กลอนจารึกเรื่องสร้างภูเขาวัดราชคฤห์

กติกมาสปีกุนตรีศก

จารึกเรื่องสร้างพระสถูปบนยอดเขา

ปางพระพุทธศักราช ปิ่นโลกนาถบรมธรรม์ ล่วงสองพันสามร้อย สร้อยสามสิบสี่เศษ กุนประเวศศกแผ้ว พระยาแก้วบัวตรา รัตนโกษาธิบดินทร์ อัครเสนินทร์นฤเบศร์ ปิ่นภูวเมศมิ่งเมือง บุรีเรืองรัตนโกสินทร์ มหินทรอยุธยา มหาดิลกเลิศธรณี มีประสาทโสมนัสส์ ปฏิบัติโดยอัษฎางค์ หมายมุ่งทางอริยมรรค ประหารหักมัจฉริยา ฐาปนาพระสถูป ด้วยสุคนธ์ธูปปนปรุง วรกลิ่นจำรุงจำรูญ คละเคล้าปูนปนปั้น ยกเป็นชั้นเชิงฉัตร จมูกสิงห์ถัดดั่นลวด หน้ากระดานกวดเกลี้ยงกลม บัวบานระดมกลีบประดัง รององค์ระฆังเพราเพริศ คอถลางเลิศสมทรง บัวกลุ่มผะจงรับปลี ลูกมณีกุก่อง ดอกไม้ทองประจำทิศ วิจิตรรัตนพรายพร้อย ใบโพธิ์ห้อยไหววาบ ล้วนทองทาบทั่วองค์ อลงกตรุ่งเรืองวาม จึงถวายนามสมญา มหาสุคนธเจดีย์ เป็นสวามีทานประหลาด เชิญบรมธาตุสยัมโพธิ์ ใส่สุวรรณโกศแกมแก้ว แล้วบรรจุสถูปทอง อเนกนองสักการา ได้มหาศุภฤกษ์ ลั่นฆ้องเบิกสมโภช เสียงอุโฆษอึงอัน ยกสุวรรณรัตนเจดีย์ ขึ้นจอมคีรีรจเรข ลอยวิเวกเวหาส ฉัตรมาลาศกางกั้น ธงทองชั้นแซ่งถวาย เมิลแม้นกายภุมรา วายุพัดปลิวปลาบ ต้องสุริยาบทอตา หนึ่งรจนาเสาโคม สูงสุดพโยมยอดฉัตร มีรูปสัตว์มังกร อ้าโอษฐ์งอนงามผงาด ชักสายพาดโคมแขวน แปลนเด่นดวงบูชา นับเป็นอากาศประทีป สว่างทวีปดั่งเดือน เหมือนมังกรคาบแก้ว งามเพริศแพร้วพึงพิศ หนึ่งประดิษฐ์ทำภูผา ล้วนศิลาฟองชล ประดับกลศิขเรศ ยอดวิเศษไพศาล ดุจบัวบานกลีบช้อย พวงพู่ห้อยกระจ่าง เป็นละแวกหว่างวุ้งว้ำ มีช่องถ้ำทางเดิน เวียนตามเนินแนวไศล ขึ้นบันไดสองแถว ไหว้พระแล้วเลียบชม นิวาศรมจอมผา พรรณพฤกษาร่มรื่น ดาบสชื่นชมฌาน บ้างยอดพานเงื้อมงอก กระแซกซอกตรอกเตริ่น เป็นหุบเหินห้วยเหว มีปล่องเปลวโปร่งฟ้า ตระเพิงผาแผ่นลาด น้ำดุดาดกระเด็น ซึมซ่านเซ็นแซงซ่า ชลฉานฉ่าเชี่ยวโชน กระทบโจนลงอ่างแก้ว งามพราวแพร้วดั่งวิเชียร ระเมียรมัศยามากมาย สีทองพรายเงินยวง ผุดเป็นดวงแดงด่าง สามหางต่างปุ่มเปา ว่ายพรูเพราเคล้าคู่ บ้างลุนลู่ลำโอง ลางสองกระโดงคู่ฉ่ำ ว่ายคละคลำเล็มไคล บ้างบังใบสัตตบรรณ เข้าพัวพันสัตบุษย์ ร่ำลือสุดฤๅแล้ว น้ำสระแก้วก่อขัง ไหลพุพังดาดาษ ลงศิลาลาดท้องธาร เป็นคลื่นฉานวังวน พฤกษาสนริมฝั่ง ต้นสะพรั่งใบระบัด เหมือนมยุรฉัตรเรียงราย บังแสงฉายสุริยง ดูดั่งดงแดนดึก