สุภาษิตเล่าจื๊อ

เคราะห์ดีเคราะห์ร้ายของคนไม่ได้มีเกณฑ์อยู่ข้างหน้า คนนำเคราะห์มาสู่ตนโดยความประพฤติของตนเอง ผลแห่งความดีความชั่วย่อมติดตามดุจเงาตามตัว

จงดำเนิรตามทางที่ชอบ และถอยจากทางที่ผิด

อย่าเดิรทางคด

อย่าเอาความลับในบ้านไปไข

สะสมความดีและสร้างกุศล

มีเมตตาต่อสัตว์

จงมีความซื่อตรงและกตัญญูต่อพ่อแม่ มีใจรักใคร่ในพวกน้องๆ และนับถือพวกพี่ๆ

จงฝึกตนและคนอื่น

ปราณีผู้กำพร้า กรุณาต่อหญิงหม้าย

เคารพคนแก่ เอ็นดูเด็กๆ

อย่าทำอันตรายสัตว์แมลง ไม้เล็ก ไม้ใหญ่

สมเพชผู้อื่นเมื่อเขาได้ทุกข์

พลอยยินดีเมื่อเขาได้สุข

ช่วยเหลือผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือ

ช่วยคนที่ตกอยู่ในอันตราย

พลอยยินดีในความสำเร็จของผู้อื่น และพลอยเสียใจในสิ่งที่ตรงกันข้าม ดุจตัวท่านเองประสพผลนั้น

อย่าประจารความผิดของผู้อื่น

อย่าอวดอ้างความวิเศษของตนเป็นอันขาด

ปรามความชั่ว ยกย่องความดี

เสียสละให้มาก ถือเอาแต่น้อย

จงรับความเอื้อเฟื้อของเจ้านายด้วยความกลัวเกรง

ให้ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่โดยไม่หวังตอบแทน

บริจาคด้วยความเต็มใจ

คนที่ประพฤติได้อย่างนี้ได้ชื่อว่าคนดี คนทั้งหลายย่อมนับถือ พระย่อมคุ้มครองป้องกัน โชคและฐานะย่อมคอยอำนวย ปีศาจย่อมหนี เทวดาย่อมรักษา ผู้นั้นย่อมสำเร็จในกิจการทุกอย่างที่ตนกระทำลง และย่อมมีหวังในความไม่ตาย

คนที่ปราถนาเป็นผู้ไม่ตายของเทวโลก ต้องทำกุศลกรรม ๑๓๐๐ อย่าง คนที่ปราถนาเป็นผู้ไม่ตายของมนุษยโลก ต้องทำกุศลกรรม ๓๐๐ อย่าง

ผู้ใดมีความคิดตรงข้ามกับความยุติธรรม จะกระทำการตรงข้ามกับเหตุผล

อย่าอวดตัวในเชิงเก่งกาจ

ผู้ใดมีน้ำใจเป็นอมนุษย์จะกระทำกับผู้อื่นด้วยความทารุณ

อย่าประพฤติทุจริตในที่ลับ

(ชวังจื๊อ กล่าวว่า “คนประพฤติทุจริตในที่แจ้ง จะถูกมนุษย์ลงโทษ แต่คนประพฤติทุจริตในที่ลับ จะถูกผีลงโทษ”)

อย่าดูแคลนเจ้านาย และบิดามารดาของตนในที่ลับ

อย่าต้องการให้ครูเคารพท่าน

อย่าทรยศต่อผู้ที่ตนรับใช้สอย

อย่าถือเอาความไม่รู้ของผู้อื่นเป็นประโยชน์ ในการที่จะลวงเขาด้วยคำโกหก

อย่าแกล้งใส่ร้ายเพื่อนนักเรียนด้วยกัน

อย่าปั้นเท็จ หรือใส่กลปนปลอม

อย่าขยายความชั่วของพ่อแม่เป็นอันขาด

อย่าเป็นคนแข็งกระด้างโหดร้ายใจทมิฬ

อย่าหุนหันพลันแล่นไปตามความคิดที่ชั่วเป็นอันขาด

อย่าถือผิดเป็นชอบเป็นอันขาด

พึงสังเกตุความแตกต่างระหว่างเพื่อนที่ควรคบกับที่ควรหลีกเลี่ยง

อย่าเหยียดผู้น้อยเพื่อหาความดีเป็นอันขาด

อย่าสอพลอผู้ใหญ่เพื่อหวังให้ท่านเอื้อ

อย่าเป็นคนหลงๆ ลืมๆ ในผลประโยชน์ต่างๆ

อย่ามุ่งพยาบาท

อย่าดูเบาชีวิตมนุษย์ (อย่าคิดว่าชีวิตมนุษย์ไม่สำคัญ)

