คำนำฉบับพิมพ์ครั้งที่ ๒

^๑เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพ เสวกโท พระศุลีสวามิภักดิ์ (เศวตร์ พราหมณะนันทน์) กำหนดงานวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๐๘ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม นางส้มเกลี้ยง พระหมณะนันท์ ซึ่งเป็นภรรยา ได้มาแจ้งแก่หัวหน้ากองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ขออนุญาตจัดพิมพ์หนังสือเรื่องโคลงตำราไม้ดัด ตำนานเครื่องมโหรีปี่พาทย์ และประชุมบทเพลงไทยเดิม ภาคหนึ่ง ภาคสอง และภาคสาม เพื่อแจกเป็นที่ระลึกในงานนี้ กรมศิลปากรยินดีอนุญาตให้จัดพิมพ์ได้ตามความประสงค์

หนังสือเรื่องโคลงตำราไม้ดัดนี้ หลวงมงคลรัตน (ช่วง ไกรฤกษ) แต่งในรัชกาลที่ ๕ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงพระนิพนธ์อธิบายไว้เมื่อคราวพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๔๗๒ ดังได้นำมาตีพิมพ์ไว้ข้างหน้าเรื่องแล้ว

เรื่องตำนานเครื่องมโหรีปี่พาทย์นั้น สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงนิพนธ์ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๑ ได้มีชาวต่างประเทศขออนุญาตนำไปแปลพิมพ์เป็นภาษาฝรั่งเศสที่ไซ่ง่อน และภาษาดัชที่กรุงเฮก เมื่อทรงเห็นว่ามีผู้นิยมมาก ตลอดจนถึงชาวต่างประเทศ จึงทรงชำระเรื่องและทำรูปให้บริบูรณ์​ขึ้น และโปรดให้แปลเป็นภาษาอังกฤษ ได้จัดพิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๒ และต่อมาได้มีผู้ขออนุญาตพิมพ์เฉพาะภาษาไทยอีกหลายครั้ง

ส่วนประชุมบทเพลงไทยเดิมนั้น กรมศิลปากรได้จัดรวบรวมไว้ และได้ตรวจสอบที่มาของบทลำนำนั้นๆ แล้วหมายเหตุไว้ว่า เป็นบทที่คัดหรือดัดแปลงมีเค้าเงื่อนมาจากหนังสือเรื่องอะไร ครั้งแรกรวบรวมได้ ๒๒ บท ได้อนุญาตให้จัดพิมพ์ไปครั้งหนึ่ง ให้ชื่อว่า ประชุมบทเพลงไทยเดิม ภาคที่ ๑ และต่อมาได้รวบรวมไว้อีก ๒๑ บท จัดพิมพ์ขึ้นเป็นภาคที่ ๒ ครั้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ กรมศิลปากรได้รวบรวมบทเพลงต่างๆ อีก รวม ๒๒ เพลง ให้พิมพ์เป็นภาคที่ ๓ แจกในงานพระราชทานเพลิงศพ นายเหนี่ยว ดุริยพันธุ์ ฉะนั้น จึงมีบทเพลงไทยที่พิมพ์แล้ว ๓ ภาค รวม ๖๕ บท บทลำนำทั้ง ๖๕ บทนี้ พึงสังเกตว่า บางบทมีถ้อยคำหรือบางวรรคไม่ตรงกับในหนังสือเรื่องเดิม ทั้งนี้ อาจจะเป็นด้วยเหตุ ๒ ประการ คือ ๑. หนังสือนั้นอาจจะชำระแก้ไขกันเสียในภายหลัง หรือจำกันมาผิดเพี้ยน ๒. เพราะท่านผู้คัดเลือกท่านจงใจแก้ถ้อยคำ เพื่อให้เข้ากับทำนองได้เหมาะเจาะและไพเราะ บทไหนมีถ้อยคำต่างจากในหนังสือเรื่องเดิม ก็ได้คัดบทในหนังสือเรื่องเดิมมาลงไว้ให้ดูด้วย เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่างกัน

ส่วนเรื่องวัฒนจักก์นั้น เป็นเรื่องที่สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ วัดมกุฏกษัตริยาราม ทรงแสดงทางพระธรรมเทศนา เจ้าภาพเห็นเป็นเรื่องที่มีคติธรรม สมควรที่บุคคลทั้งหลายจะพึงยึดถือและประพฤติปฏิบัติ ควรจะได้พิมพ์ให้แพร่หลาย จึงได้ขออนุญาตนำมาพิมพ์ไว้ด้วย

​กรมศิลปากรขออนุโมทนาในกุศลราศีทักษิณานุปทาน ซึ่งเจ้าภาพได้บำเพ็ญอุทิศแด่ เสวกโท พระศุลีสวามิภักดิ์ (เศวตร์ พราหมณะนันทน์) และให้พิมพ์หนังสือนี้แจกเป็นวิทยาทาน ขอกุศลทั้งนี้จงเป็นพลวปัจจัยดลบันดาลให้ เสวกโท พระศุลีสวามิภักดิ์ (เศวตร์ พราหมณะนันทน์) ผู้ล่วงลับ ได้ประสบแต่อิฏฐคุณมนุญผล สมดังเจตจำนงของเจ้าภาพทุกประการเทอญ.

กรมศิลปากร

๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๐๘