โคลงลิลิตดั้นตำนานพระพุทธบาท

สรรเสริญพระเกียรติ (ร่ายดั้น)

๏ ศรีสวัสดิ์รัษฐะสเรองรุ่ง กรุงอมระรัตนะโกสินทร์ ปางปิ่นปิยะอยุทธ์ พระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หววเถลองรัช ฉัตถมะกษัตริย์จักรีวงศ์ องศ์อัจฉริยะยุพะราช อุภโตสุชาติเฉลอมบุญ พหุลยะบาระมี ปฐมเจดีย์ปาฏิหาร สร้านรังษเยาวภาส เตชสุรำนาจสงงหรณ์ พระแสงศรกระบี่ธุช ครุฑพ่าห์คชาเสวตร์ กละเทเวศวร์อวยถวาย พระยอดชาย เฉอดมนุษย์ มหาวชิราวุธองศ์เอก ราชาภิเษกศวรรเยศร์ ขตติยะวิเทศอเนกชาติ อาเศยยรพาทสมาคม อุดมพิทยะปรีชา สามารถสาระคุณพิพิธ กวีกิจโบราณะคดี ยุทธวิธีรัษฐบาล แกล้วโวหารหิโตวาท ถ่องพุทธศาสตร์สรบสรรพ์ ราชกรญญสรบสิ่ง ยิ่งยุติธรรม์จรญญา ก่องกรุณาปรากฏ ถเกองกิติมะยศศักดิ์สิทธิ์ สุขุมะราชะกิตยาทร มหานครสมบูรณ์ พร้อม มูลมหะทวยหาร ขตติยประยูรขนานนอบบาท เสนามาตย์ราชะเสวก ดิลกมหัคฆศฤงฆาร พิทโยประการไพจิตร์ พนิชะกษิกิตย์พฑฒนา ศึกษาแพร่ฉาว ชาติต่างด้าวต่างดึ่ง พึ่งโพธิสมภารอธึก สงบศึกสงบเข็ญ ตึกรามเด่นรษฐยา มหุศวกิฬาบรรลือโสตถิ์ ปราโมทย์สโมสร ทางสัญจรคลาคล่ำ บกน้ำส่ำสดวกจิตร์ ทรัพยชีวิตอุประถัมภ์ ศาลยุติธรรมกองตระเวน เจนประนุทภัยะพิพาท ปลุกชีวาตม์ไพร่ฟ้า หาพิชาหาส่ำสิน หาชอบชินฉลวยกุศล ประดลนิทสสนะประโยชน์ ประเทอองมาโนชประเทอองศักดิ์ เจอดพุทธจกกเจยระนารถ เจอดเอกราชเจยระเนา เจอดสยามะเผ่า เจยระพันธุ์บรรเทองสุข นฤทุกข์ทุกภาคเพ้อง เดชพระปกเกล้าเว้องปเถวนทร์ แลนา ๚

ปรารภ (โคลงดั้น)

คำนมัศการพระพุทธบาท ๕ รอยของโบราณ (วสันตดิลกฉันท์ ๑๔)

พระพุทธบาท ๕ รอย (โคลงดั้น)

บุณโณวาทสูตร์โบราณ (ตามอรรถกถาลังกา) (โคลงดั้น)

ตัวบาฬีบุณโณวาทะสูตร์ (ในมัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ ฉบับพิมพ์หน้า ๔๓๗) (ร่ายดั้น)

