บทเห่กล่อมพระบรรทม

๏ เห่เอยพระสายสวาดิ[๑] เชื้ออภิชาติเฉลิมวงศ์
ขัตติยาวราพง ศาสนิทน่าชิดชม
๏ เหมือนบุญนำมาจำเพาะ ประสงค์เสาะก็สบสม
ชื่นชิดสนิทสนม เพราะหน่วงเหนี่ยวข้องเกี่ยวกัน
๏ เกิดตระกูลประยูรญาติ เหมือนเทวราชรังสรรค์
ลินลาศล่วงจากสรวงสวรรค์ มาเนาสุวรรณนิเวศวัง
๏ พริ้งเพริศออกเลิศลบ ขจรจบจังหวัดหวัง
สำราญรมย์ประทมฟัง ซึ่งสุรเสียงจำเรียงราย
๏ พระอู่สำอางกระจ่างกระจก เป็นเครือกระหนกในลวดลาย
พระยี่ภู่ดูพรรณพราย เพดานดาดด้วยตาดทอง
๏ บ้างกล่าวกล่อมขึ้นพร้อมเพราะ แสนเสนาะในทำนอง
โดยบรรดาข้าทูลละออง ออกเรียงรอบเป็นขอบคัน
๏ ทุกหน้านามหม่อมห้ามแหน ก็สุดแสนกระเษมสันต์
พระสุริย์วงศ์ทั้งพงศ์พันธุ์ ก็พิศวาทเพียงขาดใจ
๏ พระพี่เลี้ยงเข้าเคียงบาท พระหน่อนาถชนกใน
นางนมบังคมไข พระสูตรสายถวายนม
๏ พระสุริยาเวลาบ่าย แสงแดดนายร้อนระงม
จึงเชิญเสด็จจากที่ประทม ไปโปรยประชำระองค์ ๚ะ
๏ เสด็จลงสรงกระแสให้ชุ่ม ไขประทุมทองในห้องสรง
ระรินรื่นกลิ่นกุหลาบลงอาบองค์ แล้วโสรจสรงพระสุคนธ์ที่ปนทอง
พวกสาวสาวชาววังสะพรั่งพร้อม[๒] รายแวดล้อมลูบอุระพระขนอง
พระวงศานารินประคิ่นประคอง ค่อยจับต้องแต่งองค์ทรงอาภรณ์
สอดใส่เครื่องเรืองระยับสำหรับกระษัตริย์ ล้วนแก้วเก้าเนาวรัตน์ประภัสสร
นาง.....ถวายกรีดกรายกร แล้วเชิญช้อนฝ่าพระบาทให้ยาตรา ๚ะ
ขึ้นเห่  
๏ ปางสำเร็จเมื่อเสร็จสรง สถิตพระกรงอันเลขา
ตีโทนทั่มทั้งรำมะนา แล้วคิดขับขึ้นจับใจ ๚ะ
พัดชา  
๏ เชิญพระองค์ทรงประทมภิรมย์ระงับ จะขานขับควรเคยเฉลยไข
ยังมีจอมจักรพงศ์ผู้ทรงไชย ชื่ออภัยมณีผู้พี่ยา
อนุชาชื่อพระศรีสุวรรณชาติ แสนสวาดินางฝรั่งเป็นฝั่งฝา
สำราญรื่นชื่นชิดด้วยฤทธิ์ยา ทั้งโอรสาสินสมุทรสุดสาคร
พระอภัยได้วัลลาธิดาราช พระน้องน้องนาฏนางก็พาสุดาสมร
สินสมุทรหมายยุพาพะงางอน สุดสาครคบหาสุลาลี
ภิรมย์เรียงเคียงคู่ต่างชูชื่น สำราญรื่นร่วมประทมประสมศรี
สงสารพระพันวสาสุมาลี สถิตที่พลับพลาโศกาลัย
กับสร้อยสุวรรณจันท์สุดาลูกยาหญิง มีแต่สิ่งเศร้าหมองไม่ผ่องใส
เห็นแต่หน้าหน่อกระษัตริย์หัศไชย ค่อยชื่นในดวงกระมลที่ทรมาน
จึงทรงปรึกษาสามพราหมณ์พี่เลี้ยง ถึงวังเวียงลังกามหาสถาน
จะกรีธากองทัพไปรับงาน ให้ได้พานพบปะพระอรไท
แล้วทรงเครื่องสงครามเมื่อยามเศร้า แต่เก่าเก่าวาวแวมไม่แจ่มใส
ชวนพี่น้องสองกระษัตริย์กับหัศไชย มาเนาในรถที่นั่ง........
........................... ให้หยุดยั้งไม่ขยายทั้งซ้ายขวา
ให้หัศไชยไปทูลพระพี่ยา .......เฝ้าผ่านเกล้าเอย ๚ะ

