มัทรีคำฉันท์
| ๑๔๏ ข้าขอประนอมจิตรประนม | วรหัดถ์บังคมคัล |
| ในบาทพุทธางค์คุณมหัน | ตมหานุภาเว |
| ๏ เดโชวโรฤทธิก็โปรด | ชนชาติโลเก |
| โอวาทตรัสอรรถวเร | รสธรรมสั่งสอน |
| ๏ ลุลาภบำบัดกมลโม | หและโทษอันดร |
| ธานทุกขโรคภยนิกร | ก็ลุดลนิโรธัง |
| ๏ ถวายกรบวรดุษฎี | อภิวันทธรรมัง |
| ตั้งโสตรประสาทสวนัง | รสธรรมคุณา |
| ๏ ขอถวายประนตบทวเรศ | คุณสงฆอัษฎา |
| คือองคสาวกมหา | สรศิษยพุทธางค์ |
| ๏ เสร็จข้าประนอมจิตรมนัส | วรรัตนไตรยางค์ |
| ศรัทธาประดิษฐอุตมาง | ควิสุทธิใสสานต์ |
| ๏ แล้วข้าก็ยอกรชุลี | คุณสาธุอาจารย์ |
| ซึ่งสอนประสาทศิลปการ | กิจได้บำรุงเรียน |
| ๏ ขอกล่าวคดียุบลโดย | จิตรแจ้งแต่พาเหียร |
| ใช่ชาญชำนาญสุขุมเพียร | กลกาพยโวหาร |
| ๏ ข้าขอประพฤติกลฉัน | ทจำนองบพิสดาร |
| เปนเอกเทศอนุมาน | มนสิการโดยยล |
| ๏ ครั้นจักวิถารอรรถกถา | สติข้าตลึงฉงน |
| แต่งตามพลาพลนิพน | ธมัทรีเปนเชิงฉันท์ ฯ |
| ๑๑๏ ปางไทธิเบศร | วรราชนักธรรม์ |
| ทรงนามพระเวสสัน | ดรบรรพชากร |
| ๏ กับสองพระองคเอา | รสราชสุนทร |
| น้องท้าวมัทรีอร | อรรคเรศดวงมาลย์ |
| ๏ เนาในกุฎีดง | ศิลสร้างบำเพ็ญทาน |
| แสวงโพธิยาญาณ | ผลแผ่ผดุงธรรม์ |
| ๏ สมาทานจัตุรพรหม | มวิหารโดยกรรม์ |
| โดยดาบสาบรร | พประพฤติก่อนกาล |
| ๏ บมิได้จะเอื้ออิ่ม | หฤทเยศภูบาล |
| แสวงโพธิสมภาร | วรหวังสัพพัญญู |
| ๏ ส่วนไทมัทรีท้าว | ธประพาสโดยผลู |
| ไพรสาณฑ์ตระการดู | ผลพฤกษนานา |
| ๏ ภายหลังทชีชู | ชกสู่ที่ราชา |
| ขอสองกุมารา | ยุพราชเพื่อนเข็ญ |
| ๏ จอมจักรธเอออวย | บริจาคทชีเปน |
| ทานท้าวธบำเพ็ญ | บุตรทานโอฬาร |
| ๏ ท้าวทรงสิโณทก | อัศจรรย์ก็บันดาล |
| ทั่วจักรลาพาฬ | ทศทิศโกลาหล |
| ๏ ปางเถ้าก็ลีลา | มรรคพายุพาดล |
| จองจูงคำรามรณ | ก็กระโชกกระชากโบย |
| ๏ ส่วนสองตรุณเรศ | ปริเทวอืดโอย |
| ด้วยเถ้ากระทำโพย | ก็กำสรดกำศรวญคราง |
| ๏ หวาดหวีดกระกรีดร้อง | ก็พิลาปละห้อยพลาง |
| วิงวอนชรอ้อนกลาง | มรคาพนาลี |
| ๏ ยิ่งวอนก็ยิ่งหวด | บมิได้จะปรานี |
| ขู่เข็ญตวาดตี | ก็ตระคอกตระคั้นคำ |
| ๏ ตรากต้องทิพากร | จรเหยียบปลาลำ |
| ยอกยับระกำจำ | จิตรเจ็บก็ร้องรน |
| ๏ สองเดิรดำเนิรตาม | พฤฒิพราหมณกลางพน |
| ธาราผลาผล | ธก็อดกำหนดนม |
| ๏ คุ้งสนธยากาล | วรราชสองสม |
| นอมเศียรศิโรดม | อภิวันทสั่งความ |
| ๏ กรรแสงพิไรร่ำ | สุรเสียงก็เย็นยาม |
| ปางสั่งคดีตาม | วรอรรถอันมาน ฯ |
| ๑๙๏ ฝ่ายฝูงเทเวศในวนาศิขรธาร | |
| แถวพฤกษยินสาร | สำเนียง |
| ๏ นานาเทวก็เยี่ยมพิมานพิมลเมียง | |
| เฟี้ยมแฝงตำแหน่งเคียง | ก็มอง |
| ๏ บ้างเยี่ยมบัญชรดูยุพาจรจำนอง | |
| โศกเศร้าพิบากบอง | ขนิษฐ |
| ๏ ฟังเสียงสองยุพราชสั่งยุบลกิจ | |
| เย็นเยียบสงัดพิศ | ศวง |
| ๏ ปวงเทพครั้นทัศนาสดับกิจก็ทรง | |
| กรรแสงประดุจองค | ทำลาย |
| ๏ บ้างทวยเทพยสอื้นก็ยอพระกรวาย | |
| ทรวงโทมนัสชาย | ชำเลือง |
| ๏ เห็นสองเสด็จยุรยาตรฝูงอมรเคือง | |
| แค้นขัดบปลดเปลื้อง | รทด |
| ๏ แล้วปฤกษาคณเทพยดาจิตรสลด | |
| เราจักประพฤติพจ | นใด |
| ๏ เออแม้ว่าพระมัทรีธหาผลครไล | |
| คืนสู่สำนักใน | บนาน |
| ๏ แต่ยังกาลทิวาบยลวรกุมาร | |
| จักทูลสนองสาร | บพิตร |
| ๏ ภรรดาท้าวธก็แจ้งคดีกิจนุกิจ | |
| โดยราชประสาทสิท | ธิพราหมณ์ |
| ๏ ส่วนน้องท้าวเสนหในบุตรก็จะตาม | |
| รอยบาทพงางาม | ตระบัด |
| ๏ โอ้สงสารพระพธูจะเสวยทุกขมนัส | |
| ปานปิ้มชีวงคัต | อสัญ |
| ๏ เราควรคิดกลเบี่ยงอุบายยุบลพลัน | |
| อย่าให้ธมาทัน | ทิวา |
| ๏ ปางนั้นเทพยผู้เชษฐทรงฤทธิมหิมา | |
| มีพจนบัญชา | ประกาศ |
| ๏ ท่านทั้งสามวรเทพยมีพลอำนาจ | |
| เร่งไปนฤมิตรอาต | มตน |
| ๏ หนึ่งเปนสีหวราและหนึ่งพยัคฆรณ | |
| เสือเหลืองดำเกิงกล | ประเภท |
| ๏ สามสัตวดลมรรคาพนาพนทุเรศ | |
| เอนอิงประชุมเกศ | สกัด |
| ๏ แม้ยังไป่อัษฎงควรกระษัตริย์ | |
| จักคืนประเวศวัสน | ศิขร |
| ๏ ท้าวเธอจะมีมฤธุรสสุภาพจนวอน | |
| ขอทางธอย่าจร | คระไคล |
| ๏ ต่อเพลาศศิแสงอร่ามรัศมิไข | |
| จึงหลีกลิลาไคล | ปละทาง |
| ๏ จงเชิญช่วยบริรักษไภยมฤคกลาง | |
| ไพรพฤกษเสือสาง | ลำพอง |
| ๏ นานาสัตวร้ายระเริงจิตรคนอง | |
| จงเร่งบำบัดปอง | ประหยัด |
| ๏ แม้ยายีพระมัทรีชีวงคตพิบัติ | |
| โดยมีกถาอรรถ | ธิบาย |
| ๏ ส่วนสามกระษัตริยวเรศแจ้งยุบลสาย | |
| สวาทท้าวธวางวาย | พระชนม์ |
| ๏ ท้าวทั้งสามก็จะทรงวิตกหฤทยทน | |
| โศกเศร้าวิบากจน | พินาศ |
| ๏ การก่อเกื้อวรโพธิญาณก็จะบำราศ | |
| จักสูญตระกูลชาติ | พุทธางค์ |
| ๏ สัตว์ทั้งหลายก็จะหว้ายกระแสชลณกลาง | |
| สงสารนิราสทาง | นฤพาน |
| ๏ อนึ่งโสดเทพยเจ้าทั้งปวงก็จะประหาร | |
| ด้วยพจนสามาญ | ดำเนียร |
| ๏ สามเทพยฟังวรเทพยกล่าวยุบลเกียรดิ์ | |
| ยลชอบประนอมเศียร | ศิโร |
| ๏ รับบัญชาศิรสาธุเทพยอุตโม | |
| สำแดงนุภาโว | ตระบัด |
| ๏ โดยเทพยท้าวมีฤทธีธมีพจนตรัส | |
| เสร็จสามคณาสัตว | ก็ดล |
| ๏ ทางสมเด็จวรราชสุนทรวิมล | |
| เคยเสด็จประพาสผล | ผลา ฯ |
| ๑๑๏ ปางนั้นอนงค์นาฎ | วรราชชายา |
| ชาเยนทรนามา | มัทรีไท้ผู้ภักดี |
| ๏ เสด็จโดยดำเนิรแสวง | ผลพฤกษอันมี |
| เขตรแคว้นพนาลี | ธก็เสาะละเลาะดง |
| ๏ ทรงขอกระชากชัก | ผลใส่กรรเช้าลง |
| ลัดเลมแลลอดองค์ | ก็ชำมลักชำเลืองหา |
| ๏ ปางเกิดมหัศจรรย์ | จลาจลโกลา |
