นิทานเรื่องที่ ๔ เรื่องพระเจ้าบหรามตั้งคนคดเปนเสนาบดี

เหลี่ยม ๔ นั้นจารึกไว้เปนนิทานว่า ยังมีพระมหากระษัตริย์องค์หนึ่ง ทรงพระนามชื่อว่าพระเจ้าบหราม ครองสมบัติเมืองหิรันต์ ไว้พระไทยแก่เร่าสรรมนตรีให้ว่าราชการบ้านเมืองทั้งปวง แลพระเจ้าบหรามมิได้เอาพระไทยใส่ในราชการบ้านเมือง แลอาณาประชาราษฎรหามิได้ หวังแต่จะให้สบายพระไทยเสด็จไปประพาศเนื้อเปนอัตรา แลเร่าสรรมนตรีนั้นคิดคดขบถต่อแผ่นดิน บังส่วยสาอากรไว้เปนอาณาประโยชน์ มิได้เอาเข้าท้องพระคลัง แลเก็บเอาของในพระคลังจำหน่ายเสียเปนอันมาก แล้วทำข่มเหงอาณาประชาราษฎรจำจองโบยตีเรียกเอาพัสดุทองเงิน แล้วกลัวราษฎรแต่งคนให้สอดแนม เห็นผู้ใดจะทำฎีกาทูลเกล้าฯ ถวายกล่าวโทษเปนประการใด ๆ นั้น ก็ให้คอยจับเอาตัวผู้นั้นโบยตีจำจองไว้แล้วให้ริบเอาพัสดุทองเงินผู้นั้น แลแบ่งปันให้แก่ผู้สอดแนมจับมานั้น ราษฎรทั้งปวงกลัวทนมิได้ ก็แตกตื่นไปอยู่บ้านอื่นเมืองไกล ครั้นราษฎรร่วงโรยไปแล้ว เร่าสรรมนตรีจึงให้หนังสือส่งพัสดุทองเงินไปถวายแก่พระเจ้าตรุคลีสดาน แลในหนังสือนั้นว่า พระเจ้าบหรามคิดแต่ทำการบาปมิได้เอาพระไทยใส่ในข้อราชการบ้านเมือง ราษฎรแตกตื่นไปเปนอันมาก ขอพระองค์เจ้ายกทัพมาช่วยราษฎร ถ้าได้บ้านเมืองแล้ว ข้าพเจ้าขอถวายเปนส่วยดอกไม้เงินทอง ครั้นพระเจ้าตรุคลีสดานแจ้งในหนังสือเร่าสรรมนตรีนั้นแล้ว สั่งให้ยกทัพมาตั้งณแดนเมืองหิรันต์ แลเจ้าเมืองน่าด่านแต่งทัพออกมาต้านไว้ แล้วบอกหนังสือเข้ามาถึงพระเจ้าบหราม ๆ แจ้งในหนังสือนั้นแล้ว ก็สั่งแก่เสนาบดีให้แต่งทัพแล้ว ก็สั่งแก่ชาวพระคลังให้จัดเสื้อผ้าทองเงินสำหรับพระราชทานแก่ทหารแลราษฎรทั้งปวง แลชาวพระคลังกราบทูลว่า เร่าสรรมนตรีเรียกพัสดุทองเงินไปเปนอันมาก แลยังนั้นน้อย ทหารราษฎรซึ่งจะชำนาญในการณรงค์สงครามนั้นก็แตกตื่นหนีไปอยู่บ้านอื่นเมืองไกลมากแล้ว พระองค์เจ้าจะโปรดประการใด จึ่งพระเจ้าบหรามตรัสสั่งแก่ครูมนตรี ว่าให้ยกพลทหารสิบพันไปช่วยหนุนทัพเจ้าเมืองน่าด่านก่อน กว่าเราจะคิดราชการสืบไป แล้วสั่งแก่เหดายักมนตรีว่า เราได้ตั้งให้เร่าสรรมนตรีเปนผู้ใหญ่ว่าราชการบ้านเมืองทั้งปวง แลราษฎรตื่นแตกหนีไปด้วยเหตุอันใดจึ่งมิได้ (นำ) เนื้อความกราบทูลพระกรุณา แลส่วยสาอากรสิ่งของในท้องพระคลังทั้งนั้น ก็เอาไปทำอันตรายเสีย สั่งแต่เท่านั้นก็เสด็จไปล้อมเนื้อ (ครั้น) ได้แล้วกลับมาถึงกลางทางเทวดาอาเพทให้เห็นเปนเด็กเลี้ยงแกะจับสุนักข์เสียบบนปลายไม้ แล้วถลกหนังสุนักข์ทั้งเปน แลพระเจ้าบหรามเห็นดังนั้น ก็ตรัสสั่งให้ถามเด็กเลี้ยงแกะนั้น