อย่าเปลี่ยนแปลงกิจการบ้านเมืองอันจะนำมาซึ่งความเดือดร้อน

อย่าให้รางวัลคนทุจริต

อย่าทำโทษคนไม่มีผิด

อย่าฆ่าคนเพราะเห็นแต่ได้

อย่าปัดผู้อื่นเพื่อเอาตำแหน่งของเขา

อย่าล้างเหล่าสัตรูที่ยอมแพ้ หรือฆ่าสัตรูที่ยอมอ่อนน้อม

อย่าขับไล่สาธุชนหรือละเลยบัณฑิตย์

อย่าดูแคลนผู้กำพร้าหรือกดขี่หญิงหม้าย

อย่าละเมิดกฎหมายและรับของกำนัล

อย่าถือสิ่งที่ตรงเป็นคด สิ่งที่คดเป็นตรง

อย่าถือความบกพร่องเป็นความผิด

อย่าลุอำนาจโทษะในการลงโทษผู้ผิด

เมื่อท่านเห็นความบกพร่องในตัวเอง ให้แก้เสีย

เมื่อท่านรู้ว่าอย่างใดถูก ให้ทำอย่างนั้น

อย่าซัดความผิดของตนให้ไปตกอยู่กับผู้อื่น

อย่าทำอันใดให้เป็นที่ขัดขวางแก่ทางช่างและทางค้าขาย

อย่าปรามาทใส่ความบรรพชิตและบัณฑิตย์

อย่าดูถูกและประพฤติเหี้ยมโหดต่อผู้ที่ศึกษาเหตุผลและความดี

อย่ายิงนกหรือล่าสัตว์

อย่าไล่แมลงออกจากรังหรือทำให้นกที่นอนตื่นตกใจ

อย่าอุดรูแมลงหรือทำลายรังนก

อย่าฆ่าสัตว์ตัวเมียที่มีลูกอ่อนหรือทำไข่นกแตก

อย่าคิดที่จะให้ผู้อื่นประสพเคราะห์ร้าย

อย่าทำลายความดีที่ผู้อื่นได้

อย่าเบี่ยงอันตรายไปให้ผู้อื่น เพื่อเอาตัวรอด

อย่าแสวงหาประโยชน์ตนโดยผู้อื่นเสียหาย

อย่าเอาสินค้าเลวแลกเปลี่ยนสินค้าดี

อย่าเพิกถอนสาธารณประโยชน์เพื่อส่วนตัวบุคคล

อย่าดูดสมองของผู้อื่น

อย่าปิดบังความดีของผู้อื่น

อย่าขยายข้อพิรุธของผู้อื่น

อย่าเปิดเผยเรื่องส่วนตัว

อย่าลักเล็กลักน้อยทรัพย์สิ่งของของคนอื่น

อย่าพรากผัวพรากเมีย ซึ่งสมานกันดุจดังเนื้อกับกระดูก

อย่าช่วยผู้อื่นทำความชั่ว

อย่าลุอำนาจแก่กิเลส หรือหาทางกดขี่เอาโดยพลการ

อย่ากดคนอื่นเพื่อเชิดตัว

อย่าทำลายพืชที่กำลังงอก

อย่าทำให้การแต่งงานแตกสลาย

อย่าหาเงินโดยไม่สมควรหรือกระหยิ่มในโชคลาภ

หากท่านพ้นโทษไปได้ โดยเคราะห์ยังดีอยู่ ท่านก็ยังจะต้องรู้สึกอับอายเพราะความผิดนั้นอยู่เสมอ

