คำปรารภ

เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๕ พระยาอนิรุธเทวา เชิญข้าพเจ้าไปดูละครที่โรงละครศรีอยุธยา ในการทำบุญอายุเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ ละครเบิกโรงจับระบำตอนเมขลาล่อแก้ว กับเรื่องอิเหนาตอนตัดดอกลำเจียก ข้าพเจ้าจึงคิดไว้ว่า ถ้าจะทำบุญอายุ ๖๐ จะมีละครตอนนี้บ้าง โดยที่ข้าพเจ้าได้เคยเป็นละครหลวงมาแต่อายุได้ ๘ ปี ฝึกเป็นตัวนางยุบล แต่ยังหาทันจะได้ออกโรงเล่นไม่ เป็นแต่ได้ไหว้ครูใหญ่ครั้งหนึ่ง ละครก็เลิกไม่ได้เล่นต่อไป ข้าพเจ้าได้ขออนุญาตต่อกรมศิลปากร พิมพ์หนังสือคำเจรจานี้ เติมนามท่านที่เป็นครูและท่านที่เป็นตัวละครลงด้วย ผู้ที่ยังไม่เคยออกโรง มีเครื่องหมายตัว ย. ในการที่ลงนามผู้ที่เป็นตัวละครนั้น ต้องนึกค้นหากันเป็นเวลาหลายเดือนจึงได้สำเร็จ เพราะเวลานั้นข้าพเจ้ายังมีอายุน้อยนัก จำอะไรไม่แน่นอน ต้องสืบถามตามท่านที่มีอายุมากกว่าข้าพเจ้าหลายท่านด้วยกัน คือเจ้าจอมมารดาวงศ์ เจ้าจอมมารดา หม่อมราชวงศ์จิ๋ว เจ้าจอมถนอม หม่อมจันทร์ ทองใหญ่ ณอยุธยา คุณหญิงประไพ พิทักษ์ทวยหาญ เป็นต้น ช่วยแนะนำสืบถามให้ได้แต่เพียงเท่านี้ บางท่านทราบแต่นามไม่ทราบนามสกุล บางท่านก็ไม่ทราบนามเลยโดยไม่มีใครจำได้ และต้องขออภัยท่านที่เป็นตัวละครด้วย บางทีนามจะคลาดเคลื่อนไปบ้าง เพราะกาลนานตั้ง ๕๐ ปีกว่ามาแล้ว ความจำคงจะต้องพลั้งพลาดไปบ้าง ขอท่านได้ให้อภัยด้วย กับขอขอบพระคุณท่านที่ออกนามมาแล้วทุกท่านที่ได้ช่วยเหลือแนะนำสืบถามให้จนสำเร็จ ข้าพเจ้าได้ตั้งใจไว้ว่าจะเชิญท่านมาร่วมกันในงานคราวนี้ด้วยทุกท่าน แต่ก็เป็นความจำเป็นโดยบางท่านไม่ทราบที่อยู่ จึงไม่ได้ส่งบัตรเชิญไป ถ้าท่านผู้ใดที่ไม่ได้รับบัตรเชิญ หรือบุตรจะมาในงานนี้ ข้าพเจ้ายินดีรับรองทุกท่าน บางท่านที่ไม่มีตัวแล้ว ได้เชิญบุตรมาแทนก็มี.

สมบูรณ์