๚ ๑๖ คำ ๚

๏ เห่เอยเฉลยลำ เสียงดุรีย์ร่ำให้ชมเชย
แล้วเห่หวนที่ควรเคย ถวายเสียงสำเนียงนวล
๏ พระมิ่งมงกุฎสมมุติวงศ์[๓] อย่าโศกทรงพระกำสรวล
สารพันอย่ารัญจวน จงเบิกบานตระการตา
๏ แม้นพระยอดขัตติยวงศ์ กันแสงทรงพระโศกา
........................ บันดาข้าอันทูลละออง
๏ พระมาตุราชพระมาตุฉา[๔] ก็จะพากันมัวหมอง
...................... ว่าเลินเล่อไม่นำพา
๏ เชิญพระมิ่งวิมลมาศ บวรราชธิดา[๕]
เสด็จทรงพระไสยา ให้สุขสาระภิรมย์
๏ อเนกนางสุรางค์ถนอม จะกล่าวกล่อมให้บรรทม
แล้วร้องรื่นให้ชื่นชม เป็นช้ากล่อมขึ้นพร้อมเพรียง ๚ะ
ช้ากล่อม  
๑ ๏ พระโฉมเฉลาเอย เสด็จมาเนาในวังเวียง
สาวสุรางค์เรียงรายถวายเสียง ส่งสำเนียงแสนเสนาะพริ้งเพราะเอย ๚ะ
๒ ๏ พระเยาวยอดหญิง สรรพสิ่งจะโสภิต
อย่าอ้อนองค์ทรงประทมภิรมย์สนิท บนพระอู่อันวิจิตรกระจกเอย[๖] ๚ะ
๓ ๏ พระภาคิไนยหลวง กำเนิดในดวงดอกสารภี
แสนสนิทชิดชมประสมศรี พระวงศานารียินดีเอย[๗] ๚ะ
๔ ๏ พระเยาวลักษณ์ ประไพพักตร์เพียงศศิธร
งามขนงวงเนตรพระเกศกร เหมือนอัปสรไกรลาสยาตรมาเอย ๚ะ
๕ ๏ พระยอดเยาวอนงค์ อย่าวิโยคโศกทรงกันแสงเศร้า
ประทมตื่นแล้วจะได้ขึ้นไปเฝ้า พระปิ่นเกล้าของพระทูลกระหม่อมเอย[๘]
๖ ๏ พระศรีสวัสดิ์งาม พระรูปจำรัสเจริญครบ
ในสรวงสวรรค์ชั้นฟ้าเที่ยวหาจบ ไม่งามลบล้ำพระจอมกระหม่อมเอย ๚ะ
๗ ๏ พระสายสมร ซึ่งทรงพระอาวรณ์จงวายเว้น
ผัดพอพระสุริยาเวลาเย็น จึงทรงเล่นกับข้าหลวงทั้งปวงเอย ๚ะ
๘ ๏ พระเยาวเรศ เฉลิมเนตรฝูงอนงค์
พระเสด็จมาให้ชมสมประสงค์ พระญาติวงศ์ห้อมล้อมถนอมเอย ๚ะ
๙ ๏ เชิญประทมภิรมย์ถนอม สดับช้ากล่อมกลอนประทาน[๙]
พระปราโมทย์เปรดประดิษฐ์ลิขิตสาร ทรงบรรหารให้มาร้องฉลองเอย ๚ะ
ลงเห่  
๑๐ ๏ เห่เอยเฉลยฉลอง เสนาะสนองน่าชื่นเชย
พระหน่อองค์ทรงเสบย บรรทมหลับแล้วอภิวันท์
๑๑ ๏ บรรดาหญิงทั้งมิ่งหม่อม ก็หยุดกล่อมลงพร้อมกัน
พระมิ่งสมรอัปสรสวรรค์ เสวยสวัสดิ์สัถาวร
๑๒ ๏ เนาในเขตนิเวศวง ประเสริฐทรงสโมสร
เป็นศรีวังอลังกรณ์ เปรื่องปรากฏพระยศเอย ๚ะ


[๑] มีรอยแก้เป็น “เห่เอยพระหน่อนาถ

[๒] มีรอยแก้เป็น “สุรางค์เรียงเมียงหมอบด้วยนอบน้อม

[๓] มีรอยแก้เป็น “พระมิ่งมนุษย์มงกุฎอนงค์

[๔] มีรอยแก้เป็น “สุดาจอมทั้งหม่อมป้า”

[๕] มีรอยแก้เป็น

“ เชิญเสด็จพระหน่อนาถ บวรราชกุมารา
จงเสด็จพระไสยา ให้สุขสาระภิรมย์

[๖] มีรอยแก้เป็น “ พระกรงอันวิจิตรจำหลัก”

[๗] มีรอยแก้เป็น

“ พระภาคิไนยหลวง กำเนิดในดวงดอกอบเชย
มัธุรสพจนารถประภาษเผย ช้ากล่อมกล่าวกลอนเฉลยฉลองเอย ”

[๘] มีรอยแก้เป็น “ พระจอมเกล้าของพระทูลกระหม่อมเอย ๚ ”

[๙] บทที่ ๙- ๑๐- ๑๑ มีรอยแก้เป็น

๏ เชิญประทมเสียให้หลับ ทรงสดับช้ากล่อมกลอน
ข้าหลวงลาวสาวสุรางค์นิกร สโมสรถวายสำเนียงเอย ๚
๏ เห่เอยเฉลยฉลอง เสนาะสนองน่าชื่นเชย
พระจักรพงศ์ทรงเสบย พระหน่อกระษัตริย์กระเษมสันต์
๏ พวกชาววังสะพรั่งพร้อม ก็หยุดกล่อมลงพร้อมกัน

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