อย่าแย่งความชอบของผู้อื่น หรือซัดความบกพร่องของตนให้ไปตกอยู่กับเขา

อย่าแต่งงานกับผู้อื่น เพื่อให้เขารับเคราะห์ของตน หรือขายความผิดของตน

อย่าซื้อความสรรเสริญอันปราศจากเหตุผล

อย่าซ่อนใจคดไว้ข้างใน

อย่าติเตียนความดีของผู้อื่น หรืออำพรางข้อพิรุธของตนเอง

อย่าใช้อำนาจข่มเหงหรือกดขี่ผู้อื่น

อย่าประพฤติเหี้ยมโหด ผลาญชีวิตและทำให้บาดเจ็บ

อย่าตัดผ้าโดยปราศจากเหตุสมควร

อย่าฆ่าสัตว์บ้านเปนอาหาร นอกจากเวลาเซ่น

อย่าทำลายหรือทิ้งเข้าเปลือกห้าชนิด

อย่ารบกวนและทำทุกข์แก่คนและสัตว์

อย่าทำให้การครองเรือนพินาส หรือทำให้เขาเสียทรัพย์

อย่าเปิดทำนบให้น้ำท่วมหรือวางเพลิงเพื่อล้างผลาญบ้านช่องของผู้อื่น

อย่าเขาความคิดและความมุ่งหมายของผู้อื่น เพื่อทำลายความดีของเขา

อย่าทำลายเครื่องมือของคน (เช่นดินสอของนักเรียน อาวุธของทหาร เครื่องมือของช่างไม้) ให้เสีย

เมื่อเห็นผู้อื่นรุ่งเรืองเป็นสง่าราศี อย่าใคร่ที่จะเห็นเขาถูกขับไล่เสียจากบ้านเมือง

ในเมื่อเห็นผู้อื่นมั่งมีศรีสุก ไม่พึงปราถนาว่า ไฉนหนอเขาจะพึงวิบัติฉิบหายเสียจากทรัพย์สมบัติเหล่านั้น

ไม่พึงฤษยาความสวยงามของผู้อื่น

[รูปที่สวยงามย่อมล่อให้โลกหลงแต่ย่อมไม่ลวงสวรรค์]

อย่าอยากให้เจ้าหนี้ของท่านตาย

อย่าเกลียดชังแช่งชักผู้ที่ไม่เต็มใจทำตามใจท่าน

อย่าลงเอาว่าความฉิบหายของผู้อื่นเป็นเพราะความบกพร่องของเขา

อย่าหัวเราะคนพิการ

อย่าขัดขวางการเลื่อนตำแหน่งของคนที่มีปัญญา และสมควรสรรเสริญ

อย่าฝังรูป เพื่อทำให้ผีอำเขา

[หมายถึงการฝังรูปคนที่ทำด้วยไม้เพื่อให้เขาตาย ทำนองนี้มีมาก ดังเมื่อเร็วๆ นี้ ที่เซี่ยงไฮ้และที่อื่นๆ มีคนต้องหาในเรื่องทำกระดาดเป็นรูปคน ซึ่งทำให้ชาวเมืองหายใจไม่ออกตายในเวลานอนหลับ]

