๑๔๏ บัดนั้นประชานิกรรู้ |
คุณผู้สวามินทร์ |
นาครก็ถอนหทยจิน |
ตะระทดระทวยทวี |
๏ ภักดีพระนลนฤปราช |
และพระราชมเหษี |
เอื้อเฟื้อเพราะเพื่อกรุณมี |
จิตโอบอำรุงภาร |
๏ เลี้ยงดูพระภูธรบ่แคลน |
ชนแสนจะสงสาร |
สามวันพระบุษกรสราญ |
ยศรู้ก็ขู่เขา |
๏ ป่าวในนครนิกรชน |
ผิวนลเสด็จเนา |
หนไหนและใครกรุณเอา |
ธุระแวดถวายบาย |
๏ ไป่เกรงพระบุษกรพิโรธ |
ก็และโทษจะถึงตาย |
ทวยราษฎร์ตระหนกจิตก็วาย |
ธุระเอื้ออำรุงนล |
๏ สิ้นที่พำนักพระนลหมอง |
และพระน้องก็หม่นมน |
สองจากนครจรณะพน |
นิทระนอกกำแพงเมือง |
๏ อาหารก็จนพลก็ไร้ |
อุระไข้ระคายเคือง |
มันเผือกบ่เลือกรสประเทือง |
ชิวะแทบทลายลาญ |
๏ โหยหิววะหวิวหทยเวียน |
และพระเศียรก็ซมซาน |
โซมซุดประดุจทุพลพาล |
อุระเอ๋ยบ่เคยซาม |
๏ หลายวันพระดั้นทุรดำเนิร |
นุชเดิรผจงตาม |
วันหนึ่งประสบสกุณงาม |
นลใกล้ก็ไป่หนี |
๏ ไนษัธคนึงหทยนา |
ยกว่าปตัตรี |
มากหมู่และอยู่ณะปถพี |
บ่ตระหนกหทัยบิน |
๏ เนื้อนกก็โภชนะพิเศษ |
ผิวเจตนากิน |
จับได้จะโดยกมลจินต์ |
รสทิพโอชา |
๏ เผือกมันและสรรพะผลไม้ |
ก็มิได้กระหายหา |
ตราบวาระลาภและบุญมา |
จรสบสกุณพี |
๏ จำเราจะจับทวิชหมาย |
มุทุชีพพาชี |
แล้วเราจะเผาณะอคนี |
บ่มิหึงจะถึงใจ |
๏ หนึ่งขนหิรญก็กลทรัพ |
ยะจะนับอเนกนัย |
คิดกินและคิดนิธิอุไร |
ก็กระหายบ่หายจง |
๏ ตรึกพลางพระเปลื้องวสนะซึ่ง |
นลทรงสพักองค์ |
คลี่คลุมจะกุมคณะพิหงค์ |
และพิหคก็เหิรบน |
๏ ปางนั้นนริศร์ก็พิศวง |
เพราะพิหงคะทรงพล |
พาผ้าระเห็จอำพรจน |
พระจะไล่บ่ได้คืน |
๏ ไนษัธก็ทรงปริวิตก |
ผิวนกกำลังยืน |
เหลือร้ายลอายกมลกลืน |
ทุขเที่ยงทิคัมพร |
๏ ปางนั้นพิหคกนกแกล้ง |
จิตแสร้งจำแลงหลอน |
ถาบถาชล่าอำพรจร |
พจนาดถ์ทำนูลนล |
๏ ดูราพระนลพิมลศักดิ์ |
ปรปักษ์สยองพล |
นี่หรือระบือกิติถกล |
วิทยานชำนาญเชาวน์ |
๏ รู้เท่าศกุนตะก็บ่รู้ |
ดุจผู้กำเลาเมา |
มัวโมหะม่นกมลเรา |
จรล่อก็หลงกล |
๏ เรานี้มิใช่สกุณดอก |
และจะบอกยุบลนล |
เราคือสกาจรผจญ |
นลไว้บ่ให้เกษม |
๏ อันเราสกาสกุณไซร้ |
จะมิให้พระนลเปรม |
แม้ผ้าจะพันสริระเอม |
อุระได้มิให้มี |
๏ พูดพลางสกาศกุนิผัน |
จรหันระเห็จหนี |
ปานนั้นพระนลนฤบดี |
ก็ระทดระทวยใจ |
๏ พลางทูลผอูนอรสอาง |
นุชนางวิไลยไร |
เทวีพระศรีสมรไว |
ทรภีฉวีกาญจน์ |
๏ อ้าองค์พระนุชบุศยะรัตน์ |
กุลฃัติย์มหาศาล |
อันอักขะจ้องจรประหาร |
ดุจนี้ก็มีกรรม |
๏ ตูเพลินสกาวิกลจิต |
วิปริตเลมอมำ |
สมบัตินิษัธวิบติจำ |
จิตจากนครหลวง |
