ว่าด้วยเรื่องแขกเรียกเมืองมะกะและเมืองมะดีนะว่าเมืองกบิลพัสดุ์

จดหมายหารือมายังพระจุฬาราชมนตรี แลขุนนางในกรมท่าขวาหลวงศรียศ และพระยาราชวังสัน แลเจ้ากรมปลัดกรมอาสาจาม และอื่นๆ และพวกแขกมะลายูในหลวงโคชาอิศหากและอื่นๆ ว่าด้วยคำว่าเมืองกบิลพัสดุ์นี้ จะมีประโยชน์โภชน์ผลเป็นกุศลเป็นบุญอย่างไร พวกท่านจึงพากันเรียกเมืองมะกะหรือเมืองมะดีนะ ในแผ่นดินอาหรับนั้นว่าเมืองกะบิลพัสดุ์ร่ำไป จนไทยทั้งเมืองก็เรียกตามไปแทบหมด แขกนอกที่เขาถือศาสนามหมัด ทั้งพวกสุนีแลมะห่นเช่นท่าน ก็มีมากกว่าพวกท่าน ๑๐๐ เท่า ๑๐๐๐ เท่า ก็ไม่มีใครเขาเรียกเมืองมะกะหรือเมืองมะดีนะว่าเมืองกบิลพัสดุ์ แต่คนหนึ่งขึ้นไปจะถามถึงเมืองมะกะเมืองมะดีนะเรียกชื่อเมืองกบิลพัสดุ์ เขาก็ว่าไม่เข้าใจเลย เขาว่าไม่เคยได้ยินเลย เป็นเหตุอย่างไร แขกที่เมืองไทยจึงเรียกเมืองมะกะหรือ เมืองมะดีนะ ว่ากบิลพัสดุ์หมด ทั้งแขกที่เป็นพะม่าเข้ารีด และแขกจามแขกมะลายู และไทยที่หลงเชื่อแขกนั้น บางคนได้ยิน ฯ ข้า ฯ ว่าโต๊ะคนนั้นคนนี้เขาไปเมืองมะกะ เมืองมะดีนะ ก็มีไทยเถียง ฯ ข้า ฯ ว่าเขาไม่ได้ว่าจะไปเมืองอื่นดอก เขาจะไปเมืองกะบิลพัสดุ์ดอกดังนี้ ฯ

เมื่อปีหลัง พระยาตรังกานูบอกเข้ามาว่า จะลาไปเมืองมะกะ ล่ามที่กรุงแปลว่า จะกราบถวายบังคมลาไปเมืองกบิลพัสดุ์ ฯ ข้า ฯ นึกว่าพระยาตรังกานูจะเรียกดังนั้นด้วย จึงเอาหนังสือพระยาตรังกานูมาให้คนอ่านมะลายูอ่านไปตามตัวของเขา คอยฟังคำที่จะออกชื่อเมืองนั้นอย่างไร ก็ฟังได้ยินเฃาอ่าน ไม่มีชื่อว่ากะบิลพัสดุ์เลย พวกแขกในกรุงเรียกดังนี้ เอาที่ไหนมาเรียกฯ

อนึ่งเมืองคอศตันติโนเบล ซึ่งเป็นเมืองหลวงของพวกแขกเตอเก ที่แขกเรียกว่าตุรเกบ้าง ว่าแขกใหญ่บ้างนั้น ว่า เมืองหรุ่มบ้าง เมืองอรุ่มบ้างดังนี้ เอาที่ไหนมาเรียก แขกนอกไม่มีใครเขาเรียกดังนี้เลย เอาที่ไหนมาเรียก คนนอกนั้น โดยถามเขาถึงเมืองหรุ่มเมืองอรุ่ม เขาก็เข้าใจว่าเมืองโรม ซึ่งเป็นเมืองหลวง ที่บาดหลวงใหญ่สางโตปาปาอยู่ในแผ่นดินอิตาลีนั้นไปฯ เมืองนั้นคนถือสาสนามหมัดไม่มีเลย มีแต่คนถือสาสนาเยซู ให้ท่านทั้งปวงหรือทีละนาย ให้การมาจงแจ้ง เอาที่ไหนมาเรียกว่ากบิลพัสดุ แลเมืองหรุ่ม เมืองอรุ่ม จะเรียกผิดกับแขกนอกเขาเรียกนั้น จะมีประโยชน์โภชน์ผลอย่างไรให้การมาจงแจ้ง

ข้าพระพุทธเจ้า พระยาราชวังสัน ขอพระราชทานกราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ด้วยทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ถามข้าพระพุทธเจ้าว่า เมืองมะกะเมืองมะดีนะ พวกแขกเรียกว่าเมืองกะบิลพัสดุ์นั้น เหตุอย่างไร เอาที่ไหนมาเรียก ให้ข้าพระพุทธเจ้าให้การมาตามรู้นั้น ข้าพระพุทธเจ้าได้ทราบเกล้าฯ พระเดชพระคุณเป็นล้นเกล้าฯข้าพระพุทธเจ้าแลเจ้ากรมปลัดกรมในกรมอาสาจามก็เรียกเมืองมะกะเมืองมะดีนะ เหมือนแขกชาติอาหรับ ไม่ได้เรียกว่าเมืองกบิลพัสดุ์ อนึ่งเมืองชาติแขกโตรเกที่เป็นเมืองใหญ่ พวกแขกชาติสุนีเรียกว่าเมืองอิศฯ (หมดฉบับเท่านี้)

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