| เพื่อเหตุบุญญา | ก็วิบัติดาลเปน |
| ๏ ทั่วทศทิศาภาค | ก็ชรอุ่มพยับเย็น |
| หลากลางบร้างเห็น | วิปริตบุราณกาล |
| ๏ หฤทัยธหวาดหวั่น | พระกายสั่นตระดกดาล |
| กรรเช้าแสรกคาน | ก็วิบัติพลัดกัน |
| ๏ ทั้งเสรียมและขอเคย | กรกุมก็หลุดพลัน |
| ทรงพระวิตกตัน | จิตรผิดประหลาดลาง |
| ๏ พระเนตรทั้งซ้ายขวา | ก็กระเหม่นระริกราง |
| ทางพฤกษไพรกลาง | ก็อุบัติวิบัติกลาย |
| ๏ พรรณพฤกษทรงผล | ก็พิกลโหดหาย |
| เพล็ดพวงผการาย | ทุกกิ่งก้านตระการกล |
| ๏ ลางเหล่ากำหนดดอก | บมิทันฤดูดล |
| ดาลเภทพิกลยล | ผลดกบเคยควร |
| ๏ นางท้าวก็รีบร้น | ผลเก็บจะด่วนจวน |
| สายัณหเย็นยวน | ชรอุ่มคลุ้มชมัวไพร |
| ๏ แสงสุริโยดับ | จรลับสุเมรุไกร |
| พลบค่ำธรีบไคล | จรสาวพระบาทมา |
| ๏ พบพาลมฤคราช | มหิทธิเจษฎา |
| ปีบเปรยงสำเนียงปรา | กฎครื้นสกัดทาง |
| ๏ ชายาตระหนกใน | หฤทัยธอางขนาง |
| หยุดยืนกำสรดพลาง | สอื้นร่ำรำพรรณไป |
| ๏ มรรคาทุราจร | กุฎียังชำงายไฉน |
| แล้วซ้ำประจวบไภย | จัตุรบาทพาธา |
| ๏ โอ้สองสุดาแม่ | จะชะแง้ละห้อยหา |
| สายัณหเคยมา | ประจำคอยจะมุ่งมอง |
| ๏ คอยพลางจะเล่นโดย | จิตรทรามคนองสอง |
| ฝุ่นทรายจะปรายกอง | วรกายจะมัวมอม |
| ๏ แต่พี่และน้องนั้น | บริบาลบำรุงถนอม |
| ชาลีจะอดออม | เสน่หน้องประคององค์ |
| ๏ ดุจหงสทั้งคู่ | สุขเคยในสระสรง |
| จากถิ่นทำลักลง | ในเปือกตมก็เสียศรี |
| ๏ ยากเย็นลำเค็ญใน | พนไพรพนาลี |
| จนซูบพระอินทรีย์ | ฉวีมางสโรยรา |
| ๏ เพลากัณหาเคย | จะชวนพี่ลิลาคลา |
| คอยแม่บเห็นหา | จะร่ำเรียกด้วยอยากนม |
| ๏ สุดคอยจะชวนกัน | จรสู่พระอาศรม |
| จะเปลี่ยวหฤทัยกรม | ทุกขสองจะวิงวอน |
| ๏ บิตุเรศจะปลอบโลม | จะตระโบมตระลึงอร |
| อย่าทุกขอาทร | จะชวนฉันผลาผล |
| ๏ เสวยพลางจะเศร้าสร้อย | จะละห้อยพิไรรน |
| กว่าสองจะลืมชน | นนีแล้วจะหลับไป |
| ๏ โอ้อาตมามา | ดลนี้ประจวบไภย |
| จะหลีกจะลัดไฉน | จะพ้นพาลเกือบเกิน |
| ๏ มรรคาก็แคบคับ | ประจุแต่ผู้เดียวเดิร |
| ซ้ายขวาก็โตรกเตริน | ละหารห้วยคิรีดง |
| ๏ คิดหลีกบพ้นภัย | ธก็ปลงกรรเช้าลง |
| ยอกรภิวาททรง | สุรเสียงพิไรวอน |
| ๏ ข้าแต่ตระกูลชาติ์ | สีหราชองค์อร |
| ใหญ่กว่าคุณากร | จัตุรบาททั้งปวง |
| ๏ เชิญรับประสานหัดถ์ | อภิวันทบำบวง |
| อันเกิดแต่ในดวง | จิตรน้องจำนงปลง |
| ๏ หนึ่งข้ามัทรีหน่อ | มัทราชใหญ่ยง |
| เปนอรรคเอกองค์ | มหิษีนเรสูรย์ |
| ๏ คือองค์พระเวสสัน | ดรหน่อพุทธางกูร |
| จากนัคเรศยูร | รยาตรบุตรบำเพ็ญผล |
| ๏ ข้าไซ้คือเปนศิษย์ | สุจริตแต่ข้าคน |
| เดียวแสวงผลาผล | ปฏิบัติพระภัศดา |
| ๏ โอ้สนธยายาม | ธิบดินทรราชา |
| กับสองกุมารา | จะเสวยผลาหาร |
| ๏ หนึ่งข้าทุเรศหา | ผลพฤกษไพรสาณฑ์ |
| ได้มาก็มากมาน | สรรพสิ่งอันโอชา |
| ๏ น้องนี้จะแบ่งปัน | คำนัลบุตรธิดา |
| ต่างคนจะไคลคลา | คฤหาสำนักตน |
| ๏ ฝ่ายพี่จะชมบุตร | ภรรยาอันโสภณ |
| น้องไซ้จะได้ยล | บุตรทั้งสวามี |
| ๏ เออพี่ทั้งสามจง | มิตรภาพปรานี |
| เชิญเชษฐหลีกลี | นุชไซ้จะได้จร |
| ๏ สามเทพยครั้นสดับ | พจนายุพาวอน |
| ขอทางอนาทร | ทุกขท้าวพิไรไป |
| ๏ สุรเสียงสำเนียงนาง | ก็สนั่นเสนาะใน |
| กรรณเทพยมีใจ | ทุกขเพทนานาง |
| ๏ จันทราวราเรือง | ทิฆัมพรพิถีทาง |
| เทพยท้าวดำริห์พลาง | จรจากสถานไป |
| ๏ พลางช่วยบำบัดสัตว์ | จัตุรบาทคนองใน |
| ห่อนให้ธมีไภย | อันตรายก็ปลอดปวง |
| ๏ แล้วสู่พิมานมาศ | สุขสมเกษมทรวง |
| เปรมปรีดิ์ฤดีดวง | วรเทพยเทพา ฯ |
| ๑๖๏ ชายายลสามสัตวคลา | หลีกจากมรรคา |
| ก็มีมโนเอมอร | |
| ท้าวทรงหาบผลรีบจร | ด้วยแสงศศิธร |
| กระจ่างจำรัสพนสณฑ์ | |
| ๏ หวั่นไหวหฤทัยนฤมล | แล่นพักเดียวดล |
| ปิ้มสุดกำลังชาเยนทร์ | |
| ๏ ถึงที่จงกรมบริเวณ | อาวาสตรายเตรน |
| พระเนตรธส่ายสอดหา | |
| ๏ ที่สองเอารสปวรา | เคยคอยมารดา |
| วันนี้บเห็นหายไฉน | |
| ๏ เย็นสรท้านทอดถอนหฤไทย | ฟูมฟายชลไนย |
| แลเพียงพินาศวางวาย | |
| ๏ โอ้สองเคยมาเล่นทราย | ก่อกองกอบปราย |
| แลมอมบมีสมประดี | |
| ๏ ครั้นเหลือบแลเห็นชนนี | มีความเปรมปรีดิ์ |
| ภิรมยเริงหรรษา | |
| ๏ วิ่งแซงแข่งเคียงกันมา | เชยชมมารดา |
| แลแม่ก็ชื่นชมสอง | |
| ๏ ดุจโปดกทรายทรามคนอง | เหลือบแลแม่ปอง |
| มโนกำเริบลองเชิง | |
| ๏ โก่งหางหูชันบรรเทิง | แล่นร้องรานเริง |
| ประโยชน์ด้วยตนอยากนม | |
| ๏ โอ้เพื่อนเข็ญใจทรามชม | จงมาเสวยนม |
| ให้แม่บันเทาทุกข์ทน | |
| ๏ สองเคยแล่นเล่นอลวน | รอยบาทยุคล |
| ยังเรียงข้างริมกุฎี | |
| ๏ ดุจฉัททันตชาติชาตรี | รอยบทจรลี |
| เสมอเปนแถวแนวเนิน | |
| ๏ โน่นกองทรายสองสุมเจริญ | กอบกองเล่นเพลิน |
| แต่สองกุมารห่อนเห็น | |
| ๏ ทุกวันแม่ลูกลำเค็ญ | ไปเช้ามาเย็น |
| จึงได้ผลาเลี้ยงกัน | |
| ๏ ตามความเข็ญใจจาบัลย์ | ละสองแจ่มจันทร์ |
| แต่พี่แลน้องสองสงวน | |
| ๏ คือลูกนกทั้งคู่ควร | เช้าแม่แปรปรวน |
| ประเวศวนาอารญ | |
| ๏ หาเหยื่อเผื่อป้อนลูกตน | เหมือนอกเจ้าทน |
| วิบากด้วยจากมารดา | |
| ๏ แต่เช้าคุ้งเท่าสนธยา | โอ้รอยเวรา |
| ทั้งสองสิ่งใดตามผลาญ | |
| ๏ จึงบำราศเวียงวังสถาน | ไอสูรย์ศฤงคาร |
| ทั้งญาติประยูรวงศา | |
| ๏ สองเปนเพื่อนไร้มารดา | อนิจจาทรมา |
| พระกายด้วยแม่จำจน | |
| ๏ แม่ลูกลำบากยิ่งคน | ประดาษทุรพล |
| ได้ร้อยแลพันแสนทวี | |
| ๏ ทุกวันเช้าเย็นแม่มี | ความชื่นเปรมปรีดิ์ |
