เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
เจ้าพระยาพระคลัง เป็นกวีเอกคนสำคัญในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ นามเดิมว่า หน เป็นบุตรเจ้าพระยาบดินทร์สุรินทร์ฦๅชัย (บุญมี) กับท่านผู้หญิงเจริญ
ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสินกรุงธนบุรี ได้รับราชการในสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ มีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงสรวิชิต นายด่านเมืองอุทัยธานี และได้แต่งวรรณคดี ๒ เรื่อง คือ ลิลิตเพชรมงกุฎและเรื่องอิเหนาคำฉันท์ ในตอนปลายรัชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสินกรุงธนบุรีบ้านเมืองระส่ำระสายเกิดการจลาจล พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ซึ่งขณะนั้นทรงดำรงพระยศเป็นสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก และกำลังยกกองทัพไปตีเขมร ทรงทราบข่าวจลาจลในพระนครจึงรีบยกทัพกลับ หลวงสรวิชิต ซึ่งมีความจงรักภักดี ได้แต่งคนนำหนังสือลับแจ้งกิจราชการในพระนครไปถวายสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกถึงด่านพระจารึก และได้ออกไปรับเสด็จถึงทุ่งแสนแสบ กราบทูลข้อราชการต่างๆ ให้ทรงทราบ แล้วเชิญเสด็จนำทัพเข้ามายังพระนคร
ครั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงปราบดาภิเษกขึ้นครองราชสมบัติแล้ว ทรงพระราชดำริว่า หลวงสรวิชิตมีความดีความชอบหลายประการ และจงรักภักดีในพระองค์มาช้านาน ได้โดยเสด็จการพระราชสงครามมาแต่ก่อน กับเป็นผู้มีความรู้ในทางอักษรศาสตร์และวรรณคดีอย่างกว้างขวาง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นพระยาพิพัฒนโกษา ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนขึ้นเป็นเจ้าพระยาพระคลัง เสนาบดีจตุสดมภ์กรมท่า มีหน้าที่ควบคุมบังคับบัญชากิจการทางหัวเมืองชายทะเลทั้งหมด
งานทางวรรณคดี
นอกจากจะเป็นนักรบผู้สามารถ และเป็นอำมาตย์ผู้ใหญ่ในแผ่นดินแล้ว เจ้าพระยาพระคลัง (หน) ยังได้รับการยกย่องว่าเป็นกวีฝีปากเอกคนหนึ่งในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น งานประพันธ์ของท่านมีสำนวนโวหารไพเราะจับใจ มีทุกประเภททั้งโคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ตลอดจนร้อยกรอง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกโปรดเกล้า ฯ ให้ท่านเป็นผู้อำนวยการแปลพงศาวดารจีน เรื่องสามก๊ก ออกเป็นบทประพันธ์ร้อยแก้วซึ่งมีผู้รู้จักกันแพร่หลาย ว่ามีสำนวนโวหารไพเราะและได้รับการยกย่องจากวรรณคดีสโมสรในรัชกาลที่ ๖ ว่าเป็นยอดของความเรียงร้อยแก้วที่เป็นเรื่องนิทาน
วรรณกรรมของเจ้าพระยาพระคลัง (หน) เท่าที่ทราบมีดังนี้
เรื่องที่แต่งในสมัยกรุงธนบุรี
เรื่องที่แต่งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ คือ
๑. สามก๊ก
๒. ราชาธิราช
๓. กากีคำกลอน
๔. ร่ายยาวมหาชาติกัณฑ์กุมารและกัณฑ์มัทรี
๖. โคลงสุภาษิต
๗. กลอนและร่ายจารึกเรื่องสร้างภูเขาทองที่วัดราชคฤห์
เจ้าพระยาพระคลัง (หน) มีบุตรธิดาหลายคน ที่มีชื่อเสียงคือ เจ้าจอมพุ่ม ในรัชกาลที่ ๒ เจ้าจอมมารดานิ่ม พระมารดาสมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร (มั่ง) ในรัชกาลที่ ๒ นายเกต และนายพัดซึ่งเป็นกวีเหมือนท่านบิดา และเป็นครูพิณพาทย์ด้วย
เจ้าพระยาพระคลัง (หน) ถึงอสัญกรรมเมื่อปีฉลู พ.ศ. ๒๓๔๘ ในรัชกาลที่ ๑