ว่าเหตุอันใดจึ่งเสียบสุนักข์ถลกหนังดังนี้ เด็กนั้นจึ่งกราบทูลว่าเดิมสุนักข์ตัวนี้ ข้าพเจ้าเลี้ยงแต่เด็กให้กินด้วยนอนด้วยคุ้มใหญ่ คิดว่ามิได้ลืมคุณเข้าคุณเกลือ ข้าพเจ้าจึงไว้ใจให้ไปเลี้ยงแกะคุมฝูงแกะไปมาทุกวัน แลสุนักข์นี้มิได้คิดถึงคุณข้าพเจ้าไปคบนางเสือ ให้นางเสือหักคอแกะข้าพเจ้ากินทุกวัน แล้วสุนักข์นี้ไปพลอยกินด้วยฉนี้ จึ่งข้าพเจ้าเสียบสุนักข์ถลกหนังให้สุนักข์ทั้งปวงดู สืบไปอย่าให้สุนักข์ทั้งปวงดูเยี่ยงกันได้ ถ้าข้าพเจ้ามิทำดังนี้สุนักข์ทั้งปวงก็จะดูเยี่ยงสุนักข์ตัวนี้ แลแกะข้าพเจ้าก็จะสิ้นไปทั้งฝูง ครั้นพระเจ้าบหรามได้ยินดังนั้น (ทรงจำ) ไว้ในพระไทยแล้วเสด็จเข้ามาเมือง จึ่งถามเหดายักมนตรีว่า เร่าสรรมนตรีให้การเปนประการใดบ้าง เหดายักมนตรีกราบทูลว่า ข้าพเจ้าถามเร่าสรรมนตรี ๆ นิ่งเสียมิได้ให้การเปนประการใดหามิได้ จึงพระเจ้าบหรามทรงพระโกรธ สั่งให้จับเร่าสรรมนตรีจำไว้ แลราษฎรทั้งปวงเห็นเร่าสรรมนตรีเปนโทษแล้ว ก็ชวนกันทำฎีกาทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายกล่าวโทษเร่าสรรมนตรี เนื้อความข้อใหญ่เปนหลายข้อ จึ่งพระเจ้าบหรามสั่งให้ล้อมเรือนเร่าสรรมนตรีไว้แล้ว จึ่งเอาตัวผู้มีชื่อซึ่งเร่าสรรมนตรีทำข่มเหงมาสืบถามว่า เหตุอันใดจึ่งมาต้องจำจองอยู่ฉนี้ ผู้หนึ่งกราบทูลว่าเร่าสรรมนตรีทำข่มเหง จับเอาน้องข้าพเจ้ามาฆ่าเสีย แล้วเก็บเอาพัสดุทองเงินของข้าพเจ้าไป คนหนึ่งให้การว่าเร่าสรรมนตรี ให้หนังสือแลสิ่งของไปถวายพญาตรุคลีสดาน ๆ จึงให้ยกทัพมา ข้าพเจ้าแจ้งเนื้อความว่าเร่าสรรมนตรี ๆ จึ่งจับข้าพเจ้าไปโบยตีจำจองไว้ แลผู้มีชื่อกล่าวโทษเร่าสรรมนตรีต่าง ๆ เนื้อความข้อใหญ่เปนหลายข้อ จึ่งพระเจ้าบหรามสั่งให้ริบเอาทรัพย์สิ่งของ ๆ เร่าสรรมนตรีนั้น ได้หนังสือพระเจ้าตรุคลีสดานให้มาแก่เร่าสรรมนตรี ว่าซึ่งให้มีหนังสือมาถึงเราว่าให้ยกทัพมาช่วยนั้นเราก็ได้ยกพลมาช่วยตามหนังสือนั้นแล้ว ครั้นพระเจ้าบหรามแจ้งในหนังสือนั้นแล้ว เห็นเร่าสรรมนตรีเปนขบถแท้แล้วจึ่งสั่งให้ถลกหนังเสียบขอไว้ดุจหนึ่งเด็กเลี้ยงแกะทำแก่สุนักข์นั้น แลให้ตีฆ้องร้องป่าวให้ราษฎรทั้งหลายมาดูแลสิ่งของซึ่งเร่าสรรมนตรีอ้ายขบถ ทำข่มเหงเอาของผู้ใดนั้นก็ให้คืนให้แก่ผู้นั้น แลราษฎรทั้งปวงได้ยินก็เลื่องฦๅกันไป แลบันดาซึ่งแตกหนีไปนั้นก็กลับมาพร้อมมูลดังเก่าแล้ว ออกไปรุกราญข้าศึก ๆ ก็พ่ายแพ้แตกหนีไป แลบ้านเมืองจึงอยู่เย็นเปนศุขหาอันตรายมิได้ ด้วยพระเจ้าทรงธรรมนั้นแล ฯ

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