โคลงนิราสนรินทร์
ร่าย๏ ศรีสิทธิพิศาลภพ | เลอหล้าลบล่มสวรรค์ |
จรรโลงโลกกว่ากว้าง | แผนแผ่นพ่างเมืองเมรุ |
ศรีอยุธเยนทรแย้มฟ้า | แจกแสงจ้าเจอดจันทร์ |
เพียงรพีพรรณผ่องด้าว | ขุนหาญห้าวแหนบาท |
สระทุกขราษฎร์รอนเสี้ยน | ส่ายเศิกเหลี้ยนล่งหล้า |
ราญราบหน้าเภรินทร์ | เข็ญข่าวยินยอบตัว |
คอบค้อมหวัวไหว้ลล้าว | ทุกไทน้าวมาลย์น้อม |
ขอออกอ้อมมาอ่อน | ผ่อนแผ่นดินให้ผาย |
ขยายแผ่นฟ้าให้แผ้ว | เลี้ยงทแกล้วให้กล้า |
พระยศไท้เทิดฟ้า | เฟื่องฟุ้งทศธรรม์ ท่านแฮ ฯ |
โคลง
๑๏ อยุธยายศล่มแล้ว | ลอยสวรรค์ ลงฤๅ |
สิงหาสน์ปรางค์รัตนบรร | เจิดหล้า |
บุญเพรงพระหากสรรค์ | สาสนรุ่ง เรืองแฮ |
บังอบายเบิกฟ้า | ฝึกฟื้นใจเมือง ฯ |
๒๏ เรืองเรืองไตรรัตนพ้น | พันแสง |
รินรสพระธรรมแสดง | ค่ำเช้า |
เจดีย์ระดะแซรง | เสียดยอด |
ยลยิ่งแสงแก้วเก้า | แก่นหล้าหลากสวรรค์ ฯ |
๓๏ โบสถ์ระเบียงมรฎปพื้น | ไพหาร |
ธรรมาสน์ศาลาลาน | พระแผ้ว |
หอไตรระฆังขาน | ภายค่ำ |
ไขประทีปโคมแก้ว | ก่ำฟ้าเฟือนจันทร์ ฯ |
๔๏ เสร็จสารพระยศซ้อง | สรรเสริญ |
ไปแจ่มใจจำเริญ | ร่ำอ้าง |
ตราตรอมตระโหมดเหิน | หวนสวาท |
อกวะหวิวหวั่นร้าง | รีบร้อนการณรงค์ ฯ |
๕๏ แถลงปางบำราศห้อง | โหยครวญ |
เสนาะเสน่ห์กำศรวญ | สั่งแก้ว |
โอบองค์ผโอนอวน | ออกโอษฐ์ อรเอย |
ยามหนึ่งฤๅแคล้วแคล้ว | คลาศคล้ายขวบปี ฯ |
๖๏ รอยบุญเราร่วมพ้อง | พบกัน |
บาปแบ่งสองทำทัน | เท่าสร้าง |
เพรงพรากสัตว์จำผัน | พลัดคู่ เขาฤๅ |
บุญร่วมบาปจำร้าง | นุชร้างเรียมไกล ฯ |
๗๏ จำใจจากแม่เปลื้อง | ปลิดอก อรเอย |
เยียวว่าแดเดียวยก | แยกได้ |
สองซีกแล่งทรวงตก | แตกภาค ออกแม่ |
ภาคพี่ไปหนี่งไว้ | แนบเนื้อนวลถนอม ฯ |
๘๏ โอ้ศรีเสาวลักษณ์ล้ำ | แลโลม โลกเอย |
แม้ว่ามีกิ่งโพยม | ยื่นหล้า |
แขวนขวัญนุชชูโฉม | แมกเมฆ ไว้แม่ |
กีดบ่มีกิ่งฟ้า | ฝากน้องนางเดียว ฯ |
๙๏ โฉมควรจักฝากฟ้า | ฤๅดิน ดีฤๅ |
เกรงเทพไทธรณินทร์ | ลอบกล้ำ |
ฝากลมเลื่อนโฉมบิน | บนเล่า |
ลมจะชายชักช้ำ | ชอกเนื้อเรียมสงวน ฯ |
๑๐๏ ฝากอุมาสมรแม่แล้ | ลักษมี เล่านา |
ทราบสยมภูวจักรี | เกลือกใกล้ |
เรียมคิดจบจนตรี | โลกล่วง แล้วแม่ |
โฉมฝากใจแม่ได้ | ยิ่งด้วยใครครอง ฯ |
๑๑๏ บรรจฐรณ์หมอนม่านมุ้ง | เตียงสมร |
เตียงช่วยเตือนนุชนอน | แท่นน้อง |
ฉุกโฉมแม่จักจร | จากม่าน มาแฮ |
ม่านอย่าเบิกบังห้อง | หับให้คอยหน ฯ |
๑๒๏ สงสารเปนห่วงให้ | แหนขวัญ แม่ฮา |
ขวัญแม่สมบูรณ์จันทร์ | แจ่มหน้า |
เกศีสินิพรร | โณภาส |
งามเงื่อนหางยูงฟ้า | ฝากเจ้าจงดี ฯ |
๑๓๏ เรียมจากจักเนิ่นน้อง | จงเนา ณแม่ |
ศรีสวัสดิเทิญเยาว์ | อย่าอ้อน |
อำนาจสัตย์สองเรา | คืนร่วม |
การณรงค์ราชการร้อน | เร่งแล้วเรียมลา ฯ |
๑๔๏ ลงเรือเรือเคลื่อนคว้าง | ขวัญลิว แลแม่ |
ทรุดนั่งถอนใจปลิว | อกว้า |
เหลียวหลังพี่หวาดหวิว | ใจวาก |
แลสั่งสบหน้าหน้า | แม่หน้าเอ็นดู ฯ |
๑๕๏ ออกจากคลองขุดข้าม | ครรไล |
เรือวิ่งอกหว่าใจ | หวาดขว้ำ |
เด็ดแดดั่งเด็ดใย | บัวแบ่ง มาแม่ |
