถึงต้องศรถอนหลุดพอฉุดคร่า |
ถ้าต้องตาแลค้อนไม่ถอนไหว |
| แต่มืดเหมือนเดือนแรมไม่แจ่มใจ |
สุดจะใฝ่แฝงเงาเฝ้าประจง |
| ดัวยทางท่าคลาเคลื่อนไม่เหมือนเก่า |
ให้โฉดเฉาชั้นเชิงลเลิงหลง |
| เหมือนนกเขาเข้าเพนืยดรังเกียจกรง |
เกรงจะงงจิกปีกต้องหลีกลา |
| สงสารจนตนเดียวแต่เที่ยวท่อง |
แสวงร่องรอยรักมานักหนา |
| ทั้งแก่สาวชาวมนุษย์อยุธยา |
ไม่ปะหน้านึกสท้อนถอนฤทัย |
| คิดถึงความยามปฐมที่สมมาด |
เพราะประมาทหมางมิตรพิสมัย |
| จึงเหินห่างร้างราที่อาไลย |
มาจำใจเจ็บอุราอยู่อาจิณ |
| ยังจะไปไกลสถานกันดารแสน |
ถึงด้าวแดนดงใหญ่ไพรพฤกษิน |
| ต้องซื้อของตรองตริปฏิทิน |
พอไปกินเก็บงำไว้สำรวม |
| หยิบเหรียญใช้ให้เขาก็เจ้าเคราะห์ |
มันจำเพาะตกน้ำไปต้ำป๋วม |
| ให้เขาดำคลำหาจนตาบวม |
ก็ไม่สวมสบพานเหลือทานทน |
| ต้องหยิบใช้ให้เขาเล่าอิกบาท |
มาซ้ำขาดทุนรองถึงสองหน |
| โอ้นึกมาแล้วก็น่าน้อยใจตน |
มันยิ่งจนแล้วมิหนำมาซ้ำจัน |
| ต้องจำลาท่าเรือเหลือขยาด |
พอบ่ายคลาศคล้อยศรีสุริยฉัน |
| ให้แสนโศกมาถึงโคกมะนาวพลัน |
เสียดายขวัญความหลังทุกครั้งคราว |
| เมื่อยามรักมักจะชื่นทุกคืนค่ำ |
เปนน้ำฉ่ำชุ่มชื่อไม่อื้อฉาว |
| เมื่อยามหมางจางจืดไม่ยืดยาว |
เหมือนมะนาวไม่มีน้ำช้ำอุรา |
| มาถึงบ้านจำปานิจจาเอ๋ย |
ให้ระเหยหวนหื่นชื่นนาสา |
| สไบนางอย่างดีสีจำปา |
เสนหาหอมวิไลยมิได้ลืม |
| เมื่อนัดกันวันพบประสบพักตร |
เฝ้าฉุดชักชายชมให้ดมดื่ม |
| น่าน้อยจิตต์มิได้คิดจะขอยืม |
เหมือนปลิดปลื้มปลุกปล้ำช้ำฤทัย |
| ถึงท่างามงามอื่นสักหมื่นแสน |
ไม่งามแม้นเหมือนน้องที่ผ่องใส |
| ดังอับสรร่อนฟ้ามายาใจ |
จะดูไหนงามนั่นเปนขวัญตา |
| นิจจาเอ๋ยเคยเห็นทุกเย็นเช้า |
คอยฟังข่าวคอยแลชะแง้หา |
| มาแลลับกลับไกลอาไลยลา |
เห็นแต่ท่างามเขม้นไม่เห็นงาม |
| แต่เขตแคว้นแสนสนุกทุกหน้าท่า |
เรือสินค้าเคียงจอดตลอดหลาม |
| พี่น้องเราเขาอุส่าห์พยายาม |
มาอยู่คามเขตนี้มีเงินทอง |
| เขาเห็นฉันพันจะไร้เขาไปล่าง |
เขาไม่ย่างเหยียบบ้านพานจองหอง |
| มาถิ่นเขาเราก็เจียมจะเยี่ยมมอง |
เขาไม่ร้องเรียกหากลัวหน้าพัง |
| ให้ข้ามตัดจอดวัดพระนอนนะ |
ขึ้นชมพระสูงกว่าฝาผนัง |
| ท่านผู้สร้างค้างไว้ไม่อินัง |
ฉันน้อมบังคมข้องหมองกมล |
| โอ้แต่พระปฎิมายังราร้าง |
เราก็บุญหนุนสร้างมาปฏิสนธิ์ |
| ให้เปนมนุษย์แต่ว่าสุดที่แสนจน |
นับว่าคนตกค้างหมางฤทัย |
| เห็นพระโตโอ้ว่านิจจาเอ๋ย |
คนก็เคยพบเห็นเปนไหนไหน |
| ที่คนดีมีศรัทธาประนามัย |
โดยเลื่อมใสบริสุทธิว่าพุทโธ |
| ที่รุกรุยรุงรังเคยหยั่งเห็น |
หล่อนอมเล่นเหมือนกะอมขนมโก๋ |
| เมื่อกระนั้นฉันก็ปะพระโตโต |
แม่สาวโซสวยปลั่งเขายังอม |
| ฉันออกตัวกลัวกรรมไม่ทำได้ |
ต้องใส่ใจจำปิดสนิทสนม |
| เลยกราบลามาสถานบ้านยางนม |
ฉันนึกชมชื่อชัดที่ฟัดครือ |
| โอ้นมยางอย่างไหนไม่ประสบ |
ฉันขอพบพอระงับได้จับถือ |
| ถึงไม่มากหากสักนิดพอติดมือ |
ได้ขึ้นชื่อว่าได้ชมเจ้านมยาง |
| ไม่ปะตาพอเวลาขมุกขมัว |
ถึงบ้านหัวหินให้ใจขนาง |
| อันหัวแขงมักตะแคงไม่เข้าทาง |
เอาแก่ข้างเข้าดันแล้วฉันกลัว |
| ถึงท่าช้างช้างมีที่นี่ฤๅ |
พอยินชื่อฉันก็พองสยองหัว |
| ด้วยมืดค่ำคล้ำคลุ้มชอุ่มมัว |
ไม่เห็นตัวเต็มยากจะบากเบือน |
| เขากลัวข้างช้างพลายว่าร้ายแท้ |
ฉันกลัวแต่พังพากันหาเถื่อน |
| ที่ท่าช้างบางกอกก็ออกเฟือน |
มักหลงเลือนเหลือขยาดไม่อาจรอ |
| ถึงเริงรางโอ้พี่ร้างเสนหา |
ไม่อาจร่าเริงรางสักอย่างหนอ |
| แม้นได้ชมสมหมายจะกรายกรอ |
ประโลมล่อลอยเหลิงร่าเริงรมย์ |
| ถึงบ้านหมากบ้านม่วงในทรวงช้ำ |
คิดถึงน้ำรักนางปางปฐม |
| ที่ไปสวนนวลนางที่บางพรม |
ชมหมากส้มสวนมะพลับผลทับทิม |