| ด้วยเจ้าทั้งคู่คลายทรวง | |
| ๏ โอ้ฝันแม่นี้ใหญ่หลวง | หลากลางทั้งปวง |
| อุบัติเปลี่ยนเปลี่ยนใจ | |
| ๏ แม่มาหาสองหายไป | หาแห่งหนใด |
| บเห็นยุพาลาวัณ | |
| ๏ เอะฝันมารดาอัศจรรย์ | รอยแม่นเหมือนฝัน |
| กระมังจึงซ้ำมีลาง | |
| ๏ เออโน่นผลตูมกลิ้งกลาง | ทรายดูอางขนาง |
| ฉงนหฤทัยเทพี | |
| ๏ นางท้าวกรรแสงแสนทวี | รอยกรรมก่อนมี |
| มัทรีจึงเคืองเข็ญใจ | |
| ๏ ผันแปรแลพลางร่ำไร | โอ้สองทรามไวย |
| ประพาสตำบลห่อนเฉลย | |
| ๏ โอ้อรกัณหาแม่เอ๋ย | แม่มามาเสวย |
| พระถันอันเต่งเต็มทรวง | |
| ๏ ที่เล่นเย็นเงียบหนักดวง | จิตรแม่รลวง |
| รลุงรฦกสองสมร | |
| ๏ มาหาแม่เถิดบังอร | อย่าให้มารดร |
| วิตกกำสรดโศกา | |
| ๏ โทษแม่เพียงเจ้าโกรธา | มาคลาศเวลา |
| อภัยอย่าเคียดคำรณ | |
| ๏ สงสารท้าวเสวยทุกข์ทน | แสวงทุกตำบล |
| บพบพระหน่อนงพาล | |
| ๏ ผันพักตรพิลาปแดดาล | ทรงเสียมขอคาน |
| แลหาบผลาผลจร | |
| ๏ ถึงอาศรมบทบวร | ปลดปลงหาบคอน |
| ในที่สำนักโรงฉัน | |
| ๏ ตระบัดลีลามาพลัน | ถึงถวายอภิวันท์ |
| สมเด็จบพิตรภรรดา | |
| ๏ พลางฟายอสุชลธารา | ทูลถามกิจจา |
| ด้วยสองตรุณนฤมล | |
| ๏ สรวมชีพข้าบาลยุคล | ฉันใดไป่ยล |
| ยุพาทั้งสองสายใจ ฯ | |
| ๒๘๏ ข้าแต่นฤเบศร์ | |
| ขอทูลถามเหตุ | กาลเกิดกลไฉน |
| สองหน่อน้อยนาถ | ประพาสแห่งใด |
| หาห่อนเห็นใน | เขตรแคว้นอาวาส |
| ๏ กาลก่อนมัทรี | |
| คืนสู่กุฎี | ย่อมยลสายสวาท |
| แล่นเล่นบรรเทิง | รื่นเริงใจนาถ |
| พลางคอยข้าบาท | ข้างที่จงกรม |
| ๏ วันนี้หลากนัก | |
| โอ้สองสุดรัก | ขาดคอยเสวยนม |
| ข้าห่อนพานพบ | สบสองทรามชม |
| อุระระบม | เกรียมกรมพางวาย |
| ๏ คืนข้านฤมิตร | |
| อัศจรรย์วิปริต | ข้าได้แถลงถวาย |
| แต่นาถกระษัตริย์ | ท้าวตรัสทำนาย |
| สุบินบรรยาย | เปนประจิมมา |
| ๏ ข้าตรินฤมิตร | |
| ไป่ไว้วางจิตร | จึงทูลราชา |
| ฝากสองสุริยวงศ์ | ขอทรงกรุณา |
| อย่าให้ลีลา | เล่นไกลกุฎี |
| ๏ พูดพลางร่ำไห้ | |
| ชลเนตรหลั่งใหล | ร่ำไรโศกี |
| โอ้ลูกรักแม่ | กัณหาชาลี |
| นิ่งให้ชนนี | พิไรรัญจวน |
| ๏ แม่มาแต่ป่า | |
| เคยได้เสาวนา | สุรเสียงสองสงวน |
| ทรงจำเรียงรับ | ถ้อยถ้อขับครวญ |
| ผสานเสียงนวล | แจ้วเจื้อยกล่อมกลม |
| ๏ เสียงสองฉ่ำเฉื่อย | |
| แม่ฟังคลายเหนื่อย | ชูชื่นอารมณ์ |
| ฟังเสียงสกุณา | กาไก่ระงม |
| สาลิการารมย์ | เริงร้องเรียกกัน |
| ๏ แก้วโกกิลา | |
| แขกเต้ามยุรา | โนรีเบญจวรรณ |
| แขวกขวานกระสา | กทาเขาขัน |
| นางนวลอัญชัญ | จักรจั่นเรไร |
| ๏ ฝ่ายฝูงมฤคมาศ | |
| ร้องก้องอาวาส | ต่างต่างเนืองใน |
| ละมั่งละมาศ | ผกผาดคลาไคล |
| ฟานร้องเพรียกไพร | กวางทรายรายเรียง |
| ๏ เสียงสองเยาวเรศ | |
| กับสัตวต่างเพศ | ประนังสำเนียง |
| คือการมหรศพ | ตระหลบฦๅเสียง |
| อื้ออึงคนึงเพียง | ประโคมภูบาล |
| ๏ วันนี้สงัดเย็น | |
| อาศรมวายเว้น | สุรเสียงกุมาร |
| เย็นทั้งเสียงสัตว | สงัดเงียบเปรียบปาน |
| ป่าช้าดงดาน | ป่าร้างแรมคน |
| ๏ โอ้อรน้อยนาถ | |
| ฤๅเจ้าประพาส | พินาศด้วยชนม์ |
| ด้วยภัยอินทรี | อันมีเบื้องบน |
| เวหามายล | ฉวยฉาบคาบไป |
| ๏ กินเปนภักษา | |
| โอ้เจ้ามรณา | จงประจักษ์ใจ |
| ขอแม่พานพบ | ทรากศพทรามไวย |
| เกศกายสิ่งใด | สักสิ่งสำคัญ |
| ๏ โดยแม่สังเกต | |
| เสี่ยงใจเห็นเหตุ | ทุกสิ่งสบสรรพ์ |
| รอยสองยุพิน | สุดสิ้นชีวัน |
| แม่นแท้เที่ยงธรรม์ | จึงเจ้าสูญไป |
| ๏ อ้าพระปิ่นปก | |
| ฤๅสองทารก | นอนเล่นภายใน |
| อาศรมแต่เย็น | เคลือบเคล้นหลับใหล |
| ข้าบาทสงไสย | หลากใจจินต์จน |
| ๏ ฤๅบาทบงกช | |
| ตรัสใช้เอารส | ทั้งสองนฤมล |
| นำข่าวสารราช | ทูลบาทยุคล |
| จอมภูวมณฑล | ไอยการาชินทร์ |
| ๏ โอ้อันหนึ่งเล่า | |
| พระผู้ผ่านเผ้า | แต่จากธานินทร์ |
| ย่อมโปรดปรานี | มัทรียลยิน |
| กับสองยุพิน | ภักดีโดยไท |
| ๏ บัดนั้นฤบาล | |
| ห่อนเอื้อนโองการ | ดำรัสตรัสไข |
| คดีดีร้าย | ด้วยสองสายใจ |
| มึนตึงขึงไป | ฉันใดอัศจรรย์ ฯ |
| ๑๖๏ นางท้าวรันทดจาบัลย์ | พิไรรำพรรณ |
| พิลาปพลางบังคมทูล | |
| ๏ ทุกขข้าครานี้อาดูร | ร้อนในอกปูน |
| ผผ่าวจะปิ้มโทรมทรุด | |
| ๏ โอ้แสนลำบากกายนุช | ด้วยธิดาบุตร |
| ประจากอุราอาวรณ์ | |
| ๏ ชีพข้าบริจาภูธร | เห็นจักเมือมรณ์ |
| พินาศสิ้นสุดแด | |
| ๏ เพราะพระบมิโปรดปรานแปร | วรพักตรเลงแล |
| แลนิ่งบพร้องพรายคำ | |
| ๏ ทุกข์นั้นพัญเอิญยิ่งกำ | เริบร้อนจิตรจำ |
| พิบากเปนสองภาคพูล | |
| ๏ อุประมัยเหมือนชายอาดูร | เกิดวรรณโรคคูณ |
| ในทรวงแลเจ็บจาบัลย์ | |
| ๏ พิษกาฬกำเริบร้อนรัน | ทุกข์เพียงชีวัน |
| ชีวิตม้วยด้วยฝี | |
| ๏ มีชายหนึ่งร้ายราวี | อิจฉาบาบี |
| ก็แผลงซึ่งปืนเลิศฦๅ | |
| ๏ ตึงต้องฝีชายชำงือ | พิษผ่าวกลุ้มคือ |
| จะม้วยชีวิตรอนรอน | |
| ๏ เจ็บนั้นสองฝ่ายอาวรณ์ | ดั่งข้าภูธร |
| แลทุกข์เปนสองสถาน | |
| ๏ จักเปนข้าบาทบทมาลย์ | ไปภายหน้านาน |
| นั้นเห็นจะสิ้นสูญใจ | |
| ๏ ด้วยทุกข์เทวษข้าเหลือไกร | ถ้าท้าวบมิไข |
| คดีให้แจ้งมาโน | |
| ๏ เห็นชีพจักจากกาโย | ในปางอรุโณ |
| ประจักษ์ในเบื้องบาทา ฯ | |
| ๑๔๏ ปางนั้นพระบาทบพิตรฟัง | พจนาตถชายา |
| กรรแสงสอื้นหฤทยปรา | รภด้วยพระหน่อนาม |
| ๏ แม้เรามิตรัสยุบลแต่ | วรราชนงราม |
| น้องท้าวจะมีวิตกความ | ทุกขแทบทำลายลาญ |