จากแต่อกใจปล้ำ | เปลี่ยนไว้ในนาง ฯ |
๑๖๏ บรรลุอาวาสแจ้ง | เจ็บกาม |
แจ้งจากจงอาราม | พระรู้ |
เวรานุเวรตาม | ตัดสวาท แลฤๅ |
วานวัดแจ้งใจชู้ | จากช้าสงวนโฉม ฯ |
๑๗๏ มาคลองบางกอกกลุ้ม | กลางใจ |
ฤๅบ่กอกหนองใน | อกช้ำ |
แสนโรคเท่าไรไร | กอกรั่ว ราแม่ |
เจ็บรักแรมรสกล้ำ | กอกร้อยฤๅคลาย ฯ |
๑๘๏ ชาวแพแผ่แง่ค้า | ขายของ |
แพรพัสตราตาดทอง | เทศย้อม |
รฦกสีสไบกรอง | เครือมาศ แม่เฮย |
ซรับสอดสองสีห้อม | ห่อหุ้มบัวบัง ฯ |
๑๙๏ วัดหงสเหมราชร้าง | รังถวาย นามแฮ |
เรียมนิราเรือนสาย | สวาทสร้อย |
หงสทรงสี่พักตร์ผาย | พรหมโลก แลฤๅ |
จะสั่งสารนุชคล้อย | คลาศท้าวไป่ทัน ฯ |
๒๐๏ สังขจายพี่จากเจ้า | จอมอนงค์ |
สังข์พระสี่กรทรง | จักรแก้ว |
สวมทิพยสุธาสรง | สายสวาท พี่เอย |
สังขสระสมรจงแผ้ว | ผ่องถ้าเรียมถึง ฯ |
๒๑๏ จากมามาลิ่วล้ำ | ลำบาง |
บางยี่เรือราพลาง | พี่พร้อง |
เรือแผงช่วยพานาง | เมียรม่าน มานา |
บางบ่รับคำคล้อง | คร่าวน้ำตาคลอ ฯ |
๒๒๏ มาด่านด่านบ่ร้อง | เรียกพัก พลเลย |
ตาหลิ่งตาเหลวปัก | ปิดไว้ |
ตาเรียมหลั่งชลตัก | ตวงย่าน |
ไฟด่านดับแดไหม้ | มอดม้วยฤๅมี ฯ |
๒๓๏ นางนองชลน่านไล้ | ลบบาง |
ไหลเล่ห์ชลลบปราง | แม่คล้ำ |
แสนโศกสั่งสารปาง | จากพี่ ปลอบแม่ |
นาสิกเรียมซรับน้ำ | เนตรหน้านางนอง ฯ |
๒๔๏ บางขุนเทียนถิ่นบ้าน | นามมี |
เทียนว่าเทียนแสงศรี | สว่างเหย้า |
เย็นยามพระสุริยลี | ลาโลก ลงแม่ |
เทียนแม่จุดจักเข้า | สู่ห้องหาใคร ฯ |
๒๕๏ ปานนี้มาโนชน้อย | นงพาล พี่เอย |
เก็บเกดฤๅกรองมาลย์ | มาศห้อย |
ปรุงจันทน์จอกทองธาร | ประทิ่น ทาฤๅ |
นอนนั่งถามแถลงถ้อย | ทุกข์พร้องความใคร ฯ |
๒๖๏ คิดไปใจป่วนปิ้ม | จักคืน |
ใจหนึ่งเกรงราชขืน | ข่มคร้าม |
ใจหนึ่งป่วยปานปืน | ปักปวด ทรวงนา |
ใจเจ็บฝืนใจห้าม | ห่อนเจ้าเห็นใจ ฯ |
๒๗๏ มิตรใจเรียมจอดเจ้า | จักคิด ถึงฤๅ |
จากแม่เจ็บเสมอจิตต์ | พี่บ้าง |
ฤๅลืมมลายปลิด | แปลนสวาท |
จำพี่โหยไห้ช้าง | ค่ำเช้าชำงาย ฯ |
๒๘๏ ไปศึกสุดมุ่งม้วย | หมายเปน ตายเลย |
สูญชีพไหนนุชเห็น | หากลี้ |
อรเอยลับหลังเอ็น | ดูนัก ณแม่ |
โอ้โอะไกลกันกี้ | เมื่อไซร้จักสม ฯ |
๒๙๏ เรือมามาแกล่ใกล้ | บางบอน |
ถนัดหนึ่งบอนเสียดซอน | ซ่านไส้ |
จากมาพี่คายสมร | เสมอชีพ เรียมเอย |
แรมรสกามาไหม้ | ต่างต้องทรวงคาย ฯ |
๓๐๏ บางกกกลกล่อมแก้ว | กับแด |
กรตระกองนุชแปร | ปรับเนื้อ |
ลาญโลมวิไลยแถง | ชรมุ่น อกเอย |
จำนิรารสเกื้อ | กกแก้วกับทรวง ฯ |
๓๑๏ หัวกบือกบิลราชร้า | รณรงค์ แลฤๅ |
ตัดกบาลกบือดง | เด็ดหวิ้น |
สืบเศียรทรพีคง | คำเล่า แลแม่ |
เสมอพี่เด็ดสมรดิ้น | ขาดด้วยคมเวร ฯ |
๓๒๏ โคกขามดอนโคกคล้าย | สัณฐาน |
ขามรุ่นริมธารสนาน | สนุกนี้ |
พูลเพียงโคกฟ้าลาน | แลโลด ลิ่วแม่ |
ถนัดหนึ่งโคกขามชี้ | ช่องให้เรียมเห็น ฯ |
๓๓๏ มาคลองโคกเต่าตั้ง | ใจฉงาย |
ตัวเต่าฤๅมีหมาย | โคกอ้าง |
เจ็บอกพี่อวนอาย | ออกปาก ได้ฤๅ |
คืนคิดโคกขวัญร้าง | อยู่เร้นแรมเกษม ฯ |
