ปูมราชธรรม

๏ ในภัททกัลป์นี้อันประเสริฐกว่ากัลป์ทั้งหลาย สมเด็จพระสรรเพชญพุทธเจ้าเสด็จอุบัติขึ้นห้าพระองค์คือ พระองค์พระพุทธกุกกุสันธ พระพุทธโกนาคมน์ พระพุทธกัสสป พระพุทธศรีศากยมุนีโคดม พระพุทธศรีอาริยไมตรีบพิตร ในบัดนี้พระสรรเพชญพุทธเจ้าคือ พระพุทธศรีศากยมุนีโคดมบพิตรได้ตรัสสรรเพชญดาญาณในพระมหาโพธิมณฑลชนะแก่เบญจพิธมาร[๑] ดำรัสพระจดุราริยสัจธรรม แลเกิดมหัศจรรย์อันประเสริฐมหาภารทั่วฉกามาพจรสวรรค์ขึ้นไปเท่าเถิงอักนิษฐ์มหาพรหมเป็นปรากฏนักหนา ในมนุษย์โลกนี้ก็ปรากฏไปทั่วอนันตจักรวาฬ เบื้องต่ำก็เถิงอวิจีนรกแลปรากฏอัศจรรย์นักหนาว่า พระสรรเพชญพุทธเจ้าเสด็จอุบัติในโลกนี้

อันว่าอัศจรรย์นั้นใช่ว่าจะมีแต่ในกาลเมื่อได้ตรัสเป็นพระสรรเพชญพุทธเจ้า เมื่อพุทธองค์ยังเป็นพระโพธิสัตว์ก็เป็นอัศจรรย์นักหนา อนึ่งโสด ใช่แต่องค์โพธิสัตว์นั้นเป็นอัศจรรย์ อันว่ามหานครที่พระโพธิสัตว์เสวยราชสมบัตินั้นก็เป็นอัศจรรย์ปรากฏไปทั่วทั้งแปดทิศ อนึ่ง พนสณฑ์ที่พระโพธิสัตว์เสด็จภิเนษกรมณ์ทรงทุกกรกิริยาอยู่นั้น ก็เป็นอัศจรรย์ประเสริฐกว่าพนสณฑ์ทั้งหลาย อันว่ากุลบุตรผู้มาอาศัยปรนนิบัติเป็นอุปการแก่พระโพธิสัตว์แลได้เล่าเรียนคุณวิชาคมสิ่งใดๆก็ดี ก็ปรากฏอัศจรรย์ด้วยปรีชารู้หลักสามารถ

อนึ่ง เมื่อได้ตรัสเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว อันว่าพระสารีบุตรเถระผู้เป็นอัครสาวกเบื้องขวาแห่งพระสรรเพชญพุทธเจ้านั้นก็ปรากฏปัญญาในไตรปิฎกบริสุทธิธรรมหาผู้จะเสมอสมานมิได้เท่า เว้นไว้แต่พุทธองค์ อนึ่ง ในไตรเพท เพทางคศาสตร์สี่ประการนั้น พระสารีบุตรก็รู้ทุกประการแลประเสริฐนักหนา ถ้าแลฝนตกทั่วสกลจักรวาฬก็ดี พระสารีบุตรอาจสามารถคณนาเมล็ดฝนทั้งปวงนั้นด้วยปัญญา รู้ว่าเมล็ดฝนอันตกในมหาสมุทรเท่านี้ อันตกในพระหิมพานตพนสณฑ์เท่านี้ อันตกในภูมิภาคมีบ้านเมืองมนุษย์ประเทศทั้งปวงเท่านี้ แลพระสารีบุตรเถระก็อาจสามารถคณนาเมล็ดฝนทั้งปวงนั้นได้เป็นปรากฏนักหนา อนึ่ง เมื่อพระสารีบุตรเถระยังอยู่ในฆราวาสนั้นก็ปรากฏดุจเดียว

อันว่าพระโมคคัลลานเถระผู้เป็นอัครสาวกเบื้องซ้ายแห่งพระพุทธเจ้านั้น ก็มีฤทธิเดชานุภาพยิ่งนักหนา แลอาจสามารถผจญนันโทปนันทนาคราช แลอาจเข้าไปจงกรมในท้องนาคราชนั้น แลเล่าฦๅชาปรากฏมาเท่าบัดนี้ อนึ่ง เมื่อพระมหาโมคคัลลานเถระยังอยู่ในฆราวาส ก็สำแดงกิริยาอาตมาภาพเป็นปรากฏดุจเดียว