| เขาไปห้างกลางวันฉันกับน้อง |
อยู่เฝ้าห้องหับเซียบเงียบเงียบหงิม |
| มะม่วงหวานฝานเรี่ยมให้เรียมชิม |
ยังนึกอิ่มอกหวานปานชะเอม |
| เรียมประมาทคลาศแคล้วเสียแล้วเจ้า |
ไม่อยู่เล้าโลมลูบแม่รูปเหม |
| จนนวลน้องหมองศรีไม่ปรีดิ์เปรม |
สิ้นเกษมสิ้นสุขสนุกสบาย |
| เปนเคราะห์กรรมทำแขนงเสียแรงริ |
อโหสิเสียเถอะน้องอย่าหมองหมาย |
| เมื่อชาติหน้าอย่าหมางจนวางวาย |
ให้กอดสายสุดสวาทอย่าคลาศคลา |
| ถึงท้ายสระบุรีไม่มีชื่น |
ยิ่งดึกดื่นดิ้นรนกระหนหา |
| ให้จอดเข้าเหล่าที่มีนาวา |
ประจำท่าเทียบแฝงผ่อนแรงโรย |
| เขาแจวเหนื่อยเมื่อยอ่อนลงนอนกลาด |
เรียมอนาถนั่งครวญกระหวนโหย |
| ดูดาวเกลื่อนเดือนหงายพระพายโชย |
น้ำค้างโปรยปรายฝอยลงปรอยเปรย |
| หอมบุบผาสารพัดที่วัดชุ้ง |
จนค่อนรุ่งรื่นอุรานิจจาเอ๋ย |
| คิดถึงความยามสุขสนุกเสบย |
ที่เคยเคยคอยสนองไม่หมองมอม |
| เฝ้าปรารภอบรมผ้าห่มนุ่ง |
ให้บำรุงร่างกายไม่วายหอม |
| มาเสื่อมหายคลายรสต้องอดออม |
จนเผือดผอมผิวเนื้อตรำเหงื่อไคล |
| เสียงเป็ดผีปี่แก้วแจ้วแจ้วร้อง |
แม่หม้ายลองไนแหร่แหว่แหว่ไหว |
| เหมือนพิณพาทย์ฆาฎเพลงวังเวงใจ |
โอ้เคยได้ดูงารสำราญตา |
| คิดถึงฟ้อนอ่อนหยัดเคยนัดหมาย |
มาห่างหายโหยหวนให้ครวญหา |
| อาลัยวรณ์พวกละคอนที่เคยมา |
สักระวาวานเล่นไม่เว้นวาย |
| นิจจาเอ๋ยเคยอยู่เคยดูเล่น |
ที่เคยเห็นมิได้เห็นก็ใจหาย |
| มาจำพรากจากแดนแสนเสียดาย |
ก็เอนกายกอดหมอนลงนอนยาว |
| อ้ายเรือหนึ่งอึงร้องออกก้องหน |
ว่ามีคนเข้ามาหาลูกสาว |
| แม่ยายตีหนีโร่ซ้ำโห่กราว |
แกบ่นปาวไปจนตรู่สูริยา |
| จนผู้คนบนเรือนมาเยือนข่าว |
บ้างก็กล่าวกลอนหยันขันนักหนา |
| สงสารเจ้าจุ๊บแจงแกล้งมารดา |
แม่เลี้ยงมายากใจกระไรเลย |
| หมายได้กินขันหมากมากกว่าร้อย |
มันปลอดปล้อยเข้าไปแล้วจุ๊บแจงเอ๋ย |
| พวกเรือเราเขาก็พาฮาเสบย |
แล้วก็เลยล่วงมาตามวารี |
| เห็นสาวสาวลาวมาออกคลาคล่ำ |
บ้างตักน้ำนวลลอองผุดผ่องศรี |
| ดูก็งามตามประสาน่าปราณี |
มิรู้ที่ทำไฉนจะไว้วาง |
| พอเรือชายถามว่าขายละไรขา |
ฉันบอกว่าเรือฉันพันขัดขวาง |
| ข้อยมาหมายขายรักให้สักนาง |
เขาว่าอย่างไรซั้นสันบเคย |
| ข้อยย่านข่าวบ่าวไทยว่าใจชั่ว |
มักขายหัวกินซ้ำแล้วทำเสย |
| ข้างพวกเราเล่าก็หัวอย่ากลัวเลย |
เขาก็เย้ยหยักเยาะหัวเราะเรา |
| ถึงสาวไห้เดิมใครมิรู้ว่า |
ว่าคนมาเมืองไกลตัดไม้เสา |
| มีนางไม้วิลัยล้ำโฉมลำเพา |
เปนสาวเศร้าโศกาออกมาพลัน |
| จึงได้นามตามลาวซึ่งสาวไห้ |
ดูก็ไม่เห็นสาวเหมือนกล่าวขวัญ |
| ฤๅที่หมายสายสมรเจ้าจรจรัล |
มาคอยฉันช้าหายฟายน้ำตา |
| หมายจะปลอบลอบแลเห็นแต่ตลิ่ง |
ไม่เห็นหญิงยอดสร้อยละห้อยหา |
| ฤๅสี่เสาร์เจ้าเคราะห์เลียบเลาะมา |
ยามชตาตกอับถึงคับแค้น |
| ถึงภูมิสี่เสาร์ที่เจ้าเคราะห์ |
มาภายหลังยังเสดาะได้ดีแสน |
| เหมือนเคราะห์เราเล่าก็ร้ายมาถ่ายแทน |
ไม่เหมือนแม้นสี่เสาร์ที่เบาบาง |
| ยิ่งเสดาะก็เหมือนเคราะห์นั้นน้อยมาก |
น้ำท่วมปากสารพัดจะขัดขวาง |
| พูดไม่ออกบอกใครได้แต่คราง |
จะเกิดร่างรูปกับเขามาเอาธะไร |
| แสนอนาถมาถึงหาดพระยาทศ |
เปนชื่อยศเจ้าพระยาครั้งคราไหน |
| ได้ชื่อชูอยู่นานเพราะชาญไชย |
เหมือนเราไซร้เสนเข็ญอยู่เช่นนี้ |
| ถึงวางวายกายก็ลับชื่อดับสูญ |
แม้นบุญหนูนสนองเหตุเปนเศรษฐี |
| ได้ฦๅอึงถึงจะตายวายชีวี |
ชื่อคงมีปรากฎไม่หมดเร็ว |
| สมบัติบ้ามาครู่ก็รู้สึก |
เห็นเต็มฦกยิ่งกว่าครั้งสังข์ตกเหว |
| เห็นอยู่แลแต่กรรมจะซ้ำเลว |
แต่ชั้นเปลวก็จะหมดซึ่งรสมัน |
| เห็นหญิงลาวสาวแก่เขาแก้ผ้า |
เมื่อเวลาอาบน้ำนั้นทำขัน |
| พอถกแผลวแววไวดูไม่ทัน |
ผ้านุ่งนั้นเหนี่ยวขึ้นหัวแต่ตัวเปลือย |
