คำนำ
ในงานพระราชทานเพลิงศพ พันเอก ศิริ เหมนิธิ กำหนดวันที่ ๒๒ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๑๖ ณ ฌาปนสถานกองทัพบก วัดโสมนัสวิหาร นายขรรค์ชัย บุนปาน ผู้เป็นบุตรเขย ได้มาติดต่อกองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร ขออนุญาตพิมพ์หนังสือเรื่อง ตำนานพระพุทธชินราช พระพุทธชินศรี และพระศรีศาสดา พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อแจกเป็นอนุสรณ์ในงานนี้ กรมศิลปากรยินดีอนุญาตให้จัดพิมพ์ได้ตามความประสงค์
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือเรื่องต่างๆ ไว้เป็นจำนวนมาก แต่มักจะเป็นพระราชหัตถเลขาถึงพระบรมวงศานุวงศ์ และข้าทูลละอองธุลีพระบาท ว่าด้วยราชการแผ่นดินบ้าง ราชการในพระองค์บ้าง นอกนั้นก็เป็นประกาศพระราชบัญญัติบ้าง พระราชสาส์นไปต่างประเทศบ้าง ที่สุดจนตราตั้งกงสุลประจำเมืองต่างประเทศ หนังสือราชการทั้งปวงนี้เป็นพระราชนิพนธ์ทรงร่างโดยมาก เพราะเวลานั้นเป็นสมัยที่มีราชการเปลี่ยนแปลงจากโบราณกาล จึงทรงพระอุตสาหะทรงร่างหนังสือราชการต่างๆ ด้วยพระองค์เองเพื่อจะได้เป็นบรรทัดฐานต่อไป
ส่วนทางพระศาสนาก็ทรงไว้หลายอย่าง มักจะว่าด้วยคุณพระศรีรัตนตรัยเป็นคำนมัสการต่างๆ เป็นพื้น ส่วนหนังสือที่เป็นพระบรมราชาธิบายนั้น ก็มีหลายเรื่อง ราชบัณฑิตยสภาเคยนำมารวบรวมพิมพ์เป็นภาคๆ จัดเป็นหมวดๆ เช่น หมวดวรรณคดี หมวดโบราณคดี เป็นต้น เรื่องตำนานพระพุทธชินราช พระพุทธชินศรี และพระศรีศาสดา ที่พิมพ์ในหนังสือนี้ ควรจะรวมอยู่ในหมวดโบราณคดี แต่ยังหาได้รวมเข้าไว้ไม่ ได้เคยพิมพ์ครั้งแรกในหนังสือวชิรญาณวิเศษ ต่อมาได้มีผู้สนใจขออนุญาตพิมพ์แจกในงานกุศลอีกหลายครั้ง ครั้งนี้นับเป็นครั้งที่หก
อนึ่ง ในการจัดพิมพ์ครั้งนี้ เจ้าภาพได้เรียบเรียงประวัติ พันเอก ศิริ เหมนิธิ ผู้วายชนม์ ให้พิมพ์ไว้ต่อจากคำนำนี้
กรมศิลปากรขออนุโมทนาในกุศลราศีทักษิณานุปทาน ซึ่งเจ้าภาพได้จัดบำเพ็ญอุทิศแด่ พันเอก ศิริ เหมนิธิ และให้พิมพ์หนังสือนี้แจกจ่ายเป็นกุศลสาธารณประโยชน์ ขออำนาจกุศลทั้งปวงนี้จงเป็นพลวปัจจัยส่งเสริมให้ พันเอก ศิริ เหมนิธิ ผู้วายชนม์ ประสบแต่อิฎฐคุณมนุญผลตามควรแก่คติวิสัยในสัมปรายภพ สมดังมโนปณิธานของเจ้าภาพทุกประการ เทอญ.
อธิบดีกรมศิลปากร
กรมศิลปากร
๑๓ ธันวาคม ๒๕๑๖