อันว่าพระอานนทเถระผู้เป็นอุปัฏฐากแห่งพระสรรเพชญพุทธเจ้านั้น ก็ปรนนิบัติแก่พุทธองค์เป็นอุปการ มาตรา[๒]แต่ยืนอยู่บัดเดียวก็เรียนเอาคาถาเป็นวาจุคตะ[๓] ได้หมื่นห้าพันคาถา เมื่อคิดเป็นบทไซร้ได้หกหมื่นบท แลได้เป็นวาจุคตะในบัดเดียวนั้น พระอานนทเถระได้เอตทัคคฐานเป็นปรากฏนักหนา

ในเมื่อพุทธองค์เสด็จจากมาโตรทร[๔]นั้น พระอัญญาโกณฑัญญเถระรู้จักมหาบุรุษลักษณะแห่งพุทธองค์ แลทำนายเป็นอัศจรรย์ปรากฏนักหนาว่า พุทธองค์จะได้ตรัสเป็นพระสรรเพชญพุทธเจ้าเป็นเที่ยงแท้ พระอัญญาโกณฑัญญเถระก็ได้เอตทัคคฐานเป็นปรากฏในทำนายมหาบุรุษลักษณะแล้ว ในศีลวิสุทธิก็เถิงเอตทัคคฐานเป็นปรากฏเล่า เมื่อยังอยู่ในฆราวาสชื่อโกณฑัญญพราหมณ์ก็ปรากฏดุจเดียว

อันว่าพระกัศยปเถระนั้นก็ได้เอตทัคคฐาน ไปบิณฑบาตธุดงค์แลพระอินทราธิราชแลนางสุชาดาลงมาถวายบิณฑบาตเป็นปรากฏ อนึ่ง เมื่อพระมหากัศยปเถระยังอยู่ในฆราวาส กอปรด้วยโภคสมบัติเป็นปรากฏแต่สุวรรณจูรณ[๕] อันเครื่องวิเลปน์สรีรกายแลวัน ๆ นั้นมีประมาณได้นาลิ[๖]หนึ่ง แลตกแต่งอาตมาภาพแต่ยังเป็นคฤหาวาสนั้นก็เล่าฦๅปรากฏดุจเดียว อนึ่ง ถ้ามีผู้มาถามปริศนาทั้งสี่ทิศก็ดี พระมหากัศยปเถระแก้ปริศนานั้นได้เป็นอัศจรรย์นักหนา

อันว่าพระกุมารกัศยปเถระปรากฏด้วยเทศนาธรรมไพเราะ ช่างแถลงอรรถภิปรายเป็นนานาประการประเสริฐนักหนา

อันว่าพระภากุลเถระ พระกัจจายนเถระก็ปรากฏอัศจรรย์ดุจเดียว อันว่าอรหัตทั้งปวงอันนฤพานไปแล้ว ก็ย่อมกอปรด้วยคุณวิเศษปรากฏอัศจรรย์ต่าง ๆ แลประเสริฐนักหนา

อันว่าพระสรรเพชญพุทธเจ้าทั้งปวงก็ประเสริฐ ทรงคุณอนนตเดชฤทธิอานุภาพอันมเหาฬารมหาอัศจรรย์นานาประการพ้นที่ประมาณทุกพระองค์ต่าง ๆ

อันว่าพระสรรเพชญพุทธเจ้าพระองค์ใดอันประเสริฐเป็นวิเศษไซร้ คือพระพุทธทีปังกรบรมนาถศาสดาบพิตรนั้น ก็มีอัศจรรย์กอปรด้วยฉัพพรรณรังสีรุ่งเรืองชัชวาลอยู่เป็นนิจกาลในทิวาราตรีภาคบ่มิขาด แลปรากฏมาเท่าบัดนี้ อันว่าพระพุทธศรีอาริยไมตรีบรมศาสดาบพิตรอันเสด็จมาอุบัติในอนาคตกาลนั้น ก็มีอัศจรรย์ปรากฏเป็นวิเศษเมื่อยังเสวยสมบัตินั้นก็กอปรด้วยแก้วเจ็ดประการแลไอศวรรยยศบริวาร แลมหานครที่เสด็จอยู่นั้นก็บริบูรณ์ปรากฏนักหนา อนึ่ง ได้ตรัสเป็นพระพุทธเจ้านั้นอายุก็ยืนนัก แลพระองค์นั้นก็สูงงามประเสริฐยิ่งนัก เหตุนั้นจึงทรงพระนามชื่อพุทธราชา อันว่าพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ก็มีวิเศษอัศจรรย์ต่างๆ ด้วยประการดังนี้ ๚