๒๘. อนุถอยทัพ

ฝ่ายราชวงศ์กวาดต้อนครอบครัวเมืองสระบุรี พอเดินครัวขึ้นไปถึงเมืองนครราชสีมาแจ้งความแก่อนุว่า ได้ครัวไทย ๑๐ จีน ๒๐ ครัวลาว ๑๐๐๐๐ คนเศษ เดินครัวออกจากเมืองสระบุรีณวันอังคาร ๓ แรม ๙ ค่ำ[๑] ได้ข่าวเล่าลือว่าทัพกรุงยกขึ้นมาทุกทาง อนุจึงปรึกษากันว่าจะตั้งรับกองทัพกรุงอยู่ที่เมืองนครราชสีมาเห็นจะไม่ได้ กลัวจะเป็นศึกขนาบ ต้องแยกย้ายไพร่พลไปสู้รบหลายทาง ถ้าถอยไปตั้งรับหนองบัวลำภูดีกว่าที่นี้ จึงสั่งให้เผาเมืองนครราชสีมาและยุ้งฉางและค่ายของตัวเสียแล้วก็ยกทัพกลับไปเมื่อณเดือน ๔ แรม ๑๑ ค่ำ[๒] ให้ราชวงศ์ยกขึ้นไปทางเมืองหล่ม

มีคำกลางถามมาว่าอนุยกทัพลงมาตีกรุงแล้วทำไมจึงไม่ยกล่วงเลยลงมาทีเดียว เห็นที่กรุงไม่ทันรู้ตัวก็จะได้โดยง่าย เป็นเพราะเหตุไรจึงไปตั้งกวาดครอบครัวอยู่ที่เมืองนครราชสีมา จนที่กรุงรู้ จัดกองทัพขึ้นไปสู้รบทันท่วงที

แก้ว่าเหตุ ๓ ประการ คือ กรุงศรีอยุธยายังไม่ถึงควาวจะเสีย พระบารมีพระเจ้าอยู่หัวยังมีมากอยู่ บันดาลให้อนุคิดผิดไป ประการหนึ่งจะคิดตามทำนองศึก อนุเห็นว่าจะยกเลยลงไปกรุงทีเดียวก็เป็นที่ระวังหลังอยู่ จึงจัดแจงกวาดครอบครัวเสียให้สิ้นเชิงก่อน ไม่มีกังวลหลังแล้วจึงจะยกลงมา การที่เมืองนครราชสีมานั้นก็คิดตั้งทำเป็นการปีมียุ้งฉางโตใหญ่ถ่ายสะเบียงอาหารไว้มาก ประการหนึ่งใจอนุเป็นคนขลาดคิดการสิ่งไรก็มักถอยหน้าถอยหลังวน ๆ เวียน ๆ อยู่จึงเป็นดังนี้