๑ นิทานเรื่องสุนัขจิ้งจอกปฤกษากันจะอาศรัยราชสีห์

อตีเต กาเล ในกาลก่อนยังมีราชสีห์คู่หนึ่ง อยู่รัตนคูหาถ้ำแก้วผลึกแห่งหนึ่ง ราชสีห์ตัวนั้นย่อมมีกำลังมหึมายิ่งนัก ย่อมประหารผลาญสัตวต่าง ๆ ด้วยสิงหนาทให้สิ้นชีวิตตักษัย แล้วกินแต่เนตรยุคลเปนภักษาหาร แลละทิ้งกายสัตวนั้นเสีย ไปสู่ถ้ำที่อยู่แห่งตนนั้น

ปางนั้นยังมีศฤงคาลจิ้งจอกตัวหนึ่ง ชื่อสังขัวทันนั้น เปนอธิบดีแก่ศฤงคาลบริวารทั้งหลาย แลมีสุนัขจิ้งจอกสี่ตัวเปนมนตรี ตัวหนึ่งชื่อ ว่าสุนักขัง ตัวหนึ่งชื่อสุมุคา ตัวหนึ่งชื่อว่าสุมิตรา ตัวหนึ่งชื่อว่าสุกุลา

อยู่มากาลวันหนึ่งสังขัวทันผู้นายว่าแก่ศฤงคาลทั้งหลายว่า เราทุกวันนี้จะหากินก็กันดารยิ่งนัก เราทั้งหลายจะพากันเข้าไปยอมตัวเปนบริวารแห่งพระยาราชสีห์เห็นว่าจะดี เพราะว่าราชสีห์นั้นครั้นกระทำสิงหนาทฆ่าสัตวให้ตาย แล้วกินแต่เนตรยุคลเปนภักษาหาร เนื้อเหลือนั้นจะได้แก่เราทั้งหลาย จึ่งศฤงคาลผู้ชื่อว่าสุนักขังนั้น จึ่งว่าแก่สังขัวทันว่า อันเจ้ากูคิดอ่านทั้งนี้มิชอบ เพราะว่าเราเจ้าข้าทั้งปวงต่างชาติ ถ้าเกลือกว่าเราไปอยู่ด้วยท่านแล้ว ภายหน้าไปนั้นบริวารทั้งปวงจะได้ความยาก เขาจะติเตียนตูข้า ผู้เปนมนตรีทั้งสี่นี้ สังขัวทันผู้เปนนายจึงว่า ท่านเอ๋ยสรรพสัตว์ทั้งปวงอันอาศรัยแก่อาหาร จะอยู่ในสถานที่ใดก็ดี ครั้นเปนสุขด้วยอาหารแล้ว ก็จะยากด้วยอันใดเล่า จึ่งมนตรีชื่อว่าคามสุนักขัง ก็อธิบายว่าข้าจะขอเล่านิยายเรื่องหนึ่งให้ฟังก่อน สังขัวทันก็ว่าท่านจงเล่าไปเถิดเราจะฟัง คามศฤงคาลสุนัข จึงเล่าว่า