พระราชหัตถเลขา เรื่องเสด็จประพาสแหลมมลายู คราว ร, ศ, ๑๒๐

ประกาศ

มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศให้ทราบทั่วกันว่า การที่จะเสด็จพระราชดำเนิรประพาสเมืองสิงคโปร์ ในการส่งสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนนครสวรรค์วรพินิต ซึ่งจะเสด็จกลับไปเล่าเรียนวิชาณประเทศเยอรมนีนั้น กำหนดจะได้เสด็จพระราชดำเนิรจากกรุงเทพมหานคร ณวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ รัตนโกสินทรศก ๑๒๐ ประมาณเวลากว่าจะเสด็จกลับคือนกรุงเทพมหานคร ราวสัก ๑๕ ราตรี การเสด็จพระราชดำเนิรครั้งนี้นับว่าหลายวันอยู่ แต่เมืองที่จะเสด็จพระราชดำเนิรประพาสนี้ ถึงเปนเมืองนอกพระราชอาณาเขตรก็ดี แต่ก็ได้มีสายโทรเลขติดต่อกับกรุงเทพมหานครแล้ว ถ้ามีเหตุการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเปนการสำคัญอันเปนพระราชกิจ ฤๅต้องเปนพระราชธุระอยู่นั้น ก็อาจจะกราบบังคมทูลพระกรุณา แลรับพระราชทานกระแสพระบรมราชโองการได้ ตลอดเวลาในไม่ช้านัก

แต่กระนั้นแล้ว ยังมีพระบรมราชประสงค์อีกว่าจะไม่ให้ราชการแผ่นดิน ซึ่งเคยทรงเปนพระราชธุระอยู่เปนนิจนั้น ต้องคั่งค้างสำเร็จช้าเวลาไป เพราะเหตุที่ไม่ได้ประทับอยู่ในกรุงเทพมหานครนี้ได้เลย และทรงพระราชดำริห์เห็นว่า การเสด็จพระราชดำเนิรคราวนี้ ถึงเปนการที่เสด็จประพาสน้อยวันก็ดี บางทีจะมีราชการแผ่นดินอยู่บ้าง บางอย่างที่ต้องทูลฉลอง เพื่อได้มีพระราชดำรัสสั่งเปนสิทธิ์ขาดไปโดยฉับพลัน และการอันนั้นไม่พอที่จะต้องมีโทรเลขไปกราบบังคมทูลพระกรุณาให้เนิ่นช้าไป ไม่ทันท่วงทีของการที่จำเปนจะกระทำให้สำเร็จแล้วไปได้ดังนี้

จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานอำนาจในพระราชกิจที่จะรักษาพระนครในระหว่างเวลาเสด็จพระราชดำเนิร ส่งสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอครั้งนี้ ไว้แก่พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์วโรปการ และให้ทรงเปนประธานในที่ประชุมทั้งสองอย่างดังที่จะได้กล่าวต่อไป และให้ทรงบังคับบัญชาการทั้งปวงสิทธิ์ขาดทั่วไปพร้อมด้วยที่ประชุมทั้งสองอย่าง คืออย่าง ๑ ที่ประชุมผู้สำเร็จราชการอยู่รักษาพระนครกรุงเทพฯ นั้นมีที่ปฤกษา ๒ คือ

๑ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงนเรศร์วรฤทธิ์

๒ พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนนิรศรานุวัติวงศ์

อย่าง ๒ ที่ประชุมเสนาบดีนั้น มีเสนาบดีผู้ที่อยู่รักษาพระนคร รวมทั้งผู้เปนประธานด้วยเปน ๕ กับปลัดทูลฉลองผู้แทนเสนาบดีตามเสด็จพระราชดำเนิร ๕ รวม ๑๐ คือ^๑

๑ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์วโรปการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศ และเปนประธานในที่ประชุม

๒ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงนเรศร์วรฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงนครบาล

๓ พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัติวงศ์ เสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ

๔ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ เสนาบดีกระทรวงธรรมการ

๕ เจ้าพระยาเทเวศรวงศ์วิวัฒน์ เสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ

๖ หม่อมเจ้าปิยภักดีนาถ ปลัดทูลฉลอง แทนเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

๗ พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ผู้รักษาราชการแทนเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย

๘ พระยาบำเรอภักดิ์ ปลัดทูลฉลอง แทนเสนาบดีกระทรวงวัง

๙ พระยาเทพอรชุน ปลัดทูลฉลอง แทนเสนาบดีกระทรวงกลาโหม

๑๐ พระยาจักรปาณี ปลัดทูลฉลอง แทนเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม

และให้พระยาศรีสุนทรโวหาร เจ้ากรมพระอาลักษณ์ เปนสภาเลขานุการสำหรับที่ประชุมทั้งสองอย่างนี้ด้วย แล้วให้ประชุมกันในพระบรมมหาราชวังเปนนิจทุกวันไปตามเวลาที่สมควรจะกำหนดไว้

ถ้ามีการอันใดเช่นกล่าวมาข้างต้นนี้เกิดขึ้น ซึ่งควรจะกราบบังคมทูลพระกรุณาก่อน ก็ให้รีบกราบบังคมทูลไปโดยทางโทรเลข

แต่ถ้าการอันใดอันหนึ่งซึ่งเปนการร้อนเร็วก็ดี หรือเปนกิจไม่สำคัญพอที่จะถึงต้องกราบบังคมทูลพระกรุณาก็ดี เมื่อการนั้นเปนกิจซึ่งเคยพระราชทานพระบรมราชวินิจฉัย โดยไม่เคยต้องปฤกษาเสนาบดีแล้ว ก็ให้พร้อมกับที่ประชุมผู้สำเร็จราชการอยู่รักษาพระนครกรุงเทพฯ คาดการเทียบเคียงกับพระราชนิยม และแบบอย่างที่เคยและควรแก่เหตุนั้นบังคับบัญชาไปให้สำเร็จ แล้วจึงกราบบังคมทูลพระกรุณาออกไปภายหลัง

เมื่อการนั้นเปนกิจที่เคยโปรดเกล้า ฯ ให้เสนาบดีประชุมกัน ก็ให้พร้อมกับที่ประชุมเสนาบดีบังคับบัญชาไปให้ตลอดทุกประการ สุดแต่ให้การที่ควรจะให้สำเร็จทุกอย่างทั้งปวงนั้น สำเร็จทั่วไปให้ทันการทันเวลาอันควร อย่าให้คั่งค้างขวางขัดอยู่ เสียเวลาไปโดยใช่เหตุ

และให้ข้าราชการทุกตำแหน่ง ฟังบังคับบัญชาให้เข้าใจแน่นอนตามพระราชกำหนดกฎหมายและกระทำตามทุกสิ่งทุกประการเทอญ

ประกาศมาแต่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทในพระบรมมหาราชวัง กรุงเทพ ฯ ณวันที่ ๑๙ กุมภาพันธ์ รัตนโกสินทรศก ๑๒๐ เปนวันที่ ๑๒๑๕๓ ฤๅปีที่ ๓๔ ในรัชกาลปัตยบันนี้