| ๏ ท้าวตริดำริห์กิจคดี | กลอันประหารผลาญ |
| แห่งโศกพธูจะดรธาน | ทุกขนั้นจะเคลื่อนคลา |
| ๏ สิ่งใดจะเจ็บจิตรสตรี | แลจะมีในโลกา |
| เออแต่คดีบุรุษทา | รุณโทษหวงหึง |
| ๏ เห็นแท้ก็แปรพิมลพักตร | กลคือพิโรธรึง |
| แล้วตรัสดำรัสอนิจพึง | ยลแยบอุบายกล |
| ๏ เจ้าไซ้ธิดาบรมนาถ | มัทราชโสภณ |
| กอบเกียรติยศฤทธิพหล | บริวารยศาสม |
| ๏ อนึ่งเจ้าก็มีพิริยภาพ | วรสุนทรารมณ์ |
| ทรงเบญจลักษณอุดม | สิริยิ่งสตรีไกร |
| ๏ โลกฦๅระบือกฤติพระนาม | ยศศักดิอรไทย |
| เรียมไซ้ก็ยลหฤทัยใน | นุชนาฎแต่เดิมดี |
| ๏ ปางจากบุรินทรพิศาล | วรราชเทพี |
| สู้เสียสนมสมบัติลี | จรโดยดำเนิรเข็ญ |
| ๏ เปนเพื่อนพเนจรวิบาก | คุณขอบลำเภาเพ็ญ |
| ตั้งใจจำนงพระนุชเปน | อัคเรศเอกองค์ |
| ๏ เปนเพื่อนบำเพ็ญกุศลศีล | วรโพธิญาณยง |
| สืบสร้างสมภารนิตยปลง | จิตรไว้พระไทยนาง |
| ๏ ห่อนแจ้งคดีกลอุบาย | จิตรท้าวธจืดจาง |
| ครั้นเช้าก็ฝากบุตรวราง | ธก็พลางพิรากล |
| ๏ ทำทุกขเสร็จภิรมยเปรม | หฤทัยนฤมล |
| ยิ้มพลางก็รีบบทจรล | วนพฤกษยินยวน |
| ๏ แม้ชาติเชื้อบุรุษช้า | บมิแจ้งตระแหน่นวล |
| หากเรานิมีจิตรประมวล | กลทราบคดีดล |
| ๏ เออธรรมดาพนศิขร | บมิร้างนิราชน |
| หนึ่งวิทยาธรพิมล | คณต่างคณาคลา |
| ๏ หนึ่งพรานพเนจรทุเรศ | วนเวศพนาทวา |
| นักสิทธิทรงคุณวิชา | จรเลมผลาหาร |
| ๏ แม้ท้าวธจักประทุษฐลา | มกล่วงมิจฉาจาร |
| คือใครจะยลกลยุพาล | ประพฤติอัปประมงคล |
| ๏ หนึ่งพฤกษมีผลก็กลาด | บมิเกือบชำงายพน |
| ปริงปรางมะทรางผลอนน | ตอเนกดาษดา |
| ๏ โดยด่วนมัทรีจรจะเก็บ | ผลพฤกษคืนคลา |
| แต่ก่อนยังวันวรทิวา | ก็จะได้พอครันฉัน |
| ๏ นี่เนื้อธจงจรแสวง | ผลไม้อันหวานมัน |
| ชอบเชิงอัธยาภิรมยฉัน | มธุรสชานชม |
| ๏ ปางไกลสอ้านผลก็ต่าง | บมิเคยประสบสม |
| พึงพบก็ย่อมจิตรภิรมย์ | ธก็เที่ยวประพาสเพลิน |
| ๏ เช้าคุ้งทิพากรและดับ | รัศมีศศิเหิร |
| ใครเลยจะเหมือนนุชดำเนิร | พนพฤกษลืมหลัง |
| ๏ ปวงหญิงอันมีจิตรสุภาพ | บุตรมานและผัวยัง |
| เหมือนเจ้าและเขาก็จะรวัง | บุตรสามิคู่ครอง |
| ๏ มาตรแม้จะมีกิจครไล | จิตรเขาก็ตรึกตรอง |
| อาลัยรฦกบุตรและปอง | ภรรดาจะมาพลัน |
| ๏ นี่ช่างกระไรหทยเจ้า | จรชมพนมวัน |
| ลืมเพื่อนกุฎีและบุตรอัน | อรอยู่ในศาลา |
| ๏ มาสาระดองกลเสน | หกำสรดกำศรวญหา |
| ลูกหายและทำทุกขพิรา | กลใครจะเชื่อฟัง |
| ๏ ออเออพิบากบุรพโพ้น | สนองพี่นิราสวัง |
| มาตั้งสมาธิวิริยัง | ผลพรหมจรรยา |
| ๏ เพราะเราอนาถบมิมี | พลพรรคโยธา |
| สิ้นเดชสิ้นฤทธิวรา | ทรมานแต่เดียวดาย |
| ๏ เจ้าจึงกำเริบประพฤติโม | หประทุษฐทำลาย |
| แม้เราและยังสุขสบาย | จิตรในนครจร |
| ๏ พระเศียรศิโรศวรมัทรี | ก็จะขาดพินาศมรณ์ |
| เพราะด้วยพระแสงขรรคจะรอน | ชีวิตท้าวประไลยลาญ |
| ๏ ท้าวตรัสดำรัสกิจยุบล | กลไว้เปนโวหาร |
| โลกเพื่อจะห้ามสุขุมดาล | ทุกขท้าวธโศกศัลย์ |
| ๏ แล้วท้าวก็นิ่งบมิดำรัส | กลเคียดคำนึงทัณฑ์ |
| โทษซึ่งธมาบรวิวัน | ดลต่อพระสนธยา ฯ |
| ๒๑๏ ส่วนไทมัทรีราชการดา | สวนพจนสา |
| มีธบัญชา | ประมาทองค์ |
| ๏ ห่อนได้เคียดเคืองดำรงปลง | หฤทยวรอนงค์ |
| รับใส่เศียรลง | ตระบัดกาล |
| ๏ ค่อยคลายโทมนัสนงพาล | ธก็พจนวิถาร |
| ทูลสนองสาร | พระภรรดา |
| ๏ โทษาข้าบาทบริจา | สหสและคณนา |
| สรวมชีวาตมา | อภัยโทษ |
| ๏ ท้าวบริภาษนุชไป่โกรธ | กลจิตรธพิโรธ |
| เวรวิบากโทษ | จำนองนาน |
| ๏ ข้านี้ดีร้ายก็แจ้งการ | วรบทนฤบาล |
| ยลยุพาพาล | แต่เพรงมา |
| ๏ สัตยไว้ด้วยเทพยหิมวา | วรทิพนยนา |
| สิทธิศักดา | พยานยล |
| ๏ หนึ่งไซ้เสียงอึงคนึงดล | บพิตรสวนกล |
| ยินตระหลบดล | กุฎีฤๅ |
| ๏ สามสัตวต่างชาติเลิศฦๅ | พยัคฆทิปิจคือ |
| สีหธิกหือ | ฤหรรษา |
| ๏ พยัคฆยินขวางปรัถกาลา | ศศิธรจรอา |
| กาศจึ่งลา | ประจากทาง |
| ๏ อนึ่งเกิดอัศจรรย์ในป่าปาง | ผลพิกลและลาง |
| เมฆเกลื่อนกลาง | ชรอับทิศ |
| ๏ ข้าบาทหวาดหวั่นตลึงคิด | หฤทยวิจลผิด |
| ยลรำพึงคิด | ก็ปรารมภ์ |
| ๏ ถึงสามกระษัตราในอาศรม | วิตกกรประนม |
| เทพยทุกกรม | อำเภอพง |
| ๏ สรวมศุภสวัสดิสุขมง | คลชยชยจง |
| คุ้มพระบาทบงสุ์ | และเอารส |
| ๏ ใช่ข้าทูรชาติค้อมคด | จิตรพิกลขบถ |
| ดุจพระองค์พจ | นโองการ |
| ๏ สัตยข้าขอนาถภูบาล | พิจรณกิจการ |
| แม้พิรุธราญ | ชิวาวาตม์ |
| ๏ ซึ่งโทษมาผิดกำหนดคลาศ | บพิตรบรมนาถ |
| จงประทานราช | ชโทษา ฯ |
| ๑๑๏ ป่างปิ่นสนมนาฎ | วรราชมัทรีชา |
| ยาทูลคดีปรา | รภโทษวิงวอน |
| ๏ ภูเบศร์จงโปรดปราน | วจนาประกาศร |
| ชาเยนทรอาทร | ทุกขทูลพระบาทบงสุ์ |
| ๏ แต่ข้าพระบาทเปน | บริจาวราวงศ์ |
| แต่เยาวเท่าทรง | บรรพชาวนาสถาน |
| ๏ ห่อนเคยพิโรธข้า | บริภาษนาการ |
| ถึงเพียงประมาทมาน | กลนี้บมีเลย |
| ๏ ป่างจากบุรีรมย์ | สนมใดพระองค์เคย |
| โปรดปรานก็ดานเฉย | จิตรห่อนกตัญญู |
| ๏ ยามท้าวธตกไร้ | บมิใครเปนเพื่อนภู |
| เบศร์แต่มัทรีดู | บมีได้ก็โดยดล |
| ๏ ภักดีอุสาหะ | กตเวทิทานทน |
| แสวงหาผลาผล | ปฏิบัติอัตรา |
| ๏ อินทรีย์ก็ซูบเศร้า | วรมางสโรยรา |
| คือศิษย์สำรวมอา | รมณภักดิอาจารย์ |
| ๏ ก่อนท้าวธย่อมกา | รุญภาพโปรดปราน |
| ว่าข้ามัทรีทาร | ทุกขเพื่อพิบากมา |
| ๏ วันนี้มัทรีเก็บ | ผลพฤกษนานา |
| อินจันทน์พวาดา | และมดูกมเดื่อแดง |
| ๏ กล้วยกล้ายและหวายหว้า | ตขบคุดและรากแจง |
