๑๐๙. ข้าหลวงออกไปทำบัญชีเขมรป่าดง ๓๑ เมือง

ทรงพระราชดำริถึงลาวฝ่ายตะวันออกเขมรป่าดง ยังไม่ได้จำนวนบัญชีชายฉกรรจ์เป็นแน่ว่ามากน้อยเท่าใด จึ่งโปรดให้เจ้าพระยาบดินทรเดชาออกไปทำบัญชีเขมรป่าดง เมืองขุขันธ์ เมืองสุรินทร์ เมืองสังขะ เมืองศีร์ษะเกษ เมืองเดชอุดม เมืองนครจำปาศักดิ์ เมืองอุบล เมืองสุวรรณภูมิ เมืองยโสธร เมืองศรีทันดอน เมืองเชียงแตง เมืองแสนปาง เมืองอัตปือ รวม ๑๓ เมือง ให้พระมหาเทพ (ป้อม) ซึ่งเป็นพระยามหาอำมาตย์ พระพิเรนทรเทพ (ขำ) ขึ้นไปชำระบัญชีคนเก่าและคนที่ข้ามมาใหม่ พระยามหาอำมาตย์ชำระตัวเลขเมืองนครพนม บ้านท่าอุเทน เมืองสกลนคร เมืองไชยบุรี เมืองกาฬสินธุ์ เมืองร้อยเอ็ด เมืองมุกดาหาร เมืองเขมราฐ เมืองคงเจียม เมืองสะเมียะ เมืองสาลวัน เมืองคำทองใหญ่ รวม ๑๒ เมือง พระพิเรนทรเทพชำระเลขเมืองหนองคาย เมืองหนองหาร เมืองขอนแก่น เมืองชนบท เมืองภูเวียง เมืองปากเหือง รวม ๖ เมือง

เจ้าพระยาบดินทรเดชา พระยามหาอำมาตย์ พระพิเรนทรเทพ ได้ยกไปเมือณเดือน ๒ ขึ้น ๖ ค่ำ[๑]

ในปีนั้นหมื่นราชากลกรณ์ จับได้ช้างพลายสีทองแดงตาขาวเล็บขนหูยาวสีเหลือง เรียกว่าขลุมประเจียด ลูกโขลงที่บ้านเหล่า ช้าง ๑ สูง ๔ ศอก ๓ นิ้ว นำเข้ามาถึงกรุงเทพพระมหานคร ณวันอังคารเดือน ๒ แรม ๒ ค่ำ[๒] พระราชทานชื่อขึ้นระวางเป็นพระบรมกุญชร บวรขลุมประเจียด เกียรติคุณวิบุลยยศ คชอัคนีพงศ์ มงคลลักษณเลิศฟ้า