๑๔. จัดการพระบรมศพ

ครั้นมาถึงเดือน ๖ เจ้าพนักงานได้ทำพระเมรุมาศขนาดใหญ่ยอดปรางค์ ตามเยี่ยงหย่างพระเมรุพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวแล้วเสร็จ ณวัน ๗ ๔ฯ ๖ ค่ำ[๑] ได้เชิญพระบรมสารีริกธาตุแห่ออกไปพระเมรุ พระสงฆ์ได้สวดพระพุทธมนต์ มีการมหรสพสมโภชวันหนึ่งคืนหนึ่งแห่กลับ รุ่งขึ้นได้เชิญพระบรมอัฏฐิออกสู่พระเมรุ ทำการสมโภชวันหนึ่งคืนหนึ่ง แห่กลับเข้าสู่พระบรมมหาราชวัง

ครั้นณวันเดือน ๖ ขึ้น ๗ ค่ำ[๒] เวลาย่ำรุ่ง ได้เชิญพระบรมโกศออกจากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท แห่ไปขึ้นพระมหาพิชัยราชรถที่วัดพระเชตุพน ตั้งกระบวนแห่อย่างใหญ่ไปสู่พระเมรุ เข้าทางประตูบุริมทิศ ได้เวียนพระศพ ๓ รอบแล้วยกพระโกศขึ้นบันไดนาค ขันฉ้อขึ้นไปประดิษฐษนบนพระเบญจาทองคำจำหลักประดับพลอยเนาวรัตน์ ภายใต้พระมหาเศวตฉัตร มีฉัตรแก้วเครื่องสูงอภิรุมชุมสาย เครื่องประดับต่างๆ มีการมหรสพสมโภชทั้งกลางวันกลางคืนอ เฉลิมพระเกียรติยศตามบูรพราชประเพณีพระบรมศพพระมหากษัตราธิราชเจ้ามาแต่ก่อน พระสงฆ์ราชาคณะ พระครูฐานานุกรม เปรียญ เจ้าอธิการ อันดับ สดับปกรณ์และสวดอภิธรรมทั้งกลางวันกลางคืน ถวายไทยธรรมไตรจีวรพร้อมเครื่องบริกขาร ครั้นเวลาเช้าเสด็จออกปฏิบัติพระสงฆ์ฉันแล้วก็สดับปกรณ์ แล้วเสด็จไปประทับพระที่นั่งทรงธรรม ทรงสดับพระธรรมเทศนา แล้วเสด็จกลับเข้าในพระราชวัง เวลาบ่าย ๕ โมงเศษเสด็จพระราชดำเนินออกพระเมรุกระทำสักการบูชาเสร็จแล้ว ก็เสด็จไปประทับพลับพลาสนามมวย โปรดให้ทิ้งทานผลกัลปพฤกษ์ทั้ง ๘ ทิศ แหวนฉลากทองนากเงินและมีการเล่นต่าง ๆ ทำการมหรสพสมโภชครบ ๗ วัน ๗ คืน

ครั้นมาถึงณวันจันทร์เดือน ๖ ขึ้น ๑๓ ค่ำ[๓] เวลาบ่ายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบรมราชวงศานุวงศ์ฝ่ายหน้าฝ่ายใน ข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน และท้าวพระยาประเทศราชทั้งปวง พร้อมกันกราบถวายบังคมพระบรมศพถวายพระเพลิง ครั้นเวลาค่ำก็ได้มีการสมโภช ครั้นรุ่งขึ้นเวลาเช้าได้แจงพระรูปลอยพระอังคาร เก็บพระบรมอัฎฐิลงในพระบรมโกศทองคำกุดั่นประดับพลอย เชิญพระบรมอัฎฐิขึ้นประดิษฐานในบุษบกทองขึ้นสถิตย์อยู่บนพระเบญจา แล้วทรงบำเพ็ญพระราชกุศลมีการสมโภชอีก ๓ วัน ๓ คืน เป็นคำรบ ๑๐ วัน ๑๐ คืน จำนวนพระสงฆ์ได้รับไทยธรรมหมื่นเศษ ครั้นณวันศุกรเดือน ๖ แรม ๒ ค่ำ[๔] ได้เชิญพระบรมอัฎฐิแห่กลับเข้าสู่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอีก ๔ วัน ๔ คืน เป็นคำรบ ๗ วัน ๗ คืน จึ่งแห่ไปประดิษฐานไว้ในหอพระอัฎฐิ

ครั้นการพระบรมศพเสร็จแล้ว จึ่งโปรดให้เจ้าพระยาพระคลังกับพระยาราชสุภาวดี เป็นแม่กองชำระเลขไพร่หลวงสมกำลังสังกัดพรรคหมายหมู่ ลงท้องมือตามเยี่ยงอย่างแผ่นดินใหม่