นกจับพฤกษ์ไขว่นาม แขกเต้าตามจับแต้ว ฝูงคลาแคล้วเคล้าคลาย ขุนแผนผายโผผาก บ้าระบุ่นบากจับบง เหล่าลางหลงจับเลียบ ยูงย่างเหยียบยอดยาง เขาขันพลางดูแค เป็ดหงส์แหเหินเหียง เค้าโมงเมียงจับโมก กระสาโศกสู่กระสัง เบญจวรรณหวังผลหว้า จินโจ้จ้าจับจันทน์ กระทาขันบนกระทุ่ม คณาคุ่มจับขนุน กวักกว่าหมุนเมียงรก ร่ำไม้นกสิ่งละน้อย พอเสนาะถ้อยเปรมปราชญ์ สัตว์จัตุบาทเนืองนอง กวางทองท่องเล็มเกรียง หมีเม่นเมียงตามระมาด กาสรกาจกำเลาะ ขวิดโคเผาะคางผลัด แรดร้ายกัดหนามกรอบ ชะมดฉมันหมอบมองเมิน กระทิงเกริ่นเตร็จคู่ ผีโป่งกู่ก้องดง กระจงหลงกระเจิง ทรายลองเชิงเล่นฉาว เสือสามหาวโฮกซ้ำ ขบขย้ำย้ำแยก เขี้ยวแลบลิ้นเลี้ยวกัดกิน หนึ่งกรินอำนวยวงศ์ ลักษณสมพงศ์เผือกผู้ ประทุมทันต์คู่ค่าเมือง เหมหัตถีเหลืองเล่ห์ทอง ดามพ์คชปองปัทมราช สารวะเภาชาติเขียวขำ นิลจักรดำดั่งกา สุประดิษฐาสีเมฆ สังกะทันต์เอกทันต์ตรู บุณฑริกดูดั่งกมุท คังไคสุดสีน้ำ ล้วนเลิศล้ำอิศรพงศ์ คชลักษณวงศ์สมบูรณ์ ครบตระกูลมงคล ดูดำกลพิศวาส สัตว์จัตุบาทน้อยน้อย ชะนีห้อยกิ่งฉนวน คำนวณครวญคร่ำคู่ ลิงจุ่นจู่ไต่แจง ค่างขึ้นแฝงค่าคาง บ้างแผ่หางแบนบิน ลิงลมกินลางลิง รอกไล่ชิงลูกรัง แตเต้นหวังหมากต้อง ตุดตู่ร้องโพรงตาล จังกวดคลานกิ่งจิก ปวงข่างกระดิกหัวกระดก ลิ่นแล่นกกกิ่งเลี่ยง สัตว์นามเคียงคู่ไม้ ร่ำตามได้โดยคะนอง สรรพปูนปองบูชา พระมหาบรมธาตุ หนึ่งอาราธน์เทเวศร์ สิงศิขเรศรำบาญ กันภัยพาลปรปักษ์ น้อมทัศนัขประณม เหนือศิโรดมชุลิต ปัญจางคประดิษฐ์ปรารถนา เดชะข้าปูนปอง สร้างสถูปทองบรรจุ บรมธาตุสรรเพชญ ขอจงเสร็จโพธิญาณ อนาคตกาลอย่าแคล้ว เป็นประทีปแก้วส่องสัตว์ แม้ยังนิวัตเวียนวง อยู่ในสงสาราจักร อย่าพ้นอัคร์อิสรา ในสวรรคามามนุษย์ เป็นบุรุษบรมปราชญ์ ชาญฉลาดธรรมรส กอบด้วยยศสมบัติ มีสุวรรณรัตนคิริน ดุจชฎิลเศรษฐี หนึ่งจงมีสรรพสัตว์ ล้วนสุวรรณรัตนจินดา เหมือนเมณฑกาเศรษฐี หนึ่งขอมีขุมทอง สัตตรัตน์นองอำพน สี่ทิศมนทริพิมาน ปูนปันทานลุลิทก ดุจโชฎกเศรษฐี ในบุรีโสฬส กำหนดนามราชคฤห์สถาน หนึ่งให้มีอุทยานประเทศ สรรพวิเศษไม้มิ่ง ลำต้นกิ่งล้วนทอง ดอกผลปองเป็นแก้ว ใบเลิศแล้วมณีนิล มีปักษินเนาวรัตน์ งามพิพัฒนไพโรจน์ ดุจวโนทอุทยาน องค์มัฆวานเป็นเทพ ขอได้เสพสิ่งสมบัติ ดังมนัสอย่าคลาดแคล้ว กว่าจะเสร็จโพธิญาณแผ้ว ผ่องพื้นโลกอุดร ฯ

เพลงยาวปรารภ