พระมหามณีรัตนปฏิมากรแก้วมรกต

จะขอกล่าวข้อความเรื่องพระมหามณีรัตนปฏิมากรพระองค์นี้แต่ที่ควรจะเชื่อได้ และแต่โดยอนุมานตามหลักสำคัญที่มีในพระองค์พระพุทธปฏิมากรนั้น ว่าเนื้อน้ำแก้วศิลาซึ่งเป็นพระพุทธปฏิมากรพระองค์นี้อย่างนี้ เห็นจะมีบ่อที่เกิดข้างเมืองฝ่ายเหนือที่ต่อกันกับแดนจีน เพราะตัวอย่างเคยเห็นมีมาแต่ข้างเหนือจีนบ้าง ดูคล้ายแก้วอย่างนี้แต่ที่จะดีใหญ่เท่าแก้วที่เป็นองค์พระนี้ก็ไม่เคยได้เห็นและได้ยินเป็นแน่ว่ามีที่ใดอีกเลย

อนึ่งจะว่าด้วยฝีมือช่างที่ทำพระพุทธรูปพระองค์นี้นั้นเล่า เมื่อพิจารณาเทียบเคียงดูก็เห็นเป็นฝีมือช่างที่เอกทีเดียวในครั้งหนึ่งคราวหนึ่ง จะเป็นฝีมือช่างข้างอินเดีย คือเมืองเบงคอละราฐสุรัฐ และเมืองแขกพราหมณ์ข้างมัชฌิมประเทศที่ไทยเรียกเมืองเทศนั้นก็มิใช่เลย อนึ่งจะเป็นฝีมือสิงหฬ มอญพะม่าเขมรและไทยเหนือและจีนก็มิใช่ ดูฝีมือไม่ใกล้เคียงคล้ายคลึงกันกับพระพุทธรูปซึ่งเป็นฝีมือช่างในเมืองทั้งปวงที่ออกชื่อมาเลย ถ้าจะว่าเป็นฝีมือเทวดาดังตำนานว่า ก็เห็นว่าฝีมือเทวดาคงจะผิดกว่าฝีมือช่างมนุษย์ทั้งปวงไปทีเดียว เมื่อเปรียบเทียบไปโดยละเอียด ดูเหมือนว่าจะเป็นฝีมือช่างลาวเหนือโบราณข้างเมืองเชียงแสน เห็นคล้ายคลึงมากกว่าฝีมือช่างเมืองอื่น และถึงจะเป็นช่างที่เมืองลาวก็จะเป็นช่างดีช่างเอกทีเดียวมิใช่เลวทราม ด้วยเป็นของงามดีเกลี้ยงเกลามากอยู่ไม่หยาบคาย เพราะฉะนั้นควรจะคาดการแน่ตามเหตุที่เห็นอยู่รอบคอบว่า พระมหามณีรัตนปฏิมากรองค์นี้คงจะเป็นของท่านผู้มีบุญ เป็นเจ้าแผ่นดินเมืองของชนที่นับถือพระพุทธศาสนามากกว่าถือผีสางเทวดาและลัทธิอื่นๆ และมีบุญญานุภาพแข็งแรงมากกว่าเมืองใกล้เคียงโดยรอบคอบ และแผ่อาณาจักรได้โตใหญ่สมควรแก่เวลา เมื่อมนุษย์ยังไม่มีปืนใหญ่ปืนน้อยใช้ มีแต่ธนูหน้าไม้หอกดาพแหลน หลาวรบพุ่งข่มขี่กันด้วยกำลังกายและพวกพ้องมากเท่านั้น ท่านที่เป็นเจ้าของเดิมที่ให้สร้างพระพุทธรูปองค์นี้คงจะมีอานุภาพมาก จึงได้แก้วก้อนใหญ่ถึงเพียงนี้มา ไม่มีผู้อื่นที่จะคิดฤษยาช่วงชิงไปได้ และมีศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามากกว่าอยากได้เงินทองและเกียรติยศตามวิสัยโลก จึงไม่ได้ขายแก้วนั้นเสียแก่เมืองอื่นเอาเงินทองก็ดี หรือจะเก็บแก้วก้อนนั้นไว้ทั้งใหญ่ไว้อวดผู้อื่นให้เป็นเกียรติยศก็ดี เห็นท่านผู้นั้นจะมีศรัทธาปลงเห็นว่าสิ่งอื่นจะยิ่งกว่าพระพุทธรัตนไม่มี ถ้าว่าแก้วก้อนนั้นทำเป็นพระพุทธรูปเห็นจะประเสริฐยิ่งกว่าเก็บไว้และจะใช้อย่างอื่น จะเป็นเกียรติยศในชาตินี้แก่บ้านเมืองนั้น และจะเป็นกุศลให้ผลเป็นประโยชน์ในชาติหน้าแก่ผู้ที่ได้สร้างเป็นพระพุทธรูปนั้น จึงสู้เสียสละแก้วก้อนใหญ่ให้มาเลื่อยตัดผ่าเจียนเจียรไนให้ได้สัณฐานและประมาณที่ควรเป็นองค์พระพุทธรูป และเพราะเสียดายเนื้อแก้วก้อนใหญ่ จึงให้เหลือเศษไว้ภายใต้พระพุทธปฏิมากรนั้น หาได้ตัดเสียให้ราบเสมอไม่ และก็เพราะมีพระราชานุภาพมาก ของแข็งนักจะตัดแต่งแก้ไขได้โดยยาก ก็ยังอุตสาหะให้ทำจนสำเร็จได้ด้วยฝีมือช่างคนเดียวหรือหลายคนที่เป็นฝีมือดีรู้ท่วงทีสัณฐานประมาณทำการโดยพินิจหมดจดสนิทชิดชมไม่มีที่ติได้นัก จนถึงขัดผิวชักเงาเกลี้ยงเกลาสิ้นขนแมว แก้วจะขัดผิวชักเงาให้ขึ้นให้ดีที่สุดเพียงใดก็ทำได้เพียงนั้น ความอนุมานเห็นดังว่ามานี้

(คัดจากประกาศวันสวดมนตรพระราชพิธีถือน้ำเล่ม ๑)

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