| ยามจะขึ้นหยิบผืนผ้าสวมหัว |
สอดถึงตัวเต็มผืนลุกยืนเรื่อย |
| พวกเรือเราเขาเขม้นไม่เห็นเฟือย |
เขาทำเฉื่อยเฉยไปจนใจจริง |
| ถึงท่าราบราบไหนไม่ราบคาบ |
ไม่เหมือนระเบียบเรียบราบสุภาพหญิง |
| ตลิ่งนั้นชันสูงเห็นฝูงลิง |
มันวุ่นวิ่งวนโลดกระโดดโจน |
| แม่ลิงคุ่มอุ้มลูกทั้งหน้าหลัง |
บางพวกผังเผ่นโลดกระโดดโผน |
| พานรผัวตัวใหญ่ไอ้ทะโมน |
มันทำโลนแล่นออกมาหลอกซ้ำ |
| ริมท่างอกออกแอ่งเปนแก่งหิน |
มิใช่ดินเดิรยากถลากถลำ |
| กลัวเรือโดนโจนท่องหาร่องน้ำ |
เขาประจำจูงลากลำบากใจ |
| ถึงเขาแก้วไม่เห็นแก้วที่แพร้วศรี |
พระเจดีย์ดูตระหง่านปานไศล |
| นึกถึงแก้วแววฟ้าสุมาไลย |
สักเมื่อไรฤๅจะเรียงมาเคียงคลอ |
| ถึงบ้านอ้อยอ้อยนี้ก็มีมาก |
แต่ยามยากอยากจะได้น้ำลายสอ |
| มองเขม้นก็ไม่เห็นอ้อยสักกอ |
เห็นแต่อ้อต่างอ้อยน่าน้อยใจ |
| ดูใต้เหนือมีเรือสองลำจอด |
ช่างเปล่าปลอดสัปรุษสุดสงไสย |
| เลยไปศาลาแดงยิ่งแคลงใจ |
เรือก็ไม่มีประจำสักลำเดียว |
| แต่พวกลาวชาวนั้นมันขันนัก |
มานั่งชักชวนเราแลกเข้าเหนียว |
| ต้องเลยแหล่งแก่งมาจอดท่าเพรียว |
พลางเหลือบเหลียวแลไปไกลไกลตา |
| เห็นคนผู้ดูก็น้อยกรองกรอยกร่อง |
มีบ้านช่องปึกแผ่นไม่แน่นหนา |
| มีร้านรายขายชำธรรมดา |
ดูเคหาห่างไกลต้นไม้เกร็ง |
| โรงกงษีมีประจำก็คร่ำคร่า |
พวกขายอาเพี่ยนมีขี้ฉำเฉ็ง |
| ไม่สนุกสุกล้ำเหมือนสำเพ็ง |
มีตึกเก๋งนางฟ้าน่าสำราญ |
| ตวันรอนอ่อนอับลงลับไม้ |
เสียงนกไพรพร้องเรียกกันเพรียกขาน |
| บ้างว้าว่อนร่อนร้องซร้องสำนาน |
ต่างขนานเนื่องประนังมารังเรียง |
| ที่มีคู่อยู่เคล้าเฝ้าชอ้อน |
เอาปากป้อนปีกประคองแล้วซร้องเสียง |
| ที่ไร้คู่อยู่เดียวก็เที่ยวเมียง |
ทำเลี่ยงเลี่ยงหลีกหลบแล้วซบเซา |
| โอ้ตัวพี่นี้ก็อกเหมือนนกเปลี่ยว |
ด้วยอยู่เดียวดาลทรวงให้ง่วงเหงา |
| ไม่มีคู่สู่สมเที่ยวงมเงา |
อายกับเขาคู่นกที่กกรัง |
| โอ้แลดูสุริยาจะลาทวีป |
ไม่รอรีบรอดวงเปนห่วงหลัง |
| แต่น้ำในใจมนุษย์สุดระวัง |
ไม่เหมือนดั่งสุริยาที่อาวรณ์ |
| จนพลบค่ำคล้ำฟ้าพนาสณฑ์ |
น้ำค้างหล่นลมระบายชายศิงขร |
| ศศิแสงแจ้งฟ้าดารากร |
คนึงนอนหนาวทรวงให้ง่วงงม |
| แลดูเดือนเหมือนดวงพักตรพวงแก้ม |
กระต่ายแต้มตละไฝวิไลยสม |
| โอ้ยามค่ำน้ำค้างลงพร่างพรม |
ไม่ลอยลมลิ่วฟ้าลงมาทรวง |
| โอ้กระต่ายหมายแขไม่แลเปล่า |
พระจันทร์เจ้าแจ้งความไม่ห้ามหวง |
| สู้รับเงาเข้าประทับไว้กับดวง |
ให้ทั้งปวงเห็นรักประจักษ์ตา |
| แต่ใจมนุษย์สุดจะเห็นไม่เช่นนั้น |
จะรักกันก็แต่ที่มีวาสนา |
| แม้นขัดเข็ญเห็นต่ำไม่นำพา |
ดูแต่หน้าน้ำใจมิได้ดู |
| จนดึกดื่นชื่นฉ่ำด้วยน้ำฟ้า |
เสียงคณานกร้องออกก้องหู |
| ไม่แจ้งนามถามใครก็ไม่รู้ |
ผิดกับอยู่ยังสถานในบ้านเมือง |
| ที่รู้บ้างดุจดั่งบุหรงร้อง |
อากาศก้องเกริ่นกู่สุดหูเหือง |
| นกกะเตนเบญจวรรณสนั่นเนือง |
แลดูเบื้องบนพนัสก็ชัฏชื้อ |
| ที่นกร้ายร่ายร้องคนองมี่ |
ฮูกวิหคนกผีกระพือหือ |
| เค้าแมวแมกแสกขวัญผันกระพือ |
นกทึดทือทิ้งทูดมันพูดพึม |
| เสียงสัตว์เหล่าเขาโขดโขมดป่า |
ทั้งคณานางไม้ให้กระหึม |
| ตามสุมทุมพุ่มพฤกษ์ดูครึกครึม |
สงัดงึมเงี่ยฟังให้วังเวง |
| ดึกสงัดบริษัทก็หลับหมด |
ฉันรทดรทวยอ่อนลงนอนเขลง |
| เสียงเรไรไก่ขันมาบันเลง |
นีกว่าเพลงเพลินหลับด้วยจับใจ |
| พอเต็มตาพากันตื่นแต่ดื่นดึก |
ประกายพฤกษ์พราวพร่างกระจ่างใส |
| บริษัทจัดแจงแต่งจะไป |
แต่อ้ายไหร่โคราชมันชาติโกง |
| เพราะบ่าวเราเจ้ากรรมมันทำชั่ว |
จ้างแทนตัวตามนายอ้ายตายโหง |
| หมายไปด้วยจะได้ช่วยกันชักโยง |
กลับหนีโด่งโดดลับไปกับตา |
| เหลือแต่บ่าวสองชายกับยายแก่ |