๓๔๏ มหาไชยไชยฤกษ์น้อง | นาฏลง โรงฤๅ |
รับร่วมพุทธมนต์สงฆ์ | เษกซ้อม |
เสียดเศียรแม่ทัดมง | คลคู่ เรียมเอย |
ไชเยศชุมญาติห้อม | มอบให้สองสม ฯ |
๓๕๏ ท่าจีนจีนจอดถ้า | คอยถาม ใดฤๅ |
จีนช่วยจำใจความ | ข่าวร้อน |
เยียวมิ่งแม่มาตาม | เตือนเร่ง ราแม่ |
จงนุชรีบเรียมข้อน | เคร่าถ้าจีนคอย ฯ |
๓๖๏ บ้านบ่อน้ำบกแห้ง | ไป่เห็น |
บ่อเนตรคงขังเป็น | เลือดไล้ |
อ้าโฉมแม่แบบเบ็ญ | จะลักษณ เรียมเอย |
มาซรับสุชลให้ | พี่แล้วจักลา ฯ |
๓๗๏ นาขวางใครแขวะรุ้ง | เปนทาง |
ปองป่อไป่ปองนาง | ป่วยไซร้ |
นามขวางไขว่หนามขวาง | ในอก อีกแม่ |
ใครบ่งฤๅเบาได้ | เท่าน้องนางถอน ฯ |
๓๘๏ สามสิบสองคดคุ้ง | เวียนวง |
คิดว่าคืนหลังหลง | ทุกเลี้ยว |
บังเฉนียนไฉนบง | พักตร์แม่ เห็นเลย |
แลตระลึงลืมเคี้ยว | ขบค้างคำสลา ฯ |
๓๙๏ มาคลองย่านซื่อซ้ำ | พิศวง |
ซื่อตลอดย่านเดียวตรง | รวดริ้ว |
ใจคิดคู่คลองคง | รักแม่ ณแม่ |
ไปตลอดเลยพลิ้ว | พลัดน้องมาไกล ฯ |
๔๐๏ เห็นจากจากแจกก้าน | แกมรกำ |
ถนัดระกำกรรมจำ | จากช้า |
บาปใดที่โททำ | แทนเท่า ราแม่ |
จากแต่คาบนี้หน้า | พี่น้องคงถนอม ฯ |
๔๑๏ เรียมจากฤๅจับเข้า | เต็มคำ หนึ่งเลย |
รินซึ่งชลจานจำ | เนื่องแค้น |
หยิบกับกระยากำ | คิดแม่ คอยแม่ |
เหียนฤหายหอบแหน้น | อกค้างคายคืน ฯ |
๔๒๏ ปราณีนุชอยู่เหย้า | เยียบเย็น |
เย็นแม่เยี่ยมจักเห็น | แต่ห้อง |
ครวญหาพี่ใครเปน | สองปลอบ แม่เลย |
สไบพี่เปลี่ยนจักป้อง | ปิดหน้านางโหย ฯ |
๔๓๏ แลไถงลงาจเลี้ยว | ลับแสง |
สอดซึ่งตาเรียมแสวง | ทั่วพื้น |
จวบจันทร์แจ่มโลกแปลง | มาเปลี่ยน |
หวนว่ามุขแม่ฟื้น | เยี่ยมฟ้าหาเรียม ฯ |
๔๔๏ ชมแขคิดใช่หน้า | นวลนาง |
เดือนดำนิวงกลาง | ต่ายแต้ม |
พิมพ์พักตร์แม่เพ็ญปราง | จักเปรียบ ใดเลย |
ขำกว่าแขไขแย้ม | ยิ่งยิ้มอับสร ฯ |
๔๕๏ วิเวกดุเหว่าก้อง | ดงดึก แล้วแฮ |
กระสร่าวเสียงนกนึก | นุชพร้อง |
พลิกปลอบเปล่าใจทึก | ถามแม่ ไหนแม่ |
ปลุกพี่ฤๅเรียมร้อง | เรียกเจ้าไป่ขาน ฯ |
๔๖๏ โอ้ดวงดาเรศด้อย | เดือนดับ |
ดับดั่งดวงอัจกลับ | ภู่พร้อย |
ชวาลาจะลาลับ | นุชพี่ แพ่งเอย |
หลับฤตื่นตรอมลห้อย | อยู่ห้องหนหลัง ฯ |
๔๗๏ เรือมารุ่งบ่รู้ | คืนวัน |
ตัวตื่นตาใจฝัน | คลับคล้าย |
แปดยามย่ำแดยรร | แทนทุ่ม โมงแม่ |
นอนนั่งลุกยืนย้าย | ยิ่งร้อนเรียมวี ฯ |
๔๘๏ แม่กลองกลองบ่ได้ | ยินดัง |
รัวแต่กรประนัง | หนึ่งค้อน |
ทรวงพี่แผ่เพียงหนัง | ขึงขอบ กลองเอย |
กลองบข้อนเรียมข้อน | อกแค้นคนึงโฉม ฯ |
๔๙๏ ออกจากปากน้ำน่าน | นองพราย |
อรรณพพิศาลสาย | ควั่งคว้าง |
จากนางยิ่งตนตาย | ทีหนึ่ง ณแม่ |
เทียรจักทอดตัวขว้าง | ชีพไว้กลางวล ฯ |
๕๐๏ สวนเสียงพระสมุทร์ครื้น | ครวญคนอง |
คลื่นก็คลี่คลาฟอง | เฟื่องฟื้น |
ดาลทรวงป่วนกามกอง | กลอยสมุทร์ แม่ฮา |
ออกโอษฐ์ออกโอยสอื้น | อ่าวอื้ออลเวง ฯ |
๕๑๏ เรียมวอนเทวแม่แม้น | เมขลา |
แบวิเชียรเชิญรา | เร่งเจ้า |
นางสมุทร์เรียกมามา | เทอญแม่ มาแม่ |
ทันที่เรือเรียมเต้า | คลื่นเต้นตากทรวง ฯ |
