๒๓๗. เจ้าพระยาพระคลังกับเจ้าพระยาบดินทรเดชาปราบจีนตั้วเหี่ยเมืองฉะเชิงเทรา

ครั้งนั้นเจ้าพระยาบดินทรเดชา เศกพระองค์ด้วงแล้วจะกลับมา องค์พระหริรักษ์ให้นักองค์ราชาวดีเข้ามาทำราชการอยู่ณกรุงเทพมหานครด้วย เจ้าพระยาบดินทร์เดชายกมาถึงเมืองฉะเชิงเทราวันจันทร์เดือน ๕ ขึ้น ๑๔ ค่ำ[๑] ตั้งอยู่เหนือเมือง เจ้าพระยาพระคลังยกขึ้นไปทางเรือ ให้จมื่นไวยวรนารถเข้าตีพวกตั้วเหี่ยอยู่ที่นอกกำแพงเมืองซึ่งตั้งอยู่ตามโรงหีบ พวกลาวเมืองพนัศนิคมยกมาทางบก พวกจีนตั้วเหี่ยหลบหลีกอยู่ในโรงไม่เห็นตัว พระอินทรอาสาให้เอาไฟจุดเผาโรงเสียเป็นหลายโรง พวกจีนทนอยู่ไม่ได้ก็ออกมาสู้กับพวกลาว พวกจีนแตกหนีไป อ้ายจีนเชียงทองเห็นว่าจะสู้มิได้ ก็ให้ท่านผู้หญิงหุ่นภรรยาพระยาศรีราชอากรมากราบเรียนท่านเจ้าพระยาพระคลังว่า จีนเชียงทองหาได้รู้เห็นเป็นตั้วเหี่ยด้วยไม่ อ้ายจีนบู๊และพวกตั้วเหี่ยทั้งปวงยกย่องให้เป็นเจ้านาย ครั้นไม่ยอมก็จะฆ่าเสีย กลัวตายก็ต้องยอม บัดนี้จีนเชียงทองจะจับตัวอ้ายจีนบู๊มาลุแก่โทษ เจ้าพระยาพระคลังก็รับยอมให้เข้าเกลี้ยกล่อม จีนเชียงทองคุมสมัครพรรคพวกไปจับอ้ายจีนบู๊ที่ในกำแพงเมือง เอามาส่งท่านเจ้าพระยาพระคลัง ๆ จึ่งให้จมื่นไวยวรนารถคุมตัวอ้ายจีนบู๊ อ้ายจีนเชียงทอง อ้ายจีนขุนพัฒน์ (ลัก) จีนหลงจู๊ชี หลงจู๊ยี่ หลงจู๊ตัด เข้ามากรุงเทพมหานคร ฝ่ายพวกตั้วเหี่ยหานายใหญ่มิได้แล้วก็ระส่ำระสาย ครั้นณเดือน ๕ แรม ๕ ค่ำ[๒] ก็ทิ้งเมืองเสียหนีเอาตัวรอด พวกกองทัพไทยจับได้ตัวนายจีนห้วยเสี้ยวตั้วเหี่ย จีนเอี้ยงยี่เหี่ย จีนเน่าซาเหี่ย จีนโปยี่เหี่ย จีนเสงซาเหี่ย จีนตูยี่เหี่ย จีนเกาจีนกีเฉาเอย จีนโผ จีนหลงจู๊อะ จีนกีเถ้าแก่สวนอ้อย จีนลก นายทัพนายกองไทยฆ่าตายเสียก็มาก พวกชาวบ้านซึ่งหนีจีนตั้วเหี่ยอยูในป่าในรก รู้ว่าพวกตั้วเหี่ยแตกแล้วก็พากันออกมา พบเจ๊กจีนที่ใดก็ฆ่าเสียสิ้น ไม่รู้ว่าจะเป็นจีนตั้วเหี่ยหรือมิใช่ตั้วเหี่ย สุดแต่มีผมเปียแล้วก็ฆ่าเสีย ครั้งนั้นพวกจีนไม่มีที่พึ่ง หาผู้ใดจะช่วยธุระมิได้ ก็พากันผูกคอตายเสียเป็นอันมากกว่ามาก ที่ไม่ฆ่าตัวเสียก็โกนผมเอาผ้าเหลืองห่มโพธิ์ห่มพระพุทธรูปเอามานุ่งห่ม ด้วยเป็นธรรมเนียมจีนโทษผิดถึงตายแล้ว ถ้าโกนผมบวชเสียได้ก่อนแล้วก็ไม่มีโทษ ถึงเป็นข้าศึกกันก็ไม่ทำอันตราย ธรรมเนียมไทยไม่ถือดังนั้นก็ฆ่าฟันเสียสิ้น พวกจีนก็หนีเดินบกมาเมืองชลบุรี ลาวเมืองพนัศนิคมอยู่ต้นทางก็สกัดฆ่าพวกจีนอยู่ที่นั่น ศพกองอยู่แห่งละ ๙ คน ๒๐ คน ๓๐ คน เรี่ยรายอยู่ที่ทุ่งนาป่ารกเป็นอันมาก ฆ่าแล้วก็ถอดเอาเสื้อกางเกงตัดเอาไถ้ แล้วผ่าท้องค้นเอาเงินในไส้พุง ลางคนก็ได้บ้าง เกิดเป็นผลประโยชน์ขึ้นพิเศษ ที่รอดหนีลงมาถึงเมืองชลบุรีได้ พระยาชลบุรีก็ให้จับฆ่าเสีย พวกจีนตายครั้งนั้นหลายพัน ศพลอยในลำน้ำเมืองฉะเชิงเทราติดเนื่องกันไปทุกคุ้งน้ำ จะนับประมาณมิได้ เจ้าพระยาบดินทรเดชา เจ้าพระยาพระคลัง เสร็จราชการแล้ว ก็พากันมาเฝ้าถึงกรุงเทพมหานครเมื่อวันเดือน ๖ ขึ้น ๓ ค่ำ[๓] ตั้งกองชำระเอาแต่ที่เป็นตัวนายไปประหารชีวิตเสีย นอกนั้นเป็นแต่คนปลายเหตุเข้าน้ำสบถ ก็ให้สักแก้มเป็นอักษรจีนอักษรไทยว่า พวกตั้วเหี่ยปล่อยไป มีคำกลางชาวเมืองพูดกันว่า เจ้าพระยาพระคลัง เดือน ๔ เล่นตรุษเมืองนครชัยศรี เดือน ๕ เล่นสงกรานต์เมืองฉะเชิงเทรา