ต่างเหลียวแลแล้วก็นึกนั่งปฤกษา |
| มันหนีไปใช่จะลับคงกลับมา |
เพราะรู้ว่าเงินมีอยู่ที่เรือ |
| พวกกรุงเก่าเขาใช้ให้ชั่งหนึ่ง |
เงินนอกสามตำลึงก็ยังเหลือ |
| อยู่เดียวมันจะเลี้ยวลงเรือเมือ |
จะถุบเถือถองชิงวิ่งเข้าไพร |
| ครั้นย่อท้อก็จะไม่ได้ไหว้พระ |
นึกมานะมิได้กลัวตัวตักไษย |
| หยิบเงินแบ่งให้เจ้าแฉ่งช่วยเอาไป |
กับเราไซร้คนละครึ่งจนถึงดง |
| ให้ยายเฒ่าเฝ้าเรือจอดเหนือแก่ง |
ฉันกับแฉ่งสามชายทั้งอ้ายสง |
| เจ้าแฉ่งมือถือพร้าง่าทนง |
อ้ายสงหลงลักเข้าเอาไปกิน |
| ฉันถือดาบจรดลขึ้นบนตลิ่ง |
เห็นคนวิ่งวับไปไวไวถวิล |
| ก็รู้ว่าอ้ายไหร่ใจทมิฬ |
แอบได้ยินอยู่ว่าเราเอาเงินมา |
| คงไปเยือนเพื่อนฝูงจูงมาปล้น |
จะแฝงตนตามชิงยิงปืนผา |
| ทั้งสองบ่าวเขาจะหนีรอดชีวา |
แต่ตัวข้าคนเดียวนึกเสียวทรวง |
| ก็ตั้งจิตต์อธิษฐานประสานหัตถ์ |
คุณพระรัตนไตรยเปนใหญ่หลวง |
| ขอคุ้มขังรวังรไวไภยทั้งปวง |
กว่าจะล่วงลุพระฉายเหมือนหมายมา |
| บุญทั้งนี้ที่จะไปหวังไหว้พระ |
เหมือนสละชีวังไม่กังขา |
| เพราะรู้อยู่ว่าศัตรูจะบีฑา |
ยังตั้งหน้าน้อมไปมิได้คลาย |
| ทั้งเทพยเจ้าเขาดงแลป่งป่า |
ขอแผ่อานิสงส์ส่งถวาย |
| พระธรณีทิพย์นี้อย่านิ่งดาย |
ช่วยป้องกันอันตรายให้แขงแรง |
| พอเสร็จกิจที่อุทิศค่อยคลายทุกข์ |
นึกสนุกน้อมไปมิได้แหนง |
| เห็นเงาไม้ไววับกลับรแวง |
ยืนทแมงขมุกขมัวเหมือนตัวคน |
| ครั้นเข้าใกล้ไม่เห็นให้เย็นชืด |
ยังเช้ามืดมิดมัวอยู่ทั่วหน |
| โอ้นิสัยใจมนุษย์ปุถุชน |
มักกังวลหวั่นไหวมิใคร่ดี |
| เสียงคนกู่หูสดับแล้วกลับหาย |
นึกว่าอ้ายไหร่มาฤๅว่าผี |
| ยิ่งสงไสยให้เห็นไปเช่นนี้ |
จนสร่างศรีแสงทองส่องอัมพร |
| ข้างซ้ายหัดถ์ทัศนาภูผาพืด |
เปนเมฆมืดหมอกมัวทั่วศิงขร |
| เห็นไทยลาวชาวป่าพนาดอน |
บ้างหาบคอนเข้าขนไปบนเกวียน |
| ครั้นแลลับกลับชมพนมมาศ |
ศิลาลาดแลสล้างเหมือนอย่างเขียน |
| แสนสนุกรุกขาลดาเดียร |
บ้างกร๋อยเกรียนโกร๋นเกรงน่าเลงแล |
| ทั้งสองข้างทางเตียนเฉวียนวุ้ง |
เปนที่ทุ่งทางแยกแฉวกแฉว |
| ไม่พบคนยลเสียวให้เปลี่ยวแด |
ได้เห็นแต่ชาวบ้านนานนานคน |
| ครั้นไปไปก็มิใคร่ประสบพบ |
ให้ปรารภร้อนจิตต์คิดฉงน |
| ทั้งสองบ่าวเราหนอก็ทรพล |
จะคิดปล้นปล้ำเราปลิดเอาเงิน |
| ไม่วางใจไปประเดี๋ยวเฝ้าเหลียวหา |
คเนหน้าน้ำใจเขาไม่เจิ่น |
| เขาหยอกกันนั้นเหนอพูดเออเอิน |
เราไม่เลินเล่อหลังรวังรไว |
| จนเลยมาศาลาที่หนึ่งนะ |
มีบ่อสระน้ำท่าได้อาไศรย |
| จนถึงศาลาสองก็ต้องใจ |
ท่านสร้างไว้หวังกุศลเปนต้นเดิม |
| นึกภิญโญโมทนาสาธุสะ |
มาได้พะพึ่งพักเปนหลักเฉลิม |
| ขอกุศลผลบุญให้จุนเจิม |
เหมือนน้ำเติมเต็มบ่อได้พอครอง |
| ครั้นเหลือบแลแต่ไกลก็กลับเห็น |
ดูเหมือนเปนคนนั่งอยู่ทั้งสอง |
| คนหนึ่งมาทีหลังนั่งยองยอง |
ลงปรองดองไต่ถามกันสามคน |
| อยู่ริมไผ่ใกล้ทางหว่างชวาก |
ฉันแลหลากหลากจิตต์คิดฉงน |
| นึกถึงบุญคุณพระสละตน |
ถึงอับจนใจมั่นไม่พรั่นพรึง |
| เดิรชแง้แลจับให้วับไหว |
ก็หายไปเสียกระนั้นไม่ทันถึง |
| จะบอกบ่าวเขาฤๅกลัวอื้ออึง |
จะเห็นซึ่งขลาดเขลาไม่เข้าการ |
| แต่ทำเมินเดิรดูแต่หมู่ไม้ |
มะทรางไทรโศกสแกแสมสาร |
| ไม้ทรากสนคณฑาทรงบาดาล |
เมื่อลมพานพัดหนักกิ่งกวักไกว |
| เหมือนเอนดูผู้เดิรดำเนิรหน |
เมื่อร้อนรนเรียกมาให้อาไศรย |
| ทั้งจิกแจงแทงทวยกร่างกรวยไกร |
ข้างภายใต้เตียนร่มด้วยลมโชย |
| ฝูงปักษามาสิงตามกิ่งไม้ |
กระเวนไพรภูรโดกโหวกโหวกโหวย |
| นกกินปลีอีแอ่นกระแวนโวย |
กรอดโรยรับเสียงสำเนียงเพราะ |
| นกหนึ่งนั้นมันสนองตามร้องบอก |
ว่าแขนคอกเสือขบพอสบเหมาะ |
| ข้างพวกฉันพรั่นตัวต่างหัวเราะ |
แขนใครเคราะห์ร้ายคอกบอกโดยดี |