๕๒๏ บ้านแหลมเรือพี่เลี้ยว | คลองจร |
ระฦกคมแหลมศร | เนตรน้อง |
เสียวทรวงพี่โอยอร | อกแตก ตายแม่ |
สุดสอดสายเนตรต้อง | แม่ตั้งตาคอย ฯ |
๕๓๏ เห็นตบูนรอยบั่นต้น | ตัดรอน |
ยังแต่ตอตบูนทอน | กิ่งกลิ้ง |
เจียรใจพี่ขาดจร | จากสวาท มาแม่ |
ทอนท่อนไมตรีทิ้ง | ทอดไว้วังเวง ฯ |
๕๔๏ ดูใดไป่เท่าด้วย | ดวงพักตร์ แม่เลย |
โฉมแม่ชื่นใจจัก | หล่อหล้ม |
มาเดียวพี่ดักดัก | ใจจอด แม่แม่ |
เรือแล่นผายผันก้ม | พักตร์ไห้หาศรี ฯ |
๕๕๏ ถับถึงคุ้งคดอ้อย | โอษฐ์หวาน วายแม่ |
อ้อยแม่เจียนผจงจาน | จอกแก้ว |
ของเคียงซ่อมสอดพาน | รองร่วม เจ้าฤๅ |
รสยิ่งอมฤตแล้ว | รฦกลิ้นหวานเอง ฯ |
๕๖๏ พิศพานจานแจ่มเจ้า | เบ็ญจรงค์ รัตนเอย |
โหยบ่เห็นอนงค์ | นั่งน้อม |
นพนิตแน่งนางผจง | จัดมอบ มาฤๅ |
จากรักจางรสพร้อม | ไพร่ใช้ชายเคียง ฯ |
๕๗๏ อยู่เรือนจักเพื่อนพร้อง | ความใคร |
รสรักแรมกระได | ดอกดั้ว |
เรียมหมองแม่พาใจ | คลายเทวษ |
หมองสมรนุชเรียมกลั้ว | กล่อมเจ้าเอาใจ ฯ |
๕๘๏ บำราศรสหื่นห้า | แหหาย |
โหยคระหนรนกาย | ก่ำไหม้ |
รัวรัวราคราวพาย | เรือเร่ง แรงแม่ |
ทันถี่ทุกเล่มไหล้ | หล่อเต้นตามเผยอ ฯ |
๕๙๏ ถึงเพ็ชรบุเรศเข้า | ขุนพล |
กรีทัพยกโดยสถล | มารคเต้า |
ธงทองทัดลมบน | โบกเรียก พลแม่ |
เรียมเรียกรสรักเร้า | เร่งน้องในทรวง ฯ |
๖๐๏ ออกทัพเอาฤกษ์เร้า | ปืนไฟ |
ปืนประกายกุมไก | จี่จิ้ม |
เพลิงราคพลุ่งกลางใจ | เจียวเจ็บ อกเอย |
ทรวงพี่บรรทุกปิ้ม | ป่าวด้วยปืนกาม ฯ |
๖๑๏ ทุกตรอกเรียมตรวจหน้า | ขาดนาง เดียวแม่ |
จบจรหลาดแลทาง | ทั่วด้าว |
จวบหญิงจ่ายของกลาง | ถนนเกลื่อน |
เทียมธุลีทาสท้าว | อรข้างเดียวเดิร ฯ |
๖๒๏ ถึงชอำชรอุ่มห้อง | เวหา หนเอย |
คิดอรแมกเมฆมา | กลัดไว้ |
ฤๅเขาชอำอา | ดูรเทวษ |
เปนชรอุ่มฟ้าไข้ | ข่าวน้องนางตรอม ฯ |
๖๓๏ สุริยาพิโยคฟ้า | ฝนเชย |
บุบผชาติรำเพยเผย | กลิ่นใกล้ |
เผยอหอมเลื่อนรเหย | หาพี่ ฤๅแม่ |
ถามพฤกษ์พรางเพราะไม้ | ปากลิ้นไป่มี ฯ |
๖๔๏ ทัพใต้ทัพตั้งป่า | เปนเรือน |
จากนุชมานอนเดือน | ต่างไต้ |
ตรอมตายแต่จักเยือน | กันยาก แลแม่ |
เมืองฤเห็นเห็นไม้ | ป่าไม้เปนเมือง ฯ |
๖๕๏ ราตรีตรวจค่ายฆ้อง | ขานขาม ใจเอย |
เกราะกระพือเพลิงยาม | รุ่งเร้า |
กระเวนกระวนกาม | กวนอก พี่นา |
รันรดมแดเข้า | คู่ฆ้องกแตตี ฯ |
๖๖๏ เคยนิทร์อรนุ่มเนื้อ | แนบเรียม |
เดาะกระไดไดเลียม | ลอดเคล้น |
นาสาสูบรสเทียม | ปรางมาศ |
สองสนุกนิล้วนเหล้น | เล่ห์นั้นฤๅลืม ฯ |
๖๗๏ เคยโอษฐ์แอบโอษฐ์อ้อน | เอาใจ |
คำอ่อนวอนอาไลย | ล่อเล้า |
นับเดือนเลื่อนปีไป | ไกลมิ่ง ณแม่ |
เยียวอยู่หนหลังเศร้า | สวาทแล้วใครโลม ฯ |
๖๘๏ ออกทัพถถั่นเข้า | ไพรเขียว |
ละแม่เดียวมาเดียว | ด่วนร้าง |
สายตาต่อเต็มเกลียว | มากล่อม ไกลแม่ |
เวรุใดเราสร้าง | ซัดให้ทันเห็น ฯ |
๖๙๏ ห้วยคมิ่นคิดคมิ่นเจ้า | เคยผจง |
กวดสกนธ์ศรีสรง | โสรจน้อง |
เรียมจากจักโศกทรง | เสาวภาคย์ เผือดฤๅ |
คมิ่นจะวายวันต้อง | แต่งเนื้อนางสมาน ฯ |