๏ เอวัม์เมสุตํ ดังอาตมะได้สดบบมา ปางพระภควาพุทธเจ้า เสด็จเนาเชตุวนาวาศ อนนอนาถบิณฑิกสถาปนา เปนพุทธบูชาอำนวยถวาย ภายในนคระสาวถี อถโขอายัส๎มาปุณ์โณ เบ้อองน้นนมีวุฒิภิกษุ ชนมายุอย่างเถ้า พระเปนเจ้าบุณณะนาม ใค่รคืนคามสกะขันธ์ ยามสายัณห์ยอศรี เยี่ยมสู่ที่ใฝ่เฝ้า พระพุทธเจ้าจอมธรรม์ อภิวาเทต๎วา ถวายอภิวันท์โลกะนารถ น่งงณอาศน์สมองค์ จำนงจิตร์เคียมคอย ใคร่แถลงถ้อยธิรายาจ คร้นนโอกาศถ่นนถึง จึงกราบทูลพระกรุณา สาธุมํภัน์เต ภควา ข้าแต่พระทรงประภาคผู้เจรอญ ขออญญเชอญชิโนวาท พุทธานุศาสร์ย่อๆ พอข้าพุทธเจ้าทรงจำ อุประถัมภ์ทุพลอาตม์ อันอประมาทมาโนช เพ่ออประ โยชน์สงบรงบบ ดบบเกลศกระวนวิมุติ มโนบริสุทธิ์สมชีพ ไร้เคร่อองบีบเบยยนใจ ตํสุณาหิสาธุกํ เออกระน้นนไซ้รบุณณะ เถอดเราจะสำแดงธรรม จงจิตร์จำโดยชอบ ประกอบสกกจจะสวณา เอวัม์ภัน์เต พระพุทธเจ้าข้าผู้เป็นเจ้า นอบเกล้ารบบพุทธพจน์ จึ่งพระสุคตเอ้ออนโอษฐ์ โปรดมหลลกะสาวกเจ้า หรรถพนมก้มเกล้าเฝ้า ไฝ่ฟงง ธรรมแล ๚

(โคลงดั้น)

(ร่ายดั้น)