| เจ้าสงแฉ่งแขงขันจะชันศูจน์ |
ฉันไม่พูดผันพักตรชมปักษี |
| เสียงค้อนทองป๋องปั๋งเหมือนดั่งตี |
ทั้งโกกีลาร้องกึกก้องดง |
| ค่อยลีลาศคลาศแคล้วตามแถวหลัก |
เส้นหนึ่งปักเปนระยะตามประสงค์ |
| ท่านศรัทธามาสร้างบอกทางตรง |
ไม่ลุ่มหลงลีลาได้อาจิณ |
| คิดยิ่งแสนแค้นเคืองแต่เรื่องรัก |
หมายเปนหลักแล้วก็ไม่เหมือนใจถวิล |
| ไม่มั่นเหมือนเขื่อนหลักที่ปักดิน |
ให้หลงลิ้นลุมเล้าเฝ้าเสมอ |
| เดิรคนึงจนถึงทวารป่า |
มีศาลาลาวร้องซื้อของเหนอ |
| มิใช่สาวลาวแก่แม่กะเซอ |
เครื่องกเฌอเดิมป่าหยิบมาวาง |
| เขาฦๅว่าประตูป่านี้มีบ้าน |
แลไม่พานพบตาหน้าขนาง |
| ครั้นถามไถ่ยายเฒ่าแกเล่าพลาง |
มีอยู่กลางราวไพรไม่ใกล้เคียง |
| แต่สระท่าวารีนั้นมีอยู่ |
เสียงคนกู่โก่นรุดมาสุดเสียง |
| ยายแก่รู้กู่รับตรับสำเนียง |
เรายิ้มเมียงมองดูแกกู่คึก |
| กลัวผีปอบลอบไปทำไม่รู้ |
เข้าประตูป่ารหงล้วนดงดึก |
| แลไสวไพรกรังสพรั่งพฤกษ์ |
น่าพิฦกลานใจเสียไม่เบา |
| แลดูพื้นพสุธาข้างหน้านั้น |
ก็สูงชันเช่นกะเดิรขึ้นเนินเขา |
| ครั้นเหลียวข้างหลังต่ำดูลำเนา |
สูงหลายเท่าแต่ท่าขึ้นมาดอน |
| ริมวิถีมีไผ่ไรลำลอก |
ขึ้นซ้อนซอกแซกซับสลับสลอน |
| ดูชัฏชื้ออื้อฉอ่ำทิฆัมพร |
น่าสยอนเยือกเห็นให้เย็นใจ |
| พ้นพฤกษาป่าไผ่ล้วนไม้สูง |
ตะเคียนยูงยางเยียดเบียดเสียดไสว |
| ดูครึ้มครึกพฤกษาพนาไลย |
ขึ้นบดใบบังสีสุริยงค์ |
| รกฟ้าเขลงเตงรังเหมือนดั่งฉัตร |
ดูรกชัฏร่มชื้นรื่นรหง |
| ลดาวัลย์พันพุ่มชอุ่มพง |
ไม่เคยดงดูก็สุขสนุกพอ |
| ทั้งรอกแย้ตุ่นกระแตกระต่ายเต้น |
ไก่เถื่อนเร้นรกเลี้ยวล้วนเปรียวปร๋อ |
| นกเขาไฟไก่ฟ้าพระยาลอ |
เขาขันคลอคู่เคล้าเขาชวา |
| เสียงแก้วสาลิกาพลอดฉอดฉอดเพราะ |
เหมือนฉอเลาะลมเล่ห์เสนหา |
| โอ้เช่นนี้ที่หวังตามหลังมา |
ไม่อายหน้านกพลอดฉอดฉอดชม |
| โอ้คิดไปใจหายเสียดายนัก |
ที่เคยรักเคยเรียงเคยเคียงสม |
| มาเหิรห่างร้างราให้ปรารมภ์ |
จนตรึกตรมเตรียมตรอมผอมกริงกริว |
| ดูเบื้องซ้ายชายทางหว่างชวาก |
เสียงกรากกรากมิใช่คนยลหวิวหวิว |
| เหมือนย่างเท้าเข้าไปใบไผ่ปลิว |
ฉันยืนพลิ้วพลางชงักไม่ทักทาย |
| ดูสองเข่าเล่าก็ล้าพอมาถึง |
ฉันคนึงนิ่งไว้ไม่ขยาย |
| แผ่กุศลผลไปให้สบาย |
ทั้งภูตพรายพฤกษาพนาวัน |
| โอ้ยามยากจากบุรีไม่มีเพื่อน |
มาทางเถื่อนแทบชีวาจะอาสัญ |
| ถึงป่วยไข้ใครจะมารักษาทัน |
ข้างบ่าวนั้นก็ขนางมิวางใจ |
| ถึงสามคนจรดลมาแดนเปลี่ยว |
เหมือนมาเดียวดั่งจะพาน้ำตาไหล |
| แสนวิตกรหกรเหิรสู้เดิรไพร |
เอานกไม้มาเปนเพื่อนเหมือนเรือนรัง |
| พอยินอึงผึงผางขึ้นข้างหน้า |
ประมาณกว่าเส้นกึ่งเสียงกึ๋งกั๋ง |
| เหมือนตัดไม้ไผ่ขอนกระดอนดัง |
ฉันฟังฟังเฟือนถวิลนึกยินดี |
| ชรอยเถรเณรคฤหัสถ์ลงตัดไม้ |
เห็นเกือบใกล้ถึงพระปถวี |
| ครั้นใกล้กลายหายพลันไปทันที |
เสียงไปมีอยู่เหมือนว่าข้างหน้าไป |
| เสียงนี้หรือชื่อผีมีผู้บอก |
ฉันลืมไปไม่ออกไม่อาจไข |
| ยังนานเนิ่นเดิรหนักอิกพักไกล |
ก็ถึงในลานพระที่ชลา |
| พวกร้านขายรายเพรียกมาเรียกรอบ |
ฉันนึกขอบใจใครก็ไปหา |
| เจ้าของร้านพานจะสาวขาวโสภา |
ชื่อแม่ปลาตะเพียนนั่งเจียนตอง |
| อันปากสาวชาวร้านถึงบ้านนอก |
หวานไม่หยอกยกยอพอสนอง |
| สำรับฉันพันจะมักมีผักดอง |
ด้วยเปนของคนยากไม่พากภูมิ์ |
| ฉันนึกชอบตอบความไปตามนุสนธิ์ |
ฉันก็จนจนไม่มีที่จะอู้ม |
| แต่ยามไร้ได้ชมส้มชอูม |
คงจะมูมมามกินอย่านินทา |
| เขายิ้มพลางทางยกสำรับตั้ง |
ขอเชิญนั่งรับประทานเถิดท่านจ๋า |
| สำรับบ่าวเขาก็พลันจัดสรรค์มา |
ได้เวลาแล้วก็จับรับประทาน |
| ครั้นอิ่มหนำช่ำใจก็ให้เขา |
คือเงินตราค่าเข้าทั้งคาวหวาน |