๗๐๏ อ้าผิวการเกดเกลี้ยง | เกลานวล แน่งเอย |
เรียมกระไดเชยชวน | ชิดเคล้า |
อ้าอรกลิ่นเกศหวน | หอมหื่น กูเอย |
คิดภิรมย์รสเกล้า | กลิ่นกลั้วไกลฉม ฯ |
๗๑๏ ยกมามาท่าข้าม | แขวงปราณ |
ปราณประหลาดลมฆาน | พี่ข้อง |
แลว่านุชทรมาน | หมองสิ่ง ใดแม่ |
ทุกข์โรคฤๅจักร้อง | ร่ำไห้หาเรียม ฯ |
๗๒๏ ถึงสามร้อยยอดเงื้อม | งำเชล |
เชลจะหลากลมเห | หาดขว้ำ |
สามร้อยคิรีเท | ทับอก เล่าฤๅ |
ใจจะปล้ำสุดปล้ำ | เสน่ห์น้องหนักทรวง ฯ |
๗๓๏ โคแดงนามท่งด้าว | โคดง ใดฤๅ |
โคอาสน์อิศรองค์ | อยู่เกล้า |
พระมาดะอาจปลง | ปลิดเทวษ ราพ่อ |
สองจากพระเปนเจ้า | ช่วยให้คืนสม ฯ |
๗๔๏ แลลบัดลาดท่งท้อง | ทิวพฤกษ์ |
มลักเห็นหมู่มฤค | ครึ่นคร้าม |
หวงหาคู่แนบนึก | นุชนาฎ เรียมเอย |
คิดเมื่อมาสมรห้าม | พี่ห้ามหวงโฉม ฯ |
๗๕๏ นางทรายจามเรศรู้ | รักขน |
คือนุชสงวนงามตน | แต่น้อย |
ตายองตอบตายล | ยวนเนตร นางเอย |
โฉมแม่บาดตาย้อย | อยู่พู้นฉันใด ฯ |
๗๖๏ ขุนพาลพยัคฆเคล้า | พยัคฆี |
สารสู่สาวคชลี | ลอบเหล้น |
ปวงสัตว์เพรียกไพรศรี | สังวาส |
สังเวชสมรมาเว้น | พี่เว้นวายชม ฯ |
๗๗๏ เนื้อเบื้ออเนกล้ำ | หลายพรรค์ |
ล่าแหล่งลืมเกลียงวัน | แวะเว้น |
ไพรพฤกษ์เงียบเซียบศัลย์ | โศกแม่ |
แสนสัตว์ซบเซาเร้น | ช่วยร้อนเรียมตรอม ฯ |
๗๘๏ ลมลงโลมลาดไม้ | กฤษณา |
โบกบอกนาสาหา | กลิ่นต้อง |
รอยอรร่ำพัสตรา | ตากตรอก ลมฤๅ |
พากลิ่นกลายมาข้อง | ค่าไม้หอมเหมือน ฯ |
๗๙๏ หวลหอมการเกดเกลี้ยง | เกลาผม เจ้าฤๅ |
อินทนิลคือแข่งคม | เนตรแต้ม |
นมนางอับอายนม | นุชนาฏ พี่เอย |
ปรางเปล่งเปรียบกิ่งแก้ม | อ่อนช้ำคราวชม ฯ |
๘๐๏ จำปาจำเปรียบเนื้อ | นางสวรรค์ กูเอย |
ศรีสุมาไลยพรรณ | พิศแพ้ |
ช้องนางคลี่รสายสัน | สลายเซ่น |
คือนุชสระสนานแก้ | เกศแก้วกันไร ฯ |
๘๑๏ สาวหยุดหยุดย่างช้า | หวังชัก ชวนแม่ |
รักใช่รักแรมรัก | สุดรู้ |
นางแย้มจะยลพักตร์ | ฤๅพบ พานเลย |
ซ่อนกลิ่นกลอยซ่อนชู้ | ชื่อช้ำใจถวิล ฯ |
๘๒๏ ขานางนงคภาคย์แพ้ | พิมเพลา นุชนา |
กลกล่อมสองปลีเยาว์ | ยาตรเยื้อง |
เล็บนางเล็บนุชเบา | บอกคึ่ง พี่ฤๅ |
หลงปัดเล็บนางเปลื้อง | ปลาบเนื้อเรียมขนาง ฯ |
๘๓๏ พยอมคิดเยาวแม่แย้ม | ยินดี |
สีเสียดคือทรวงสี | เสียดซ้อน |
เชิงชันเฉกในที | เชิงเกี่ยว กายแม่ |
หว้าดั่งวอนนางค้อน | เคียดแกล้งเปนกล ฯ |
๘๔๏ นกแก้วจับกิ่งแก้ว | กอดคอน |
กลพี่กอดแก้วนอน | แนบเนื้อ |
นางกวักนกกวักจร | จับกวัก ไกวแม่ |
หลงว่ากรนุชเกื้อ | กวักให้เรียมตาม ฯ |
๘๕๏ นางนวลจับแมกไม้ | นางนวล |
นวลนุชแนบเรียมควร | คู่เคล้า |
เบ็ญจวรรณจับวัลพวน | พันโอบ ไม้แม่ |
แลว่าวันกรแก้ว | กอดอ้อมเอววัน ฯ |
๘๖๏ โนรีสีชาดย้อม | รยับแยง |
นกคมิ่นชมภูแสง | แสดผ้า |
ปนแปลกหนึ่งนางแปลง | สไบเปลี่ยน |
เย็นห่มแสดสีฟ้า | ฝ่าเช้าเคยชม ฯ |
๘๗๏ แขกเต้าตามคู่เต้า | แขกสมร มาฤๅ |
ถามข่าวนกแหนงจร | จับไม้ |
สัตวาสุว่าวอน | วานหน่อย นกเอย |
บอกสมรเรียมไห้ให้ | ข่าวน้องมาแถลง ฯ |
๘๘๏ เสนาะเสียงสุโนกร้อง | รงมวัน |
