ประวัติ

พระยาเพชรกำแหงสงคราม (มลิ ยุกตนันท์) เกิดเมื่อ ๕ ๑๕ฯ ๑๑ ค่ำ ปีฉลู ตรงกับวันที่ ๕ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๐๘ ที่ตำบลบางลำภูล่าง จังหวัดธนบุรี เป็นบุตรนายยุก ยุกตนันท์ และ ท่านหรุ่น ยุกตนันท์ ถึงแก่กรรมด้วยโรคชรา ที่บ้านตรอกเวท ถนนสีลม จังหวัดพระนคร คำนวณอายุได้ ๗๕ ปี

การศึกษา

พระยาเพชรกำแหงสงคราม ได้เรียนหนังสือณที่โรงเรียนคริสเตียน ซึ่งขณะนั้นเรียกว่าโรงเรียนสำเหร่ ตั้งอยู่ที่ตำบลสำเหร่ จังหวัดธนบุรี และเมื่อถึงเวลาอันสมควร ได้ออกไปศึกษาวิชาณประเทศอเมริกา

เวลารับราชการ

พระยาเพชรกำแหงสงคราม เริ่มรับราชการตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๓๑ ได้เป็นอาจารย์สอนวิชาภาษาต่างประเทศที่โรงเรียนนายร้อยทหารบก

พ.ศ. ๒๔๓๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้ย้ายจากกรมยุทธนาธิการ กระทรวงกลาโหม ไปเป็นผู้ช่วยราชการเมืองสงขลา

พ.ศ. ๒๔๔๐ เป็นผู้ว่าราชการเมืองชุมพร

พ.ศ. ๒๔๔๔ เป็นผู้ว่าราชการเมืองตะกั่วป่า

พ.ศ. ๒๔๔๖ เป็นเจ้ากรมสำรวจในกระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. ๒๔๔๘ เป็นผู้ว่าราชการเมืองศรีโสภณ

พ.ศ. ๒๔๕๐ เป็นผู้ว่าราชการเมืองปราจีนบุรี

ในระหว่างนี้ทางราชการได้จัดตั้งให้เป็นข้าหลวงในกองข้าหลวงใหญ่ฝ่ายไทยปักบันเขตต์แดน พร้อมด้วยข้าหลวงใหญ่ฝ่ายฝรั่งเศสตอนต่อแดนกับเขมร และพระยาเพชรกำแหงสงคราม คงดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองปราจีนบุรีจนถึง พ.ศ. ๒๔๕๑ เนื่องจากสุขภาพไม่สมบูรณ์ เพราะได้รับการตรากตรำต่อการงาน จึ่งได้ขออนุญาตต่อกระทรวงมหาดไทย เพื่อพักรักษาตัว และขอลาออกจากตำแหน่งหน้าที่ราชการ ก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาต รวมเวลารับราชการ ๒๐ ปี

ยศและบรรคาศักดิ์

พ.ศ. ๒๔๓๑ ได้รับพระราชทานยศเป็นนายร้อยตรี ในกรมทหารบก

พ.ศ. ๒๔๓๕ ได้รับพระราชทานยศเป็นนายร้อยโท ในกรมทหารบก

พ.ศ. ๒๔๓๕ ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็นหลวงสวัสดิ์บุรีรมย์

พ.ศ. ๒๔๔๐ ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็นพระยาเพชรกำแหงสงคราม และได้รับพระราชทานยศเป็นอำมาตย์โท

เหรียญและเครื่องราชอิสสริยาภรณ์

พ.ศ. ๒๔๓๘ ได้รับพระราชทานตราช้างเผือกชั้นที่ ๕ (ทิพยาภรณ์)

พ.ศ. ๒๔๔๐ ได้รับพระราชทานตรามงกุฎไทยชั้นที่ ๕ (ภัทราภรณ์)

พ.ศ. ๒๔๔๖ ได้รับพระราชทานเหรียญทองทวีธาภิเศก

พ.ศ. ๒๔๕๗ ได้รับตราเลยีอองดอนเนอร์ชั้นที่ ๕ จากรัฐบาลฝรั่งเศส

พระยาเพชรกำแหงสงคราม ได้ทำการสมรสกับ คุณหญิง เป้า ในสกุลวัชราภัย บุตรีหลวงอุปการโกษากร (เวท วัชราภัย) และท่านปั้น วัชราภัย มีบุตร ๒ คน ได้ถึงแก่กรรมเสียแต่เมื่อยังเยาว์ ต่อมาได้ขอหม่อมระรวย เกษมสันต์ ณอยุธยา (ใน นายพันเอก หม่อมเจ้าสมบูรณศักดิ เกษมสันต์) บุตรีพระยาพิจารณาปฤชามาตย์ (สุหร่าย วัชราภัย) ซึ่งเกิดด้วยท่านบุนนาค วัชราภัย ผู้เป็นน้องมาเลี้ยงไว้เป็นบุตรบุญธรรมตั้งแต่ยังอยู่ในเยาว์วัย