อย่าใช้ยาพิษฆ่าต้นไม้เพื่อนบ้านของท่าน

อย่าปิดบังความคิดชั่วต่อครูต่อท่าน

อย่ารั้นและอย่าทำให้ขัดใจบิดาและพวกพี่ๆ

อย่ายินดีในการเก็บของตกได้และการขะโมย

อย่าเอารวยในทางโจรกรรมและทารุณกรรม

อย่าหาทางเลื่อนตำแหน่งโดยทางคดโกง

อย่าร้องว่า รางวัลและการลงโทษไม่ยุตติธรรม

อย่าเห็นแก่ความสดวกและสบาย

อย่าเข้มงวดกวดขันเอาผิดผู้น้อย แกล้งเหยียบย่ำเขา

อย่าทำให้คนที่มีทุกข์อยู่แล้วสดุ้งตกใจกลัว

อย่าโทษฟ้าเมื่อมีเคราะห์หรือโทษคนทั้งปวง

อย่าด่าว่าลมฝน

อย่าก่อการวิวาทโต้เถียงกัน

อย่าสมาคมคนชั่ว

อย่าฟังคำภรรยาหลวง ภรรยาน้อยพูด

อย่าฝ่าฝืนคำตักเตือนของบิดามารดา

อย่าหลงใหม่ลืมเก่า

อย่าพูดสิ่งที่ท่านไม่ตั้งใจเป็นอันขาด

อย่าลุ่มหลงลโมภทรัพย์ หรืออาศัยความโกงเป็นเครื่องลวงผู้ใหญ่ของท่าน

อย่าแกล้งเสกสรรนินทาคนที่ไม่มีโทษ

อย่าติฉินนินทาผู้อื่น แล้วพูดยกตัวว่าซื่อสัตย์สุจริต

อย่าติเตียนผีสางเทวดา และว่าตนเองเป็นคนดี

อย่าสละน่าที่อันเหมาะแก่เหตุผล หรือหัดทำสิ่งที่ขัดกับเหตุผล

อย่าหันหลังให้บิดามารดาบังเกิดเกล้า แล้วเที่ยวหาใหม่

อย่าเอาฟ้าและดินมาเป็นพยานความบริสุทธิแห่งหมู่ญาติของท่านที่ต้องโทษ

อย่าชวนให้เทวดาชำเลืองดูการทำชั่ว

อย่าให้ทานที่จะบังเกิดความเสียใจในภายหลัง

จงใช้สิ่งที่ท่านได้ขอยืมไป

อย่าแสวงหาสิ่งที่เกินกว่าฟ้ากำหนดให้

อย่าทุ่มเทกำลังลงไปจนหมดสิ้น เพื่อให้ได้บันลุผล

[คำโบราณว่าไว้ ถ้าท่านมีกำลังและอำนาจ อย่าทุ่มเทลงไปจนหมด]

อย่าปล่อยตัวให้เพลิดเพลินเกินประมาณ

อย่าแสร้งทำเป็นมีความกรุณาในดวงหน้าเมื่อมีความดุร้ายอยู่ในใจ (หน้าเนื้อใจเสือ)

อย่าให้อาหารเสียแก่คนกิน

อย่าชักจูงฝูงชนไปในทางที่ผิดด้วยคำเท็จ

อย่าใช้ชั่งเกียจทนานโกง พิกัดมาตราไม่เที่ยงตรง

อย่าเจือปนสินค้า

อย่าหากำไรในทางโกง

อย่าบังคับคนดีให้หากินในทางชั่ว

อย่าลวงคนที่ไม่มีผิด และล่อให้เขาตกหลุมพราง

อย่าลโมภมักได้สมบัติของคนอื่น

อย่าสบถสาบานความบริสุทธิ์ของท่านต่อเทวดา

อย่ารักเหล้าหรือปล่อยตัวให้เหลิง

อย่าทุ่มเถียงทะเลาะเบาะแว้งกับญาติสนิท

ถ้าจะเป็นผู้ชาย จงซื่อตรง

ถ้าจะเป็นผู้หญิง จงอ่อนโยนและอยู่ในถ้อยคำ

จงอยู่สมัครสมานกลมเกลียวกับภรรยาของตน

ภรรยา ต้องเคารพต่อสามี

อย่ามักอวดอ้าง

อย่าลุอำนาจความอิจฉาฤษยา

จงประพฤติสุขุมต่อบุตร์ภรรยา

ภรรยาต้องไม่ละเลยน่าที่ปฏิบัติพ่อผัวแม่ผัว

อย่าดูถูกผีปู่ย่าตายาย

อย่าขัดคำสั่งผู้หลักผู้ใหญ่

อย่าทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่ไม่มีประโยชน์

อย่าปิดบังความลังเลในใจ

อย่ากล่าวคำแช่งชักตนและคนอื่น

อย่าลำเอียงด้วยอคติ

[ถ้าคนดีพบเห็นบัณฑิตย์ ย่อมรักใคร่ คนชั่วพบเห็น ย่อมเกลียดชัง แต่ถ้าท่านเกลียดชังใครโดยไม่ยุตติธรรม ท่านก็หลับตาต่อส่วนที่ดีของเขา และถ้าท่านรักใครโดยความลำเอียง ท่านก็ทำตาบอดในความผิดของเขา]

อย่ากระโดดลงไปในบ่อน้ำหรือเตาไฟ

[บ่อน้ำหรือเตาไฟย่อมมีเจ้าสิงอยู่ ถ้าท่านกระโดดลงไป ไม่เพียงแต่ดูถูกเจ้าเท่านั้น ซ้ำสะแดงว่าท่านได้ลืมของทั้งสองอันเป็นต้นกำเนิดชีวิตของคนด้วย]