สาลิกามาปัน | เหยื่อป้อน |
นางนกกระสรวญสันต์ | สมเสพ |
คือนุชแนบโอษฐ์อ้อน | แอบให้เรียมโลม ฯ |
๘๙๏ เรียมเมิลโมเรศเคล้า | โมรี |
นางมยุรยวนยี | ยั่วเย้า |
เฉกโฉมแม่มังศรี | เสาวภาคย์ กูเอย |
แลนกลอบนึกเจ้า | พี่ดิ้นโดยยูง ฯ |
๙๐๏ ยกมาออกอ่าวน้ำ | นามนาง รมนา |
นางบ่เห็นเห็นบาง | เปล่าเศร้า |
ฉมมาลย์ชรไมยปราง | สมรมิ่ง กูเอย |
ดินหื่นหอมฟ้าเร้า | รื่นร้างอภิรมย์ ฯ |
๙๑๏ นางรมรมเยศร้าง | รมยา |
กลพี่จากเจียรกา | เมศม้วย |
ฤๅหากแม่มายา | พิโยคหยอก เรียมฤๅ |
มาแม่สำราญด้วย | พี่น้อยนางรมย์ ฯ |
๙๒๏ บางสพานปางพาดพื้น | สพานทอง |
ฤๅสพานสุวรรณรอง | รับเจ้า |
อ้าโฉมแม่มาฉลอง | พิมพ์มาศ กูเอย |
รอยร่อนเหลือบ่าเบ้า | แบบเนื้อนพคุณ ฯ |
๙๓๏ บางสพานสพังพาดพื้น | ทองปาง ก่อนแฮ |
รอยชรแลงชรลุราง | ร่อนกลุ้ม |
รฦกโฉมแม่แบบบาง | บัวมาศ กูเอย |
ควรแผ่แผ่นทองหุ้ม | ห่อไว้หวังสงวน ฯ |
๙๔๏ เห็นมขามสาวบ่าวต้น | เคียงกัน |
สาวบ่าวปลูกสำคัญ | คูสร้าง |
เสมอเรียมร่วมรักขวัญ | เมืองมิ่ง แม่ฤๅ |
สองประสิทธิ์สัตย์อ้าง | ปลูกไว้กลางใจ ฯ |
๙๕๏ ยกมามาอกไหม้ | ทรมาน |
ถึงที่นามละหาน | อู่แห้ง |
นุชเอยจักหาธาร | ทาอก พี่แม่ |
อู่ก็แล้งชลแล้ง | อกแล้งลืมงาย ฯ |
๙๖๏ หมอนเจ้าเขาเทพไท้ | สถิตสิง |
คิดคู่เขนยอรอิง | ร่วมร้าง |
เขนยทองทอดกายพิง | พูลเทวษ ฤๅแม่ |
นอนจะแนบเขนยข้าง | คู่เนื้อเรียมถนอม ฯ |
๙๗๏ ลองไนจักรจั่นแจ้ว | ใจรัว รัวแม่ |
ชนีร่ำโหยหาผัว | ผ่าวไส้ |
ดวงเดียวเด็ดแดตัว | ตกป่า ชัฏแม่ |
จากสมรพี่มาไห้ | แห่งห้องชนีโหย ฯ |
๙๘๏ รอยกรรมมาแบ่งแก้ว | กับสกนธ์ กูเอย |
ขวัญอยู่อยุธยาตน | ต่างร้าง |
โอ้ดวงทิพยสุมณ | ฑามาศ แม่เอย |
บุญพี่สมสองสร้าง | จักสิ้นฤๅยัง ฯ |
๙๙๏ ควิวควิวอกควากคว้าง | ลมลอย แลแม่ |
ถอยแต่ใจจากถอย | ทัพช้า |
ทศทิศทอดตาคอย | ขวัญเนตร พี่เอย |
เอาสไบนุชต่างหน้า | แนบเนื้อแทนนาง ฯ |
๑๐๐๏ พระลบสุริยเลี้ยว | ไศลลา โลกเอย |
ทุกทิศชรมัวมา | มืดแล้ว |
เนตรหนึ่งว่ายนภา | เพียงเมฆ |
เนตรหนึ่งตรวจไตรแผ้ว | แผ่นหล้าหาสมร ฯ |
๑๐๑๏ โพสลับโพเทพยไท้ | เทพา พ่อฤๅ |
เอาพระโฆสผยองยา | สวาทชู้ |
อาราธนพระเอยอา | รักษเร่ง ราพ่อ |
เชิญช่วยพาสมรู้ | รสน้องแรมนาน ฯ |
๑๐๒๏ ลับยักษ์ลับเยาวใหั | เรียมหา แม่ฮา |
ฤๅอสุรพาลพา | แวะเว้น |
ลับหลังพี่ลับตา | แสนโยชน์ |
รำฦกลับนุชเร้น | ร่วมรู้ในใจ ฯ |
๑๐๓๏ ยกมาเมืองแม่น้ำ | ใจหมอง |
เมืองก็สูญกลสอง | สวาทว้าง |
ขวัญเมืองอยู่เมืองครอง | ใจเคร่า พี่ฤๅ |
ฤๅพี่จากมาค้าง | ขวบแล้วนางลืม ฯ |
๑๐๔๏ อู่สะเภาพานิชใช้ | ใบคลา |
ทุกข์พี่พ้นเภตรา | เลื่อนโล้ |
จากสมรแม่เสมอมา | กลางสมุทร์ |
แลบ่เห็นหลิ่งโอ้ | อกคว้างกลางวน ฯ |
๑๐๕๏ หนองบัวบงกชช้อย | ชูชวน ชื่นเอย |
บัวดั่งบัวนุชอวน | อ่อนน้ำ |
ตระบอกทิพผกากวน | กาเมศ กูเอย |
ภุมเรศแรมรสกล้ำ | กลีบฟ้ายาไฉน ฯ |
๑๐๖๏ ศีขรศีขเรศเงื้อม | งามเงา |
แลเล่ห์ฉากเขียนเขา | คั่นห้อง |
บางเพียงแท่นผาเฉลา | ฉลักลวด ลายแฮ |