๏ กตมัส๎มิํชนปเทวิหริส์สสิ ถิ่นไหนปุณณะใคร่ปอง จกกครองประลองธรรมะวิหาร อยู่สำราญแรมชนม์ สุนาปรัน์ตชนปเท ข้าพระทสะพลรบบอนุศาสน์ พุทโธวาทสังขิตร์ ต้งงจิตร์จะปฏิบัติ จวบมลุอมัตวิมุติชาติ จกกเนานิวาศน์ชนบท นามปรากฎประเทศะปัจจันต์ สุนาปะรันต์รัษฐนคร เออดูก่อนบุณณะภิกษุ หมู่มนุษย์ดุฉกาจฉกรรจ์ ในสุนาปรันต์อเลอโพ้น หยาบช้าโลนกักขละจริต จกกไปสถิตย์ถิ่นประทุษฐ์ ส เจ สุนาปรัน์ตกา ปริภาสิส์สัน์ติ เผ่ออฝูงมนุษย์สุนาปรันต์ อับโมหันต์หินะชาติ จกกบริภาสด่าว่า พิษม์ฤศยาพิษม์โกรธ พาลก่อโทษก่อภัย โดยน้ำใจวิหิงสา จกกออกท่าสถานใด ภัน์เตภควา ข้าแต่ไท้จอมธรรม์ ผิวะชาวสุนาปรันต์กล่าวหยาบ ถึงจ้วงจาบคุมแค้น ฃ้าบาทแม่นมโนชอบ จกกตอบเมตตาเฉลย ว่าภัท์ทกาพ่อเอ้ยผู้เจริญ เชอญประพฤดิฉนนท์สัตปุรุษ เฉลอมชาติมนุษย์วิสุทธิศักดิ์ มิควรจกกประหารฃ้า ด้วยวาจาผรุสะเพลอน จงเจรอญทุก ๆ ท่าน ปาณินา เผ่ออเขาผจารล่อยลม แล้วจะฃ่มจิตร์ไฉน ฃ้าบาทไม่โกรธตอบ จกกแถลงรบอบดงงกี้ ท้งงจกกชี้จกกอ้าง มิให้ขว้างให้ปา อยากด่า ๆ ตามใจ เผ่ออเขาไม่ตามคำ เลฑ์ฑุนา ขว้างปาซ้ำเสมอยุ ฃ้าบาทจุใจยอม ประนีประนอมห้ามทุบตี ทัณ์เฑน เผ่ออเขาราวีอาละวาด ลงทัณ์ฑะฆาฎบุณณะ เออก็จะคิดไฉน ยอมตามใจตามเป็น ถึงยากเข็ญถึงพินาศ ฃ้าพระบาทมิโกรธตอบ จกกเฉลยชอบเฉกก่อน พูดว่าวอนอ่อนโยน มิให้โผนเง้ออดาบ สัต์เถน เผ่ออมิกลัวบาบกลัวอาย เขาจะทำร้ายฟันฟาด ฃ้าบาทเอาดีต่อ ส่อเมตตาจิตร์ตอบ โดยรบอบหนหลงง ห้ามผึงผงงทุจริต ผลาญชีวิตด้วยดาบ คมแปลาบปลาบฟนนฟอน ติณ๎หสัต์เถน ดูก่อนบุณณะภิกษุ เผ่ออเขามุมิรอ ขอแต่ฆ่าให้ม้วย ด้วยดาบคมสมทมิฬ จกกแปรรบิลไฉนเล่า ศิษย์พระพุทธเจ้าจกกเฉย ไมละเลยภาวะนา ว่าแม้ถึงสาวกะสงฆ์ ย่อมมีองค์ที่ม้วย ด้วยคมหอกคมดาบ เหตุวิบากบาปบวนทนน ปัจจัยผนนนำพา ตามธรรมดาเกอดแล้ว ย่อมไม่แคล้วคราดบบ จกกขอรงบบเวราคติ ดำริห์บำรุงใจ ให้สุกไสบริสุทธิ์ สมเปนพุทธสาวก เลอศดิลกสมณะคุณ สาธุ ๆ บุณณะภิกษุ แม้ด้าวดุปานไฉน ย่อมมีไชยเชองฉลาด สามารถทรมานจิตร์ ชนะสาระพิศทว่วพิภพ เสร็จปรารภวโรวาท ประทานโอกาศให้ลา ศิษย์ภควาระรื่นธรรม์ ปทัก์ขิณํกต๎วา ถวายอภิวันท์ประทักษิณ แผ้วมลทินกุฏีเนา ปัต์ตจีวรมาทาย ถือเอาบาตร์จีวร บทจรจากสาวถี สู่ธานีสุนาปรันต์ เนาคามะขันธ์สกะรัษฐ์ ในปฐมะพรรษะกาลอุโฆษ โปรดอุบาสกอุบาสิกา เพสละห้าห้าร้อยประมาณ เทอดสโมธานนบบคือ บรรลือธีระเกยยรติคุณ บำเพ็ญบุญบ่เบอ่อ เช่ออถ้อยเช่ออธรรมะ ประพฤติยึดพระตรัยสรณาคม สมพระบุณณะเถรมุ่งบาก เบ้อองอปะระภาคอนุสมยย อายุขัยมลุเวล พระบุณณะเถรปรินิพพาน เกรอกกิดาการเออกอึง ถึงสาวถีนคร ภิกษุสโมสรเฝ้าบาท พระสยมภูวนารถทูลถาม บุณณะนามกุละบุตร์ ผนวชในพุทธะบวรศาสน์ รบบวโรวาทประสิทธิ์ พุทธสังขิตระวาที บัดนี้มรณะวิโยค ดลปะระโลกอเลอใด ปัณ์ฑิโต ปุณ์โณ บุณณะไซร้ศุภะจริต เป็นบัณฑิตย์ปฏิบัติ ธรรมานุวตตะมาโนช ท้งงนิระโทษนิระรัติ ย่อมลุปจจฉิมะสถาน ปรินิพพานสุดสูญ สดบบพระบัณฑูรพุทธเจ้า สาวกะสงฆ์น้อมเกล้า ดุษดี เลอศแล ๚

(โคลงดั้น)

ตำนานไทยเหนือโบราณ (เรื่องกรุงเก่า) (โคลงดั้น)

พงศาวดารครั้ง กรุงเทพ ทวาราวดี ศรีอยุทธยา

พระรามาธิเบศร์

พระนารายน์มหาราช

พระธาดาธิเบศร์

พระพุทธเจ้าเสือ

ขุนหลวงทรงเบ็จ

พระบรมราชาธิราชที่ ๓

พระบรมราชาที่ ๓

พระเจ้ากรุงธนบุรี

พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก

พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

วินิจฉัย (โคลงดั้น)

นักษัตระฤกษ์ (โคลงดั้น)