อย่าข้ามกรายอาหารหรือคน

[คัมภีร์ซันกวานเก็งกล่าวว่า “ผู้ที่ไม่มีความเคารพต่อเมล็ดเข้า ทำโสมมโดยข้ามไป จะต้องถูกเหยียบย่ำเหมือนกันฉันนั้น” ขงจื๊อกล่าวว่า “ผู้ที่แกะรูปบรรพบุรุษลงที่ไม้ใช้ในพิธีที่เกี่ยวกับผู้ตาย จะสาปศูนย์สกุลวงศ์ เพราะเขาทำให้เหมือนกับคนจริงๆ][๑]

อย่าฆ่าลูกของตนในครรภ์หรือนอกครรภ์

อย่าทำอะไรๆ ให้เปนเงื่อนงำหรือผิดปกติวิสัย

[ขงจื๊อกล่าวว่า “เราไม่เอาอย่างผู้ที่ค้นคว้าหาสิ่งที่ซ่อนเร้นและที่ทำสิ่งแปลกๆ เพื่อทำนายกาลข้างหน้า”]

อย่าขับร้องเต้นรำในวันสิ้นเดือนหรือสิ้นปี

[ในวันสิ้นเดือน เจ้าประจำเตาไฟซึ่งสิงอยู่เหนือชีวิตคน ขึ้นไปสวรรค์แจ้งความดีความชั่วของผู้นั้นๆ[๒] ในวันสิ้นปีเทวดาทั้งในเทวโลกและมนุษยโลกสำรวจบุญบาปของมนุษย์เพื่อปูนบำเหน็จรางวัลหรือลงโทษ]

อย่าส่งเสียงเอ็ดอึงหรือโกรธเกรี้ยวในวันที่หนึ่งของเดือน หรือในเวลาเช้า

อย่าร้องไห้หรือถ่มน้ำลายไปทางทิศเหนือ

[ทิศเหนือเปนที่สถิตย์ขององค์เทวดาประจำกลุ่มดาวเหนือ ขั้วโลกเหนือเปนขั้วของฟ้า ถ้าท่านบังอาจร้องไห้หรือถ่มน้ำลายไปทางทิศเหนือ ท่านก็หยามเทวดาและลบหลู่ จัดว่าท่านทอนชีวิตที่ฟ้าอำนวยให้]

อย่าร้องเพลงหรือร้องไห้หน้าเตาไฟ

อย่าเผาเครื่องหอมด้วยไฟที่เอามาจากเตา

อย่าหุงหาอาหารด้วยฟืนที่โสโครก

อย่าลุกขึ้นโดยเปลือยกายและไม่ปกปิดร่างกายในเวลาค่ำคืน

[ในเวลากลางคืนเจ้าเดิรไปมา ผู้ที่ลุกขึ้นโดยเปลือยกายและไม่ปกปิดร่างกายในเวลากลางคืนจัดว่าทำความผิดอย่างหนัก]

อย่าทำโทษ (แก่ใครๆ) ในแปดระยะที่เรียกว่า ปาเจียะ คือวันที่ ๔ กุมภาพันธ์ ที่ ๒๑ มีนาคม ที่ ๖ พฤษภาคม ที่ ๒๑ มิถุนายน ที่ ๘ สิงหาคม ที่ ๒๓ กันยายน ที่ ๘ พฤศจิกายน ที่ ๒๒ ธันวาคม

[ทุกๆ ระยะทั้งแปด ต้นธรรมชาติของตัวผู้ตัวเมียย่อมสำเร็จผลแก่กัน และในเวลาเดียวกันนี้ การเปลี่ยนแปลงบังเกิดขึ้นในร่างกายมนุษย์ด้วย ถ้าทำโทษโบยตีตามระยะที่กล่าวไว้ ผู้ผิดมักจะตายด้วยการลงโทษนั้นๆ]

อย่าถ่มน้ำลายเวลาดาวตก

[ดาวตกเปนลางซึ่งพระผู้เปนใหญ่ยิ่งส่งมาตักเตือนนรชนให้กลับใจจากบาป เพราะฉะนั้นมนุษย์ควรเกรงกลัว ควรประพฤติความดี ควรทำการเซ่นบูชา เพื่อปัดเป่าภัยพิบัติที่คุกคามตน]