กลหนึ่งเตียงนอนน้อง | ม่านกั้นกำบัง ฯ |
๑๐๗๏ ผาเผยน้ำพุเพี้ยง | ฝอยฝน |
คือสุหร่ายโรยชล | ช่วยร้อน |
สาครร่วมสรงสกนธ์ | ไกพี่ แล้วแม่ |
อ้าแม่เอยจักอ้อน | อาบน้ำตาแทน ฯ |
๑๐๘๏ เคยปรุงประทิ่นแป้ง | ปนลออง อบเอย |
สรงสว่างใจสอง | ครุ่นครั้ง |
จอกจันทน์จากจรุงหมอง | ราแม่ |
พานใส่เสาวคนธตั้ง | แต่งให้ใครทา ฯ |
๑๐๙๏ คันฉายคันฉ่องน้อย | เสนียดนาง พี่เอย |
จากจะลืมเสยสาง | สระเผ้า |
โศกเสียสิ่งสำอาง | อายโอ่ ฤๅแม่ |
พักตร์จะผัดผจงเกล้า | เยี่ยมแย้มแกลคอย ฯ |
๑๑๐๏ หลัดหลัดพลัดพรากแก้ว | กานดา พี่เอย |
ลิ่วแต่ตัวเรียมมา | ตกไร้ |
ขวัญแขวนอยู่ขวัญตา | ทุกเมื่อ |
เรียมร่ำไข้ฟ้าไข้ | แผ่นพร้องรำพรรณ ฯ |
๑๑๑๏ ลงลุแก่งตุ่มตั้ง | โศกา |
แสนตุ่มตวงชลนา | พี่พ้น |
กลืนโศกสุดอกอา | ดูรเทวษ วายเลย |
ซับแต่สายเนตรล้น | ลูบร้อนฤๅเย็น ฯ |
๑๑๒๏ คุลาตีอกไห้ | หาใคร |
นามจึ่งปรากฎใน | แก่งนี้ |
เจ็บจากฤเจ็บใจ | เจ็บยิ่ง เจ็บฤๅ |
เจ็บบ่ปานกูลี้ | ลาศข้อนทรวงครวญ ฯ |
๑๑๓๏ สงสัยด้วยแก่งแก้ว | สงสาร |
จากสิ่งใดใดราน | ร่นร้อง |
แก่งเกิดวิการดาล | ดุจอก พี่ฤๅ |
เรียมก็โศกาก้อง | แก่งแก้วกรรแสง ฯ |
๑๑๔๏ เดิรทางพลางพี่ไห้ | โหยหวน |
ถึงแก่งนามนางครวญ | ครุ่นนั้น |
อ้าแม่จักกำศรวญ | เสมอแก่ง นี้ฤๅ |
ฤๅว่าโศกสมรกลั้น | เทวษถ้าเรียมถึง ฯ |
๑๑๕๏ ถับถึงปากร่วมน้ำ | คนึงนาง |
ถามข่าวไป่ปากพราง | พี่พร้อง |
อรมาท่าหลงทาง | ฉงนอยู่ |
ปากร่วมวานปากร้อง | เรียกเจ้ามาจร ฯ |
๑๑๖๏ เมืองเพ็ชรเขาเพ็ชรแพร้ว | พรายฉาย |
เฉกนุชนาดกรกราย | นพเก้า |
แสงเพ็ชรพิศอับอาย | แหวนนุช พี่เอย |
ยอดแลยอดรุ่งเร้า | รอบก้อยกรสมร ฯ |
๑๑๗๏ ถึงตระนาวตระหน่ำซ้ำ | สงสาร อรเอย |
จวนศึกโศกมานาน | เนิ่นช้า |
เดิรดงท่งทางลหาร | หิมเวศ |
สารสั่งทุกหย่อมหญ้า | ย่านน้ำลานาง ฯ |
๑๑๘๏ แสนศึกแสนศาสตรซร้อง | แสนพัน มาแม่ |
สุดแต่เวทยากัน | ชีพไว้ |
ศึกทรวงพี่สุดผจัญ | ใจซู่ โศกแม่ |
จักยุทธยาใจได้ | ชีพด้วยนางเดียว ฯ |
๑๑๙๏ รอยโฉมนุชเปลี่ยนปั้น | เปนทรวง พี่ฤๅ |
ฤๅแม่เปนมณีดวง | เนตรด้วย |
จับจิตต์พี่จรึงตวง | เติมเทวษ รักแม่ |
ดับชีพเกิดใหม่ม้วย | แผ่นหล้าฤๅลืม ฯ |
๑๒๐๏ บวงเทพทุกเถื่อนถ้ำ | มณฑล ทวีปเอย |
ยกแต่สองหัดถ์ตน | ต่างเบี้ย |
ขอคืนร่วมวิมล | มาโนช เรียมนา |
แสดงสดับโสตเหงี้ย | เงียบสิ้นสุดสวรรค์ ฯ |
๑๒๑๏ พันเนตรภูวนาถตั้ง | ตารวัง ใดฮา |
พักตรสี่แปดโสตฟัง | อื่นอื้อ |
กฤษณุนิทรเลอหลัง | นาคหลับ ฤๅพ่อ |
สองพิโยคร่ำรื้อ | เทพท้าวทำเมิน ฯ |
๑๒๒๏ นิทานนิเทศท้าว | องค์ใด ก็ดี |
ทุเรศแรมสมรไท | ท่านร้าง |
แสนเทวษเท่าไรไป | ปานอก พี่เอย |
ปองประสบคู่ค้าง | แต่ข้านานคืน ฯ |
๑๒๓๏ กำศรวญศรีปราชญ์พร้อง | เพรงกาล |
จากจุฬาลักษณลาน | สวาทแล้ว |
ทวาทศมาศสาร | สามเทวษ ถวิลแฮ |
ยกทัดกลางเกศแก้ว | กึ่งร้อนทรวงเรียม ฯ |
๑๒๔๏ ชายาเยาวยอดชู้ | โฉมสวรรค์ พี่เอย |
รอยว่าอินทรพรหมสรรค์ | เษกแส้ง |
เลือกลักษณลอันปัน | เปนรูป นุชฤๅ |
