๒๓๑ ประกาศเลิกภาษีผลมะพร้าว

ณวันจันทร์ เดือน ๙ แรม ๑๒ ค่ำ ปีชวดฉศก

ด้วยพระยาราชภักดีศรีรัตนราชสมบัติ พระยาพิพิธโภไคศวริย รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าใส่กระหม่อม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า เมื่อณปีฉลูเบญจศกโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ข้าหลวง ๘ นายออกเดินรางวัดสวนของราษฎร แล้วได้ทำบาญชีลงราคาต้นมะพร้าวในหน้าโฉนดต้นละ ๑๐๐ เบี้ย แจกให้แก่ราษฎรเจ้าของสวนทุกราย เจ้าภาษีน้ำมันมะพร้าวมาร้องว่าราษฎรชาวบ้านลักทำน้ำมันมะพร้าวปลอมแซกซื้อขาย ครั้นจะแต่งคนออกจับกุมก็จะเกิดวิวาทฟ้องร้องขึ้นโรงศาลป่วยการทำอากร จะขอทำภาษีผลมะพร้าวซื้อขายแต่ผู้เดียว ท่านเสนาบดีปฤกษาพร้อมกันกราบบังคมทูลพระกรุณาขอรับพระราชทานตั้งเจ้าภาษีไปเก็บภาษีผลมะพร้าว เจ้าภาษีก็หาเก็บภาษีตามพิกัดไม่ ทำให้ราษฎรได้ความเดือดร้อน ณปีมะโรงอัฐศกโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ยกภาษีผลมะพร้าวแลราคาค่าต้นมะพร้าวต้นละ ๑๐๐ เบี้ยนั้นออกเสีย ให้นายระวางเรียกเปนค่าอากรมะพร้าว ๓ ต้นเปนเงินสลึง ๑ ให้ราษฎรขายผลมะพร้าวแลน้ำมันมะพร้าวตามชอบใจ ณปีชวดฉศกนี้ผลมะพร้าวน้ำมันมะพร้าวมีราคาแพงมากขึ้นกว่าแต่ก่อน ทรงพระราชดำริห์เห็นว่าผลมะพร้าวน้ำมันมะพร้าวมีราคาแพงเพราะต้นมะพร้าวของเก่าต้นแก่สูงดวดไปไม่มีผลบ้าง ตายเสียบ้าง ต้นมะพร้าวจึงน้อยไป ราษฎรเจ้าของสวนไม่ปลูกเพิ่มเติมขึ้นในที่สวน เพราะกลัวจะต้องเสียอากรต้นมะพร้าว ๓ ต้นเปนเงินสลึง ๑ ผลมะพร้าวแลน้ำมันมะพร้าวจึงแพงไม่บริบูรณ์ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า แต่นี้สืบไปให้บอกประกาศแก่ราษฎรเจ้าของสวนแขวงกรุงเทพมหานครแลหัวเมือง ที่สวนมะพร้าวต้องเสียอากรอยู่นั้น ถ้าถึงกำหนดปีฉลูสัปตศก จะโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ยกราคาต้นมะพร้าวเสีย มิให้นายระวางเรียกอากรต้นมะพร้าวแก่ราษฎรเจ้าของสวนสืบไป แล้วจะได้เรียกภาษีน้ำมันแก่ผู้ทำน้ำมันเหมือนอย่างแต่ก่อน ให้เจ้าของสวนซ่อมแซมปลูกสร้างต้นมะพร้าวขึ้นไว้ให้บริบูรณ์อยู่ในสวนยิ่งขึ้นไปกว่าเก่าเถิด การก็จะเปนประโยชน์แก่บ้านเมือง เพราะว่าน้ำมันมะพร้าวนั้นใช้ในบ้านเมืองก็มาก แล้วก็จะได้เปนสินค้าบรรทุกเรือออกไปจำหน่ายหัวเมืองแลนานาประเทศทุกแห่งทุกตำบล การประกาศนี้ ให้พระแก้วคฤหรัตนบดีเจ้ากรม ขุนพิพัฒนากรปลัดซ้าย ขุนวิสุทธากรปลัดขวา พระคลังสวนในหลวงแก้วเจ้ากรม ขุนศรีสมบัติปลัดกรม สวนนอก ขุนหมื่นนายระวางบอกประกาศแก่ราษฎรเจ้าของสวนให้รู้จงทั่วกัน อย่าให้มีความเกียจคร้าน อุส่าห์ซ่อมแซมปลูกสร้างต้นมะพร้าวขึ้นให้มีมากเหมือนๆ กันสัปตศกจงทุกๆ สวน แต่ในจำนวนปีชวดฉศกนี้ยังคงเรียกอากรตามเดิม แต่ปีฉลูไปอากรต้นมะพร้าวโปรดยกพระราชทานให้ราษฎรเจ้าของสวนทุกราย อย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง.

หมายประกาศมาณวันจันทร์ เดือน ๙ แรม ๑๒ ค่ำ ปีชวดฉศก