อย่าชี้รุ้งกินน้ำ

[เมื่อขงจื๊อแต่งคัมภีร์ว่าด้วยกตัญญูจบแล้ว ได้ถืออดอาหารอย่างเคร่ง ครั้นแล้วบ่ายหน้าตรงไปยังดาวเหนือ[๓] อธิบายเหตุที่ทำให้เขาแต่งคัมภีร์นั้นขึ้นโดยเคารพ ขณะนั้นรุ้งกินน้ำสีแดงได้ตกลงมาจากฟ้า กลายเปนหยกสีเหลือง ขงจื๊อได้น้อมรับไว้ด้วยความเคารพอย่างซาบซึ้ง]

อย่าชี้ตะวันเดือนดาวโดยอาการหยาบคาย

อย่าเพ่งดูตะวันหรือเดือน

อย่าจุดป่าหาสัตวในฤดูใบไม้ผลิ

[ฤดูใบไม้ผลิเป็นฤดูที่ต้นไม้ต่างๆ ตั้งต้นแตกงอกออกใบ แมลงทั้งหลายเลี้ยงลูกอ่อน ในเวลานี้ธรรมชาติย่อมอำนวยชีวิตและยังสิ่งที่มีชีวิตทั้งปวงให้เจริญ ถ้าเราทำให้สิ่งเหล่านี้พินาศฉิบหาย จัดว่าเราทรยศต่อฟ้า และทำลายสรรพสัตว์ของฟ้า]

อย่ากล่าวคำหยาบไปทางทิศเหนือ

อย่าฆ่าเต่าและงูโดยไม่จำเป็น

[เต่ากับงูได้กับกลุ่มดาวทางทิศเหนือที่เรียกว่าฮวนวู[๔] ดังนั้นเมื่อใครฆ่าสัตว์เหล่านี้โดยไม่มีข้อแก้ตัวอันสมเหตุสมผลจัดว่าผู้นั้นก่อเคราะห์ที่น่ากลัวให้บังเกิดขึ้นแก่ตนเอง]

ผู้ที่ฆ่าบุคคลอันหาโทษมิได้ ย่อมเป็นเหมือนศัตรูที่เปลี่ยนอาวุธฆ่ากันเอง

ผู้ที่ถือเอาทรัพย์ของผู้อื่นโดยไม่ยุตติธรรม ย่อมเป็นประดุจคนที่พยายามระงับความหิวด้วยเนื้อที่เสีย หรือแก้กระหายด้วยเหล้าที่เจือด้วยยาพิษ ถึงแม้ว่าผู้นั้นจะบรรเทาความหิวกระหายได้ชั่วขณะ ความตายก็จะต้องมาถึงแน่นอน

ถ้าท่านมีใจไปในทางดี แม้ท่านจะไม่ได้ทำดี เทวดาดีก็ติดตามท่าน ถ้าท่านมีใจไปในทางชั่ว แม้ท่านจะไม่ได้ทำชั่ว เทวดาชั่วก็ติดตามท่าน

ถ้าคนทำผิดแล้วมารู้สึกโทษผิดและแก้เสีย ผิวเขางดเว้นจากการทำชั่วและทำแต่ความดี ลงท้ายเขาก็จะได้รับความชื่นบานและความบันเทิง นี่เรียกว่ากลับเคราะห์ร้ายให้กลายมาเป็นเคราะห์ดี

คนดีย่อมดีในถ้อยคำ ในกิริยามรรยาท ในกิจการทั่วไป นรชนผู้ใดประพฤติสุจริตทั้งสามนี้ทุกวัน ครบสามปีฟ้าจะหลั่งพรลงมายังผู้นั้น คนชั่วย่อมชั่วในถ้อยคำ ในกิริยามรรยาท ในกิจการทั่วไป นรชนผู้ใดประพฤติทุจริตทั้งสามนี้ทุกวัน ครบสามปีฟ้าจะส่งความพิบัติมายังผู้นั้น

ก็ฉะนี้แล้ว ไยเราจึงไม่บังคับตัวเราให้ทำดีเล่า