มอบมิ่งสมรมาแกล้ง | พี่กลั้นใจตาย ฯ |
๑๒๕๏ คิดคลึงสาโรชสร้อย | เสาวมาลย์ แม่นา |
ภุชเคนทรสำราญ | แหล่งเหล้น |
สระสวรรค์นิราสนาน | ไฉนนาฏ เรียมเอย |
สรงเกษมสระสมรเฟ้น | ฝั่งฟ้าฝันถึง ฯ |
๑๒๖๏ เปรมปรางปรุงธูปฟ้า | อรอวน ใจเอย |
จูบฤจางหอมหวน | ละห้อย |
โฉมทิพยสุคนธควร | จากพี่ เจียวแม่ |
ถนอมนิเบามือน้อย | จิตต์เจ้าจากไฉน ฯ |
๑๒๗๏ งอนถันทิพยอดย้อน | ยันทรวง พี่แม่ |
กอดหนักเยียวยอบพวง | พุ่มลื้น |
ถนอมแอบอุ่นคือดวง | ตราติด พี่ฤๅ |
จากอกออกราชื้น | ชุ่มช้ำเปนหนอง ฯ |
๑๒๘๏ แว่วแว่วเสาวนิดน้อง | นางทรง เสียงฤๅ |
สรวลกระซิกโสตผะวง | ว่าเจ้า |
คล้ายคล้ายดำเนิรหงส์ | หาพี่ ฤๅแม่ |
อ้าใช่อรเรียมเศร้า | ซบหน้ากรรแสง ฯ |
๑๒๙๏ พวงจาวเจิดแจ่มแก้ว | จักรพรรดิ์ พี่เอย |
สมเสมอสมรรัตน์ | แท่งแท้ |
จำเริญจำเราสวัสดิ์ | สังวาส |
เล็งเลียบดินฟ้าแพ้ | ภพนี้ฤๅหา ฯ |
๑๓๐๏ สาวสวรรค์เสพสวัสดิ์ถ้วน | เทวินทร์ |
พรหมภักษ์ทิพปัถพิน | งอกง้วน |
จักรพรรดิร่วมนาริน | รัตนาสน์ |
สามเสพทิพลาญล้วน | เล่ห์น้องเรียมเกษม ฯ |
๑๓๑๏ จากเจ็บยิ่งโรคเร้า | รึงสกนธ์ |
แสบเสียดขุดขนจน | อกค้าน |
ยาทาประทับทน | ทานเทวษ ได้ฤๅ |
แรงรักเหลือแรงต้าน | พี่แพ้แรงโรย ฯ |
๑๓๒๏ ระดูระด่าวร้อน | แดนไตร |
ลามผ่าวพฤกษพรากใบ | หล่นแล้ง |
ทรวงพี่ผ่าวเผาไฉน | ณนาฎ เรียมเอย |
ยังยิ่งทินกรแจ้ง | จวบสิ้นสูญกัลป์ ฯ |
๑๓๓๏ นทีสี่สมุทร์ม้วย | หมดสาย |
ติมิงคมังกรนาคผาย | ผาดส้อน |
หยาดเหมพิรุณหาย | เหือดโลก แล้งแม่ |
แรมราคแสนร้อยร้อน | ฤเถ้าเรียมทน ฯ |
๑๓๔๏ ระดูเดือนเมฆย้อย | หยาดเผลียง |
โทรมสาดธรณิศเพียง | เพียบน้ำ |
ชรมัวทั่วทิศเอียง | อากาศ |
อกแผ่นดินฟ้าคล้ำ | คู่คลุ้มทรวงศัลย์ ฯ |
๑๓๕๏ อุโฆษรามสุรขว้าง | ขวานฉวาง |
พรายมณีเมขลนาง | ล่อไหล้ |
อัมพรอุทรคราง | เรียมคร่ำ ครวญแม่ |
เสียงสุดเสียงฟ้าไข้ | ครุ่นแค้นครางตาย ฯ |
๑๓๖๏ ระดูลมชรล่องเนื้อ | หนาวใด เปรียบเลย |
อกพี่เยือกเย็นใจ | กอดเกี้ยว |
พันผืนพัสตราไป | ปานกึ่ง กรแม่ |
อุ่นอัคคีเสื้อเสี้ยว | ซีกนิ้วนางผงม ฯ |
๑๓๗๏ ลมพัดคือพิษต้อง | ตากทรวง |
หนาวนอกรุมในดวง | จิตต์ซ้ำ |
โฉมแมนพิมลพวง | มาเลศ กูเอย |
มือแม่วีเดียวล้ำ | ยิ่งล้ำลมพาน ฯ |
๑๓๘๏ เอียงอกเทออกอ้าง | ออกองค์ อรเอย |
เมรุชุบสมุทรดินลง | เลขแต้ม |
อากาศจักจานผจง | จาฤก พอฤๅ |
โฉมแม่หยาดฟ้าแย้ม | อยู่ร้อยฤๅเห็น ฯ |
๑๓๙๏ ตราบขุนคิริยข้น | ขาดทลาย แลแม่ |
รักบ่หายตราบหาย | หกฟ้า |
สุริยจันทรขจาย | จากโลก ไปฤๅ |
ไฟแล่นล้างสี่หล้า | ห่อนล้างอาลัย ฯ |
๑๔๐๏ ร่ำรักร่ำเรื่องร้าง | แรมนวล นาฎเอย |
เสนาะสนั่นดินครวญ | ครั่นฟ้า |
สารสั่งพี่กำศรวญ | แสนเสน่ห์ นุชเอย |
ควรแม่ไว้ต่างหน้า | พี่พู้นภายหลัง ฯ |
๑๔๑๏ โคลงเรื่องนิราสนี้ | นรินทร์อิน |
รองบาทบวรวังถวิล | ว่าไว้ |
บทใดปราชญ์ปวงฉิน | เชิญเปลี่ยน แปลงพ่อ |
ปรุงเปรียบเสาวคนธ์ไล้ | เลือกลิ้มดมดู ฯ |
----------------------------