| ต่างไต่ถามตามมีไมตรีการ |
ถึงถิ่นบ้านบอกนามกันตามควร |
| แล้วซื้อทองของจะไปขึ้นไหว้พระ |
จะลาละแล้วก็ให้อาลัยหวน |
| มาสบตาปลาตะเพียนเมื่อเจียนจวน |
ต้องจำด่วนเด็ดใจอาลัยลา |
| ดูสัปรุษสุดใจมิใคร่หลาย |
กลัวผู้ร้ายร้านร่อยไม่ค่อยหนา |
| ข้างฝ่ายชีมีแต่สงฆ์ธุดงค์มา |
ฉันก็พาพวกผันขึ้นบันได |
| ถึงเงื้อมเขาเข้าชลาตรงหน้าพระ |
สาธุสะมิได้เสื่อมที่เลื่อมใส |
| น้อมประนมชมพระฉายพรายประไพ |
อยู่ที่ในเงื้อมผาหน้าคิรี |
| พระสัณฐานสูงประมาณหกศอกนะ |
เปนแปดศอกทั้งพระรัศมี |
| ก็สมควรส่วนมาในบาลี |
ดูเหมือนทีอุ้มบาตรทรงยาตรา |
| ตามพระองค์ดุจทรงกาสาวพัสตร |
พระบาทหยัดเหยียบยืนกับพื้นผา |
| เขาปิดทองผ่องทับแทบลับตา |
แต่พระชาณุพระชงฆ์นั้นลงไป |
| ข้างพื้นต่ำมีน้ำใสสนิท |
ฉันพินิจทั่วพระองค์ไม่สงสัย |
| แท้ว่าพระประดิษฐ์อุทิศไว้ |
หวังปัจจัยแก่สัตว์ปัจฉิมา |
| ฉันเพลิดเพลินเดิรผ่านตามชานเขา |
เห็นเปนเงางามพรายทั้งซ้ายขวา |
| คือฉายพระอรหันต์สุดพระณา |
แต่บรรดาโดยเสด็จเสร็จดำเนิร |
| ถึงประเทศเขตนี้เปนที่ป่า |
พอเวลาฝนชุกก็ฉุกเฉิน |
| พระพุทธองค์พาพระสงฆ์เสด็จเดิร |
ขึ้นสู่เทินที่ประทับยืนยับยั้ง |
| ที่เขานี้เดิมทีเขาเล่าพูด |
ว่าสูงชลูดตละว่าฝาผนัง |
| ก็อ่อนเอื้อมเงื้อมผาลงมาบัง |
ดูเหมือนดั่งยินดีมีกมล |
| รู้คุณพระพุทธองค์สงฆ์ทั้งหลาย |
บังพระกายมิให้ต้องลอองฝน |
| เปนอัศจรรย์ขวัญตาประชาชน |
ได้ยืนยลอยู่ช้าชั่วฟ้าดิน |
| แต่คิรีมิได้มีกมลจิตต์ |
ยังรู้คิดคุณเห็นทั้งเปนหิน |
| เราทั้งหลายกายเปนคนได้ยลยิน |
ควรถวิลถึงพระคุณอดุลญาณ |
| ใครพะวงสงสัยหรือไม่เชื่อ |
ฉันพูดเผื่อมีบ้างจงฟังสาร |
| ให้ตรึกตรองถ่องถ้วนที่ควรการ |
อย่าเพ่อค้านคัดไค้ว่าไม่จริง |
| ผู้เบาใจได้สดับจะกลับแหนง |
จะเคลือบแคลงเคลื่อนคลายทั้งชายหญิง |
| ฉันจึงทำคำกลอนไว้ค้อนติง |
ขออย่าทิ้งทางกุศลที่ตนเคย |
| แต่ไหว้รูปพระปฏิมาอุสาหะ |
นึกถึงพระยังได้บุญเจ้าคุณเอ๋ย |
| ถึงมิจริงก็อย่าทิ้งพุทโธเลย |
คงเสวยส่วนกุศลไม่พ้นมือ |
| ถึงพระธรรมคำพระเทศนา |
เจตนานั้นเปนใหญ่มิใช่หรือ |
| ถ้าของจริงยิ่งประเสริฐที่เลิศลือ |
ใครนับถือผลก็เลิศประเสริฐครัน |
| คุณพระรัตนไตรยผู้ใดคิด |
ถึงดับจิตต์ก็จะได้ไปสวรรค์ |
| พระชินศรีมีมาข้างหน้านั้น |
น่าที่ทันทุกพระองค์อย่าสงกา |
| ฉันนึกพลางทางมาข้างหน้าพระ |
คารวะไหว้นบจบเกศา |
| เอาทองติดปิดพระฉายพระพรายตา |
เข้าสู่ศาลามีอยู่ที่ลาน |
| จุดธูปเทียนเวียนสมาสักการะ |
แล้วกราบพระพร้อมประดิษฐอธิษฐาน |
| ข้าจำพรากจากแดนแสนกันดาร |
ทรมานมาถึงในไพรพนม |
| เขาว่าพระปถวีมีพระฉาย |
สู้มุ่งหมายมาจนพบประสบสม |
| โสมนัสศรัทธาบูชาชม |
น้อมประนมนึกถึงพระรัตนไตรย |
| ขอบุญญาอานิสงส์จงสำเร็จ |
สรรเพ็ชญโพธิญาณโดยสานต์ใส |
| ยังมิถึงซึ่งนิพพานณกาลใด |
ขอเกิดไปเปนมนุษย์บุรุษชน |
| ในมัชฌิมประเทศเขตสมัย |
พบพระไตรรัตนรักทางมรรคผล |
| ขอชนกชนนีมีกมล |
เปนกุศลเลื่อมใสในไตรรัตน์ |
| ญาติเมียบุตรที่สุดชั้นทาสา |
ล้วนสัมมาทิฎฐิปฏิบัติ |
| ขอภิญโญโภคาสารพัด |
ชื่อว่าขัดเข็ญใจอย่าได้พบ |
| ทั้งอาภัพคับใจพูดไม่ออก |
กินน้ำในใต้ศอกไม่ขอสบ |
| ขอเปรื่องปราชญ์เฉลียวฉลาดเลิศลบ |
ให้เจนจบเจนจิตต์ทุกวิชชา |
| รู้พระธรรมคัมภีร์ถึงที่สุด |
ให้เรืองญาณปานพระพุทธโฆษา |
| รู้อรรถแปลแก้ไขไวปัญญา |
เฉลยคิดปฤศนาได้ลึกซึ้ง |
| ใครคิดร้ายถ่ายเทด้วยเล่ห์ล้น |
ให้ซ้อนกลแก้เขารู้เท่าถึง |
| ใครสอพลอยอยกอย่าตกตลึง |
ให้ทราบซึ่งสอพลออย่าพอใจ |
| ให้รอบคอบรอบรู้ดูการกิจ |
อย่าพลั้งผิดพองามตามวิสัย |
| ให้แสนซื่อถือสัตย์ในหทัย |
อย่าหลงใหลลำเอียงทั้งเที่ยงตรง |