| ขวิดขวาดมตูมแตง | และลมุดพุดซาสด |
| ๏ ขอนหนึ่งและเผือกมัน | ขมิ้นชันสำหรับบด |
| ฝักบัวกระจับสด | สรรพสิ่งตระการหวาน |
| ๏ ขอท้าวดำรัสเรียก | บุตรสองยุพาพาล |
| มาเลือกผลาหาร | ให้เสวยสว่างใจ |
| ๏ แล้วเจ้าจะได้ทรง | บุปผชาติมาไลย |
| ย่างเยื้องกระหยับไกว | กรกราบถวายศัพท์ |
| ๏ สองทรงประสานเสียง | สุรแจ้วจำเรียงรับ |
| รี่เรื่อยจะเจื้อยจับ | จิตรท้าวบวางวาย |
| ๏ ซึ่งท้าวประวัติถึง | วรวงศทั้งหลาย |
| ทุกวันสบายคลาย | ทุกขส่างสว่างใจ |
| ๏ ครั้งนี้บมีเพื่อน | ทุกขเวทนาใน |
| แต่สองดไนยไวย | และมัทรีเปนสี่องค์ |
| ๏ โอ้โอพระทรามสวาท | ชนนีนิราสดง |
| เก็บผลผลาจง | จิตรฝากทุกสิ่งอัน |
| ๏ มาแม่จะสีสรง | อรองคแจ่มจันทร์ |
| จักบดขมิ้นชัน | สำอางสองสุดาพงา |
| ๏ แม่เคยบรรเทาทุก | ขเพราะสองกุมารา |
| ชื่นชมภิรมยา | จิตรคลายระบมกรม |
| ๏ ฤๅสองจะไสยาสน์ | กุฎีในสำราญรมย์ |
| เออผิดจะบรรธม | ปฐมยามบเคยควร |
| ๏ นางท้าวพิไรร่ำ | กรรมใดประจวบจวน |
| จำแม่กำศรวญครวญ | เทวษหาบเห็นศรี |
| ๏ รอยชาติเพรงแม่ | ปริภาษประมาทชี |
| พราหมณ์พฤฒิอันมี | ศีลผู้สดับธรรม์ |
| ๏ บาปนั้นบำรุงร้าง | บุตรจากอุราอัน |
| ทนทุกขจาบัลย์ | กลเพื่อเพราะเวรา ฯ |
| ๑๖๏ ท้าวทูลถามท้าวภรรดา | ด้วยโอรสา |
| ธิราชทั้งสองสูญไฉน | |
| ๏ ขอท้าวตรัสให้แจ้งใจ | ทูลเท่าใดใด |
| พระบาทมิได้บัญชา | |
| ๏ นางนาฎยิ่งเศร้าโศกา | บังคมทูลลา |
| ทุเรศแสวงกุมาร | |
| ๏ ที่รอยเคยเล่นสำราญ | เลาะเลียบทุกสถาน |
| แลกู่ตะโกนร้องหา | |
| ๏ ถึงต้นหว้าใหญ่สาขา | หยุดยืนทัศนา |
| ก็ร่ำรำพรรณกำสรด | |
| ๏ เอนดูชัมพุกาปรากฎ | กิ่งก้านช้อยชด |
| ชรอุ่มเปนพุ่มคือฉัตร | |
| ๏ ร่มชิดพันแสงไตรตรัส | เพียงเพดานดัด |
| แลวายุเรื่อยรื่นรมย์ | |
| ๏ เจ้าเคยมานั่งนอนชม | เล่นโดยนิยม |
| ประสาตรุณเริงใจ | |
| ๏ ห่อนเห็นท้าวเที่ยวจรไคล | เสาะแสวงหาไป |
| ทุกแห่งพระลูกเคยจร | |
| ๏ ประพาสร่มรุกขอรชร | รื่นราบดินดอน |
| สอ้านสอาดกวาดเตียน | |
| ๏ นานาพฤกษาอาเกียรณ์ | รังรักแคเคียน |
| สมีสมอยอยม | |
| ๏ ยางทรายโพบายสุกรม | ขวาดขวิดชิดชม |
| ขนุนตแบกเบียนเบา | |
| ๏ ทรากทรึกสนสักสล้างเสลา | แจงจันทน์กันเกรา |
| สเดาประดู่เดื่อดง | |
| ๏ ท้าวเลียบลอดสอดบาทบง | หาสองอรองค์ |
| แลครวญพิลาปลาญใจ | |
| ๏ ที่นี่เจ้าเคยเล่นใน | เก็บผลเฟืองไฟ |
| ทั้งสองเสวยพลางคอย | |
| ๏ ปรางปริงชิงกันทรงสอย | น้าวหักเห็นรอย |
| แลหลากบยลเยาวมาลย์ | |
| ๏ สงสารไทรใหญ่พิศาล | ทรงผลสุกปาน |
| ปัทมราชเรืองฉัน | |
| ๏ นานาวิหคาโจษจรร | จับจิกป้อนปัน |
| ตรุณสกุณแสรกสรวล | |
| ๏ โอ้สองเอารสน้อยนวล | เคยนั่งชมชวน |
| แลฟังสกุณภาษา | |
| ๏ แล้วทรงชิงช้าอัตรา | ใต้รุกขฉายา |
| ลดาอันเกี่ยวกิ่งไทร | |
| ๏ ชาลีชวนน้องแกว่งไกว | กัณหาตกใจ |
| ก็ร้องตระซั้นไหว้วอน | |
| ๏ ที่เล่นเห็นรอยบทจร | แต่สองบังอร |
| ทุเรศดำบลใดหนอ | |
| ๏ เห็นสถานอุทยานพึงพอ | ดวงดอกลออ |
| ละอบสุคนธเรณู | |
| ๏ ซ่อนกลิ่นส่งกลิ่นชมชู | ลำดวนดาษดู |
| ผกาแลตูมแบ่งบาน | |
| ๏ พุดจีบพุดลาพุดตาล | บุนนากโรยราน |
| กุสุมภสร้อยเกสรา | |
| ๏ นางแย้มยี่โถโยทกา | แก้วพิกุลจำปา |
| ยี่สุ่นกุหลาบมลุลี | |
| ๏ สาวหยุดพุทชาดสารภี | การเกษจำปี |
| แลปีบสุกรรณิกา | |
| ๏ เจ้าเคยเด็ดดวงมาลา | ทรงแซมชฎา |
| ทั้งสองเปนนิจนิรันดร์ | |
| ๏ ท้าวเสด็จเที่ยวถึงขอบคัน | โบกขรณีอัน |
| ชลาแลเปี่ยมปริ่มสระ | |
| ๏ นานาประทุมาบานฉะกะ | ตูมตั้งระดะ |
| ทั้งห้าประการแกมปน | |
| ๏ ภุมเรศกลั้วกลิ่นคลึงคนธ์ | เกสรโกมล |
| วว่อนในสระดาษเดียร | |
| ๏ มีหมู่มัจฉาหว้ายเวียน | สร้อยส้าพากเพียน |
| กระแหสวายหางแดง | |
| ๏ เนื้ออ่อนช่อนชโดเฝือแฝง | แมลงภู่ทรายแซง |
| กระดี่ตระหนกหนีกลัว | |
| ๏ บ้างดำโบกหางผุดหัว | หว้ายคล้ายเห็นตัว |
| แลน้ำก็ใสแสงจันทร์ | |
| ๏ เพลาบ่ายแสงสายัณห์ | เจ้าเคยจรจรัล |
| ประพาสมัจฉาชมชล | |
| ๏ แล้วเด็ดโกมุทอุบล | สัตบงจงกล |
| ลนีประดับทัดทรง | |
| ๏ บมิสบสองราชอนงค์ | โศกแสนพิศวง |
| พิลาปดำเนิรแสวงวร | |
| ๏ เสด็จดลบนเงื้อมศิขร | โตรกตรอกซอกซอน |
| ทั้งห้วยละหารเหวผา | |
| ๏ แล้วคืนดลพุ่มพฤกษา | ป่าชัฏชายา |
| ธสอดพระบาทคลาศคลาย | |
| ๏ ย่างเหยียบหนามหนาเกี่ยวกาย | กรเปนริ้วราย |
| ก็เจ็บไป่รู้สึกตน | |
| ๏ คากรองขาดค่องแขวนบน | ระหนามพูลพน |
| บคิดคำนึงอาไลย | |
| ๏ แว่วเสียงท้าวด้อมดูไป | บมิยลสองไท |
| ก็ซั้นสำเนียงเรียกรน | |
| ๏ นานาปักษาจับบน | พฤกษาตื่นตน |
| ก็ร้องประดุจทักถาม | |
| ๏ เพลาล่วงตติยยาม | ไก่เถื่อนเตือนตาม |
| กำหนดก็ซั้นขันขาน | |
| ๏ ท้าวเที่ยวถึงจงกรมสถาน | ซึ่งสองเยาวมาลย์ |
| อันเคยมาคอยมารดา | |
| ๏ สายัณห์แม่คล้อยคืนคลา | เจ้าเห็นโศกา |
| ก็เหนี่ยวกระเช้าชิงกัน | |
| ๏ แม่ปลิดผลไม้ป้อนปัน | จูงชาลีพลัน |
| แล้วอุ้มกัณหาจูบพลาง | |
| ๏ วันนี้ห่อนเห็นดุจปาง | ก่อนโอ้อางขนาง |
| ฤๅสองเสด็จทิศใด | |
| ๏ โอ้แม่ฝันร้ายหนักใจ | กริ่งกริ่งหฤไทย |
| จะไปก็พร่ำสั่งสอน | |
| ๏ เล่นแต่ใกล้ใกล้ภูธร | อย่าพากันจร |
| ประพาสไปไกลกุฎี | |
| ๏ ร่ำพลางกรรแสงโศกี | ท้าวทอดทฤษฎี |
| แลยลซึ่งเครื่องเล่นหลาย | |
| ๏ สมเด็จบิตุเรศฦๅสาย | โปรดปั้นดินดาย |
| มฤครูปเสือสิงห์ | |