๏ ไป่เคยวิบากดลวิบาก |
จรลากพระเพ็ญยวง |
สู่ป่าและพาสมรดวง |
จิตจากประยูรวงศ์ |
๏ อาหารก็อดบถก็ร้อน |
บทจรณะดอนดง |
หมดรู้จะสู้จรดำรง |
อิหโลกไฉนใด |
๏ ตูแสนจะโศกจิตกำศรด |
อปยศแสยงใจ |
นานัปปการวิกลไภ |
ยะจะจู่จะสู่นาง |
๏ โฉมตรูก็คู่ชนมพี่ |
ยุวดีจะหม่นหมาง |
ฟังพี่จะชี้สถลทาง |
นุชจงประจงจำ |
๏ ในทักษิณาปถสถล |
ผิวด้นดำเนิรสำ |
เหนียกจิตบ่ผิดทิศจะนำ |
จรกรุงอวันตี |
๏ นงพาลผิผ่านนครพ้น |
ก็จะดลศิขรีศรี |
นามฤกษะวัตคิริมหี |
ธรเงื้อมโชงกเงา |
๏ ทางนั้นก็บรรพตพิศาล |
พิสดารตระการเพรา |
วินธัยศิขรจรลำเนา |
บถฝ่าพนาลี |
๏ ถัดนั้นนทีรยะชลา |
ลยะชื่อปโยษณี |
ไหลตรงและลงสมุทมี |
ชลควั่งผะผังจร |
๏ มันเผือกจะเลือกรสนิยม |
ก็จะสมอุราอร |
อาศรมอุดมมุนินิกร |
ตบะกล้าวิชาชาญ |
๏ ใครใครจะใคร่จรจรัล |
ณะวิทรรภะปราการ |
มุ่งหน้าณะมารคะประมาณ |
ทิศนั้นจะพลันดล |
๏ ใครใครจะใคร่จรประเวศ |
ณะประเทศโกศล |
มุ่งหน้าณะมารคะสถล |
ทิศนั้นจะพลันถึง |
๏ ต่อไปก็ทางจรณะทัก |
ษิณเทศสำนึง |
เนืองนรนครศิขรพึง |
พิศชมนิยมใจ |
๏ ตรัสแล้วพระไนษธมหี |
ปติชี้นครไกล |
ชี้แล้วพระนลนฤปไน |
ษธตรัสทำนูลนาง |
๏ ตรัสเสร็จพระซ้ำพจนตรัส |
และพระหัตถ์ก็ชี้ทาง |
นวลน้องก็ข้องอุระระคาง |
มนข้นคนึงใจ |
๏ รู้เท่าพระราชวรยิตา |
กลยาณิตรึกไตร |
เห็นท่าทำนองนฤปไน |
ษธเที่ยงจะเลี่ยงทาง |
๏ ชี้ทิศวิทรรภ์นครไท้ |
ก็จะให้พระน้องนาง |
สู่ภีมะผู้ชนกพลาง |
นลแยกวิถีไป |
๏ คิดพลางพระนางนุชประนม |
กรก้มทำนูลไท |
ฃ้าแต่พระผู้สุรวิชัย |
นฤเบนทรภูบาล |
๏ เศรียรตูจะแตกอุระจะแยก |
จิตแหลกทำลายลาญ |
ยิ่งตรองก็หมองพระพจมาน |
นรเทพวาที |
๏ บัดนี้มหีกษิตไร้ |
สุขในพนาลี |
ราชัยะไอศวรศรี |
ธนทรัพย์ก็ยับเยิน |
๏ แม้ผ้าจะพันวรกษัตริย์ |
ก็อุบัติโพยมเหิร |
คราวขัดวิวัสตรดำเนิร |
ดุจยาจนกนร |
๏ ฃ้าผู้พธูจะจรจาก |
นลโดยพนาดร |
ทิ้งนายกาธิปบวร |
บทได้ไฉนเธอ |
๏ เธอมีกมลกลจะไหม้ |
หฤทัยมะมัวเมอ |
ฃ้าอยู่จะสู้จรบำเรอ |
ปฏิบัตินรินทร |
๏ คราวทุกขะแทบทุระสถล |
จรหนวนัชจร |
ฤๅเมื่อภยามยะวิกร |
พิษพาดทุพลเพลีย |
๏ ยาใดผิไภษชประเสริฐ |
ก็บ่เลิศเสมอเมีย |
ชุ่มชื่นระรื่นกมลเคลีย |
ภสดาพยาบาล |
๏ ผู้รู้และผู้ภิษชพร้อม |
พจย่อมจะกล่าวฃาน |
ดั่งฃ้าทำนูลพระบทมาลย์ |
พระก็แจ้งประจักษ์ใจ |
๏ ฉันนี้ไฉนพระกษมา |
ธิปศารทูลไกร |
จักชี้วิถีสถลใน |
พนพฤกษะไพศาล |
๏ ฃ้าฤๅจะจากพระนลไป |
ดุจไร้เสน่ห์นาน |
แม้นมาตรมิเมื้อมรณะปราณ |
ก็มิจากพระองค์จร ๚ |