| ลัทธิใดภายนอกพระสาสนา |
ขออย่ามามีใจลุ่มใหลหลง |
| ให้รักแลแต่พระธรรม์อันดำรง |
ล้วนเปนองค์โอวาทพระศาสดา |
| ขอพบองค์หงส์เหมคือเปรมปราชญ์ |
อันฉลาดแหลมลึกได้ศึกษา |
| ที่หฤโหดโฉดเฉาเผ่าพาลา |
ขออย่ามามอบมิตรสนิทนำ |
| จะตกไปในทิศทุกแห่งหน |
ให้มีคนคอยชุบอุปถัมภ์ |
| ทั้งรักแรงแขงขอบโดยชอบธรรม |
ให้เลิศล้ำลือเลื่องกระเดื่องดี |
| เดชะทำคำกลอนอักษรถวาย |
พระพุทธฉายจำรัสพระรัศมี |
| ยกพระคุณบุญญาบารมี |
ไว้เปนที่สาธุการเนิ่นนานไป |
| ทั้งปิดทองปองถวายพระฉายฉัน |
ขอผิวพรรณเพียงทองผุดผ่องใส |
| อย่ารู้มีที่โศกแลโรคไภย |
อายุไขยก็เหมือนหนุ่มกระชุ่มกระชวย |
| ทั้งเทียนธูปบุบผาบูชาพร้อม |
ขอเนื้อหอมเหมือนกะธูปทั้งรูปสวย |
| ขอวาจาเปนมหาลมละลวย |
ใครพูดด้วยก็ให้เขารักเราเอง |
| จะประดิษฐ์คิดกลอนอักษรสรรค์ |
ให้เร็วพลันไพเราะล้วนเหมาะเหม็ง |
| ใครฟังสารอ่านลือชื่อบรรเลง |
ให้วังเวงวับหวามติดตามมา |
| กราบพระอธิษฐานสำราญรื่น |
เขาชวนชื่นชมดูซึ่งภูผา |
| สัปรุษสุดใจที่ไคลคลา |
พูดชักพาพวกเราไปเขาลม |
| ก็ลงชั้นบันไดครรลัยล่อง |
จนถึงช่องเชิงผาก็สาสม |
| จะขึ้นเขาเฝ้าระหวยให้งวยงม |
เขารดมเดิรเหยาะหัวเราะครืน |
| นึกถึงอ้ายไหร่พาลรำคาญแสน |
ให้เมื่อยแขนแข้งขาอุส่าห์ขึ้น |
| เหมือนปวดเศียรเวียนหัวให้มัวมึน |
สู้นิ่งนึกบึกบึนไม่บอกใคร |
| ถึงจอมเขาเหล่าชลามีสาโรช |
ทั้งสระโบสถ์บรรพชาน่าเลื่อมใส |
| โสมนัสศรัทธาประนามัย |
พระวิลัยลายลักษณ์จักจำลอง |
| แล้วก็เดิรเพลินชมพนมไม้ |
แลไศลสูงลลิ่วเปนทิวท่อง |
| ล้วนป่ารหงพงพีผีคนอง |
เปนแดนดองดงป่าพระยาไฟ |
| เห็นทุ่งสาลิกาพนาพฤกษ์ |
แลพิลึกเหลือจะร่ำจำไม่ไหว |
| เห็นทับลาวชาวกะเหรี่ยงเรียงรำไร |
วิเวกใจเจียนจะพาน้ำตากระเด็น |
| เมื่อตัวฉันบรรพชาเหมือนหาไม่ |
เพราะมิได้มาธุดงค์ให้ปลงเห็น |
| มาเห็นไพรใจฅอระย่อเย็น |
ให้แสนเข็ญคิดไปล้วนไม่ควร |
| เสียแรงพบสบบรมอุดมเพศ |
มาหลงเลศเลยคิดจนผิดผวน |
| มาแสนจนทนระเหอยู่เรรวน |
ชมแต่ล้วนลิงค่างบ้างบ่นโบย |
| เสียงสัตว์แซ่แต่ใกล้ในไพรศรี |
เหล่าชนีเหนี่ยวไม้แล้วไห้โหย |
| เหมือนเสียงนุชสุดถวิลให้ดิ้นโดย |
พระพายโชยชายเขาผ่าวรำเพย |
| หอมลั่นทมดมกลิ่นมารินรื่น |
ให้หวนหื่นโหยหานิจจาเอ๋ย |
| โอ้เทวดาอารักษ์ไม่ชักเชย |
เมื่อไรเลยจะได้โลมเจ้าโฉมงาม |
| เฝ้าเหิรห่างร้างรสให้อดอยาก |
จนลำบากบุกมาพนาหนาม |
| แม้นพี่หมายสายสุดาได้มาตาม |
เรียมจะทรามเสื่อมโศกวิโยกทรวง |
| จะกล่าวกลอนนอนเล่นเย็นเย็นร่ม |
จะชี้ชมช่อไม้ไศลหลวง |
| จะชื่นใจไหนจะชุ่มด้วยพุ่มพวง |
ดั่งได้ดวงดอกฟ้ามายาเยียว |
| นี่สุดแค้นแสนทวีไม่มีเพื่อน |
มาทางเถื่อนทุกข์ใจอยู่ไพรเขียว |
| ถึงมามากจากสุดาเหมือนมาเดียว |
แล้วเดิรเลี้ยวลงล่างข้างคิริน |
| เที่ยวเลียบแลชมชแง้ชง่อนง้ำ |
บ้างวุ้งหวำเวิ้งว้างเหมือนอ่างสินธุ์ |
| ที่ลางลายพรายพร้อยเหมือนพลอยนิล |
ลางหลืบหินหุบแตกดูแยกเยอะ |
| ที่ร่องน้อยมีจงอยจแง่เห็น |
ดูเหมือนเปนปากถ้ำมีน้ำเฉอะ |
| ต้นหญ้ารกปกแซมหรอมแหรมเรอะ |
เปนคราบเคลอะคละคลุ้งพรุงพรัง |
| สุริยฉายบ่ายจวนก็ชวนเพื่อน |
ครรลัยเลื่อนเลี้ยวลับแล้วกลับหลัง |
| เที่ยววกวงลงได้ระไวระวัง |
ไม่หยุดยั้งย่างยาวก้าวตะโพง |
| กลับขึ้นวัดทัศนาด้วยฝ่าฝัน |
เห็นเณรฟันฟืนใส่ไฟโขมง |
| ดูตวันนั้นจะชายได้สักโมง |
ยังโก้งโค้งก่อไฟว่าไม่เพล |
| ฉันก็เข้าเคารพนั่งนบไหว้ |
ได้ปราไสยสนทนามหาเถร |
| แล้วไต่ถามความรู้ไม่สู้เจน |
จนพระเณรนิ่งนั่งฟังสำราญ |
| แล้วถามว่าบาลีที่พระฉาย |
ถ้ามีหมายจะใคร่พบประสบสาร |
| ท่านยิ้มพลางทางยื่นผูกใบลาน |