| ๏ โคคชอัศวามหิงส์ | แพะแกะกะทิง |
| บรรจงประทานสองสมร | |
| ๏ เครื่องเล่นเห็นเรียงอยู่สลอน | โอ้สองบังอร |
| สถิตดำบลหนใด | |
| ๏ ท้าวทรงโทมนัสอาไลย | อสุชลนองใน |
| แลครวญตระเวนวงหา | |
| ๏ ที่ศิลาลาดดาษดา | สองเจ้าเคยมา |
| ประพาสสกุณรายเรียง | |
| ๏ โกญจามยุราม่ายเมียง | พญาลอคล้อเคียง |
| ก็บานหฤทัยหรรษา | |
| ๏ แขกเต้าเบญจวรรณสาลิกา | โนเรศสัตวา |
| คณาประมาณต่างพรรณ | |
| ๏ ต่ายเต้นเล่นไล่ชมกัน | ชมดเม่นขนขัน |
| แลแหลมคือเสี้ยมแซมขน | |
| ๏ โอ้สองทรามเสน่ห์นฤมล | เหตุใดไป่ยล |
| สำนักนิเคยชมสัตว์ | |
| ๏ อนึ่งถันชนนีเคร่งคัด | กษิรย้อยหยัด |
| เพราะพ้นกำหนดสองเสวย | |
| ๏ โอ้อรลูกน้อยแม่เอ๋ย | มาให้แม่เชย |
| บันเทาวิตกอาดูร | |
| ๏ ฤๅเจ้าชีวิตสิ้นสูญ | พระชนมายูร |
| เสด็จเสวยสวรรคา | |
| ๏ จึงหาหายทรากกายา | ชีวิตมารดา |
| จะขาดพินาศตายตาม ฯ | |
| ๑๒๏ วรราชมัทรี | สิริสุนทรนาม |
| จรดลพนราม | บริเวณวรวง |
| ๏ บมิพานทวิเอา | รสไท้ธก็ทรง |
| ทุกขปิ้มจิตรปลง | ชิวม้วยมรณาศ |
| ๏ ธก็บ่ายบทยัง | วรอาศรมราช |
| กิจทูลวรบาท | ทบรมบพิตร |
| ๏ ปถมังนรนาถ | ธิบดีบรรพชิต |
| มิตรภาพขนิษฐ | ปฏิบัติพระองค์ |
| ๏ อรุโณบริจา | จรสู่พฤกษพง |
| กิจการกุฎิทรง | ชลฉันธก็หา |
| ๏ วรกุณฑธกอง | วรโชติประภา |
| พิธีพรตจรรยา | ชนมาทวิไสย |
| ๏ ธก็แลนุชหาบ | ผลพฤกษครไล |
| ธก็เอื้อนรสไข | วรโอษฐภิปราย |
| ๏ นุชเหนื่อยก็ประทัง | กลเบาจิตรคลาย |
| ผลจัดและถวาย | วรยาทยุคล |
| ๏ ธก็เรียกบุตรรา | ชดนัยนฤมล |
| บริโภควรผล | สุขสามขัติโย |
| ๏ ขณะนี้บมิได้ | จรนำอุทโก |
| พิธิเพทวโร | วรกุณฑบกอง |
| ๏ ธก็นิ่งบมิตรัส | มธุรสพจนปอง |
| อนุเคราะหสำนอง | และสำเนียงธประภาษ |
| ๏ อปมงคลเห | ตุประการวรราช |
| บุตรจึงวิปลาศ | และบยลกลใด ฯ |
| ๒๘๏ ปางไทเทพี | |
| สมเด็จมัทรี | ศรีศุภวิไลย |
| บังคมทูลบาท | วรราชภูวไนย |
| ท้าวห่อนตรัสไข | คดีนิ่งนาน |
| ๏ นางเร่งอาดูร | |
| เศร้าโศกเพิ่มพูล | ทุกข์ยิ่งก่อนกาล |
| ยอกรอภิวาท | ลานาถภูบาล |
| กรรแสงประปราณ | พิไรร่ำหา |
| ๏ ด้วยแสงศศิธร | |
| ส่องสว่างอัมพร | แต่ย่ำสนธยา |
| เกลือบใกล้แสงทอง | เรืองรองโอภา |
| เที่ยวทบทวนหา | หนแห่งสบสถาน |
| ๏ สองเคยประพาส | |
| บริเวณอาวาส | ภูผาพิศาล |
| ชั้นช่องโตรกตรอก | ทรอกห้วยเหวธาร |
| พุ่มพงดงดาน | ละเมาะเสาะโดย |
| ๏ ทรงสุรเสียงร้อง | |
| เกริ่นกรายกู่ก้อง | กำลังแรงโรย |
| แต่ท้าวคร่ำครวญ | รัญจวนไห้โหย |
| สองกรกำโบย | พระทรวงดวงแด |
| ๏ แสวงค้นจนจบ | |
| แห่งใดไม่พบ | หมอบมองเลงแล |
| หาทุกตำบล | กมลปรวนแปร |
| เพราะสองสวาทแห | ห่างหายพัญเอิญ |
| ๏ แต่ท้าวเที่ยวหา | |
| แม้จักคณนา | มรรคาคลี่เดิร |
| บัณณรสะ | โยชนะเตร่เตริ่น |
| โดยอรรถดำเนิร | ดำนานกล่าวกลอน |
| ๏ เสียงไห้เรียกหา | |
| แหบแห้งอุรา | เยือกเย็นอาวรณ์ |
| หมู่พฤกษไพรชัฏ | สงัดเงียบดงดร |
| สรรพสัตวนิกร | ซบเซาเหงางุน |
| ๏ ทั่วไทเทเวศร์ | |
| ศิงขรขอบเขตร | ยินศัพทเฉียวฉุน |
| พิลาปละห้อย | โศกสร้อยอาดุร |
| เพราะเพื่อการุญ | นางท้าวทุกข์ทน |
| ๏ ฝ่ายจันทรทรงกลด | |
| รัศมีศรีสด | ลับพฤกษพนสณฑ์ |
| สงสารรันทด | ลาลดจินจน |
| ด้วยสองนฤมล | วิโยคจำไกล |
| ๏ ท้าวทรงกำสรด | |
| ด้วยสองเอารส | รักร่วมหฤไทย |
| หาห่อนพบพาน | สถิตสถานใดใด |
| แค้นคิดผิดใจ | หลากโอ้อนิจจา |
| ๏ โอ้เจ้าเพื่อนไร้ | |
| แม่ถนอมเจ้าไว้ | แต่พระเยาว์มา |
| จนจำเริญวัย | ภัยห่อนพาธา |
| คุ้งจากนครา | มาสู้ทนยาก |
| ๏ ควรฤๅวิบัติ | |
| รอยกรรมกำจัด | ชาติโพ้นแม่พราก |
| คณาโปฎก | วิหคทำจาก |
| เพราะเวรวิบาก | นั้นมาตามผลาญ |
| ๏ โอ้อกอนิจจา | |
| อาภัพสหัสา | จึงอุบัติดาล |
| กรีดลสนอง | เลี้ยงสองเยาวมาลย์ |
| ห่อนยาวยืนนาน | ดั่งนี้จำจน |
| ๏ สุดไห้สุดหา | |
| สุดแสนเวทนา | สุดคิดจิตรฉงน |
| หิวโหยโรยแรง | เหือดแห้งอสุชล |
| แปรพักตรจรดล | คืนสู่กุฎี |
| ๏ ยอกรอภิวันท | |
| มิใคร่จะทัน | ถวายอัญชุลี |
| ทรงสุรเสียงร้อง | ทูลสารสวามี |
| โอ้นฤบดี | คำเดียวสุดเสียง |
| ๏ สุดสิ้นอัสสา | |
| สปสาศชายา | ทอดองคเอนเอียง |
| วิสัญญีภาพ | ท่าวทบสลบเพียง |
| พสุนธรเคียง | ต่อเบื้องบาทบงสุ์ |
| ๏ คือกัทลีมาศ | |
| บุคคลเยื้องยาตร | แกว่งตาวคมคง |
| กรายกรฟันฟาด | ขาดแล้วล้มลง |
| ในที่นั้นจง | อุประมานฤมล |
| ๏ อรุณเรืองรอง | |
| เสียงสกุณกู่ก้อง | เพรียกพฤกษอารญ |
| จันทราดารก | คล้อยตกดับดล |
| ปางนาฎพิกล | พิการกาเยนทร์ ฯ |
| ๑๔๏ พระโพธิสัตวบรมนาถ | ธิบดินทร์ภูเบนทร์ |
| ยลไทพธูนุชนเรน | ทรทรงวิสัญญี |
| ๏ สำคัญพระไทยบพิตรว่า | วรราชมัทรี |
| สิ้นสูญชิวงคตบมี | ชนมายุสังขาร |
| ๏ ท้าวเกิดกำหนัดประวัติเร่ง | และสดุ้งตระดกดาล |
| คลายจากอุเบกขจิตรมาน | นยเนตรนองชล |
| ๏ โอ้เรียมบแจ้งจิตรพิบาก | บมิทันจะยินยล |
| ว่าเจ้าจะเปนวิบัติทน | ทุกขถึงทำลายกาย |
| ๏ โอ้เพื่อนพเนจรลำเคญ | และจะเอาพระศพสาย |
| มาไว้ในเขตรศิขรดาย | นุชเดียวบเพื่อนมาน |
| ๏ โสดไซ้ก็ใช่วรนิเวศ | และประเทศถิ่นฐาน |
| ของเราจะเริ่มบรมการ | กิจน้องก็อาทร |
| ๏ แม้เจ้าชิวงคตพิรา | ลยในนครวร |
| เสนาประชาก็จะขจร | กิติศัพทฦๅชา |
| ๏ จักพร้อมสพรั่งขัติยวงศ | ก็จะทรงพระโศกา |
| ทั้งสองบุรินทรนครา | กลเกิดมหัศจรรย์ |
