๕ ประเพณีพระราชทานบรรดาศักดิ์แก่พ่อค้าต่างประเทศ

ธรรมเนียมในกรุงเทพมหานคร เมื่อชนชาวต่างประเทศมีความสวามิภักดิ์ ได้รับธุระช่วยขวนขวายในราชการแผ่นดินก็ดี หรือถวายสิ่งของมีราคาต้องพระราชอัธยาศรัยพระเจ้าแผ่นดินสยามก็ดี นับว่าเป็นผู้มีความชอบแล้ว ย่อมได้รับพระราชทานตำแหน่งตั้งเป็นผู้มียศบรรดาศักดิ์ฝ่ายสยามเป็นแบบอย่างมา คือเมื่อในแผ่นดินซึ่งเป็นปฐมรัชชกาลที่ ๑ ในพระบรมราชวงศ์นี้ กับตันแอฟ, ไลด์ เป็นผู้มาขอเช่าที่เมืองปีนังเกาะหมากให้อิสตอินเดียกัมปนีอังกฤษ ในเวลานั้นได้ถวายดาพประดับพลอย ๑ ปืนบอก ๑ เป็นเครื่องเงินเป็นของดีมีราคา พระบาทสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามทรงรับไว้เป็นพระแสง และของอื่นๆ มีราคามากก็ถวายไว้หลายสิ่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้ากรุงสยามในรัชชกาลเป็นปฐม ได้ทรงพระกรุณาโปรดตั้งให้เป็นขุนนางมียศฝ่ายสยามว่าพระยาราชกับตันนาย ๑ นักกุดาสระวะสี ชาวประเทศอินเดียผู้หนึ่งเป็นลูกค้าอยู่ในกรุงเทพมหานครนี้ได้ถวายมหาสังข์ทักษิณาวัฏ เป็นทีแรกในรัชชกาลพระบาทสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามในรัชชกาลที่ ๑ จึงทรงพระกรุณาโปรดตั้งให้เป็นขุนนางมียศฝ่ายสยาม มีนามในภาษาสังสกฤตว่า หลวงสนิทภูบาลนาย ๑ เมื่อในแผ่นดินเป็นรัชชกาลที่ ๓ ต่อมา มิศเตอร์หันเตอร์ อังกฤษชาวสกอตแลนด์ เป็นลูกค้าเข้ามาตั้งห้างค้าขายในกรุงเทพมหานครนี้ ได้ถวายปืนใหญ่เป็นของสำหรับแผ่นดินและสิ่งของต่างๆ เป็นอันมากด้วย อนึ่งนักกุดามอหามัดฝอเรศ ชาวประเทศอินเดีย เป็นลูกค้ามาตั้งค้าขายในกรุงเทพมหานครนี้ ได้ถวายม้ารูปพรรณดีม้า ๑ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามในรัชชกาลที่ ๓ จึงทรงพระกรุณาโปรดตั้งมิศเตอหันเตอร์เป็นขุนนางมียศฝ่ายสยาม มีนามโดยภาษาสังสกฤตว่า หลวงอาวุธวิเศษนาย ๑ นักกุดามอหามัดฝอเรศ เป็นผู้มียศมีนามในภาษาสังสกฤตว่า หลวงประเทศไมตรีนาย ๑

บัดนี้นักกุดาชาเลศรอเบิดลัลลาห์ เป็นลูกค้าชาวเมืองปารสี อยู่ณเมืองสิงคโปร์มีความชอบ ได้ส่งพลอยไพฑูริยใหญ่และม้าเทศรูปพรรณงามดีม้า ๑ มาเป็นบรรณาการแด่เราพระเจ้ากรุงสยาม และได้ส่งสิ่งของอื่นๆ แด่เจ้านายซึ่งเป็นเอกเทศของราชตระกูลนี้บ้าง ในเวลาต่างๆ หลายครั้ง เพราะฉะนั้นเราพระเจ้ากรุงสยาม เห็นว่านักกุดาชาเลศรอเบิดลัลลาห์ มีความชอบควรมียศฐานาศักดิ์ เป็นขุนนางนาย ๑ ฝ่ายสยาม โดยนามในภาษาสังสกฤต และมีศักดินากำหนดนับตามธรรมเนียมในพระนครนี้ บัดนี้เราพระเจ้ากรุงสยามขอตั้งนักกุดาชาเลรอเบิดลัลลาห์มีนามตามยศอย่างสยามว่า หลวงประเทศธรรมพานิช เป็นผู้รับทำการของราชตระกูลลับๆ นอกราชการแผ่นดิน

คัดจากประกาศพระราชทานบรรดาศักดิ์พ่อค้าต่างประเทศ วันพฤหัสบดี เดือน ๑๐ แรม ๖ ค่ำ ปีเถาะนพศก (พ.ศ. ๒๔๑๐)

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