แล้วว่าอ่านจะไม่ออกดอกกระมัง |
| ฉันยิ้มพรายหมายว่าบาลีอรรถ |
พอรู้ชัดแปลร้อยก็ถอยหลัง |
| ได้ความนิดจิตต์จำโดยลำพัง |
ว่าพระยั้งหยุดประโยชน์โปรดพรานไพร |
| ก็ส่งคืนยื่นให้เสียไม่อ่าน |
กลัวจะนานนึกจะลาอัชฌาไสย |
| ฝ่ายสมภารท่านก็เล่ากับเราไป |
ปีนี้ไม่สู้สบายผู้ร้ายชุม |
| เที่ยวตีปล้นชนบทแลบ้านป่า |
ชาวประชาชักครัวเที่ยวมั่วสุม |
| พวกร้านรับสัปรุษสุดจะคุม |
ที่ชุมนุมน้อยไปไม่ไคลคลา |
| แต่เดี๋ยวนี้มีคนขึ้นรายราย |
เพราะผู้ร้ายหลบลี้เที่ยวหนีหน้า |
| ด้วยท้องตราข้าหลวงล่วงขึ้นมา |
พึ่งจะซาเสื่อมเลื่อนลงเดือนนี้ |
| ฉันสดับซับทราบให้วาบวับ |
เพราะจะกลับกลัวภัยในวิถี |
| ไหว้สมาลาละจากพระชี |
จรลีเลยมาเข้าหน้าลาน |
| ศิโรตม์ราบกราบลงตรงพระบาท |
อภิวาทวอนถวายพระฉายฉาน |
| ตูข้ามาครานี้ก็มีมาร |
แสนรำคาญเคืองขุ่นคิดวุ่นวาย |
| นี่บุญช่วยจึงไม่ม้วยได้มาปะ |
พระฉายพระพุทธองค์สงฆ์ทั้งหลาย |
| ยังขากลับคับใจไม่สบาย |
ขอพระฉายช่วยพิทักษ์รักการุญ |
| ระวังโศกโรคภัยที่ในเถื่อน |
ขอให้เคลื่อนแคล้วคลาศชาติสถุล |
| ข้ามาหวังตั้งใจอยากได้บุญ |
ขอพระคุณคุ้มได้เหมือนใจปอง |
| แล้วกราบลาล่าลงตรงไปหา |
พบแม่ปลาตะเพียนนางพลางสนอง |
| ฉันขอบคำน้ำรักในผักดอง |
ได้มาลองดูประเดี๋ยวไม่เปรี้ยวเค็ม |
| จะลาลับกลับไปให้ใจหาย |
หล่อนชม้ายเนตรส่องดังต้องเข็ม |
| แล้วยิ้มว่ามาประเดี๋ยวจะเที่ยวเล็ม |
ก็เห็นเต็มแต่จะหมายหรือนายเคย |
| ได้ฟังคำฉ่ำใจกระไรนะ |
แต่ธุระเต็มอุรานิจจาเอ๋ย |
| เปนบุญน้อยน้อยใจไม่เสบย |
ต้องจำเลยลาน้องล่องลงมา |
| เดชะบุญทั้งคุณพระไตรรัตน์ |
ช่วยป้องปัดปกปักตามรักษา |
| ไม่มีโศกโรคภัยในวนา |
จนถึงท่าเรือล่องคล่องคล่องใจ |
| สองสามวันพลันถึงกรุงเทพแล้ว |
พอผ่องแผ้วผ่อนทุกข์ค่อยสุกใส |
| จึงจดหมายรายทางที่ร้างไป |
เปนกลอนไว้หวังวิถารไปนานนม |
| ใช่จะหวังตั้งจิตต์คิดเปล่าเปล่า |
หมายจะเอาบุญบ้างจึงสร้างสม |
| ที่คนดีมีศรัทธาในอารมณ์ |
ได้อ่านชมชื่นในฤทัยทวี |
| ที่สงสัยไม่เคยไปเคารพ |
อยากได้พบพานพระปถวี |
| คงขวนขวายผายผันไปอัญชลี |
ฉันคงมีอานิสงส์เหมือนจงปอง |
| ฉันคิดความตามประสาปัญญาไร้ |
แม้นปราชญ์ใดดูอ่านสารสนอง |
| บทไหนเขินเชิญคิดประดิษฐตรอง |
อย่ายิ้มย่องเย้ยหยันฉันระอา |
| ซึ่งร่ำไรในนิราสสังวาสนี้ |
เช่นคดีโลกติดดำฤษณา |
| ก็ตามศักดิ์นักกลอนแต่ก่อนมา |
ย่อมลีลาโลมโลกโศกสำออย |
| ใช่จะมีที่หวังดังประสงค์ |
เหมือนหนมกงก็วิลัยเพราะใส่ฝอย |
| จะครหาว่าคิดตะบิดตะบอย |
ที่หยดย้อยก็ย่อมรู้อยู่ทุกคน |
| ว่าโดยธรรมก็เปนคำขาดประโยชน์ |
มีแต่โทษแท้เห็นไม่เปนผล |
| ฉันขอบอกออกตัวด้วยกลัวตน |
จะไม่พ้นบาปกรรมที่รำพรรณ |
| ซึ่งร่ำไรให้ฟังสิ้นทั้งหมด |
พื้นแต่ปดเปนเบืออย่าเชื่อฉัน |
| ที่ข้อจริงเล่าก็จริงแต่สิ่งอัน |
อย่าสำคัญว่าจริงทุกสิ่งไป |
| ดีจริงแท้ก็แต่ไปที่ไหว้พระ |
สาธุสะสุดตรงอย่าสงไสย |
| แม้นชอบหูผู้ฟังจงตั้งใจ |
ขอเชิญไปปฏิบัตินมัสการ |
| ได้คิดถึงพุทธิคุณกรุณา |
ทางพุทธานุสสติภินิหาร |
| ก่อนิสัยไปสว่างทางนิพพาน |
เปนแก่นสารสุดเล่ากันเท่านี้ |
| จึงกำหนดจดตามซึ่งความชอบ |
ได้ไปนอบนบพระปถวี |
| ในเดือนสามสุกปักษ์โดยภักดี |
แต่สุดที่จดหมายซึ่งรายวัน |
| บันลุจุลศักราชมาดไม่น้อย |
พันสองร้อยสามสิบเจ็ดเบ็ดเสร็จสรรพ์ |
| ปีชวดอัฐศกตกเหมันต์ |
เปนปีฉันไปพระฉายถวายตน |
| ขอแผ่ผลส่วนกุศลให้สมหวัง |
ทั้งผู้ฟังผู้อ่านสารนุสนธิ์ |
| ฉันตั้งใจให้ทั่วทุกตัวคน |
จงมีกมลโมทนาปลื้มอาลัย |
| ทั้งนารีที่รักหรือลักลอบ |
ยังนึกขอบคุณคิดพิสมัย |
| จงโมทนาอานิสงส์เหมือนจงใจ |
จบเรื่องไปปถวีเท่านี้เอย ฯ. |