| ๏ แสนสาวสนมสุรสุรางค | ก็จะร่ำกำศรวญศัลย์ |
| พิณพาทย์ประโคมนิจนิรัน | ดรอึงคนึงนาน |
| ๏ ไปจนจะเชิญบรมศพ | วรใส่พระโกษฐกาญจน์ |
| เสร็จนั้นจะตั้งวิจิตรงาร | วรเมรุดำกล |
| ๏ กอบการผจงวิจิตรเรือง | วรโชติอำพน |
| ลายเลื่อมวิเชียรรศมิยล | และเขบ็จขบวรทรง |
| ๏ แทรกทิศประดับวิมลเมรุ | สรรพสิ่งยยับยง |
| แก้วเก้าประกิตวรอลง | กฏเรืองอร่ามฉาย |
| ๏ รูปสัตวคณานิกรต่าง | และดำกลดำเกิงราย |
| เรียงเรียบระเบียบกินรกลาย | นรเทพประนมพรหม |
| ๏ อินโทวโรอสุรนา | คสุบรรณเคียงคม |
| พิทยาวราฤทธิอุดม | สุรสิทธิองอาจ |
| ๏ เสร็จการจะเชิญบรมโกษฐ | วรรัตนโอภาส |
| เถลิงเลอมหาพิชัยราช | ชรถางคผันผาย |
| ๏ สู่เมรุรัตนพิมาน | มรฎปประดับพราย |
| พิศเพี้ยนพิมานอมรหมาย | สุรโลกละกลกัน |
| ๏ ฝ่ายการมหามหรศพ | จะตระหลบสำเนียงนันต์ |
| ครื้นเครงละเวงกลมหัน | ตประนังกำเริบเริง |
| ๏ ครั้นสนธยากรและดับ | รัศมีรธาเพลิง |
| นานาพิฦกกลดำเกิง | ดำเลิงศรีรดวจโดม |
| ๏ เทียนทีประย้ารัตนห้อย | ระยะย้อยระย้าโคม |
| แสงสว่างทิฆัมพรโพยม | จำรัสสัทการา |
| ๏ ตราบเท่าและถึงกิจกำหนด | ศุภวารเวลา |
| จักถวายพระเพลิงวรยุพา | นุชนาฎนฤมล |
| ๏ ฟ้าหล้าตระหลบพิภพก้อง | กลล่มธราดล |
| ฝ่ายฝูงประชานิกรชน | ก็จะแซ่จะสรรเสริญ |
| ๏ บัดนี้พิบากพิบัติเบียน | สถิตยเสถียรพนมเนิน |
| ไร้ร้างพลาพลพเอิญ | ทรมานพระกายา |
| ๏ เจ้าจงจำนงคจิตรฝาก | พระศพไว้แก่ภรรดา |
| เรียมไซ้ก็ทนทุกขอนา | ถจะทำไฉนนาง |
| ๏ ฤๅเล่าจะเผาพระนุชไท้ | จะฝังไว้ก็ใช่ทาง |
| ใช่ที่ก็ทรงวิตกพลาง | ดำริหราชฤๅวาย |
| ๏ แต่ตั้งจะนั่งทุกขทุขา | ดุรเฝ้าพระศพสาย |
| สมรกว่าจะโทรมศริรกาย | อนิจาพิบากบอง |
| ๏ โอ้เจ้าก็มีคุณจะหา | พธูใดเสมอสอง |
| สัจสวามิภักดิจิตรปอง | บำเรอรักษโดยหวัง |
| ๏ วงศาจะปลอบก็บมิยล | ก็มิยินจะอยู่วัง |
| สู้เสียสละสมบัติทัง | ขัติยาบอาไลย |
| ๏ ด่วนโดยบคิดชิพิตท้าว | ทรมานดำเนิรไพร |
| เอาเพศเปนดาบสินิใจ | ปฏิบัติบำรุงเรา |
| ๏ โอ้เจ้ามาถึงมรณใน | บริเวณศิขรเขา |
| ป่าชัฏสงัดอรจะเอา | เปนป่าช้าพิศาลสถาน |
| ๏ อาศรมจะเปนบรมโกษฐ | รตนาประภาพาล |
| บรรพตจะเปนวรวิมาน | ทิพยเมรุพรายผจง |
| ๏ ศัพทสิงหกะทิงมฤคมาศ | จะต่างพาทยยรรยง |
| พฤกษาจะต่างฉัตรจรงค | และธวัชเทียวธาร |
| ๏ นานาผการุกขลดา | วัลยบุษปแบ่งบาน |
| ต่างเครื่องประดับวิจิตรปาน | สัตรัตนามาศ |
| ๏ ฝ่ายเสียงสำเนียงวิหคใน | ศิขรเขตรพนาวาส |
| ต่างเสียงสมโภชบรมราช | วรศพพธูไท |
| ๏ เรไรระเรื่อยและสาลิกา | จะต่างสังขเสียงใส |
| ต่างแตรประโคมพระนุชใน | หิมเวศไพรพง |
| ๏ เสื่อมโศกวิโยคบพิตรสม | ประดีตริดำริหจง |
| จิตรจักรตระหนักกิจอนง | คจะดับจะสูญไฉน |
| ๏ แล้วเคลื่อนพระองคจรจาก | ทิพแท่นคระไลไคล |
| ยอหัดถประทับพระอุระไท | ธก็แจ้งคดีดี |
| ๏ เสร็จทรงพระเต้าอุทกคืน | จรสู่พระเทพี |
| ปางสร้างผนวชประถมมี | วรราชกำหนดถวิล |
| ๏ โดยควรประมวลจะคณนา | สัปดมาศนิยมยิน |
| ไป่ได้สำผัสศริรอิน | ทรียนางบร้างมาน |
| ๏ คาบนี้และเพื่อจิตรเสน | หมัทรีแต่ก่อนกาล |
| คิดว่าพิราชนมดาล | ทุกขท้าวทำงนนัก |
| ๏ จำเปนจะยกศิรศิโรตม์ | วรวางพระเพลาวัก |
| ชลลูบชโลมวิมลพัก | ตรวรางค์ก็ส่างองค์ ฯ |
| ๑๕๏ กษณนั้นวรมัทรีทรง | สุนทราวงศ์ |
| กระษัตรี | |
| ๏ ทุกขวิตกวิสัญญี | ฟื้นฤดีดี |
| ดำริห์ใน | |
| ๏ จิตรกนิษฐละอายใจ | โทษเกรงไภย |
| ละอายบาป | |
| ๏ อมรนิกรยลทราบ | ตนสัตรีภาพ |
| บร้างควร | |
| ๏ ทุจริตจิตรประมาทมวล | เคลื่อนพระองค์อวร |
| ประจากตัก | |
| ๏ กรวรยุพองคอัคร์ | น้อมประนมพัก |
| ตรดิกราบกราน | |
| ๏ ทุกขพิกลเทวษดาล | โศกสนองสาร |
| พิลาปทูล | |
| ๏ ตรุณวิบุลยเพ็ญพูล | สองกุมารสูญ |
| สถานใด ฯ | |
| ๑๖๏ สมเด็จนรนาถภูวไนย | มีพจนประไพ |
| ประภาษสุภาสิตสาร | |
| ๏ สนองนาถมัทรีเยาวมาลย์ | อย่าทุกข์พิการ |
| พิกลฤไทยชายา | |
| ๏ วันวารมานพราหมณ์พฤฒา | หนึ่งเซซังมา |
| ประสบประสงควอนขอ | |
| ๏ สองโอรสราชลออ | เรียมประดิพัทธพอ |
| ศรัทธาอุบัติเอออวย | |
| ๏ บริจาคสองเสน่หอำนวย | พฤฒิพราหมณ์พาพวย |
| คระไลประเทศทางคืน | |
| ๏ จงดับแสนเสน่หฝ่าฝืน | ดับโศกแล้วคืน |
| บำบัดกำหนัดยอมยิน | |
| ๏ คืนคิดอนิจจาอาจิณ | สังขาราถวิล |
| บเที่ยงบแท้ยลยง | |
| ๏ เสวยสุขทุกขแล้วเวียนวง | พลัดพรากพวกพงศ์ |
| แลบุตรธิดามารดร | |
| ๏ จงใสโสมนัสสาทร | สุจริตจิตรอร |
| จงสาธุการทานา | |
| ๏ เรียมสร้างสมภารกฤษฎา | ภินิหารแสวงบา |
| รมีบำเพ็ญภิญโญ | |
| ๏ หวังโพธิสัพพัญญูอิศโร | นำสัตวชโน |
| ทั้งหลายชรลองสงสาร | |
| ๏ แม้มาดบุญนุชเรียมมาน | ชีพยังไป่ลาญ |
| จะสืบสนองครองวงศ์ | |
| ๏ เห็นจักสบสองยศยง | เที่ยงแท้คงตรง |
| แลโดยสังเกตจินดา | |
| ๏ ศฤงคารบริวารโภคา | สิ่งสรรพนานา |
| ประสงค์จะได้ดั่งใจ | |
| ๏ โสดองคบุรุษใดใด | ห่อนมีสงไสย |
| ดั่งพี่แลอวยเอาภาร | |
| ๏ บำเพ็ญเพื่อผลศีลทาน | ภาวนานับนาน |
| ก็ได้อสงไขยชาติ | |
| ๏ แม้ยลยาจกลีลาศ | สรวมสิ่งประสาท |
| ประสิทธิประสงค์แผ่ผล | |
| ๏ บมิได้ย่อท้อแก่ตน | ยากไร้ทุรพล |
| ก็อวยบอิ่มทานัง | |
| ๏ จนตกเข็ญใจแล้วยัง | ไป่มีสิ่งหวัง |
| จะกอบจะโกยเปนทาน | |
| ๏ เห็นแต่สองเสน่หสงสาร | จะเปรียบป่วยการ |
| บเท่าพระโพธิญาณา | |
| ๏ บุตรทานอวยด้วยศรัทธา | แต่ยังไป่สา |
| มโนคำนึงนิจกาล | |
| ๏ เปนแต่พาเหียรแห่งทาน | ห่อนอิ่มอกปาน |
| บำเพ็ญอัชฌติกะทานา | |
| ๏ ทานภายในเบื้องอาตมา | จิตรจงจินดา |
| ผู้มีประโยชน์สิ่งสรรรพ์ | |
| ๏ คือหนึ่งมังสังเกศกรรฐ์ | หนึ่งนัยนาอัน |
| แลโลหิตาดวงใจ | |
| ๏ จักแหวะแตระและให้ไป | เปนทานเลื่อมใส |
| ศรัทธาแก่ยาจกปอง | |
| ๏ ประโยชน์โพธิพุทธโดยคลอง | โดยธรรมจำนอง |
| บรมองคอารีย์ | |
| ๏ จงช่วยเพิ่มผลจาคี | ทานาบารมี |
| เปนเอกจิตรสาธู | |
| ๏ เทพีสดับบัญชาภู | ธรราชชื่นชู |
| มโนภิรมย์เปรมปรา | |
| ๏ แล้วทูลสนองสารราชา | ปางข้าบาทมา |
| บแจ้งยุบลกลใด | |
| ๏ ให้ข้าโศกร้อนหฤทัย | ป่วยปิ้มประไลย |
| ด้วยสองดรุณหลากหลาย | |
| ๏ ท้าวตอบยังห่อนพร้องพราย | ด้วยเห็นเหนื่อยกาย |
| พระนุชพึ่งมาดล | |
| ๏ ชายากราบบาทยุคล | รับส่วนกุศล |
| สมเด็จบพิตรภรรดา | |
| ๏ ทูลพลางโสมนัสศรัทธา | ข้าอุ้มครรภา |
| กำหนดประสูติจากครรภ์ | |
| ๏ ได้เลี้ยงรักษาป้อนปัน | เข้าน้ำนมอัน |
| บำรุงด้วยความการุญ | |
| ๏ ห่อนเสียแรงรักสองสุน | ทรภาพปองปุน |
| ประนอมหฤไทยใสสานต์ | |
| ๏ หนึ่งไซ้ขอนาถภูบาล | ปรีดาด้วยทาน |
| จงยังพระราชกระมล | |
| ๏ ให้ผ่องภิญโญยินยล | ผจญหมู่อกุศล |
| คือบาปธรรมข่ายมาร | |
| ๏ ให้พ่ายแพ้พระสันดาน | ปัญญาพิจารณ์ |
| คือเพ็ชรอาวุธรอน ฯ | |
| ๑๑๏ ปางนั้นบรมนาถ | วรราชธิเบศร |
| ยินสารสุนทรอร | ธก็ตรัสดำรัสสนอง |
| ๏ เออออพระน้องท้าว | ผิวเรียมบจงจอง |
| เลื่อมใสศรัทธาปอง | บริจาคยินยล |
| ๏ ไหนเลยจะดาลมาน | อัศจรรย์จลาจล |
| ท้าวนำยุบลกล | กิจนั้นมาแจ้งแจง |
| ๏ คือโลมหังษา | ก็อุบัติเสียวแสยง |
| สยองเย็นยยับแสง | สุริโยบโอภาส |
| ๏ อนึ่งปรถพีดล | คณนาบคลาคลาศ |
| สองแสนสี่หมื่นอาจ | กำหนดโยชนโดยฦก |
| ๏ บังเกิดสท้านหวาด | นฤนาทครื้นครึก |
| ป่วนปั่นสนั่นฮึก | กลเพียงภมรผัน |
| ๏ ขุนเขาพระเมรุธร | ก็โอนอ่อนภิวาทคัล |
| คือยอดลดาวัล | ยเวตรต้องอัคคีลน |
| ๏ ทวยเทพยภูผา | รักษเทวโจษจล |
| อากาศเบื้องบน | ศิรสาธุการทาน |
| ๏ เทพาธราเมศร์ | ธก็โปรยกุสุมมาลย์ |
| แย้มเยี่ยมพิมานบาน | จิตรโมทนาบุญ |
| ๏ พรหมาวราเรือง | ฤทธิภาพอดุลย์คุณ |
| ไกรเกรียงสำเนียงสุน | ทรท้าวอำนวยพร |
| ๏ นานาคณานาง | สุรเทพยอับสร |
| บ้างทรงสำเนียงวร | ดุริยางคขับครวญ |
| ๏ บ้างจับระบำรำ | ลำนำโดยขบวรอวน |
| แซ่ซร้องสำรวลสรวล | จิตรสาธุการา |
| ๏ ลางเทพย์ธิดาชม | วรทานโอฬาร์ |
| ยลแย้มภิรมยา | ยกยอยอดพระทานไท |
| ๏ เบื้องบนชรอุ่มคลุ้ม | อสุนีคนองใน |
| ปีบเปรี้ยงวแวบไว | ก็ววาบวแววตา |
| ๏ คือเมขลาล่อ | สุรรามระเห็จหา |
| เลี้ยวไล่ในเมฆา | ก็กระเกรีกนภากาศ |
| ๏ คนธรรพครุฑา | วิทยาผยองยาตร |
| โปรยบุษปมาลาศ | คณนาอเนกนับ |
| ๏ แสงสูริเยศยัง | ศศิฉายจะแจ่มจับ |
| ดาราประดาดับ | รัศมิประเทืองธาร |
| ๏ โสมยมราชา | จตุโลกบาลชาญ |
| น้อมเศียรศิโรตมกราน | อภิวันทสรรเสริญ |
| ๏ ฝ่ายพื้นพนัสสถาน | หิมพานต์คนองเนิน |
| ไพรพฤกษพัญเอิญ | กลอ่อนคือกรรำ |
| ๏ ต้องลมกำเริบหวน | รุกขดาลทำลายลำ |
| กิ่งก้านระเยินยำ | บมิทานกทบทน |
| ๏ ลางเหล่าฤดูดอก | บมิทันกำหนดผล |
| ผลดาลตระการปน | บุปผชาติตูมบาน |
| ๏ สิ่งสรรพพฤกษา | ก็พิกลพิการดาล |
| ใช่เชิงฤดูกาล | ก็อุบัติผิดผวน |
| ๏ ปักษาคณานก | ก็อเนกโหยหวน |
| ส่งศัพทแสรกสรวญ | พนไพรระงมดง |
| ๏ จับพฤกษร้องก้อง | กลให้จำนงปลง |
| ชมบุตรทานทรง | บริจาคสองสมร |
| ๏ นานาคณาหมู่ | จตุบาทดงดร |
| สีหราชไกรสร | สุขปรีดิเปรมปรา |
| ๏ คชสารกำเริบร้อง | นฤนาทโกลา |
| ลองเชิงสำเริงสา | ทรแล่นคือกังหัน |
| ๏ สิงหขนัดคนองใน | พนพฤกษไพรวัน |
| ต่างต่างผยองผัน | นรสิงหหรรษา |
| ๏ สรรพสัตวอันเปน | วิธเวรพาธา |
| กลับกลายคำนึงปรา | รภรักสมัคสมาน ฯ |
| ๑๖๏ เบื้องบั้นอรรณพแถวธาร | เครงครื้นคลื่นดาล |
| ลลอกกระฉอกชลธี | |
| ๏ กึกก้องสเทือนท้องปรถพี | ฟองฟุ้งวารี |
| ฉฉ่าฉฉานพานโพยม | |
| ๏ คลื่นลมรงมสินธุ์เครงโครม | สำเนียงเสียงโสม |
| มนัสชื่นชมทาน | |
| ๏ มัจฉาคณามากมาน | ผุดดำสำราญ |
| สำเริงประชุมชมชล | |
| ๏ ติมิติมิงคลอนนต์ | รองพื้นภูวดล |
| กำหนดประมาณมหิมา | |
| ๏ กุมภีล์จรเข้เหรา | ราหูหรรษา |
| มังกรกำเริบฉ่าฉาว | |
| ๏ กุ้งกั้งกรกฏจริวจราว | งูเงือกเสือกพราว |
| ภุชงคชาติสำเริง | |
| ๏ โลมาเคล้าคู่บรรเทิง | วาฬหว้ายลองเชิง |
| ฉนากฉลามตามกัน | |
| ๏ ต่างผุดพ่นน้ำพัวพัน | สาธุการทานอัน |
| บำเพ็ญพระโพธิยาญาณ | |
| ๏ สรรพสิ่งอัศจรรยบันดาล | ตรัสบอกกิจการ |
| ทั้งปวงแดราชเทพี | |
| ๏ ส่วนสมเด็จนาฎมัทรี | สดับสารสวามี |
| บัณฑูรนุสนธิอัศจรรย์ | |
| ๏ นางท้าวท่าวทูลทรงธรรม์ | โดยอัศจรรย์อัน |
| บันดาลในเบื้องบรรยาย | |
| ๏ แถลงถวายแต่ต้นจนปลาย | โดยดังธิบาย |
| วิถารกถาสบสรรพ์ | |
| ๏ มัทรีศรีสุนทรแจ่มจันทร์ | ทรงลักษณลาวัณ |
| วิไลยเลิศกานดา | |
| ๏ กอบด้วยยศศักดิวรา | บุตรีราชา |
| ธิราชไททรงนาม | |
| ๏ มัทราชชาติเชื้อชาญสนาม | เดโชเรืองราม |
| สมบัติสมบูรณธานี | |
| ๏ พรรณาโฉมราชเทพี | ในกัณฑ์มัทรี |
| บได้สุขุมพิสดาร | |
| ๏ ในกัณฑ์สักกบรรพบรรหาร | ใช่เชิงชำนาญ |
| นิพนธโดยพยายาม | |
| ๏ มัทรีเสาวภาคย์นงราม | บริบูรณโดยคาม |
| ภิราอรรถาคงตรง ฯ | |
----------------------------
